Kierunki wsparcia finansowego samorządów na obszarach wiejskich w okresie programowania 2014 2020 Paweł Lisowski Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Europejskich Posiedzenie Grupy Roboczej ds. KSOW Radom, 25-26 listopada 2010 r.
Zakres prezentacji 1. Misja i zadania Banku Gospodarstwa Krajowego. 2. System przepływów środków europejskich. 3. Inne mechanizmy finansowania inwestycji samorządów na obszarach wiejskich: Wyprzedzające finansowanie projektów i działań w ramach PROW 2007 2013, Pokrycie kosztów dokumentacji projektowej. Kredyty z Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych (FRIK), Kredyty z linii Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), Nowe możliwości finansowania inwestycji. Zakres prezentacji 2
Misja i zadania Banku Gospodarstwa Krajowego Misją Banku Gospodarstwa Krajowego jest sprawna i efektywna realizacja działalności zleconej przez Państwo, uzupełniona przez rozwój atrakcyjnej oferty działalności własnej dla wybranych segmentów rynku. Jedyny w Polsce bank państwowy, funkcjonujący od 1924 r. Bank Gospodarstwa Krajowego jako państwowa instytucja finansowa o dużej wiarygodności, specjalizuje się w obsłudze sektora finansów publicznych. Bank wspiera państwowe programy społeczno-gospodarcze oraz samorządowe programy rozwoju regionalnego. Bank został ustawowo wskazany do obsługi wydatków z funduszy UE po 1 stycznia 2010 r. BGK działa w tym zakresie na zlecenie Ministra Finansów. Misja i zadania Banku Gospodarstwa Krajowego 3
Doświadczenia Banku dotyczące prefinansowania projektów z okresu programowania 2004-2006 ZPORR, SPO Transport, SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, IW INTERREG III A* Liczba zawartych umów 2 509 Wartość zawartych umów pożyczki Wartość uruchomionych środków pożyczki Wartość spłat środków pożyczki 8 817,28 mln PLN 7 561,85 mln PLN 7 560,87 mln PLN % spłaconych środków pożyczki 99,99 % Doświadczenia Banku dotyczące prefinansowania projektów z okresu programowania 2004-2006 * Dane nie obejmują Funduszu Spójności 4
Podstawy formalne nowego systemu Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (UFP) Dział III Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa, Rozdział 6 Wykonywanie budżetu środków europejskich, Art. 187 192 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz przekazywania informacji dotyczących tych płatności wydane na podstawie art. 188 UFP Umowa między BGK a Ministrem Finansów dotycząca obsługi przez Bank płatności ze środków europejskich Umowy między BGK a właściwymi dysponentami części budżetowych dotyczące obsługi płatności w ramach krajowego współfinansowania System przepływów środków europejskich Finansowanie inwestycji środowiskowych w ramach POIS 5
Podstawowe założenia nowego systemu płatności środków UE Składanie zleceń płatności przez instytucje wskazane przez Ministerstwo Finansów (na podstawie informacji od dysponentów), tj. instytucje zarządzające, pośredniczące i wdrażające (IP2) oraz niektórych beneficjentów będących państwowymi jednostkami budżetowymi. Zlecenie płatności składane w formie określonej przez Ministra Finansów w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 188 ustawy (rozporządzenie z dnia17 grudnia 2009 r. w sprawie płatności w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz przekazywania informacji dotyczących tych płatności. System przepływów środków europejskich Finansowanie inwestycji środowiskowych w ramach POIS 6
Terminarz wypłat środków w 2010 r. Okres składania zleceń IV kwartał 2010 r. od do Data płatności 20 października 2010 22 października 2010 27 października 2010 23 października 2010 27 października 2010 4 listopada 2010 28 października 2010 4 listopada 2010 12 listopada 2010 5 listopada 2010 12 listopada 2010 18 listopada 2010 13 listopada 2010 18 listopada 2010 25 listopada 2010 19 listopada 2010 25 listopada 2010 2 grudnia 2010 26 listopada 2010 2 grudnia 2010 9 grudnia 2010 3 grudnia 2010 9 grudnia 2010 17 grudnia 2010 10 grudnia 2010 17 grudnia 2010 23 grudnia 2010 18 grudnia 2010 23 grudnia 2010 30 grudnia 2010 24 grudnia 2010 30 grudnia 2010 4 stycznia 2011 31 grudnia 2010 4 stycznia 2011 12 stycznia 2011 Terminarz wypłat środków w 2010 r. ( IV kwartał i cz. I kwartału 2011 r.) 7
Płatności zatwierdzone i zrealizowane Liczba płatności stan na 21 czerwca 2010 r. Kwota płatności Płatności zatwierdzone 39 495 9 450,08 mln zł Płatności zrealizowane 37 170 8 912,31 mln zł Liczba płatności stan na 10 września 2010 r. Kwota płatności Płatności zatwierdzone 67 829 17 598,25 mln zł Płatności zrealizowane 66 007 17 158,26 mln zł System przepływów środków europejskich Finansowanie inwestycji środowiskowych w ramach POIS 8
Nowy system przepływów środków europejskich płatności zatwierdzone i zrealizowane (stan na 15 listopada 2010 r.) Liczba płatności Kwota płatności Płatności zatwierdzone 88 041 23 597 228 383,18 zł Płatności zrealizowane 85 698 22 917 163 944,38 zł Płatności środków europejskich są realizowane przez BGK cyklicznie Ministerstwo Finansów określiło terminarz płatności dotyczący okresów składania zleceń, dla których ustalone zostały terminy płatności (4 6 terminów miesięcznie). Nowy system przepływów środków europejskich Finansowanie inwestycji środowiskowych w ramach POIS 9
Stan realizacji płatności kwota zrealizowanych płatności w ramach poszczególnych RPO (stan na 15 listopada 2010 r.) Ogółem: 85 698 wykonane zlecenia płatności na kwotę ponad 22 917, 16 mln zł System przepływów środków europejskich Finansowanie inwestycji środowiskowych w ramach POIS 10
Pożyczka PROW - Podstawa prawna Art. 10d ust. 3 Ustawy z dnia 22 września 2006r. o uruchomieniu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej (Dz.U. z 2006 r. Nr 187, poz. 1381, Dz.U. z 2008r. Nr 52, poz. 304). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2008r. w sprawie pożyczek z budżetu państwa na wyprzedzające finansowanie w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. z 2008 r. Nr 156, poz. 968). Umowa między Ministrem Finansów a BGK w sprawie prowadzenia przez Bank rachunków Ministra oraz ewidencji pozaksięgowej i obsługi bankowej pożyczek na wyprzedzające finansowanie z 18 czerwca 2009 r. Pożyczka PROW 11
Pożyczka PROW - Podstawowe zasady Pożyczka na wyprzedzające finansowanie to pożyczka o charakterze pomostowym udzielana ze środków budżetu państwa Kwota udzielonej pożyczki nie może przekroczyć wysokości wkładu środków z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) przyznanych Pożyczkobiorcy w ramach udzielonej pomocy finansowej z PROW 2007-2013 Spłata pożyczki dokonywana jest ze środków przekazywanych przez Agencję Płatniczą (ARiMR) na rachunek Pożyczkobiorcy otwarty w BGK, tytułem zwrotu kosztów kwalifikowalnych poniesionych przez pożyczkobiorcę środki z EFRROW Pożyczka PROW 12
Działania PROW 2007-2013 Podmioty uprawnione do ubiegania się o pożyczkę. Działanie PROW 2007-2013 Oś 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Pożyczkobiorca Odnowa i rozwój wsi Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej gminy gminy, gminne zakłady budżetowe Oś 4 Leader Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Wdrażanie projektów współpracy Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja gminy LGD LGD Pożyczka PROW 13
Pożyczka PROW działania ogółem (stan na 17 listopada 2010 r.) Ogółem: 1479 umowy pożyczki na kwotę ponad 1 442,44 mln zł Pożyczka PROW 14
Pożyczka PROW podpisane umowy (stan na 17 listopada 2010 r.) Filia Bielsko-Biała Filia Kalisz Filia Legnica Oddział Białystok Oddział Gdańsk Oddział Gdynia Oddział Katowice Oddział Kielce Oddział Kraków Oddział Lublin Oddział Łódź Oddział Olsztyn Oddział Opole Oddział Piła Oddział Poznań Oddział Rzeszów Oddział Szczecin Oddział T arnów Oddział T oruń Oddział Warszawa Oddział Wrocław Oddział Zielona Góra 23 32 29 26 30 31 42 41 55 49 59 53 69 71 67 80 89 94 119 133 139 148 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 Ogółem: 1479 umowy pożyczki na kwotę ponad 1 442,44 mln zł Pożyczka PROW 15
Pożyczka PROW - przykłady inwestycji remont biblioteki remont budynku OSP utworzenie wiejskiego centrum kulturalnego rewaloryzację zabytkowego parku budowę kortu tenisowego wraz z budynkami zaplecza budowa boisk ORLIK 2012 przy Szkole Podstawowej remont chodnika i ścieżek rowerowych budowa parkingu i utworzenie placu zabaw rozbudowa, dawnego budynku Szkoły Podstawowej z przeznaczeniem na Ośrodek Społeczno-Kulturalny i Rekreacyjno-Sportowy budowa gminnej oczyszczalni ścieków oraz budowa przydomowych oczyszczalni ścieków zakup śmieciarki do wywozu odpadów budowa sieci wodociągowej z przyłączami domowymi funkcjonowanie lokalnej grupy działania Pożyczka PROW 16
Waluta pożyczki PLN Warunki udzielania pożyczek PROW Oprocentowanie dla każdej transzy ciągnionej w danym kwartale kalendarzowym wynosi 0,25 stopy rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych sprzedanych na ostatnim przetargu w miesiącu poprzedzającym ten kwartał (np. dla pożyczek uruchamianych w IV kwartale 2010 r. 0,98 %) Prowizja 0,1% kwoty udzielonej pożyczki, płatna przy uruchomieniu pierwszej transzy pożyczki Zabezpieczenie weksel własny in blanco (JST i LGD) oraz (dodatkowo w przypadku LGD) oświadczenie o poddaniu się egzekucji Bez przetargu Otwarcie w BGK rachunków dla pożyczkobiorcy: rachunku pożyczki, rachunku środków własnych Zawarcie umowy pożyczki w terminie miesiąca od daty złożenia w BGK kompletnego wniosku Pożyczka PROW 17
oryginał faktury dyspozycja przelewu Pożyczka PROW - Schemat przepływu środków 4 2 3 sporządzenie kopii i opis faktury 7 Wykonawca, sprzedawca, usługodawca 1 faktura lub równoważny dok. księgowy Pożyczkobiorca beneficjent PROW 2007-2013 Urząd Marszałkowski 5 6 wniosek o płatność wniosek o refundację Agencja Płatnicza (ARiMR) Pożyczka PROW 18
Pokrycie kosztów dokumentacji projektowej. Kredyty z Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych Preferencyjne kredyty ze środków FRIK są wyłączone ze stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych Kredyt przeznaczony jest na pokrycie przez gminy, związki gmin, powiaty i związki powiatów kosztów: 1. przygotowania: a) studium wykonalności inwestycji; b) analizy kosztów i korzyści, ekspertyz, studiów, map lub szkiców lokalnych sytuujących inwestycję; c) dokumentacji: projektowej, przetargowej, związanej z ocenami oddziaływania na środowisko, przyrodniczej; d) biznesplanu; e) pozostałej dokumentacji niezbędnej do przygotowania inwestycji. 2. związanych z poniesionymi opłatami wynikającymi z konieczności uzyskania niezbędnych rozstrzygnięć administracyjnych. Kredyty FRIK 19
Warunki udzielenia kredytu z FRIK Kwota kredytu - Preferencyjny kredyt ze środków Funduszu może być udzielony w wysokości nie przekraczającej 80% zaplanowanych kosztów netto, bez uwzględnienia podatku od towarów i usług, jednak nie więcej niż 1 mln zł w odniesieniu do projektu. Okres kredytowania - nie może przekroczyć 36 miesięcy. Na wniosek kredytobiorcy BGK może udzielić karencji w spłacie kredytu do 18 miesięcy. Zabezpieczeniem spłaty kredytu - weksel własny in blanco lub inne zabezpieczenie zaproponowane przez inwestora (zaakceptowane przez Bank). Oprocentowanie kredytu - 0,5 stopy redyskonta weksli NBP tj. aktualnie 1,875% (stopa redyskonta z 25 czerwca 2009 r. wynosi 3,75%). Spłata kredytu i odsetek - może następować w okresach miesięcznych lub kwartalnych. Kredyty FRIK 20
Kredyty z linii Europejskiego Banku Inwestycyjnego Przedmiot kredytu inwestycje infrastrukturalne realizowane w sektorach: Środowisko Infrastruktura Rozwój Gospodarki Opartej na Wiedzy Edukacja Zdrowie Beneficjenci JST oraz w indywidualnych przypadkach inne podmioty, realizujące inwestycje służące rozwojowi regionu, z których efektów korzysta pośrednio lub bezpośrednio społeczność lokalna Kwota kredytu do 50% kosztów inwestycji przy przedsięwzięciach wspieranych środkami UE łączny udział EBI i UE stanowi łącznie do 90% kosztów inwestycji, (w tym EBI do 50%) maksymalna kwota kredytu: 12,5 mln EUR maksymalny koszt projektu: 25 mln EUR Kredyty EBI 21
Kredyty z linii Europejskiego Banku Inwestycyjnego c.d. Okres kredytowania min. okres kredytowania 4 lata, max. 15 lat, karencja w spłacie kredytu do 5 lat Oprocentowanie/prowizje oprocentowanie zmienne obejmuje stawkę bazową (np. zmienna stawka EBI, WIBOR 3M, WIBOR 1M) oraz marżę BGK z tytułu udzielenia kredytu pobierana jest prowizja cena ustalana jest dla JST indywidualnie Kredyty EBI 22
Nowe możliwości finansowania inwestycji Kredyt jest obecnie najpopularniejszą formą finansowania z uwagi na dużą dostępność, prostą i znaną jednostkom samorządu terytorialnego formę. Wraz ze spadkiem możliwości finansowania, nowe formy, nie obciążające wskaźników (szczególnie zgodne z zapisami nowej ustawy o finansach publicznych nowy indywidualny wskaźnik zadłużenia oparty na średniej arytmetycznej), powinny stawać się coraz bardziej popularne. Będą one wymagały jednak lepszego przygotowania rzeczowego i finansowego każdego projektu. BGK jest szczególnie zainteresowany dwiema formami: PPP oraz Project Finance. Mocną stroną obu form jest konieczność bardzo dokładnego przygotowania finansowej strony projektu, w związku z czym staje się on kredytowalny mniej ryzykowny dla Banku. Nowe możliwości dla finansowania inwestycji środowiskowych 23
Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP) PPP jako nowa forma finansowania inwestycji staje się coraz bardziej popularna wśród JST przede wszystkim ze względu na ograniczone środki na inwestycje samorządów. Dzięki zaangażowaniu podmiotów prywatnych, mających niejednokrotnie większe doświadczenie w zarządzaniu projektami oraz poszczególnymi typami obiektów, PPP stanowi szansę na zwiększenie efektywności realizacji zadań publicznych. Współpraca ma charakter długookresowy (najczęściej 25-30 lat). Kompleksowa natura umowy, która obejmuje zazwyczaj zaprojektowanie, budowę, sfinansowanie oraz eksploatację (utrzymanie) wybudowanej infrastruktury. Źródłem efektywności ekonomicznej projektów PPP jest odpowiedni podział zadań i ryzyka pomiędzy podmiot publiczny i partnera prywatnego. W Polsce brak jest jeszcze centrum certyfikacji. W wielu krajach Europy takie centra działają przy bankach publicznych. Nowe możliwości dla finansowania inwestycji środowiskowych 24
Project Finance Metoda finansowania m.in. infrastruktury i zadań publicznych obciążająca tylko częściowo lub w ogóle wskaźniki zadłużenia samorządu. Spłata zobowiązań zabezpieczona jest na majątku spółki realizującej projekt i zależna od przepływów finansowych generowanych przez ten projekt. Przykładami mogą być inwestycje związane z transportem miejskim czy wodociągami. Projekty wymagają analizy opłacalności są finansowane z opłat np. za bilety, pobór wody, odbiór ścieków etc. Metoda stosunkowo rzadko wykorzystywana przez samorządy z uwagi na słabe kompetencje i jeszcze duże możliwości zaspokajania potrzeb inwestycyjnych dotacjami z UE i kredytem. Nowe możliwości dla finansowania inwestycji środowiskowych 25
Dziękuję za uwagę Departament Programów Europejskich Bank Gospodarstwa Krajowego tel. +48 (22) 522 94 10, fax: +48 (22) 522 91 94 dpe@bgk.com.pl www.bgk.com.pl 26