EN(13)3593:4 AA/sd Bruksela, 28 czerwca 2013 STANOWISKO COPA-COGECA W SPRAWIE DEFINICJI "KRYTERIÓW ZNIESIENIA STATUSU ODPADU" ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH PRZEZNACZONYCH DO PRZETWARZANIA BIOLOGICZNEGO Copa - Cogeca European Farmers European Agri-Cooperatives 61, Rue de Trèves B - 1040 Bruxelles www.copa-cogeca.eu EU Transparency Register Number Copa 44856881231-49 Cogeca 09586631237-74
STANOWISKO COPA-COGECA W SPRAWIE DEFINICJI "KRYTERIÓW ZNIESIENIA STATUSU ODPADU" ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH PRZEZNACZONYCH DO PRZETWARZANIA BIOLOGICZNEGO WSTĘP W roku 2010 1 Komisja przyznała, ze kompost i sfermentowana biomasa nie były w pełni wykorzystywane. Wspólne Centrum Badawcze (WCB) pracuje nad ostatecznym sprawozdaniem technicznym w sprawie kryteriów zniesienia statusu odpadu (EoW) odpadów biodegradowalnych 2 przeznaczonych do przetwarzania biologicznego, w tym kompostu i sfermentowanej biomasy, które zostanie następnie przekazane Komisji Europejskiej. Równocześnie ma miejsce przegląd rozporządzenia w sprawie nawozów. 3 Dyskusje w obydwu tematach się zacieśniają. Rozwiązanie tego problemu jest niezmiernie ważne dla unijnego sektora rolnego. Ponadto, w porozumieniu z Komisją, należy ustalić jasne, surowe i zrównoważone zasady obejmujące te dwa produkty. Ponieważ głównym celem definicji kryteriów zniesienia statusu odpadu dla kompostu i sfermentowanej biomasy jest ułatwienie ich obiegu na wspólnym rynku oraz ich zastosowania bez konieczności dalszego monitoringu i kontroli gleb, na których są stosowane, naszym zdaniem wszelkie zasady powinny uznawać, a nie uchylać istniejące normy czy kontrole krajowe. Będzie to możliwe dzięki ustanowieniu surowych warunków ich wykorzystania. Rolnicy zwracają szczególną uwagę na jakość produktów rozrzucanych na glebie. Gleba stanowi jeden z najważniejszych czynników produkcji rolnej oraz dziedzictwo rolników i dlatego nie można stosować niskiej jakości środków produkcji, które mogą jej zagrozić. Jesteśmy przekonani o walorach zastosowania w gospodarstwie, jako nawozów i polepszaczy gleby, składników pokarmowych, na które składają się pozostałości organiczne (w tym te powstałe w wyniku fermentacji beztlenowej). Są to praktyki ostrożne i naturalne. Europejscy rolnicy i spółdzielnie rolnicze pragną podkreślić, że stosowanie kompostu i sfermentowanej biomasy, wytwarzanej głównie w procesie fermentacji beztlenowej, może stanowić opłacalną i dostępną alternatywę oraz zachęcać do wydajnej gospodarki zasobami. W tym duchu, Copa-Cogeca chciałaby przypomnieć jak ważną rolę odgrywa sfermentowana biomasa z rolniczych zakładów produkcji biogazu, które wykorzystują jedynie bezpieczne materiały rolnicze, jak obornik czy kukurydza. Należy faworyzować środki produkcji pochodzenia rolnego. Rozporządzenie w sprawie odpadów nie może w żadnym wypadku dotyczyć produktów powstałych w wyniku fermentacji beztlenowej obornika, a przez to nie powinno obejmować ono innych produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego (produktów fermentacji). 1 Komunikat Komisji COM(2010)235 wersja ostateczna dotyczący przyszłego gospodarowania bioodpadami w Unii Europejskiej 18.05.2010 2 Rodzaje odpadów biodegradowalnych zdefiniowano w trzecim dokumencie roboczym WCB (sierpień 2012 r.) Przykłady: części stałe odpadów komunalnych, odpady żywnościowe sektora handlu (z rynków i zakładów żywienia), pozostałości leśne, obornik stały i płynny z chowu zwierząt, pozostałości słomy, odpady z buraków cukrowych, odpady z produkcji żywności i napojów (z winnic oraz zakładów produkcji owoców i warzyw), odpady z produkcji mięsa, osady ściekowe. 3 Rozporządzenie KE nr 2003/2003 w sprawie nawozów (OJ L 304, 21 listopada 2003) 2 5
W świetle aktualnych dyskusji prowadzonych przez WCB, nasza organizacja obawia się o jakość kompostu i sfermentowanej biomasy powstałych z odpadów biodegradowalnych (tj. stałych odpadów komunalnych i osadów ściekowych). Dlatego też apelujemy o nieuwzględnienie stałych odpadów komunalnych i osadów ściekowych w kryteriach zniesienia statusu odpadu. Naszym zdaniem, nie można zezwolić na stosowanie materiałów nieposegregowanych ze względu na źródło pochodzenia, gdyż nie istnieją dowody naukowe na to, że stosowanie odpadów mieszanych do produkcji kompostu i sfermentowanej biomasy jest bezpieczne i nieszkodliwe. Praktyki te mogą spotkać się z niezadowoleniem konsumentów i mogą również wpłynąć niekorzystnie na aktualnie obowiązujące krajowe protokoły jakości. Jesteśmy przekonani, że kryteria zniesienia statusu odpadu wywrą brzemienne skutki na rynek tych produktów w wielu państwach członkowskich. Dlatego też, wydaje się, że niektóre państwa członkowskie nie chcą, aby ich specyficzne, surowe zasady dotyczące jakości, wykorzystania i wprowadzania do obrotu kompostu i sfermentowanej biomasy były regulowane na szczeblu UE. Niektóre z naszych organizacji członkowskich podzielają te obawy i domagają się informacji na temat wartości dodanej tych działań. Po raz kolejny pragniemy powtórzyć, że jesteśmy zainteresowani opracowaniem surowych, aczkolwiek zrównoważonych zasad dla kompostu i sfermentowanej biomasy, pod warunkiem, że będą one oparte na kryteriach naukowych. Należy uwzględnić skuteczne przepisy dotyczące ich wykorzystania występujące już w niektórych krajach (np. systemy zapewniania jakości w UK, Francji czy Niemczech). Europejscy rolnicy i spółdzielnie rolnicze pragną wyrazić swoją opinię na temat definicji kryteriów zniesienia statusu odpadu dla bezpiecznego i wysokiej jakości kompostu i sfermentowanej biomasy, aby wnieść coś do dyskusji w tym temacie. SZCZEGÓŁOWE UWAGI Copa-Cogeca cieszy się, że Komisja zdaje sobie sprawę z potrzeby stworzenia uczciwych warunków konkurencji oraz występowania krajowych praktyk, norm i warunków rynkowych. o Zdajemy sobie sprawę z tego, że wiele z korzyści mających wypływać ze stosowania europejskich kryteriów zniesienia statusu odpadów pokrywa się z zasadami krajowymi, innymi słowy, z promocją wysokich norm przetwarzania i wytwarzania wysokiej jakości produktów końcowych; usunięciem negatywnych konotacji związanych z wyrażeniem "odpady"; promowaniem wysokich standardów i stymulacją rozwoju rynków. Europejskie kryteria nie przyniosłyby jednak żadnych dodatkowych korzyści dla rynku kompostu i sfermentowanej biomasy w państwach członkowskich, gdyż normy te już tam obowiązują. Wręcz przeciwnie, przyczyniłyby się one do wzrostu obciążeń. o Naszym zdaniem unijne rozporządzenie w sprawie kryteriów zniesienia statusu odpadu kompostu i sfermentowanej biomasy powinno częściowo opierać się na doświadczeniach krajowych, co byłoby korzystne dla wszystkich. W każdym razie powinno ono uwzględnić specyficzne warunki występujące w państwach członkowskich, gdyż ma ono na celu zwiększenie jakości tych produktów poprzez podejście lokalne. Lub należałoby wprowadzić długie okresy przejściowe dla krajów, w których już obowiązują podobne przepisy, aby objęły one okres przed wejściem w życie przepisów unijnych. o Jesteśmy przekonani, że służby prawne Komisji powinny lepiej wyjaśnić ten punkt, a konkretnie doprecyzować, czy państwa członkowskie mogą wykluczyć środki produkcji dozwolone na szczeblu UE. 3 5
Popieramy również inicjatywę Komisji polegającą na wykluczeniu odpadów nieposegregowanych ze względu na źródło pochodzenia (produkty przetwarzania mechaniczno-biologicznego i osady ściekowe) z kryteriów zniesienia statusu odpadu. Naszym zdaniem decyzja o zastosowaniu osadów ściekowych na gruntach rolnych powinna należeć do państw członkowskich i zapadać na podstawie ich własnych kryteriów. W przypadku zastosowania tego produktu, nie powinien on być sprzedawany innym państwom członkowskim pod etykietą "produkt o zniesionym statusie odpadu". o Bardzo ważną rolę odgrywa przetwarzanie fosforu, trzeba jednak stosować rozwiązania technologiczne w celu nieprzekroczenia progów dla substancji niepożądanych (jak np. pozostałości farmaceutyczne) zanim zostanie on wykorzystany w rolnictwie lub leśnictwie. Ponadto surowe wymagania obejmujące organiczne zanieczyszczenia, które występują w nie tylko w osadach ściekowych lecz również kompoście z bioodpadów, a nawet sfermentowanej biomasie z odpadów biodegradowalnych, zachęciłyby do szybkiego stworzenia technologii pozwalającej na usuwanie tych substancji. Nowe wnioski ustawodawcze nie powinny ani osłabiać zaufania użytkowników ani wysyłać mylnych sygnałów dotyczących osobnej zbiórki odpadów, gdyż unijne zasady mogą nie być dostosowane do lokalnej sytuacji i mogą zwiększyć obciążenia administracyjne. o W kontekście wysokich cen nawozów, zarówno kompost jak i biomasa sfermentowana w procesie beztlenowym, mogą stanowić łatwo dostępne i niedrogie zasoby dla europejskiego rolnictwa. Co więcej, proces ten wpływa na optymalizację dostępności azotu w sfermentowanej biomasie i wykorzystuje materię organiczną z zewnętrznych źródeł w celu zwiększenia zawartości substancji odżywczych (N, P, K). o Aczkolwiek, przepisy obejmujące zastosowanie produktów ubocznych stanowią przeszkodę w rozwoju przemysłu biogazu w niektórych krajach. Jak wspomniano wyżej, należy faworyzować środki produkcji pochodzenia rolnego. Rozporządzenie w sprawie odpadów nie może w żadnym wypadku dotyczyć produktów powstałych w wyniku fermentacji beztlenowej obornika, a przez to nie powinno obejmować ono innych produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego (produktów fermentacji). Copa-Cogeca apeluje więc o ostrożne podejście, zwłaszcza w kontekście zwracania kompostu i sfermentowanej biomasy z odpadów biodegradowalnych do gleby i kwestii unormowania tego procesu. Rolnicy potrzebują gwarancji co do jakości produktów rozrzucanych na ich polach lub gruntach, które uprawiają. W tym kontekście okazało się, że systemy zapewniania jakości są skuteczne. Zwłaszcza ze względu na fakt, że z punktu widzenia zdrowia i regulacji, po wprowadzeniu normalizacji to osoba stosująca nawozy, czyli rolnik, ponosi odpowiedzialność za ich skutki. Rolnicy nie mogą się zgodzić na stosowanie wszystkich elementów "mieszanek" obsługujących nierolnicze zakłady produkcji biogazu, ani wytworzonej tam sfermentowanej biomasy. Przejrzystość musi być bez zarzutu a środki produkcji powinny przestrzegać progów dla wszelkich niebezpiecznych substancji. Wszelkie przyszłe unijne rozporządzenia powinny uwzględnić następujące zagrożenia: o Spadek zaufania rynku: Ograniczone zaufanie do łańcucha dostaw żywności ze względu na dopuszczenie obecności odpadów niesegregowanych ze względu na 4 5
źródło pochodzenia (produkty mechaniczno-biologicznego przetwarzania oraz osady ściekowe) bez oceny ryzyka. Brak kryteriów stabilności może doprowadzić do problemów z nieprzyjemnym zapachem przy stosowaniu produktów, co może spowodować skargi a w rezultacie zanik potencjalnych rynków zbytu ze względu na brak zaufania co do jakości produktu. Pozostałości środków chwastobójczych również budzą niepokój rolników i hodowców. Brak testów wzrostu prowadzonych na odpowiednich gatunkach może doprowadzić do spadku zaufania. o Możliwe zwiększone obciążenia finansowe w niektórych państwach członkowskich: Koszty ponoszone przez producentów w związku ze stosowaniem się do kryteriów unijnych mogą być wysokie, gdyż dotyczą one obowiązku przeprowadzenia analizy produktów kwalifikujących się jako zanieczyszczenia organiczne. Zwiększone obciążenia finansowe (pobieranie próbek i koszty analiz) niewielkich producentów oznaczają, że wielu z nich zdecyduje się na dalsze stosowanie rozporządzenia w sprawie odpadów. Rolnicy będą musieli pokrywać niewspółmierne koszty analiz laboratoryjnych w tych krajach. Mimo że kryteria utraty statusu odpadu na szczeblu krajowym lub UE mogłyby przysłużyć się wykorzystaniu kompostu i sfermentowanej biomasy, nie można w żadnym wypadku zagrozić jakości gleby lub zachwiać zaufania konsumentów, gdyby państwa członkowskie prowadziły niepełne lub tendencyjne badania w celu, np., pozbycia się odpadów komunalnych, takich jak osady ściekowe. Na zakończenie, mimo iż opracowanie europejskich kryteriów zniesienia statusu odpadu może być korzystne dla państw członkowskich, w których nie występują kryteria krajowe lub normy, nie może ono wpłynąć na pogorszenie się sytuacji państw członkowskich, które już takowe kryteria opracowały. Niektóre państwa członkowskie czekają na określenie jasnych zasad na szczeblu unijnym przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji w tym temacie. Co więcej, łagodniejsze kryteria unijne nie mogą zagrozić surowym kryteriom obowiązującym na szczeblu krajowym. 5 5