Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy Joanna Zawadzka - koordynator ds. ochrony przyrody w projekcie LIFE13 NAT/PL/000050 Dzień Informacyjny LIFE 26 kwietnia 2016 r.
Projekty LIFE realizowane w BbPN Biebrzański Park Narodowy dotychczas zrealizował 3 projekty LIFE we współpracy z różnymi podmiotami: 1. Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech LIFE 05 NAT/PL/000101 2. Ochrona populacji orlika grubodziobego Aquila clanga w Polsce: przygotowanie Krajowego Planu Ochrony i podstawowe działania ochronne LIFE 08 NAT/PL/000511 3. Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków LIFE 09 NAT/PL/000263 Obecnie realizowane projekty: 1. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I LIFE 09 NAT/PL/000258 2. Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy LIFE 11 NAT/PL/422 3. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II LIFE 13 NAT/PL/000050
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy Historia projektu W. Niewiadomski, 1954 r, "Ekspertyza przedmelioracyjna regionu bagien Augustów-Grajewo-Goniądz-Sztabin: "...bezzwłocznie należy odciąć śluzą Kanał Rudzki od Ełku tuż przy rzece by skierować nurt wody na ich dawny naturalny szlak i ożywić tereny wykazujące dziś zapoczątkowanie procesów destrukcyjnych (dolina martwego Ełku)" koryto martwego Ełku
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy 1992 r Seminarium współorganizowane przez WWF: ustalono potrzebę wykonania pracy studialnej w zakresie możliwości renaturalizacji warunków wodnych w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Próg faszynowo-kamienny na K. Woźnawiejskim 1999-2001 Pracownia Architektury Żywej (PAŻ) i Biebrzański PN opracowują Koncepcję programowo-przestrzenną renaturyzacji sieci hydrograficznej rzek Jegrzni i Ełku w rejonie Basenu Środkowego Biebrzańskiego Parku Narodowego - zadanie finansują WWF i GEF/SGP
Rozpoczęto prace nad dokumentacjami technicznymi 2002-2007 Współpraca PAŻ, WWF i WZMiUW w Białymstoku nad opracowaniem dokumentacji technicznej zadań poza granicami BbPN renaturyzacji układu wodnego Ełk Kanał Rudzki kończy się opracowaniem dokumentacji technicznej przebudowy węzła Modzelówka. Kanał Woźnawiejski 2004-2008 Współpraca WWF Biebrzański PN nad opracowaniem dokumentacji wykonawczej renaturyzacji układu wodnego Jegrznia Kanał Woźnawiejski kończy się wykonaniem dokumentacji dla tego rejonu działań.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej Etap I ( LIFE09 NAT/PL/000258) W ramach I etapu projektu wykonano: jaz oraz 6 progów piętrzących na Kanale Woźnawiejskim wyremontowano most na rzece Jegrzni w Kuligach udrożniono koryto rzeki Jegrzni prowadzone są wykupy gruntów oraz zabiegi odkrzaczania wykonana została dokumentacja techniczna i projektowa na przebudowę węzła wodnego w Modzelówce i udrożnienie rzeki Ełk w kolejnym etapie Renaturyzacji Okres realizacji: wrzesień 2010 r grudzień 2016 r Całkowity budżet projektu: 15 mln zł Stan zaawansowania: 90%
Renaturyzacja sieci hydrograficznej Etap II Aplikowanie do funduszu LIFE Przygotowanie i złożenie wniosku do NFOŚiGW otrzymanie wsparcia eksperckiego, uszczegółowienie opisu zadań, dopracowanie opisu celów i rezultatów, wyłączenie z wniosku zadań, które mogą stanowić temat na oddzielny projekt, możliwość wprowadzania zmian we wniosku oraz budżecie. Wniosek został złożony do KE w czerwcu 2013 roku
Renaturyzacja sieci hydrograficznej Etap II Aplikowanie do funduszu LIFE - etap rewizji Pytania KE do złożonego wniosku dotyczyły: Czy istnieje niebezpieczeństwo nie uzyskania niezbędnych pozwoleń wodno-prawnych w przypadku w pełni nie rozwiązanej kwestii własności do gruntów na obszarze projektu? Szczegółów na temat obliczania kosztów infrastruktury i podstawowych parametrów technicznych konstrukcji, w celu zapewnienia ich porównywalności z innymi podobnymi inwestycjami. Jakie środki zostaną zastosowane aby przeciwdziałać lub minimalizować potencjalnie niekorzystny wpływ realizacji działań technicznych? Czy zastawka i inne budowle nie ograniczą migracji ryb? Uzasadnienie wysokości kosztów koszenia ręcznego i zakupu samochodu terenowego
Renaturyzacja sieci hydrograficznej Etap II Aplikowanie do funduszu LIFE - etap rewizji Pytania KE do złożonego wniosku dotyczyły: Dołączenia dokumentu potwierdzającego cenę gruntu dla danego typu użytkowania i lokalizacji, Wyjaśnienia potrzeby zakupu urządzeń biurowych/oprogramowania i przypisania go do konkretnego zadania, Dostarczenia deklaracji poparcia od RZGW, jako instytucji zarządzającej zlewnią, Jakie zasady i procedury będą stosowane w celu zapewnienia rozdzielenia środków i działań w ramach tego projektu z innymi projektami LIFE +, zarządzanymi przez Biebrzański Park Narodowy? Pytania o inne projekty realizowane w BbPN, czy ich działania się nie nakładają.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej Etap II Aplikowanie do funduszu LIFE - etap rewizji Wprowadzono następujące zmiany: Zrezygnowano z realizacji jednego zdania z przedstawieniem uzasadnienia, Przedstawienie nowej kalkulacji kosztów danego zadania bądź złożenie stosownych wyjaśnień kalkulacji, Wprowadzono zmiany do treści ogólnej wniosku, wynikające z zaawansowania prac nad PZO dla obszaru SOO Dolina Biebrzy. KE w kolejnym piśmie przesłała instrukcję poprawy wniosku w kontekście przedstawionych wyjaśnień.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy Konkluzje z pisania wniosku: Duża szczegółowość i aspektowość pytań na etapie rewizji, Szczegółowe uzasadnienie kalkulacji kosztów, Uzasadnienie zastosowanych technologii i spodziewanych rezultatów, Deklaracje poparcia od gmin, władz wojewódzkich, RDOŚ, RZGW, MŚ, lokalnych przedsiębiorców, Zaplanowanie działań z buforem czasowym, Stworzenie dla własnych potrzeb szczegółowego budżetu z rozbiciem pojedynczych składowych kosztów (HRF do NFOŚiGW), Bazowanie na dobrych praktykach z innych projektów.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II LIFE13 NAT/PL/000050 Rozpoczęcie projektu: 01.06.2014 r Zakończenie projektu: 31.12.2018 r Obszar projektu: 13 452,00 ha Budżet: ponad 27 mln zł Stan zaawansowania: ok. 20%
Główne zadania projektu: przebudowa urządzeń wodnych węzła Modzelówka, miejscowe udrożnienie koryta rzeki Ełk, budowa przepustu z przejazdem na rzece Ełk m.in. dla maszyn rolniczych w rejonie uroczyska Dębiec, spowolnienie odpływu wód Kanałem Kapickim poprzez odbudowę obiektów małej retencji (zastawki i progi), wykup 530 ha gruntów, zabiegi odkrzaczania i koszenia, budowa infrastruktury turystycznej - wieża widokowa oraz kładki turystyczne na uroczysku Dębiec w sąsiedztwie rzeki Ełk, spotkania ze społecznością lokalną. jaz w Modzelówce
Cele projektu Poprawa warunków dla ochrony siedlisk zależnych od wód w Basenie Środkowym doliny Biebrzy, poprzez: Zasilenie w wodę obszaru oraz zatrzymanie procesów degradacyjnych siedlisk hydrogenicznych na obszarze systemu wodnego: Kanał Rudzki - rzeka Ełk rzeka Jegrznia Kanał Woźnawiejski, Kształtowanie warunków siedliskowych dla awifauny otwartych ekosystemów bagiennych, Pogodzenie wymagań ochrony przyrody z rozwojem działalności turystycznej, Kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II Doświadczenia z realizacji projektu: 1. Kwestie organizacyjnie Stworzenie zespołu projektowego Powołanie Komitetu Sterującego W grudniu 2014 nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej BbPN powstanie Działu Projektów Zatrudnienie prawnika, odpowiedzialnego za obsługę prawną realizowanych projektów LIFE w BbPN koszty overheads. Funkcjonowanie w oparciu o Postanowienia Wspólne, obowiązujące ustawy, ale również wewnętrzne zarządzenia Dyrektora BbPN Intensyfikacja prac w początkowej fazie projektu
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II Doświadczenia z realizacji projektu: 2. Wykup gruntów Dla każdej działki sporządzamy operat szacunkowy oraz w księgach wieczystych zamieszczamy zapisy dotyczące przeznaczenia gruntów nieodwołalnie na cele ochrony przyrody. Zlecono ekspertyzę dotyczącą możliwości zakupu gruntów na terenie projektu, aby przyspieszyć realizację zadania. Zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego z dniem 01.05.2016, które uniemożliwiają wykup gruntów na obszarze projektu poza parkiem narodowym. Wykupiliśmy 450 ha z planowanych 530 ha.
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II Doświadczenia z realizacji projektu: 3. Realizacja zadań Znajomość przepisów prawa oraz monitorowanie zmian, Opóźnienia spowodowane przedłużającymi się procedurami przetargowymi, Zmiany kosztów zadań wynikające z przeprowadzonych postępowań przetargowych, Współpraca z Wykonawcami (zapisy umów, terminowość, prace techniczne poza sezonem lęgowym oraz praca w trudnym i wymagającym terenie).
Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II Doświadczenia z realizacji projektu: 4. Raportowanie i finanse Informowanie o problemach zagrażających terminowemu wykonaniu zadań kontakt z monitorem projektu oraz pisma do KE, W przypadku wątpliwości KE prosi o wyjaśnienia wprowadzonych zmian lub przedstawienie bardziej szczegółowych informacji w następnym raporcie, Szczegółowe raportowanie o zmianach, wyjaśnienia, załączniki w postaci pism, zdjęć, list obecności, Istnieje możliwość przesunięcia terminu raportowania, Oddzielna obsługa finansowa danego projektu (fakturowanie, wnioski o płatność do NFOŚiGW, rozliczenia do KE).
Dziękuję uprzejmie za uwagę Joanna Zawadzka koordynator ds. ochrony przyrody w projekcie LIFE13 NAT/PL/000050 Joanna.Zawadzka@biebrza.org.pl Osowiec Twierdza 8; 19 110 Goniądz +48 857 380 620; 857 383 000