SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXIV BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Zaborek 8-12 październik 2012r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych (PT/ILC) hałasu w środowisku przeprowadzonych w dniach 8-12 październik 2012r. był Instytut Ochrony Środowiska- Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Przeprowadzono je w celu oceny zdolności laboratoriów do prowadzenia pomiarów hałasu w środowisku. Ocenie zostało poddanych 45 laboratoriów badawczych specjalizujących się w badaniach hałasu. Badania poprowadzono zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności -Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości. Badania biegłości i badania porównawcze (PT/ILC) hałasu w środowisku składały się z 3 odrębnych cykli pomiarowych. Były to badania: hałasu przemysłowego jeden cykl, hałasu komunikacyjnego jeden cykl, badania mocy akustycznej maszyny jeden cykl. 2. WYBRANE DOKUMENTY BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE Z XXXIV BADANIAMI BIEGŁOŚCI I BADANIAMI PORÓWNAWCZYMI (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU: Normy: PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności - Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości, PCA DAPT -01 Akredytacja organizatorów badań biegłości. ISO 13528:2005 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons, Rozporządzenia: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206 poz. 1291). ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 czerwca 2011r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linia tramwajową, lotniskiem lun portem (Dz. U. nr 140, poz. 824). XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -1-
PN-EN ISO 3746:2011 Akustyka Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej i poziomów energii akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów ciśnienia akustycznego metoda orientacyjna z zastosowaniem otaczającej powierzchni pomiarowej nad płaszczyzną odbijającą dźwięk. 3. ORGANIZACJA XXXIV BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU Przed rozpoczęciem zajęć uczestnicy otrzymali swój numer kodowy, którym posługiwali się dla zachowania poufności. Uczestnicy badań byli zobowiązani do przywiezienia własnego sprzętu pomiarowego wyposażonego w aktualne świadectwa wzorcowania. Obserwator nadzorował wykonywanie badań na danym poligonie oraz podpisywał w protokole wyniki pomiarów uzyskane na danym poligonie, tak, aby zapobiec zmowie i fałszowaniu wyników przez Uczestników. Organizator monitorował parametry źródła dźwięku oraz panujące warunki atmosferyczne: prędkość i kierunek wiatru, temperaturę ciśnienie atmosferyczne oraz wilgotność. Każdy z uczestników badań otrzymał skoroszyt pt. Normy i Metody, w którym zawarte były przykładowe metody analiz. W celu wykonania badań biegłości i badań porównawczych hałasu zostały przygotowane eksperymentalne poligony pomiarowe dla hałasu przemysłowego ze znaną charakterystyką źródła oraz dla hałasu komunikacyjnego. Zostały one scharakteryzowane poniżej. Informacje na temat obiektu badań należało umieścić w odpowiednich miejscach w protokole i sprawozdaniu. BADANIE 1 poligon pomiarowy hałasu przemysłowego. Organizator badań przygotowywał poligon pomiarowy hałasu przemysłowego z: określonym 1 źródłem dźwięku, włączonym w zadanym czasie, wyznaczonymi 3 lokalizacjami punktów pomiarowych położonymi w zróżnicowanych warunkach topograficznych, określonymi warunkami tła pomiarowego, takiego, by przynajmniej w jednym punkcie była możliwość jednoznacznego określenia poziomu sygnału akustycznego z danego źródła. Organizator przygotował w warunkach poligonu badawczego zarejestrowane wcześniej sztuczne źródło dźwięku symulujące pracę instalacji na przenośnym urządzeniu. Poligon symulował uciążliwy zakład przemysłowy, w którym można z góry sterować mocą i czasem pracy źródeł. XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -2-
Uczestnicy badań zobowiązani byli wykonać pomiary, imisji hałasu w wyznaczonych punktach pomiarowych zgodnie z Rozp. Min. Środ. z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206 poz. 1291). Metody i procedury badań uczestnik ustalał indywidualnie, zgodnie ze swym stanem wiedzy w tym zakresie oraz dysponowanymi umiejętnościami. Przykładowe metody analiz zawarto w przekazanym uczestnikom badań skoroszycie pt. Normy i Metody. Uczestnicy badań zobowiązani byli do oznaczenia równoważnego poziomu dźwięku L AeqD w wyznaczonych punktach pomiarowych wraz z oszacowaniem błędu. Czas pracy urządzenia został podany przez organizatora badań i wynosił on 17100 s. Uzyskane wyniki zostały poddane ocenie. BADANIE 2 poligon pomiarowy hałasu komunikacyjnego Do badań w warunkach rzeczywistych został wytypowany poligon pomiarowy. Należy przeprowadzić badania w wyznaczonych punktach pomiarowych zgodnie z Załącznikiem nr 3 referencyjna metodyka wykonywania okresowych pomiarów poziomów hałasu wprowadzanego do środowiska w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych i linii tramwajowych oraz kryteria lokalizacji punktów pomiarowych rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linia tramwajową, lotniskiem lun portem (Dz. U. nr 140, poz. 824). Informacje należało umieścić w odpowiednich miejscach w protokole i sprawozdaniu. BADANIE 3 poligon pomiarowy badanie mocy akustycznej maszyny Badania biegłości polegają na przeprowadzeniu pomiarów poziomów ciśnienia akustycznego zgodnie z normą PN-EN-ISO 3746/2011 służących do wyznaczenia mocy akustycznej maszyny. Uczestnicy badań zobowiązani byli do oznaczenia w ściśle określonych warunkach emisyjnych, zgodnych z normą, poziomów ciśnienia akustycznego w środowisku, oraz innych następujących parametrów akustycznych, tj.: L Aeqi równoważnego poziomu ciśnienia akustycznego A w danym położeniu mikrofonu pomiarowego w db, Wyznaczenia mocy akustycznej maszyny L WA w db, oraz opracowania uzyskanych wyników w sprawozdaniu, przekazywanym następnie koordynatorowi w ostatnim dniu realizacji ćwiczenia (wg. harmonogramu) wraz z oszacowaniem niepewności pomiaru, i obliczenia niepewności pomiaru. Metody, procedury badań itp. w tym przypadku uczestnik ustalał indywidualnie, zgodnie ze swym stanem wiedzy w tym zakresie oraz dysponowanymi umiejętnościami. Informacje na temat obiektu badań należało umieścić w odpowiednich miejscach w protokole i sprawozdaniu. XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -3-
Ocenie tutaj podlegają opracowania z pomiarów przeprowadzonych przez sprawdzane laboratoria z uwzględnieniem wniosków wynikających z obserwacji prowadzonej przez osoby sprawdzające (niezależnych obserwatorów) w trakcie wykonywania badań. 3. STABILNOŚĆ I JEDNORODNOŚĆ ŹRÓDŁA Stabilność i jednorodność źródeł dźwięku była badana w trakcie badań biegłości zgodnie z Programem Badań Biegłości PT-BH- 01 z dn. 02.07.2012. 4. OGÓLNE ZASADY PODSUMOWANIA WYNIKÓW BADAŃ Wyniki badań - równoważne poziomy dźwięku oraz poziom mocy akustycznej -obliczone przez uczestników badań były opracowywane statystycznie. Podstawą do statystycznej oceny laboratorium był standaryzowany parametr E n, obliczany oddzielnie dla każdego przyjętego punktu pomiarowego oraz dla poligonu badania poziomu mocy akustycznej Standaryzowany parametr E n określany jest z zależności: E n u x X 2 lab u 2 ref gdzie: x - równoważne poziomy dźwięku emitowanego z danego zakładu do środowiska lub poziom mocy akustycznej, obliczone przez poszczególne laboratoria, db, X wartość przypisana - równoważne poziomy dźwięku emitowanego z danego zakładu do środowiska lub poziom mocy akustycznej db, obliczone przez poszczególne laboratoria, określony, jako średnia ważona z wyników uzyskanych przez wszystkich uczestników badań w danej jednorodnej grupie badawczej, db, u lab - niepewność wyniku pomiaru uczestnika (średnia), u ref - niepewność wartości przypisanej oznaczonej w laboratorium odniesienia. Klasyfikację laboratoriów ze względu na parametr E n przyjęto następująco: Ocena laboratorium Zadawalająca Niezadawalająca Kryterium oceny E n 1 E n > 1 Skalę oceny interpretuje się następująco: zadowalająca - oznacza, iż dane laboratorium wykonuje pomiary prawidłowo, niezadawalająca - laboratorium musi podjąć działania naprawcze. XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -4-
Aby badania biegłości zostały zaliczone z wynikiem zadawalającym należy uzyskać na każdym poligonie i w każdym punkcie pomiarowym zadawalający parametr E n. 5. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ Wartość parametru E n obliczona została na podstawie pomiarów wartości poziomu równoważnego hałasu maszyny na poligonie pomiarowym, wykonywanych w trzech punktach pomiarowych, pomiarów hałasu komunikacyjnego oraz badanie mocy akustycznej maszyny. LP LISTA WYNIKÓW LABORATORIÓW XXXIV BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU 8-12 PAŹDZIERNIK 2012 R. KOD LABORATORIUM Parametr En [db] Parametr En [db] Parametr En [db] badanie hałasu badanie hałasu badanie mocy przemysłowego komunikacyjnego akustycznej maszyny En OCENA En OCENA En OCENA 1 34/3/2012/01 0,2 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 2 34/3/2012/02 0,7 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 3 34/3/2012/03 0,2 Zadawalająca 0,9 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 4 34/3/2012/04 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 5 34/3/2012/05 0,1 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 6 34/3/2012/06 0,6 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 7 34/3/2012/07 0,1 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 8 34/3/2012/08 0,2 Zadawalająca 0,6 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 9 34/3/2012/09 0,4 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 10 34/3/2012/10 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 11 34/3/2012/11 0,3 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 12 34/3/2012/12 0,4 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 13 34/3/2012/13 0,4 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 14 34/3/2012/14 0,5 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 15 34/3/2012/15 0,2 Zadawalająca 0,9 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 16 34/3/2012/16 0,1 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 17 34/3/2012/17 0,4 Zadawalająca 0,7 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 18 34/3/2012/18 0,7 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 19 34/3/2012/19 0,4 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 20 34/3/2012/20 0,1 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -5-
21 34/3/2012/21 0,3 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 22 34/3/2012/22 0,2 Zadawalająca 0,8 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 23 34/3/2012/23 0,9 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 24 34/3/2012/24 0,4 Zadawalająca 0,8 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 25 34/3/2012/25 0,5 Zadawalająca 0,7 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 26 34/3/2012/26 0,8 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 27 34/3/2012/27 0,8 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 28 34/3/2012/28 0,4 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 29 34/3/2012/29 0,8 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 30 34/3/2012/30 0,4 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 31 34/3/2012/31 0,1 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 32 34/3/2012/32 0,2 Zadawalająca 0,4 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 33 34/3/2012/33 0,8 Zadawalająca 0,7 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 34 34/3/2012/34 0,1 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 35 34/3/2012/35 0,2 Zadawalająca 0,8 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 36 34/3/2012/36 0,7 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 37 34/3/2012/37 1,0 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 38 34/3/2012/38 0,9 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 39 34/3/2012/39 0,3 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 40 34/3/2012/40 0,1 Zadawalająca 0,8 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 41 34/3/2012/41 0,3 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 42 34/3/2012/42 0,8 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 43 34/3/2012/43 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca 0,2 Zadawalająca 44 34/3/2012/44 0,2 Zadawalająca 0,0 Zadawalająca 0,3 Zadawalająca 45 34/3/2012/45 1,0 Zadawalająca 0,5 Zadawalająca 0,1 Zadawalająca ANALIZY STATYSTYCZNE WYNIKÓW BADAŃ INTERKALIBRACYJNYCH Lp. Zakres oceny Ilość (osób) laboratoriów Pomiarowych/ liczba ocen 1 Udział w ćwiczeniach wzięło razem 45 2 Nie sklasyfikowano z uwagi na błędy merytoryczne - 3 Klasyfikacją objęto ekipy pomiarowe 45 4 Wynik niezadawalający (ze względu na E) uzyskały - 5 Wynik zadawalający(ze względu na E) 45 XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -6-
6. OPIS INFORMACJI PRZEKAZYWANYCH UCZESTNIKOM NA ETAPIE POWIADAMIANIA. Uczestnicy mogli przed ćwiczeniem zapoznać się z kompletnym programem badania biegłości w przekazanej im poczcie internetowej. (Na tym sprawozdanie zakończono.) XXXIV BADANIA BIEGŁOŚCI I BADANIA PORÓWNAWCZE (PT/ILC) HAŁASU W ŚRODOWISKU -7-