Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Planowanie obserwacji ciał Układu Słonecznego
Plan zajęć: planety wewnętrzne planety zewnętrzne systemy księżyców Jowisza i Saturna asteroidy oraz ich typy wyznaczanie okresu rotacji asteroid komety okresowe i jednopojawieniowe meteory i roje meteorów
Wielkość gwiazdowa pozaukładowa jednostka miary stosowana do oznaczania blasku gwiazd (nie mylić z jasnością) i innych podobnych ciał niebieskich. Jednostką wielkości gwiazdowej jest magnitudo (oznaczenie m lub mag). Widoma wielkość gwiazdowa (także widzialna, pozorna lub obserwowana ) wielkość gwiazdowa obiektu widzianego z Ziemi (przy założeniu braku atmosfery). Zależy od mocy promieniowania (jasności) gwiazdy i jej odległości od Ziemi. m = 2.5 log I + c m jasność widoma I natężenie promieniowania C stała kalibracji Amatorski system oparty na gwieździe Vega (α Lyr) mv= 0m.0 Jasność widoma wybranych obiektów: Słońce 26, Księżyc w pełni 12.9, Wenus 4.9, Jowisz 2.9, Syriusz 1.5, najsłabsze obiekty widoczne gołym okiem ~6.
Planeta wewnętrzna (zewnętrzna) planeta, której orbita leży w wewnętrznym (zewnętrznym) obszarze rozpatrywanego systemu planetarnego. Tutaj jako granicę adoptujemy orbitę ziemską (dla obserwatora). W badaniach Układu Słonecznego za granicę przyjęto pas asteroid. Z powodu uwarunkowań geometrycznych Merkury i Wenus widoczne są dla ziemskiego obserwatora tylko przed wschodem lub po zachodzie Słońca. Maksymalna elongacja Merkurego wynosi 28o a Wenus 48o.
Planety wewnętrzne pokazują fazy tak samo jak Księżyc. Kombinacja zmian odległości i różnych faz powoduje zmiany w jasności widomej: Merkury +1.0 do 1.3 mag Wenus od 3.6 do 4.4 mag
Widoczność Merkurego w 2014 r. (pozycje w momencie świtu/zmierzchu cywilnego) Widoczność Wenus w 2014 r.
Planety zewnętrzne (Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun) mogą być widoczne o dowolnej porze nocy w zależności od wzajemnego ich położenia względem Ziemi na orbicie.
Układy księżyców Jowisza i Saturna Aplety Java do przewidywania konfiguracji księżyców (w tym zaćmień i tranzytów w układzie Jowisza): Jowisz : http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/jupiter Saturn: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons
Asteroida małe ciało niebieskie o średnicy kilku metrów do ~1000km obiegające Słońce głównie w pasie pomiędzy Marsem a Jowiszem. Wyróżnia się kilka rodzin asteroid (m. in. z pasa asteroid, NEO, Centaury, Trojańczycy, z pasa Kuipera) Część wewnętrzna Układu Słonecznego 1 Stycznia 2014: asteroidy (żółte kropki) komety (strzałki) Część zewnętrzna Układu Słonecznego
Asteroidy klasy NEO (Near Earth Objects) małe ciała Układu Słonecznego, których orbita przechodzi blisko orbity Ziemi (<1.3 j.a. od Słońca)
Internetowe bazy danych asteroid AstDyS http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/
Internetowe bazy danych asteroid NEODyS http://newton.dm.unipi.it/neodys/
Wyznaczanie okresu rotacji asteroid Ze względu na nieregularny kształt obiektów oraz niejednorodny skład (w tym różne albedo) jasność widoma asteroid jest zmienna a jej okres jest równy okresowy rotacji danego ciała. Zdjęcie planetoidy 12 Lutetia (sonda Rosetta) Internetowa baza danych Wybrana krzywa zmian jasności widomej. http://www.minorplanetcenter.net/light_curve
Komety małe ciała układu planetarnego, które pod wpływem promieniowania gwiazdy centralnej wytwarzając otoczki i warkocze będące efektem parowania materiałów z powierzchni jądra. C/2006 P1 (McNaught) 4P/ Faye Komety dzielimy na okresowe (obserwowane przynajmniej podczas dwóch powrotów do Słońca (P) i jednopojawieniowe (C). Obecnie komety nazywa się zgodnie z rokiem odkrycia, połówką miesiąca i kolejnością odkrycia, np. C/2014 D1 oznacza pierwszą kometę jednopojawieniową odkrytą w drugiej połowie lutego. Jeśli obserwacje orbity wskażą, że orbita jest okresowa ~10 100 lat to C zmienia się na P. Gry obserwowany jest drugi powrót komety to obiekt dostaję stałe oznaczenie (NR)P, np. 283P/ Spacewatch, jako 283 odkryta kometa okresowa.
Orbity komet tworzą rodziny kometarne, w zależności od odległości aphelium orbity. Jeśli aphelium wypada w okolicach np. w okolicy orbity Jowisza to mówimy o rodzinie Jowisza. Inne planety też posiadają swoje rodziny, ale o wiele mniej liczne. Rodziny kometarne są efektem przechwytywania grawitacyjnego komet jednopojawieniowych.
Internetowe kometarne bazy danych http://aerith.net/ http://www.icq.eps.harvard.edu/icq.html
Efemerydy ciał Układu Słonecznego system NASA Horizon Amatorskie obserwacje asteroid polegają głównie na astrometrii (mierzeniu pozycji) oraz wyznaczaniu krzywych jasności metodami fotometrycznymi http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi
Meteor świecący ślad, jaki zostawia po sobie meteoroid lecący w atmosferze ziemskiej. Jasny ślad powstaje w wyniku świecenia par ulatniających się z powierzchni meteoroidu oraz z nagrzanych i zjonizowanych gazów atmosfery wzdłuż trasy jego przelotu. Jeśli meteroid dotrze do powierzchni Ziemi, to nazywamy go meteorytem.
Rój meteoroidów strumień cząstek, drobinek lodu i pyłu powstały w wyniku powolnego rozpadu komet. Rój taki ciągnie się wzdłuż trajektorii komet, które tracąc swą materię w wyniku częstych przejść w pobliżu Słońca (przez tzw. peryhelium), ulegają stopniowemu rozpadowi i zniszczeniu. Gdy Ziemia przetnie ten strumień to obserwujemy rój meteorów. Gdy zenitalna liczba godzinna (ZHR) przekroczy 100, to mówimy o deszczu meteorów. Nazwa roju Kwadrantydy Lirydy Eta Akwarydy Delta Akwarydy Perseidy Drakonidy Orionidy Taurydy Leonidy Geminidy Aktywności Maksimum ZHR(max) Kometa 1 5.01 3.01 100 2003 EH1 16 25.04 22.04 90 Thatcher 19.04 28.05 3.05 60 Halley 8.07 19.08 29.07 30 17.07 24.08 12.08 90 Swift Tuttle 6 10.10 10.10 >100 Giacobini Zinner 2.10 7.11 22.10 25 Halley 13.09 25.11 13.11 15 Encke 14 21.11 18.11 >10000 Tempel Tuttle 7 17.12 14.12 65 (3200) Phaethon Kalendarz rojów nadających się do amatorskich obserwacji: http://www.pkim.org/?q=pl/kalendarz_aktywnosci_rojow_meteorow Ogólnie obecnie znamy rojów meteoridów przecinających orbitę Ziemi: http://fireballs.ndc.nasa.gov/cmor radiants/iau mdc/
Klasyczną metodą obserwacji amatorskich meteorów jest zliczanie zjawisk przynależnych do danego roju i zjawisk sporadycznych.
W Polsce działa prężne środowisko obserwacji komet i meteorów - Pracownia Komet i Meteorów (PKiM) http://www.pkim.org/
Maszyna od wszystkiego (CalSKY) http://calsky.com/