DORADZAMY. PYTANIA I ODPOWIEDZI EKSPERTA DS. BIZNESU (cz. 2) Tym razem nasz ekspert, Sebastian Karpiński, praktyk biznesu, ekspert w obszarze funduszy europejskich, szkoleniowiec, propagator idei przedsiębiorczości i gospodarki opartej na innowacjach; współwłaściciel firmy świadczącej usługi doradztwa gospodarczego; twórca i opiniodawca licznych biznesplanów i analiz finansowych, w 25 pytań pokazuje nam blaski i cienie własnej działalności gospodarczej. 1. Skąd wziąć pomysł na firmę? Inspiracji do założenia działalności jest zwykle bardzo wiele. Może to być chęć rozwinięcia pasji, która jest obecna w naszym życiu od dłuższego czasu. Może to być wynikiem impulsu, zauważenia możliwości, które pojawiły się na rynku. Może to być też myśl o pracy w tej samej branży co dotychczas, tylko że na własny rachunek. Można też skorzystać z pomocy doradców, czasopism fachowych, informacji w Internecie czy audycji radiowo-telewizyjnych. Bez względu na źródło inspiracji trzeba pamiętać, iż nikt nie da gotowej recepty na sukces i ostatecznie wszystko zależy od nas. Nasze ryzyko, ale też i nasz ewentualny sukces. 2. Czy można założyć firmę, nie mając żadnego pomysłu na biznes i nie mając wiedzy, jak taką firmę prowadzić? Jest to możliwe. Obecnie wiele firm oferuje możliwość skorzystania z tzw. systemu franczyzowego. W takim modelu, po podpisaniu umowy otrzymujemy wszystko, co jest potrzebne do prowadzenia działalności: szkolenia, know-how jak prowadzić firmę, wystrój, logo, wspólny marketing, czasem obsługę księgową, kontakty do dostawców itd. Przedsiębiorca musi tylko zapewnić lokal i środki inwestycyjne na rozpoczęcie działalności np. remont. W zamian musi jednak opłacać comiesięcznie tzw. opłatę franczyzową i ma dosyć ograniczoną samodzielność odnośnie decyzji biznesowych musi korzystać z gotowego asortymentu produktowego, strategii wizerunkowej itd. Markami działającymi na zasadzie franczyzy są np. McDonald s, Kolporter, Ruch, Żabka, Tele Pizza, Czerwona Torebka, Sfinx, Super Apteka, stacje benzynowe Lotos itd. 3. Czy rodzaj działalności, który wybiorę, powinien być zgodny z moim wykształceniem i doświadczeniem? Jeśli otwieramy działalność gospodarczą w danej branży, dobrze jest, gdy posiadamy na jej temat już jakąś wiedzę. Może nam to znakomicie ułatwić start, a nawet zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu. Historia mówi jednak, iż nie jest to regułą. Często przedsiębiorcy, którzy osiągnęli sukces, nie mieli nic wspólnego z danym rynkiem. Działa to czasem na zasadzie: zrobiłem tak, bo nie wiedziałem, że tak robić się nie da. Niektórzy wręcz twierdzą, że branża nie ma aż takiego znaczenia; ważne są: pomysł, pracowitość, operatywność i konsekwencja w działaniu. 4. Jak zarobić przysłowiowy pierwszy milion? Niestety nikt nie wskaże gotowej recepty na to, w jaki sposób osiągnąć sukces na rynku, który przełoży się na wysokie zarobki. Jeśli jakiś doradca, autor książki poradnikowej czy inny guru zarządzania twierdzi, że zna odpowiedź to albo wywodzi ją ze swojej historii, konkretnego przypadku, który doprowadził go do celu, albo spekuluje, łącząc różne dobre rady. W takim przypadku można by zapytać: Po co wydaje książkę, doradza, skoro mógłby po prostu samemu przysłowiowy milion zarobić? (chyba że chce go zarobić na samej książce). Historie sukcesu są indywidualne: wynikają ze splotu różnych okoliczności: sytuacji rynkowej, dostępu do zasobów, szczęścia. W większości przypadków jednak wiąże się z ciężką pracą, którą należy wykonać nad firmą. Duża część przedsiębiorców twierdzi, że prawdziwy sukces to w 20% szczęście, a w 80% praca. 5. Czy warto naśladować firmy, które już odniosły sukces? Firmy, które odniosły sukces, zarówno te duże, jak i te małe na pewno są warte naśladowania. Takie naśladownictwo może dotyczyć wielu aspektów działalności: wyboru branży, sposobu promocji, sposobu obsługi klienta, wystroju wnętrza, funkcjonalności strony internetowej itd. Jest to tzw. benchmarking, czy porównywanie firmy własnej (nawet jeśli jest dopiero w planach) z konkurencyjną i wyciąganie odpowiednich wniosków.
Trzeba jednak pamiętać, iż naśladownictwo często zwiększa szanse na sukces, lecz wciąż nie jest gwarantem jego osiągnięcia. 6. Jakie są szanse, że moja firma przetrwa pierwszy rok? Według różnych statystyk od 40% do 80% przedsiębiorstw nie udaje się przetrwać pierwszych dwóch lat. Nie oznacza to koniecznie bankructwa czy problemów finansowych. Najczęściej okazuje się, iż przedsiębiorcy jednak stwierdzają, że działalność nie przynosi spodziewanych zysków, zajmuje za dużo czasu lub też są inne problemy (np. wypowiedzenie umowy najmu, problemy z uzyskaniem pożyczki/kredytu na rozwój itd.) Warto pamiętać, ze prowadzenie firmy to nie gra losowa, w której można określić szanse. Wiele zależy tu od samych przedsiębiorców, ich determinacji i pracowitości. 7. Czy aby handlować przez Internet muszę zakładać firmę? Handel w Internecie (np. przy pomocy portalu Allegro czy innych portali ogłoszeniowych) jest popularną metodą rozpoczynania przygody z zarabianiem na własną rękę. Zgodnie z prawem, można sprzedawać różne przedmioty w ten sposób. Trzeba jednak pamiętać o kilku rzeczach. Jeśli sprzedajemy rzeczy o wartości ponad 1000 zł to kupujący - po dokonaniu transakcji - musi udać się do urzędu skarbowego i opłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% wartości sprzedaży. Dodatkowo, jeśli sprzedajemy dużo rzeczy, powtarzalnych, w jakimś okresie czasu, Urząd Skarbowy, który od jakiegoś czasu zaczął śledzić tego typu transakcje może uznać, iż jest to działalność gospodarcza. W związku z tym konieczne jest założenie firmy i odprowadzanie składek na ZUS. Przyłapanie na takim procederze powoduje konieczność zapłacenia kar. A zatem, jeśli sprzedajemy rzeczy incydentalnie nie ma powodów do zmartwień; jeśli jednak taka sprzedaż jest naszym sposobem zarobkowania należy założyć firmę. 8. Czy żeby świadczyć drobne usługi (np. malować paznokcie czy udzielać korepetycji) muszę zakładać firmę? W przypadku korepetycji są dwie możliwości opodatkowania. Pierwsza to opodatkowanie działalności wykonywanej osobiście, druga to opodatkowanie w ramach działalności gospodarczej. Tak więc jest możliwość legalnego udzielania korepetycji bez konieczności zakładania firmy. W przypadku malowania paznokci niestety mamy do czynienia z działalnością, która powinna być realizowana w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej. Więcej o działalności wykonywanej osobiście przeczytać można np. na stronie http://msp.money.pl/ksiegowoscinternetowa/artykul/dzialalnosc;gospodarcza;a;dzialalnosc;wykonywana;osobiscie,136,0,1018504.html 26.11.2013] 9. Czy nie lepiej prowadzić działalność w tzw. szarej strefie? [dostęp Działalność w szarej strefie to działalność nielegalna lub półlegalna. Bez rejestracji, bez odprowadzania składek na ZUS, bez podatków lub wymaganych pozwoleń/zezwoleń. Działalność taka może się wydawać kusząca i krótkoterminowo może przynosić większe korzyści niż działalność w pełni legalna. Należy jednak pamiętać, iż wiąże się to z możliwymi, bardzo ciężkimi konsekwencjami w przypadku wykrycia: kary skarbowe, tzw. domiar, czyli podatek z nieujawnionych źródeł przychodu wynoszący obecnie 75%, możliwe są też kary ograniczenia lub pozbawienia wolności. W przypadku takiej działalności nie mamy prawa do ubezpieczenia zdrowotnego (jeśli nie jesteśmy ubezpieczeni w inny sposób), nie uzyskujemy też prawa do wyższej emerytury. Nie jesteśmy też dobrze postrzegani przez większość kontrahentów (brak wystawiania faktur itd.). W dłuższym okresie czasu można więc zdecydowania stwierdzić, iż w większości przypadków działalność taka nie jest korzystna z punktu widzenia przedsiębiorcy. 10. Czy do otwarcia działalności gospodarczej potrzebne są duże pieniądze? Wszystko zależy od rodzaju działalności. W niektórych przypadkach potrzebna ilość pieniędzy może być bardzo duża (np. budowa cementowni, otwarcie dyskoteki czy firmy transportowej ze sporą flotą pojazdów). Jednakże najczęściej nakład pieniężny na początku nie jest tak duży, zwłaszcza w przypadku działalności w usługach, w których główną rolę odgrywa sam przedsiębiorca (np. usługi tłumaczeniowe, prawnicze, informatyczne), czy też gdy korzysta z własnych, już posiadanych zasobów (np. otwarcie kwatery agroturystycznej).
Na pewno nieprawdziwe jest przekonanie, iż osoba która prowadzi firmę, na pewno musi być bogata. 11. Jak znaleźć wspólników do prowadzenia firmy? Czasem przy zakładaniu firmy może się okazać, iż lepiej działać z kimś wspólnie można wtedy połączyć zasoby: pieniądze, czas, posiadane rzeczy, kontakty, wiedzę, doświadczenie itp. i w ten sposób mieć lepszy start na rynku oraz ograniczyć ryzyko. Należy jednak pamiętać, że posiadanie wspólnika wiąże się również z koniecznością ustalania wspólnych celów, decyzji, sprawnej komunikacji, wspólnym radzeniu sobie w sytuacjach trudnych, a także z podziałem wypracowanych dochodów. Nie ma niestety prostych wskazówek, które pomagałyby w wyborze dobrego wspólnika. Czasem sprawdzają się osoby z rodziny, czasem znajomi, przyjaciele, a czasem zupełnie sobie obce osoby. Podstawowymi kryteriami są wspólne cele w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz wzajemne zrozumienie. 12. Jaka forma działalności jest najlepsza, jeśli będę chciał/chciała mieć wspólnika w prowadzeniu działalności? W przypadku wyboru prowadzenia działalności gospodarczej wspólnie z inną osobą mamy do wyboru kilka popularnych opcji: założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki cywilnej lub komandytowej, otwarcie jednoosobowej działalności gospodarczej i rozliczanie się ze wspólnikiem poprzez umowy cywilnoprawne, a także potraktowanie wspólnika, jako osoby współpracującej z jednoosobową działalnością gospodarczą (możliwe tylko dla członków rodziny przedsiębiorcy, którzy dzielą z nim gospodarstwo domowe). Najmniej formalności występuje w tej ostatniej formie. W przypadku rozliczania się poprzez umowy cywilnoprawne wspólnik nie ponosi odpowiedzialności za zlecenia, ale też nie może podejmować samodzielnych decyzji. W przypadku spółki cywilnej lub komandytowej działalność firmy jest podobna do jednoosobowej działalności, obaj wspólnicy ponoszą solidarnie odpowiedzialność. W przypadku spółki z o.o. wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności, jednak występuje wiele dodatkowych obowiązków np. pełna księgowość. Wybór konkretnej formy działalności zależy w dużej mierze od relacji, jakie chcemy mieć ze wspólnikiem oraz zakresu wspólnej odpowiedzialności. 13. Czy powinienem/powinnam zatrudniać pracowników? Nie ma obowiązku zatrudniania pracowników. Wraz z rozwojem firmy może się okazać, iż część zadań przedsiębiorca nie jest w stanie wykonywać sam ze względu na czas, konieczną wiedzę czy doświadczenie. Wtedy można zacząć zatrudniać pracowników na umowy cywilnoprawne (umowa zlecenie, umowa o dzieło) lub na umowę o pracę. Zatrudnianie wiąże się z wieloma obowiązkami takimi jak: podpisanie odpowiednich umów, opłacanie podatków za pracownika, odprowadzanie składek, konieczność prowadzenia ewidencji itd. 14. W co najlepiej inwestować po założeniu firmy? W czasie rozwoju firmy pojawia się konieczność podjęcia decyzji, w jaki sposób zainwestować pozyskane do tej pory środki. Czy zainwestować w jakość produkcji? Czy zaoferować nowy produkt? Czy zwiększyć promocję? A może wynająć większy lokal? Każdorazowo taka decyzja to kwestia indywidualnego przypadku i decyzji przedsiębiorcy. Wielu ekspertów z dziedziny m.in. milionerzy, guru zarządzania czy znani managerowie powtarzają jednak, iż inwestycja, która zawsze przynosi pozytywne efekty to inwestycja w siebie: szkolenia, nauka, zdobywania wiedzy, nabywanie nowych umiejętności powinno zawsze być priorytetem i często pozwala to zwiększyć szansę na sukces. 15. Czy muszę znać się na marketingu, żeby prowadzić firmę? W niektórych branżach marketing nie jest najważniejszym elementem prowadzenia działalności gospodarczej. Czasem wystarczy np. dobra lokalizacja czy jedna podpisana umowa. Z drugiej jednak stron większość branż jest bardzo konkurencyjnych i należy zrobić, jak najwięcej, aby przyciągnąć klienta. Wiedza z dziedziny marketingu, wcześniej czy później, okazuje się niezbędna i należy ją zgłębić. Oczywiście w wielu wypadkach jest ona intuicyjna
(np. szyld, strona www, ładny wystrój), ale skuteczne korzystanie z bardziej zaawansowanych narzędzi nie jest już takie oczywiste. Wielu przedsiębiorców, którzy osiągnęli sukces twierdzi, iż tak naprawdę nie ma aż takiego znaczenia, co się produkuje, czym się handluje, jakie usługi się świadczy. Najważniejsze jest, czy taki produkt jest się w stanie sprzedać. 16. Czy zamknięcie firmy jest kosztowne? W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej zamknięcie firmy nie jest specjalnie kosztowne. Wiąże się ze złożeniem odpowiednich formularzy w ZUS, US i wyrejestrowania z Ewidencji Działalności Gospodarczej. Należy też dokonać tzw. spisu z natury, co może wpłynąć na opodatkowanie. Więcej na ten temat: http://podatki.onet.pl/likwidacja-dzialalnosci-gospodarczej-krok-po-kroku,19924,3793497,analizy-detal [dostęp 26.11.2013]. Trochę inaczej wygląda to w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Tutaj pojawiają się konkretne koszty, także czas niezbędny do przeprowadzenia likwidacji jest znacznie dłuższy. Oto podstawowe koszty: uchwała wspólników o likwidacji spółki u notariusza - ok. 1000 zł, zgłoszenie do KRS otwarcia likwidacji spółki oraz danych likwidatorów wraz z ich wzorami podpisów - 650 zł, ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywające wierzycieli spółki do zgłaszania wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ok. 500 zł, wniosek do KRS o wykreślenie spółki razem ze sprawozdaniem likwidacyjnym - 550 zł. 17. Jaką wymyślić nazwę dla firmy? Nazwa firmy w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej musi zawierać imię i nazwisko przedsiębiorcy, a poza tym może być dowolna. W przypadku spółki z o.o. również nazwa może być dowolna, jedynie musi znaleźć się w niej oznaczenie, że chodzi o spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Należy pamiętać, iż dobrze dobrana nazwa może być elementem działań marketingowych, może dać przedsiębiorcy na starcie lepszą pozycję w stosunku do konkurencji. Z drugiej zaś strony należy unikać nazw firm już istniejących, gdyż z jednej strony może to spowodować trudności z rejestracją, a z drugiej może wiązać się z krokami prawnymi ze strony przedsiębiorstw istniejących wcześniej. 18. Czy przy wyborze rodzaju działalności gospodarczej nie mam żadnych ograniczeń? Istnieją ograniczenia, które uniemożliwiają zupełnie dowolny wybór rodzaju działalności gospodarczej. Na niektóre rodzaje działalności występują koncesje, zezwolenia i licencje. Niektóre rodzaje działalności wymagają także wpisu do odpowiedniej ewidencji. Takimi rodzajami działalności są np. sprzedaż alkoholu, broni palnej, produkcja wyrobów tytoniowych, usługi lekarskie, usługi detektywistyczne, kasyna itd. Więcej informacji: http://www.bukigo.pl/koncesje-licencje-zezwolenia-169 [dostęp 26.11.2013] 19. Czy mogę otworzyć firmę w miejscu zamieszkania? Nie ma żadnych przeszkód, aby otworzyć firmę (jednoosobową działalność gospodarczą) w miejscu swojego zamieszkania. W ten sposób można oszczędzić na wynajmie, a część ponoszonych na mieszkanie wydatków można zaliczyć jako koszty podatkowe (np. czynsz, czy prąd). Ma to też inne plusy np. kontrola z Urzędu Skarbowego nie może po prostu zażądać otwarcia drzwi i wejść. Z drugiej zaś strony, adres taki jest ogólnie dostępny i można go znaleźć np. w ewidencji EDG i może się zdarzyć, że klienci (i inne osoby np. handlowcy) będą przychodzić do naszego lokalu bez uprzedzenia zakłócając naszą prywatność. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestracji spółki niezbędna będzie odpowiednia umowa, ale też można wykorzystać swoje miejsce zamieszkania. 20. Czy osoba nie posiadająca wiedzy na temat przepisów podatkowych, ubezpieczeń społecznych, prawa pracy, kodeksu spółek handlowych itd. ma szansę osiągnąć sukces w biznesie? Wszystkie przepisy dotyczące prowadzenia firm, praw i obowiązków są bardzo istotne dla przedsiębiorców. Należy je znać i ciągle aktualizować swoją wiedzę na temat tego przedmiotu. Nie oznacza to jednak, że osoba bez takiej wiedzy nie ma szans na osiągnięcie sukcesu. Wiedzę tę w podstawowym zakresie jest w stanie opanować każdy i
początkowy brak wiedzy można szybko nadrobić. Można znaleźć bardzo dużo informacji w Internecie, są serwisy informacyjne, punkty konsultacyjne, oferowane są szkolenia, wiedzy można też szukać w odpowiednich urzędach i u źródeł, czyli w odpowiednich aktach prawnych. 21. Czy jest tak, że nie każdy może zostać przedsiębiorcą ze względu na cechy charakteru? Teoretycy zarządzania od dawna poszukują profilu osobowościowego idealnego przedsiębiorcy badając m.in. sylwetki znanych przedsiębiorców. Ich badania nie wykazują jednak jednoznacznych wniosków. Owszem, z pewnymi cechami charakteru czasem łatwiej osiągnąć sukces (np. większa otwartość, nastawienie na ludzi, empatia). Jednakże okazuje się, że wśród przedsiębiorców, którzy osiągnęli sukces znajdują się zarówno introwertycy, jak i ekstrawertycy, osoby z dużą skłonnością do ryzyka, jak i bardziej zachowawcze. Nie należy więc przypisywać nadmiernego znaczenia tego typu badaniom psychologicznym. 22. Mam pomysł na firmę, ale obawiam się, iż w początkowym okresie, rozruchu firmy nie osiągnę odpowiednich dochodów niezbędnych do utrzymania się. Czy mimo to powinienem/powinnam zaryzykować? Założenie firmy zawsze wiąże się z ryzykiem, dużo większym niż w przypadku np. pracy na umowę. Jeżeli oczekiwane efekty pieniężne są wyższe niż dotychczasowe uposażenia (wynagrodzenie), wtedy warto zastanowić się nad podjęciem takiego ryzyka. Należy jednak pamiętać, że każdorazowo jest to decyzja konkretnej osoby i to ona sama bierze za nią odpowiedzialność. Można słuchać porad profesjonalistów, czytać artykuły itd., jednakże na końcu to przedsiębiorca sam będzie musiał się uporać ze wszystkimi ewentualnymi trudnościami, które mogą się pojawić (zwłaszcza, że trzeba się zmierzyć z otoczeniem, którego kształtu często nie da się przewidzieć). 23. Jakie najczęściej błędy popełniają młodzi przedsiębiorcy? Błędów możliwych do popełnienia jest bardzo dużo: zły wybór branży, niedoszacowanie kosztów działalności, zbyt optymistyczne prognozy dot. przychodów, zły dobór wspólników itd. Działalność gospodarcza wiąże się ryzykiem i również wiele decyzji można określić, jako błędne dopiero w momencie, gdy ujawnią się ich konsekwencje, których nie dało się przewidzieć wcześniej. Z mojego doświadczenia wynika, iż najczęściej popełnianym błędem jest przeświadczenie, że bycie przedsiębiorcą to nobilitacja, która sama z siebie gwarantuje sukces. Niestety w rzeczywistości jest tak, że aby go osiągnąć, należy nad nim popracować rzadko kiedy przychodzi sam. 24. Czy to prawda, że będąc przedsiębiorcą będę miał/miała więcej czasu dla siebie? Bycie przedsiębiorcą często wymaga poświęceń. Może się okazać, że trzeba będzie pracować w nocy, albo że trzeba będzie zrezygnować z wcześniej zaplanowanych wakacji. Często jest to praca na cały etat, a nawet dużo więcej. Z drugiej zaś strony może się zdarzyć, że będziemy mieli znacznie więcej czasu, niż w przypadku pracy na umowę. Dużo zależy tu od umiejętności planowania czasu pracy, podziału obowiązków i konkretnego przypadku. Jednak marzenia o tym, iż zaraz po otworzeniu działalności gospodarczej będziemy mogli wyjechać do ciepłych krajów pod przysłowiowe palny liczyć zarobione pieniądze, spełniają się stosunkowo rzadko. Z drugiej zaś strony znana jest stara prawda, iż ludzie którzy robią w życiu dużo rzeczy, dzięki nawykom planowania, mają relatywnie dużo czasu na zadania związane z samorealizacją. 25. Czy można jednocześnie prowadzić firmę i np. pracować w oparciu o umowę o pracę? Tak, jest to możliwe. Wiąże się to nawet z korzyściami, gdyż w przypadku gdy pracodawca odprowadza za nas składki w wymiarze przynajmniej minimalnym, nie musimy już odprowadzać składek z tytułu ubezpieczenia społecznego. Pozostaje tylko opłacenie drugiej składki zdrowotnej. Łączenie jednak obu typów działań może być bardzo trudne do zrealizowania i jest możliwe najczęściej w bardzo specyficznych warunkach np. gdy mamy wspólników, pracowników lub gdy większość pracy możemy wykonać zdalnie. 26. Czy muszę posiadać odrębne konto, jak założę firmę? W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie ma takiego obowiązku. Można korzystać z kont, którymi dysponowaliśmy wcześniej. Ma to też swoje zalety, gdyż w takim przypadku bank automatycznie nalicza ewentualny podatek od odsetek i nie trzeba go ewidencjonować, jako przychód przedsiębiorstwa. Odrębne konto może nam się jednak przydać w celach ewidencyjnych na własne potrzeby aby nasza działalność związana z firmą była bardziej przejrzysta, a przez to łatwiejsza do zarządzania. W przypadku spółek kapitałowych odrębne konto
jest niezbędne. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma odrębną osobowość prawną, niezależną od jej wspólników, musi więc posiadać własny rachunek bankowy.