Temat: Rozdzielnice rodzaje, przeznaczenie i podstawowe wyposażenie. 1. Rozdzielnica definicja. Rozdzielnicą nazywa się zespół urządzeń elektroenergetycznych składających się z aparatury rozdzielczej, zabezpieczeniowej pomiarowej, sterowniczej i sygnalizacyjnej wraz z szynami zbiorczymi, różnorodnymi połączeniami elektrycznymi, elementami izolacyjnymi oraz konstrukcją mechaniczną i osłonami, przeznaczony do rozdziału energii elektrycznej, do łączenia i zabezpieczenia linii oraz obwodów zasilających i odbiorczych. 2. Rodzaje rozdzielnic. Zasadniczy podział rozdzielnic dotyczy w głównej mierze ich budowy. Rozróżnia się: rozdzielnice tablicowe; rozdzielnice skrzynkowe (okapturzone); rozdzielnice szafowe; pulpity i kolumny sterownicze. Poza wymienionym podziałem spotyka się jeszcze inne określenia, bliżej precyzujące przeznaczenie rozdzielnic, jak: wnętrzowe; napowietrzne; kablowe; oświetleniowe; mieszkaniowe. 3. Przeznaczenie i podstawowe wyposażenie rozdzielnic. a) Rozdzielnice tablicowe ZASTOSOWANIE: Obiekty nieprzemysłowe, w których dominują odbiorniki oświetleniowe oraz siłowe o stosunkowo niewielkich mocach znamionowych. domki jednorodzinne ; mieszkania; szkoły; szpitale Aparaty montowane na tablicy izolacyjnej rozdzielnicy tablicowej to: liczniki; rozłączniki; łączniki izolacyjne; wyłączniki instalacyjne; wyłączniki różnicowoprądowe; bezpieczniki. str. 1
MONTAŻ zaciski przyłączeniowe obwodów są wyprowadzane na specjalną listwę mocowaną w taki sposób, że zapewnione jest łatwe wykonywanie różnych połączeń i przełączeń, bez zdejmowania tablicy; połączenia między przyrządami wykonuje się przewodami o żyłach miedzianych o przekroju nie mniejszym niż 2,5 mm 2 ; tablice przymocowuje się do ścian za pomocą kotew lub kształtowników stalowych osadzonych w murze lub ścianie; odległości pomiędzy nieizolowanymi przewodami a ścianą nie powinna być mniejsza niż 15 mm; tablice rozdzielcze należy umieszczać we wnękach b) Rozdzielnice skrzynkowe Rozdzielnice skrzynkowe cechuje duża uniwersalność zastosowania. Składają się one z wielu skrzynek o specjalnie dobranych wymiarach, z których można komponować różne zestawy w zależności od potrzeb (rys. 10.2). W Polsce do niedawna były stosowane głównie rozdzielnice blaszane, instalowane wewnątrz pomieszczeń i dostosowane do prądów osiągających wartość 400 A. Obecnie powszechnie stosuje się rozdzielnice z tworzywa sztucznego. MONTAŻ szyny zbiorcze, aparaty elektryczne oraz zestawy tych aparatów instaluje się w skrzynkach o znormalizowanych wielkościach; skrzynki łączy się między sobą śrubami lub specjalnymi klinami i mocuje się do ram stalowych na ścianach pomieszczeń; str. 2
ZALETY bezpieczeństwo obsługi; niewielki wymiary; łatwość montażu i rozbudowy; dobra ochrona przed narażeniami środowiskowymi i mechanicznymi; możliwość instalowania rozdzielnic skrzynkowych w pomieszczeniach ogólnodostępnych Stosowane przeważnie w halach przemysłowych. W Polsce rozdzielnice skrzynkowe z materiałów izolacyjnych są wytwarzane m.in. przez przedsiębiorstwa Elektromontaż. Rozdzielnicy typu Z o napięciu znamionowym 500 V i prądzie znamionowym szyn zbiorczych 250 i 400 A mają stopień ochrony IP54 i są przeznaczone do stosowania głównie w instalacjach przemysłowych. Rozdzielnice te są zestawiane ze skrzynek o dwóch podstawowych wymiarach: 200 x 280 x 150 (220) mm (typu Z1); 280 x 280 x 155 (220) mm (typu Z2). Wysokość użytkowa w zależności od zastosowanej pokrywy wynosi 140 lub 205 mm. Skrzynki są łączone między sobą w zestawy mocowane śrubami do konstrukcji. Niewielkie wymiary skrzynek ograniczają zakres zastosowania tych rozdzielnic do prostych układów zasilania i małych wartości prądów znamionowych aparatów. Do istotnych cech tych rozdzielnic należy zaliczyć m.in.: wysoki stopień ochrony (IP65), doskonałe właściwości mechaniczne i elektryczne materiałów izolacyjnych, które poza tym są nietoksyczne oraz samogasnące, prosty i szybki sposób łączenia skrzynek za pomocą specjalnych klinów, tylko 5 rozmiarów skrzynek, lecz o bardzo zróżnicowanych wymiarach, możliwość zwiększenia głębokości skrzynek przez zastosowanie tzw. ramy pośredniczącej o wysokości 85 mm, możliwość montażu aparatów o dużych wymiarach, do 565 x 565 x 405 mm, możliwość stosowania pierścieni wentylacyjnych o stopniu ochrony IP30 lub IP54, duże znamionowe wartości prądów zwarciowych: jednosekundowych do 40 ka i szczytowych do 75 ka, możliwość wykonywania zmian i rozbudowy rozdzielnic, łatwy serwis i dogodna eksploatacja, estetyczny wygląd. str. 3
c) Rozdzielnice szafowe Tego typu rozdzielnice są stosowane przede wszystkim w instalacjach przemysłowych i obejmują dosyć szeroki wachlarz wyrobów. Dzieli się je ze względu na budowę na: otwarte, osłonięte, przyścienne, wolno stojące. Rozdzielnice szafowe są wykonywane w formie: metalowych szaf o konstrukcji nośnej z kształtowników (szkieletowe), odpowiednio profilowanych blach (samonośne) o wysokości najczęściej 210 230 cm. Prawie wszystkie z nich są przeznaczone do instalowania wewnątrz pomieszczeń. Rozdzielnice otwarte nie mają osłon ze wszystkich stron. Rozdzielnice osłonięte mają pełną osłonę ze wszystkich stron. W rozdzielnicach instalowanych przy ścianach pomieszczeń (przyścienne) jest dostęp do urządzeń wewnętrznych tylko z jednej strony, natomiast w rozdzielnicach wolno stojących z obu stron. Znacznie dogodniejsze w eksploatacji są rozdzielnice dwuczłonowe, mające aparatu zainstalowane na wysuwanych wózkach lub szynach. Odpowiedni układ styków szczękowych zapewnia odłączanie i załączanie aparatu do obwodu głównego rozdzielnicy. Przed wysunięciem wózka z obudowy należy wyłączyć wyłącznik danego pola. Wózki są dodatkowo wyposażone w zabezpieczenie przed błędną manipulacją, powodujące się otworzenie się wyłącznika przed rozwarciem styków szczękowych wózka. Na rys. 10.3 przedstawiono rozdzielnicę dwuczłonową Uniblok, wykonaną z zunifikowanych elementów konstrukcyjnych. str. 4
Pola rozdzielnicy składają się z dwóch członów: stałego obejmującego szafę lub część szafy wraz z szynami oraz podstawę wózka, ruchomego obejmującego wózek z umieszczonymi aparatami łączeniowymi, przekładnikiem prądowym, miernikiem, przyciskami sterowniczymi, lampkami sygnalizacyjnymi oraz w miarę potrzeby instalacjami obwodów pomocniczych. d) Rozdzielnice modułowe. Do najnowocześniejszych rozdzielnic nn produkowanych obecnie na świecie należą rozdzielnice modułowe MNS. Modułowa konstrukcja wyposażona w standardowe moduły stałe i wysuwne umożliwia przystosowanie jej do indywidualnych potrzeb klienta, czego nie zapewniają rozdzielnice tradycyjne. We wnętrzu szafy można wyróżnić izolowane między sobą następujące przedziały: aparatowy, szynowy, kablowy. Podział ten redukuje do minimum rozprzestrzenianie się skutków zwarć elektrycznych poza miejscem powstawania. Oprócz najczęściej stosowanych rozdzielnic produkuje się wiele szaf rozdzielczych o różnym przeznaczeniu: szafy sterownicze umożliwiające tworzenie zestawów wykorzystywanych do sterowania procesami technologicznymi w przemyśle obrabiarkowym, energetyce i budownictwie (10.4), szafy stycznikowo-rozdzielcze przeznaczone do zasilania i sterowania odbiorników energii elektrycznej, zwłaszcza w zautomatyzowanych procesach produkcyjnych, str. 5
str. 6 pulpity sterownicze służące do zabudowy aparatury sterowniczej oraz kontrolnopomiarowej (rys. 10.5).