EGZAMIN MATURALNY 2010 HISTORIA

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2010 HISTORIA POZIOM ROZSZERZONY Klucz punktowania odpowiedzi MAJ 2010

2 Cz I Zadanie 1. (0 2) A. Rozpoznanie uroczysto ci charakterystycznej dla cywilizacji rzymskiej i podanie terminu (II 7 P) 1 p. za podanie terminu triumf [wjazd triumfalny] B. Tworzenie informacji Uzasadnienie stwierdzenia poprzez odwo anie do ród a ikonograficznego (III 3 P) 1 p. za uzasadnienie z odniesieniem do w a ciwego elementu ród a ikonograficznego Wskazuje na to ydowski wiecznik niesiony przez uczestników pochodu. wiadczy o tym niesione przez uczestników wydarzenia trofeum siedmioramienny wiecznik, symbol judaizmu. Uczestnicy wydarzenia nios przywiezion z Jerozolimy menor. Zadanie 2. (0 1) Zidentyfikowanie postaci historycznej na podstawie informacji ze ród a (II 5 P) 1 p. za podkre lenie imienia Klejstenes (3) Zadanie 3. (0 1) Wyja nienie przyczyny interpretacji wydarze przez kronikarzy (II 2 P) 1 p. za wyja nienie przyczyny opinii kronikarzy Niemieckie pochodzenie obydwu róde zawa y o na opinii o w adcach Polski. Istotny wp yw na interpretacj wydarze mia o spojrzenie na koronacj w adców Polski z perspektywy interesów cesarstwa. Niezadowolenie autorów róde z powodu niezale nej polityki w adców Polski. 0 p. za odpowied zawieraj c z e wyja nienie lub brak wyja nienia Przyk adowa b dna odpowied Kronikarze le oceniaj w adców, bo s subiektywni.

3 Zadanie 4. (0 1) Wiadomo ci i rozumienie Wykazanie si znajomo ci skutków wprowadzenia aktów prawnych redniowiecza (I P) 1 p. za wskazanie zdania fa szywego (zdanie nr 1) Zadanie 5. (0 1) Tworzenie informacji Sformu owanie opinii wynikaj cej z porównania dwóch róde i uzasadnienie odpowiedzi (III 1-3 P) 1 p. za sformu owanie stanowiska i uzasadnienie odpowiedzi zdaj cy powinien zwróci uwag na zaznaczone na planie wi tynie innych wyzna Nie znajduje potwierdzenia. Na planie Zamo cia widniej wi tynie wyzna innych ni rzymsko-katolickie, co oznacza, e przedstawicielom innych wyzna i religii zezwolono na zamieszkanie w tym mie cie. Ograniczenie dotycz ce wyznania zawarte w dokumencie lokacyjnym musia o przesta obowi zywa. Na planie Zamo cia z I po owy XVII w. zaznaczono m.in. synagog i cerkiew. 0 p. za uzasadnienie bez odniesienia do planu Zamo cia lub za brak uzasadnienia Zadanie 6. (0 2) Rozpoznanie cech charakterystycznych stylów w architekturze na podstawie ród a ikonograficznego (II 6 P) 2 p. za podanie nazw dwóch stylów architektonicznych (1p. za poprawne zidentyfikowanie ka dego stylu) Poprawne odpowiedzi styl roma ski [romanizm] i styl barokowy [barok] Zadanie 7. (0 2) A. Uogólnienie informacji i podanie terminu okre laj cego przedstawion w ródle decyzj w adcy (II 5 P) 1 p. za podanie terminu abdykacja B. Wiadomo ci i rozumienie Wykazanie si znajomo ci terminu historycznego (I) 1 p. za podanie terminu detronizacja

4 Zadanie 8. (0 1) Uogólnienie informacji ze ród a kartograficznego i sformu owanie tytu u mapy (II 5 P) 1 p. za sformu owanie tytu u mapy zawieraj cego okre lenie tematu, przestrzeni i czasu Dzia ania zbrojne na terenie Rzeczypospolitej w czasie wojny polsko-rosyjskiej w 1792 r. Wojna polsko-rosyjska 1792 r. na terenie Rzeczypospolitej Dopuszcza si odpowied : Rzeczpospolita [Polska] w czasie wojny z Rosj w obronie Konstytucji 3 maja 0 p. za tytu bez wszystkich wskazanych w poleceniu elementów: tematu, czasu, przestrzeni lub za b dne odczytanie przedstawionych na mapie wydarze Przyk adowa b dna odpowied Rzeczypospolita Obojga Narodów w okresie konfederacji barskiej Zadanie 9. (0 2) A. Wyszukanie informacji w wierszu rozpoznanie dyktatora (II 7 P) 1 p. za identyfikacj postaci [genera Józef] Ch opicki B. Uogólnienie informacji i wyja nienie dzia ania politycznego, o którym mowa w ródle (II 5 P) 1 p. za wyja nienie dzia a politycznych opisanych w wierszu Ksawery Drucki-Lubecki mia porozumie si z carem w celu ustalenia warunków zako czenia powstania. Ksawery Drucki-Lubecki mia przedstawi carowi warunki strony polskiej, a w zamian chcia zaoferowa szybkie zako czenie powstania. 0 p. za wyja nienie z b dami merytorycznymi Przyk adowa b dna odpowied Ksawery Drucki-Lubecki przedstawi carowi dania przyznania Polsce pe nej niezale no ci.

5 Zadanie 10. (0 1) Porównanie zmian zachodz cych w okre lonym czasie na ró nych obszarach pa stwa i wskazanie obszaru wg wskazanego kryterium oraz wyja nienie przyczyny zjawiska (II 4, II 2 P) 1 p. za wskazanie obszaru, na którym liczba ludno ci w drugiej po owie XIX w. zmniejsza a si, i podanie przyczyny zjawiska (aspekt gospodarczy lub polityczny) Przyczyn by a emigracja zarobkowa wywo ana bardzo z sytuacj ekonomiczn Irlandii. N dza i g ód zmusi y mieszka ców Irlandii do emigracji zarobkowej. Emigrowa o wielu zwolenników niepodleg o ci Irlandii i bojowników o jej wolno. Przyczyn by a emigracja zarobkowa i polityczna wywo ana dyskryminuj c Irlandi polityk Zjednoczonego Królestwa. Przyczyn spadku populacji by a zaraza ziemniaczana, która spowodowa a niedo ywienie, a w konsekwencji du miertelno w ród mieszka ców Irlandii. 0 p. za odpowied bez podania obszaru lub za podanie b dnej przyczyny Przyk adowe b dne odpowiedzi Liczba ludno ci spad a z powodu kryzysu gospodarczego i kl ski ywio owej. Przyczyn by a imigracja zarobkowa z Irlandii. Zadanie 11. (0 1) Umieszczenie wydarzenia w okresie panowania w adcy (II 1 P) 1 p. za wskazanie wydarzenia oznaczonego numerem 2 (Wybuch wojny krymskiej) Zadanie 12. (0 2) A. Zestawienie informacji z dwóch róde (fragmentu biografii i tablicy genealogicznej) zidentyfikowanie postaci malarza (II 7 P) 1 p. za identyfikacj postaci Wojciech B. Tworzenie informacji Uzasadnienie sformu owanej w tek cie oceny (III 3 P) 1 p. za uzasadnienie decyzji malarza (zdaj cy mo e zwróci uwag na to, komu Wojciech Kossak odmówi namalowania portretu lub, jakie mog o to wywo a konsekwencje)

6 Wojciech Kossak odwa y si odmówi namalowania portretu samemu generalnemu gubernatorowi. Ta odmowa mog a spowodowa represje wobec malarza i jego rodziny. Wojciech Kossak móg liczy si z najgorszymi konsekwencjami swojej odmowy, np. aresztowanie, wywiezienie do obozu. 0 p. za sformu owanie, które nie zawiera w a ciwego wyja nienia Przyk adowa b dna odpowied Malarz nie powinien odmówi Hansowi Frankowi. Zadanie 13. (0 1) Wyszukanie informacji w tek cie zidentyfikowanie i podanie nazwy wydarzenia (II 7 P) 1 p. za identyfikacj wydarzenia proces szesnastu [proces moskiewski] Zadanie 14. (0 1) Uogólnienie informacji ze ród a ikonograficznego zidentyfikowanie postaci (II 5 P) 1 p. za identyfikacj postaci podanie imienia i nazwiska Stefan Wyszy ski 0 p. za niepoprawne imi lub nazwisko, np. Stanis aw Wyszy ski Zadanie 15. (0 1) Wiadomo ci i rozumienie Wykazanie si znajomo ci historii najnowszej (I) 1 p. za wskazanie zdania fa szywego (zdanie nr2)

7 Cz II Zadanie 16. (0 1) Tworzenie informacji Porównanie informacji ze róde i wyci ganie wniosku podanie nazwy formy monarchii (III 1 R) 1 p. za okre lenie formy monarchii monarchia patrymonialna Zadanie 17. (0 2) Uogólnienie informacji ze róde i podanie stosowanych w historiografii nazw aktów prawnych (II 1 R) 2 p. za uzupe nienie zda podanie stosowanych w historiografii nazw dwóch aktów prawnych (1p. za ka d poprawn odpowied ) Poprawne odpowiedzi traktat w Verdun statut Boles awa Krzywoustego [testament Boles awa Krzywoustego, ustawa sukcesyjna Boles awa Krzywoustego] 0 p. za odpowiedzi: traktat, statut [testament, ustawa sukcesyjna] Zadanie 18. (0 1) Wyszukiwanie i interpretacja informacji zidentyfikowanie postaci na podstawie tekstu (II 1 R) 1 p. za identyfikacj postaci Joanna d Arc Zadanie 19. (0 1) Tworzenie informacji Interpretacja informacji z tekstu ród owego (III 2 R) 1 p. za wyja nienie korzy ci politycznych, które przynios y Francji dzia ania w Polsce Wybuch powstania listopadowego wp yn na powstrzymanie rosyjskiej interwencji w wewn trzne sprawy Francji. Dzia ania zbrojne na ziemiach polskich wi za y si y rosyjskie i przekre la y u ycie ich we Francji. 0 p. za b dne wyja nienie Przyk adowa b dn odpowied Powstanie listopadowe umo liwi o Francji interwencj zbrojn nad Wis.

8 Zadanie 20. (0 1) Tworzenie informacji Porównanie reakcji spo ecze stwa i rz du francuskiego na wydarzenie podanie przyczyny ró nic w reakcjach (III 1 R) 1 p. za sformu owanie wniosku dotycz cego przyczyn ró nych reakcji spo ecze stwa i rz du francuskiego na wydarzenia w Polsce Reakcje spo ecze stwa i rz du francuskiego ró ni y si. Przyczyn tego by o uznawanie przez rz d francuski nadrz dno ci interesu pa stwa (zachowanie poprawnych stosunków z Rosj ) nad innymi normami, a spo ecze stwo kierowa o si sympati do Polaków walcz cych o niepodleg o (walcz cych z przemoc, z tyrani ). Rz d francuski post powa zgodnie z racj stanu, a spo ecze stwo kierowa o si wdzi czno ci, wspó czuciem czy sympati do Polaków. 0 p. za uwzgl dnienie w odpowiedzi tylko jednej ze stron (rz du albo spo ecze stwa francuskiego) lub za porównanie reakcji spo ecze stwa i rz du francuskiego bez wniosku dotycz cego przyczyn ró nych reakcji Przyk adowe b dne odpowiedzi Spo ecze stwo francuskie identyfikowa o si z walk Polaków o niepodleg o. Spo ecze stwo francuskie i rz d francuski ubolewali nad sytuacj Polaków. Zadanie 21. (0 1) Odczytanie informacji ze ród a (II 1 R) 1 p. za podanie dwóch mo liwych skutków politycznych powstania styczniowego, o których wspomina autor tekstu (zwrócenie uwagi zarówno na mo liwy wp yw wydarze na ziemiach polskich na sytuacj wewn trzn w pa stwach, jak i na sytuacj mi dzynarodow w Europie) Przyk adowa odpowied powstanie doprowadzi do zmiany uk adu si politycznych w Europie powstanie styczniowe b dzie impulsem do wyst pie spo ecznych w innych pa stwach Zdaj cy mo e zauwa y, e minister francuski zasygnalizowa konieczno rozwi zania sprawy polskiej, gdy Polacy nie zaprzestan walki o niepodleg o. 0 p. za podanie tylko jednego skutku (informacja o mo liwym wp ywie wydarze na ziemiach polskich na sytuacj wewn trzn w pa stwach lub na sytuacj mi dzynarodow w Europie) Przyk adowa b dna odpowied Powstanie styczniowe pokaza o Europie, e w Królestwie Polskim nale y wprowadzi zmiany, które poprawi sytuacj Polaków. Zadanie 22. (0 2) Tworzenie informacji Interpretacja ród a ikonograficznego (III 2 R) 2 p. za odczytanie krytycznej wymowy rysunku i interpretacj jego elementów

9 Rysunek jest krytyk dyplomacji mocarstw europejskich za ich stosunek do powstania. Francja i inne pa stwa w ó wim tempie nios pomoc walcz cym w powstaniu Polakom, ograniczaj c si jedynie do protestów wyra onych w notach dyplomatycznych. Autor rysunku o miesza dyplomacj mocarstw europejskich w czasie powstania styczniowego. Mocarstwa europejskie bardzo wolno, co symbolizuje ó w, stosuj c jedynie rodki dyplomatyczne pióra zamiast broni, reaguj na sytuacj Polaków walcz cych w powstaniu. 1 p. za odczytanie krytycznej wymowy rysunku lub za interpretacj jego elementów 0 p. za brak, ew. b dne odczytanie wymowy rysunku i za brak, ew. b dn interpretacj elementów rysunku satyrycznego Zadanie 23. (0 1) Wskazywanie i wyja nianie zwi zków mi dzy faktami (II 2 R) 1 p. za wyja nienie zwi zku mi dzy sytuacj Francuzów mieszkaj cych w Alzacji i Lotaryngii a sytuacj Polaków pod niemieckim panowaniem Francuzi obawiali si, e mieszka cy Alzacji i Lotaryngii podziel los Polaków z Pomorza i Wielkopolski; protestowali wi c przeciwko takiemu traktowaniu mniejszo ci narodowych. Obu respondentów uwra liwia na sytuacj Polaków z Pomorza i Wielkopolski fakt, e Francuzów mieszkaj cych w Alzacji i Lotaryngii móg spotka taki sam los, gdy znajdowali si pod niemieckim panowaniem. Dopuszcza si odpowied : Przegrana Francuzów w wojnie z Prusami spowodowa a, e mieszka cy Alzacji i Lotaryngii znale li si pod panowaniem jednego z zaborców Polski. 0 p. za odpowied, w której zdaj cy nie odwo a si do ród a Przyk adowa b dna odpowied Francuzi byli zawsze w konflikcie z Niemcami. Zasady oceniania cz ci I i II: klucz odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cis ym wzorcem sformu owania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zada zamkni tych) w kluczu odpowiedzi, przy poszczególnych zadaniach w nawiasach, podano odpowiedzi alternatywne, mo liwe rozszerzenia za odpowiedzi do poszczególnych zada egzaminator przyznawa wy cznie pe ne punkty za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, egzaminator przyznawa punkt wy cznie za odpowied w pe ni poprawn za zadania, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, egzaminator przyznawa tyle punktów, ile prawid owych elementów odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawi zdaj cy je li podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika z polecenia w zadaniu, ocenie podlega o tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), o ilu jest mowa w poleceniu je eli podane w odpowiedzi informacje (równie dodatkowe, które nie wynikaj z polecenia w zadaniu) wiadcz o zupe nym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawid owej odpowiedzi, odpowied tak egzaminator ocenia na zero punktów.

10 Cz III Zadanie 24. (0 20) Wiadomo ci i rozumienie Tworzenie informacji Pisanie w asnego tekstu na podany temat (I III) Zdaj cy otrzymuje za zadanie rozszerzonej odpowiedzi maksymalnie 20 punktów, je eli napisa logiczn i spójn wypowied, poprawn pod wzgl dem merytorycznym i j zykowym. Ocenianie zadania rozszerzonej odpowiedzi z historii polega na przyporz dkowaniu wypracowania do jednego z czterech poziomów. Istotne znaczenie ma poprawno wszystkich informacji podanych przez zdaj cego w wypracowaniu. B dy merytoryczne i zamieszczanie w pracy informacji niezwi zanych z tematem wp ywaj na obni enie punktacji. Wypracowanie, które nie spe nia wymogów poziomu I, jest oceniane na 0 punktów. Temat I Porównaj funkcjonowanie w adzy monarszej we Francji i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku. Poziom IV (16 20 p.) wszechstronnie zanalizowa i porówna funkcjonowanie w adzy monarszej we Francji i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku wyja ni z o ono zjawisk historycznych, ukazuj c ró ne ich aspekty: polityczne, militarne, gospodarcze, spo eczne oraz powi zania (zwi zki i relacje) mi dzy nimi wiadomie odniós si do historiografii i ocen historyków; móg zwróci uwag na ró ne stanowiska prezentowane w historiografii i ró ne oceny zjawisk w historiografii oraz przyczyny rozbie no ci w tych opiniach sformu owa wnioski i w asn ocen oraz podsumowa rozwa ania. Poziom III (11 15 p.) przedstawi zagadnienie w syntetycznej formie; porównuj c funkcjonowanie w adzy monarszej w obu pa stwach dokona trafnej i celowej selekcji faktów, wiadcz cej o rozumieniu ich znaczenia i hierarchii; ze zrozumieniem zastosowa terminologi historyczn w a ciw opisywanej epoce przedstawi zagadnienie w uj ciu dynamicznym; wykaza, e funkcjonowanie w adzy monarszej zmienia o si i zale a o zarówno od uk adu si politycznych w pa stwie, jak i od umiej tno ci monarchy oraz jego osobowo ci dostrzeg z o ono zjawisk historycznych, podejmuj c prób ukazania ró nych ich aspektów: politycznych, militarnych, gospodarczych, spo ecznych, np. konsekwencje dla funkcjonowania w adzy królewskiej wojen prowadzonych przez Rzeczypospolit i wojny trzydziestoletniej, w której uczestniczy a Francja. Móg zwróci uwag na oddzia ywanie kontaktów z innymi pa stwami/dynastiami, np. wp yw kontaktów z Habsburgami na w adz królewsk w Rzeczypospolitej, oraz uwzgl dni oddzia ywanie religii na w adz monarchów sformu owa wnioski i podj prób oceny

11 Poziom II (6 10 p.) podejmuj c prób porównania funkcjonowania w adzy monarszej w obu pa stwach, przedstawi w uj ciu statycznym faktografi zwi zan z tematem oraz w a ciwie okre li ramy chronologiczne i zakres terytorialny zagadnienia opisa niektóre przyczyny i skutki przedstawianego zagadnienia, np. wp yw kardyna a Armanda de Richelieu na rz dy królewskie we Francji, wzrost znaczenia magnatów i decentralizacj w adzy pa stwowej w Rzeczypospolitej prawid owo u y i zastosowa terminologi historyczn, np. pierwszy minister, racja stanu, artyku y henrykowskie, pacta conventa, oligarchia podj prób sformu owania wniosków Poziom I (1 5 p.) poda jedynie kilka faktów (niekoniecznie uporz dkowanych) dotycz cych obu pa stw, na ogó bez wskazywania zwi zków mi dzy nimi, które s zgodne z tematem, np. w adza absolutna królów francuskich, elekcyjno tronu w Rzeczypospolitej, poprawnie sytuuj c zagadnienie w czasie i w przestrzeni. Temat II Wyja n, w jakim stopniu mi dzynarodowe uwarunkowania wp yn y na stosunki polsko-francuskie w dwudziestoleciu mi dzywojennym. Poziom IV (16 20 p.) wszechstronnie zanalizowa i przedstawi wp yw mi dzynarodowych uwarunkowa na stosunki polsko-francuskie w dwudziestoleciu mi dzywojennym wyja ni z o ono zjawisk historycznych, ukazuj c ró ne ich aspekty: polityczne, militarne, gospodarcze, spo eczne oraz powi zania (zwi zki i relacje) mi dzy nimi wiadomie odniós si do historiografii i ocen historyków; móg zwróci uwag na ró ne stanowiska prezentowane w historiografii i ró ne oceny zjawisk w historiografii oraz przyczyny rozbie no ci w tych opiniach sformu owa wnioski i w asn ocen oraz podsumowa rozwa ania. Poziom III (11 15 p.) przedstawi zagadnienie w syntetycznej formie, dokonawszy trafnej i celowej selekcji faktów, która wiadczy o rozumieniu ich znaczenia i hierarchii; ze zrozumieniem pos u y si terminologi historyczn ; wykaza si znajomo ci dokona (w dziedzinie stosunków polsko-francuskich) polityków, np. Georges a Clemenceau, Józefa Pi sudskiego, Józefa Becka, Maxime a Weyganda przedstawi zagadnienie w uj ciu dynamicznym; zauwa y, e relacje mi dzy Francj i Polsk zmienia y si w zale no ci od rozwoju sytuacji mi dzynarodowej oraz uk adu si politycznych wewn trz pa stw zaproponowa cezury wewn trzne w opisywanym zagadnieniu, np. stosunki polskofrancuskie w okresie Republiki Weimarskiej i po doj ciu Hitlera do w adzy dostrzeg z o ono zjawisk historycznych, podejmuj c prób ukazania ró nych ich aspektów: politycznych, militarnych, gospodarczych, spo ecznych sformu owa wnioski i podj prób oceny.

12 Poziom II (6 10 p.) przedstawi w uj ciu statycznym faktografi zwi zan z tematem, w a ciwie okre laj c ramy chronologiczne i zakres terytorialny zagadnienia opisa niektóre przyczyny i skutki przedstawianego zagadnienia, np. wp yw uk adu w Locarno na stosunki polsko-francuskie, wp yw podpisania deklaracji polsko-niemieckiej o nieagresji z 1934 r. na stosunki polsko-francuskie prawid owo u y i zastosowa terminologi historyczn, np. ententa, ad wersalski, polityka równowagi, Ma a Ententa, pakt re ski podj prób sformu owania wniosków. Poziom I (1 5 p.) poda jedynie kilka faktów zgodnie z tematem, niekoniecznie uporz dkowanych, np. konferencja w Wersalu, uk ad sojuszniczy polsko-francuski, konferencja w Monachium, wybuch II wojny wiatowej. Poprawnie umie ci rozwa ania w czasie (od ko ca I wojny wiatowej do wybuchu II wojny wiatowej) i w przestrzeni.