2014-01-13 MIERNIKI ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO 1) produkt krajowy brutto per capita 2) wskaźnik rozwoju społecznego [HDI] 3) wskaźnik ubóstwa społecznego [HPI] 4) wskaźnik urbanizacji 5) udział zatrudnienia w usługach GEOGRAFIA EKONOMICZNA MIERNIKI ROZWOJU SPOŁECZNOSPOŁECZNOGOSPODARCZEGO dr Anna Bernaciak Zagregowana wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku) Od strony produkcji: = produkcja globalna kraju zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej Od strony popytu: = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów Od strony dochodu: = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja 1
NOMINALNY NOMINALNY 10 największych gospodarek świata Brazylia, Chiny, Francja, Japonia, Kanada, Niemcy, Rosja, Stany Zjednoczone, Unia Europejska, Wielka Brytania, Włochy NOMINALNY Miejsce Kraj lub terytorium 2011 (nominalnie) miliardów dolarów Unia Europejska 16180 1 Stany Zjednoczone 14622 2 Chiny 5745 3 Japonia 5391 4 Niemcy 3306 5 Francja 2555 6 Wielka Brytania 2258 7 Włochy 2037 8 Brazylia 2024 9 Kanada 1564 10 Rosja 1477 10 krajów o najwyższym poziomie dobrobytu Australia, Brunei, Hongkong, Kanada, Katar, Luksemburg, Norwegia, Singapur, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Zjednoczone Emiraty Arabskie Miejsce Państwo per capita (według PPP z 2012) USD 1 Katar 102211 2 Luksemburg 79785 3 Singapur 60410 4 Norwegia 55009 5 Brunei 54389 Hongkong 51494 6 Stany Zjednoczone 49922 7 Zjednoczone Emiraty Arabskie 49012 8 Szwajcaria 45418 9 Kanada 42734 10 Australia 42640 2
WADY nie uwzględnia produkcji nieewidencjonowanej nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku) nie uwzględnia wartości wytworzonych bezpłatnie przez wolontariuszy, nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji uwzględnia produkcję tzw. antydóbr (np. używki) nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie ani ich dystrybucji nie pokazuje jakości usług, zwłaszcza państwowych nie odzwierciedla faktu, że nie cały wypracowany trafia do obywateli HDI HDI: NAJWYŻSZE WARTOŚCI 2012 Syntetyczny miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów, wprowadzony przez ONZ dla porównań międzynarodowych oczekiwana długość życia średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców w wieku 25 lat i starszych oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia dochód narodowyper capita w USD, liczony według parytetu nabywczego waluty Miejsce Państwo HDI 1 Norwegia 0.955 2 Australia 0.938 3 Stany Zjednoczone 0.937 4 Holandia 0.921 5 Niemcy 0.920 6 Nowa Zelandia 0.919 7 Irlandia 0.916 8 Szwecja 0.916 9 Szwajcaria 0.913 10 Japonia 0.912 39 Polska 0.821 HDI HDI: NAJNIŻSZE WARTOŚCI 2010 Miejsce Państwo HDI 1 Demokratyczna Republika Konga 0.286 2 Niger 0.295 3 Burundi 0.316 4 Mozambik 0.322 5 Czad 0.328 6 Liberia 0.329 7 Burkina Faso 0.331 8 Sierra Leone 0.336 9 Republika Środkowoafrykańska 0.343 10 Gwinea 0.344 3
HPI Demokratyczna Republika Konga Niger Burundi Mozambik Czad Liberia Burkina Faso Sierra Leone Republika Środkowoafrykańska Gwinea Wskaźnik Ubóstwa Społecznego miernik powołany przez ONZ, opisujący sytuację krajów w zakresie społecznego rozwoju intelektualno-ekonomicznego, składowe: prawdopodobieństwo śmierci przed 60 rokiem życia(%) procent funkcjonalnych analfabetów długotrwałe bezrobocie(%) odsetek ludności uzyskujący poniżej 50% mediany dochodów HPI Miejsce Państwo HPI 1 Szwecja 6,3 2 Norwegia 6,8 3 Holandia 8,1 4 Finlandia 8,1 5 Dania 8,2 6 Niemcy 10,3 7 Szwajcaria 10,7 8 Kanada 10,9 9 Luxemburg 11,1 10 Austria 11,1 Stopień i zakres procesów urbanizacji danego kraju lub regionu: wskaźnik określający procentowy udział ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności na danym obszarze wskaźnik określający liczbę miast na jednostkę powierzchni wskaźnik określający liczbę miast w stosunku do ich wielkości (klasy) wskaźnik określający rozmieszczenie ludności w miastach, ze względu na ich klasę wskaźnik określający koncentrację miast na danym obszarze 4
UDZIAŁ ZATRUDNIENIA W USŁUGACH 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1989 1994 1999 2004 2007 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Przemysł Usługi INNE MIERNIKI ROZWOJU INNE MIERNIKI ROZWOJU Happy Planet Index (New Economics Foundation) Miejsce Państwo Happy Planet Index 2012 1 Kostaryka 64,0 2 Wietnam 60,4 3 Kolumbia 59,8 4 Belize 59,3 5 Salwador 58,9 6 Jamajka 58,5 7 Panama 57,8 8 Nikaragua 57,1 9 Wenezuela 56,9 10 Gwatemala 56,9 71 Polska 42,6 INNE MIERNIKI ROZWOJU Ecological footprint Poziom zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne biosfery. Szacowana ilość ha powierzchni lądu i morza potrzebna do kompensacji zasobów zużytych na konsumpcję i absorpcję odpadów, mierzona w globalnych hektarach (gha) na osobę 5
LITERATURA Budner, W.W., 2011, Geografia ekonomiczna. Współczesne zjawiska i procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. Domański, R., 2006, Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Fierla, I. (red.), 2011, Geografia ekonomiczna Unii Europejskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Pawlak, Z., Geografia ekonomiczna dla biznesu, Inter- Inform, 2005, Poznań. 6