Raport z działalności 2011
3 Spis treści: 1. List Prezesa Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego.. 5 2. Organizacja Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego.. 6 2.1. Rada Programowa...7 2.2. Zarząd... 13 2.3. Biuro... 14 2.4. Członkowie Fundacji... 15 2.4.1. Reprezentacja resortów... 15 2.4.2. Członkostwo banków fundacyjnych... 15 2.4.3. Członkostwo stowarzyszone... 15 2.5. Bankowo resortowe grupy robocze... 16 2.5.1. Skład grup roboczych.... 18 2.5.2. Posiedzenia grup roboczych Fundacji... 18 3. Działalność Fundacji... 22 3.1. Realizacja celów statutowych... 22 3.2. Charakterystyka działalności Fundacji przedstawiona w ujęciu tematycznym... 23 3.2.1. Nowe regulacje w zakresie wymogów kapitałowych dla banków... 23 3.2.2. Klimat hipoteczny w Polsce... 24 3.2.3. Responsible Lending & Borrowing nowy kierunek konsultacji w UE... 25 3.2.4. Udział w pracach badawczych na poziomie europejskim... 26 3.2.5. Ustawa o kredycie konsumenckim zwiększenie stopnia ochrony konsumenta hipotecznego...27 3.2.6. Kredyty walutowe... 28 3.2.7. Projekt LGD... 29 3.2.8. Refinansowanie portfela hipotecznego... 30 3.2.9. Monitorowanie statystyk... 31 3.2.10. Nowa Hipoteka... 32 3.2.11. Hipoteka odwrócona... 34 3.2.12. List zastawny... 34 3.2.13. Stanowiska zajęte przez Fundację w procesie społecznych konsultacji aktów prawnych...37 3.2.13.1. Zmiana Ustawy Prawo bankowe i zmiana Ustawy o kredycie konsumenckim (w zakresie dot. spreadów walutowych)..... 37 3.2.13.2. Zmiana Ustawy o kredycie konsumenckim (implementacja Dyrektywy o kredycie konsumenckim)........ 37 3.2.13.3. Nowelizacja Rekomendacji S Komisji nadzoru Finansowego... 37 3.2.13.4. Zmiany w Programie Rodzina na Swoim.... 37 3.2.13.5. Ustawa o kredycie konsumenckim... 38 3.2.13.6. Ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego... 39
4 3.2.13.7. Ustawa o timeshare.... 39 3.2.13.8. Dalsze kroki w zakresie hipoteki odwróconej. 39 3.2.14. Finansowanie i nabywanie mieszkań deweloperskich... 40 3.2.15. Orzecznictwo kluczowe dla finansowania hipotecznego... 41 3.2.16. Internetowa rewolucja w księgach wieczystych..... 43 3.3. Zbieranie, przetwarzanie oraz udostępnianie informacji w zakresie finansowania hipotecznego... 44 3.3.1.Wydawnictwa i publikacje Fundacji... 44 3.3.2. Strona internetowa Fundacji... 45 3.3.3. Zbiory biblioteczne... 45 3.4. Nowy Członek Fundacji... 46 3.5. Działalność szkoleniowa... 48 3.5.1. Seminaria... 48 3.5.2. Obchody 20 lecia Fundacji dorobek i doświadczenie Fundacji wobec wyzwań bieżących.. 48 3.5.3. Szkolenia i warsztaty w przygotowaniu... 53 3.5.4. Kurs Wycena dla celów kredytu hipotecznego XIV edycja... 54 3.5.5. Udział członków Fundacji w konferencjach i spotkaniach kalendarium... 55 4. Forum Europejskie... 56 5. Sprawozdania składane przez Fundację... 56
5 1. LIST PREZESA FUNDACJI NA RZECZ KREDYTU HIPOTECZNEGO Rok 2011 był dla sektora finansowego czasem rewolucyjnych zmian w otoczeniu prawnym kluczowym dla prowadzenia biznesu hipotecznego. Istotnymi zagadnieniami, nad którymi pracowali także przedstawiciele Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego były: reforma Ustawy o księgach wieczystych i hipotece, prace nad wdrożeniem Ustawy o kredycie konsumenckim, przygotowanie Ustawy deweloperskiej oraz kontynuacja prac na forum europejskim głównie w odniesieniu do nowelizacji Dyrektywy o wymogach kapitałowych oraz tzw. Dyrektywy hipotecznej. W CENTRUM UWAGI: OCHRONA KONSUMENTA W 2011 r. Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego kontynuowała intensywne prace nad wdrożeniem Ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie stosowanym dla kredytów hipotecznych. O ile w latach wcześniejszych nasze działania koncentrowały się na wypracowaniu wzorca Formularza Informacyjnego dla kredytu hipotecznego, to w 2011 r. główne wysiłki Fundacji skoncentrowano na wypracowaniu wspólnej dla sektora metodologii wypełnienia Formularza. Ponadto, eksperci Fundacji służyli swym instytucjom członkowskim asystą przy pracach nad interpretacją ustawy, co ostatecznie dało swój wyraz w publikacji Rekomendacji Wdrożeniowej dot. Ustawy o kredycie konsumenckim. Obok prac nad ustawą, Fundacja prowadziła także prace w zakresie wdrożenia w bankach znowelizowanej Rekomendacji S KNFu. Wobec zidentyfikowania przez ekspertów Fundacji niejasności w regulacji, wystąpiliśmy do KNF w celu doprecyzowania spornych kwestii. W rezultacie podjętych działań, Fundacja opracowała i przesłała bankom kolejną Rekomendację Wdrożeniową dot. zapewnienia spójności Rekomendacji S z innymi aktami. Jednocześnie Fundacja prowadziła intensywne prace dotyczące ochrony konsumenta hipotecznego, także na forum europejskim co było związane w opublikowaniem projektu Dyrektywy w sprawie umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi. Fundacja przygotowała stanowisko do przedmiotowego aktu, zaś dalsze prace nad tekstem projektu prowadzono dzięki aktywności w gremiach Europejskiej Federacji Hipotecznej. Ten kierunek działań będzie kontynuowany także w 2012 roku. KONTYNUACJA PRAC W ZAKRESIE REFORMY WYMOGÓW KAPITAŁOWYCH Kluczowym dla sektora hipotecznego zagadnieniem jest kontynuowany wątek nowelizacji Dyrektywy o wymogach kapitałowych (CRD 4). Punktem zapalnym, intensywnie dyskutowanym podczas konsultacji, pozostaje kwestia skutków wprowadzenia do regulacji nowych wymogów płynnościowych, których realizacja byłaby dla polskiego sektora problematyczna. Nowym wątkiem w dyskusji w 2011 roku stała się natomiast propozycja uzależnienia stosowania przez sektor obniżonych wag ryzyka dla kredytów zabezpieczonych na nieruchomości pod warunkiem wykazania niskiego poziomu strat na tej części portfela kredytowego. Z satysfakcją odnotowaliśmy, że zgłoszone przez polską delegację uwagi i zastrzeżenia w tym zakresie stały się jednym z kluczowych punktów stanowiska EFH do dyrektywy, której procesowanie będzie trwało w 2012 roku. dr Agnieszka Tułodziecka Prezes Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego
6 2. ORGANIZACJA FUNDACJI NA RZECZ KREDYTU HIPOTECZNEGO Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego została założona w 1991 roku przez ówczesnego ministra finansów Leszka Balcerowicza w celu wspierania budowy sprawnego systemu kredytowania hipotecznego w Polsce. Członkami Fundacji są dziś przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości, Narodowego Banku Polskiego, oraz banków, które swoją działalnością obejmują ponad 80% rynku kredytowego. Realizując swoje cele statutowe Fundacja wypracowuje w powołanych przez nią bankowo resortowych grupach roboczych propozycje rozwiązań najważniejszych problemów, w szczególności związanych z szeroko pojętymi problemami finansowania hipotecznego i hipoteki jako instrumentu zabezpieczenia na nieruchomości, a w szczególności bankowości hipotecznej. Nasza działalność nakierowana jest również na rozwój rynku kapitałowego, papierów dłużnych, papierów opartych na kredytach hipotecznych listów zastawnych, obligacjach hipotecznych, rozwój rynku wtórnego, MBS (sekurytyzacja), finansowanie deweloperów, produkty ubezpieczeniowe wspierające rynek hipoteczny, właściwą wycenę nieruchomości dla celów kredytu hipotecznego. Fundacja organizuje seminaria poświęcone szeroko rozumianej problematyce bankowości hipotecznej oraz finansowania hipotecznego. Celem Fundacji jest wszechstronna działalność, w tym naukowa, badawcza, oświatowa, wydawnicza zmierzająca do wprowadzenia, udoskonalenia, usprawnienia funkcjonowania w systemie finansowobankowym i prawno instytucjonalnym długoterminowych kredytów i pożyczek w oparciu o wykorzystanie różnych form zabezpieczenia na nieruchomości oraz różnych sposobów refinansowania. Celem jest również przygotowanie i opiniowanie aktów prawnych w zakresie służącym osiągnięciu powyższych celów jak również popularyzowanie wiedzy o warunkach rozwoju i rozwiązaniach dotyczących powyższych instrumentów dla osiągnięcia ich szerokiego stosowania w gospodarce polskiej. Schemat organizacyjny Fundacji RADA PROGRAMOWA GRUPY ROBOCZE ZARZĄD BIURO
7 2.1. Rada Programowa Do kompetencji Rady Programowej należy: podejmowanie uchwał dotyczących ogólnego programu działań, zatwierdzanie rocznych sprawozdań zarządu z działalności fundacji oraz udzielanie absolutorium zarządowi, powoływanie i odwoływanie zarządu oraz podejmowanie uchwał w sprawie członkostwa w radzie, podejmowanie uchwał w sprawie zmian statutu i likwidacji fundacji. W Radzie Programowej reprezentowane są właściwe dla problematyki kredytu Hipotecznego resorty oraz grupy podmiotów reprezentujące rynek: RESORTY Ministerstwo Finansów Ministerstwo Sprawiedliwości Narodowy Bank Polski KREDYTODAWCY HIPOTECZNI BANKI WSPIERAJĄCE DZIAŁALNOŚĆ FUNDACJI INSTYTUCJE SEKTORA UBEZPIECZEŃ INSTYTUCJE ZAGRANICZNE Osobowy skład RADY PROGRAMOWEJ oraz instytucje delegujące: Marek Wąsowicz Piotr Cyburt Henryk Bąk Remigiusz Falkowski Michał Glinka Sven Torsten Kain Grażyna Kołodziejska Andreas Luckow Jacek Łaszek Łukasz Molenda Piotr Piłat Dorota Podgrocka Stępień Wojciech Sass Tadeusz Swat Jerzy Tofil Wojciech Widenka Narodowy Bank Polski (przewodniczący) BRE Bank Hipoteczny S.A. (wiceprzewodniczący) Członek Rady od 1991 r. Bank Pekao S.A. Raiffeisen Bank Polska S.A. Eurohypo AG Ministerstwo Sprawiedliwości Związek Niemieckich Banków Listu Zastawnego Narodowy Bank Polski Bank Zachodni WBK S.A. Ministerstwo Finansów BRE Bank S.A. Bank BGŻ S.A. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A. Pekao Bank Hipoteczny S.A. ING Bank Śląski S.A. Obserwatorzy posiedzeń Rady Programowej: Irena Herbst Tadeusz Hołyński Robert Dębecki TU Europa S.A. PZU S.A.
8 Prezydium RADY PROGRAMOWEJ prof. Marek Wąsowicz Narodowy Bank Polski Przewodniczący Rady Programowej Fundacji Piotr Cyburt BRE Bank Hipoteczny S.A. Wiceprzewodniczący Rady Programowej Fundacji Struktura głosów Rady Programowej 31% 69% Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Narodowy Bank Polski Członkowskie instytucje finansowe
9 Skład RADY PROGRAMOWEJ oraz instytucje delegujące cd. Henryk Bąk Członek Rady od 1991 r. Tadeusz Swat PKO BP S.A. Wojciech Sass Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. Piotr Piłat Ministerstwo Finansów Sven Torsten Kain Eurohypo AG Andreas Luckow Związek Niemieckich Banków Listu Zastawnego
10 Jacek Łaszek Narodowy Bank Polski Łukasz Molenda Bank Zachodni WBK S.A. Michał Glinka Raiffeisen Bank Polska S.A. Wojciech Widenka ING Bank Śląski S.A. Jerzy Tofil Pekao Bank Hipoteczny S.A. Tadeusz Hołyński TU Europa S.A.
11 Rada Programowa Fundacji odbyła w 2011 r. 3 posiedzenia: 72 posiedzenie Rady Programowej było poświecone sprawom zamknięcia roku 2011 oraz wytyczeniu nowej perspektywy programowej oraz bieżącym zmianom reprezentacji z ramienia Fundacji w Brukseli. 73 posiedzenie Rady Programowej było poświecone następującym zagadnieniom: 1. Sprawy członkostwa w Europejskiej Federacji Hipotecznej. Reprezentacja Fundacji w Europejskiej Federacji Hipotecznej w kadencji 2012 2013 (REASUMPCJA REPREZENTACJI PL rynku hipotecznego i listów zastawnych) 2. Projekt budżetu Fundacji na 2012 r. i perspektywa lat 2011 2018, w tym finansowanie składki za członkostwo PL w strukturach EFH/ ECBC 3. Bieżące negocjowane punkty regulacji europejskich mające wpływ na potencjał i ryzyko polskiego rynku hipotecznego/priorytety prac w biurze i grupach roboczych Fundacji Rekonstrukcja fundacyjnej grupy ekonomicznej zapewnienie zaplecza prac analitycznych dla realizacji postulowanych przez Fundację kwestii dot. negocjowanych przepisów europejskich w kontekście wpływu na polski biznes hipoteczny; w szczególności: preferencyjna waga ryzyka dla kredytu hipotecznego w CRD4 kwestia dostępności i pozyskiwania danych dot. strat na portfelu, potrzeba doprecyzowania zapisów Dyrektywy w celu zapewnienia niedyskryminacyjnego podejścia do rynku polskiego wymogi płynnościowe w CRD4 potrzeba wykazania wpływu wymogów płynności krótko i długoterminowej na cenę produktu wymogi płynnościowe w CRD4 możliwości sprostania wymogom płynności zwłaszcza długoterminowej w ujęciu banków uniwersalnych i specjalistycznych podwyższenie wymogów kapitałowych w CRD4 potrzeba wykazania wpływu wymogów na cenę produktu prace nad nową Dyrektywą hipoteczną wpływ na dostępność i cenę produktu kwestia rozszerzonych wymogów informacyjnych, potrzeba edukacji pracowników, możliwe wydłużenie procedur kredytowych rynkowe implikacje Solvency II ze szczególnym uwzględnieniem perspektyw inwestowania na rynku nieruchomości komercyjnych postępy w realizacji projektu LGD Grading
12 74 posiedzenie Rady Programowej było poświecone następującym zagadnieniom: 1. PRAWO UNIJNE nowości i symulacje bankowe efektu biznesowego wdrożeń w Polsce, finał polskiej prezydencji. 2. Biznes hipoteczny w Polsce najnowsze zmiany w otoczeniu regulacyjnym i ich implementacja podsumowanie Rekomendacji Wdrożeniowych Fundacji (bezpieczna dla banków implementacja najnowszych przepisów i obowiązków). 3. Projekt badawczy Fundacji/Hyprating pod skrótowa nazwą LGD Grading prezentacja I etapu wyników badania w oparciu o dane zebrane przez Fundację wśród banków członkowskich prezentacja: p. Reinera Luxa Dyrektora Generalnego Hyprating: 4. Sprawy bieżące: proces przygotowywania zgodnie z poleceniem nadzoru bankowego planów i strategii działań banków na 2012r. i lata kolejne Matryca i system oceny punktowej czynników wpływających na dynamikę portfela hipotecznego w odniesieniu do zmian otoczenia regulacyjnego. 5. FUNDING: Zapewnienie długoterminowych źródeł kapitału refinansowego dla kredytu hipotecznego podsumowanie i priorytety operacyjnych działań Fundacji dla realizacji postulatów systemowych (wnioski z prac gremiów Fundacji 2010 2011)
13 2.2. Zarząd Do kompetencji ZARZĄDU należy prowadzenie wszelkich spraw Fundacji, nie zastrzeżonych do wyłącznej właściwości Rady Programowej. Zarząd odpowiedzialny jest przede wszystkim za wdrażanie zadań statutowych i programu działań uchwalonych przez Radę Programową. Zarząd reprezentuje Fundację oraz stanowiska wypracowane w grupach roboczych na zewnątrz. W skład ZARZĄDU Fundacji wchodzą: Agnieszka Tułodziecka Prezes Fundacji Izabela Heropolitańska Członek Zarządu Paweł Kuglarz Członek Zarządu
14 2.3. Biuro Agnieszka Nierodka Ekonomista Anna Klukowska Dyrektor administracyjny Joanna Kornas Prawnik Krzysztof Klukowski Sekretarz biura
15 2.4. Członkowie Fundacji 2.4.1. REPREZENTACJA RESORTÓW Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/21 00 919 Warszawa tel. 22 653 10 00 www.nbp.pl Ministerstwo Sprawiedliwości Al. Ujazdowskie 11 00 950 Warszawa tel. 22 521 28 88 www.ms.gov.pl Ministerstwo Finansów ul. Świętokrzyska 12, 00 916 Warszawa, tel. 22 694 55 55 www.mofnet.gov.pl 2.4.2. CZŁONKOSTWO BANKÓW FUNDACYJNYCH Eurohypo AG Helfmann Park 5, 65760 Eschborn tel: +49 69 254 82 11 31 www.eurohypo.com Bank Polska Kasa Opieki S.A. Grzybowska 53/57 00 950 Warszawa tel. 22 656 00 00 www.pekao.com.pl Związek Niemieckich Banków Listu Zastawnego Georgenstr. 21 10117 Berlin tel. +49 30 209 15 100 www.pfandbrief.de BRE Bank Hipoteczny S.A. Al. Armii Ludowej 26 00 609 Warszawa tel.: 22 579 75 00 do 01 www.brehipoteczny.pl Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A. ul. Puławska 15 00 975 Warszawa, tel.: 22 521 6000 www.pkobp.pl Pekao Bank Hipoteczny S.A. ul. Domaniewska 39A 02 672 Warszawa tel. 22 208 20 20 www.pekaobh.pl Bank Zachodni WBK S.A. ul. Rynek 9/11 50 950 Wrocław tel. 71 370 10 00 www.bzwbk.pl Raiffeisen Bank Polska S.A. ul. Piękna 20 00 549 Warszawa tel: 22 585 20 00 www.raiffeisen.pl ING Bank Śląski S.A. ul. Sokolska 34 40 086 Katowice tel. 801 222 222 www.ingbank.pl Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. ul. Kasprzaka 10/16 01 211 Warszawa tel. 22 860 50 00 www.bgz.pl BRE Bank S.A. ul. Senatorska 18 00 082 Warszawa tel. 22 829 00 00 www.brebank.pl 2.4.3. CZŁONKOWSTWO STOWARZYSZONE PZU S. A. al. Jana Pawła II 24 00 133 Warszawa tel. 22 582 20 00 www.pzu.pl TU Europa S.A. 53 333 Wrocław, Ul. Powstańców Śląskich 2 4 tel. 71 334 18 87 www.tueuropa.pl
16 2.5. Bankowo resortowe grupy robocze GRUPY ROBOCZE powołane zostały przez Radę Programową Fundacji. W 2011 r. ich struktura dopasowana jest do bieżących potrzeb realizowania zadań programowych Fundacji. STRUKTURA grup w 2011 r. jest następująca: 1. Grupa robocza Ramy prawne dla kredytu hipotecznego. 2. Grupa robocza Ekonomiczne aspekty kredytu hipotecznego. 3. Grupa robocza Wycena nieruchomości dla celów bankowych. 4. Grupa robocza Banki hipoteczne. 5. Grupa robocza Ochrona konsumenta. 6. Grupa robocza Banki i Deweloperzy grupa ad hoc. 7. Grupa robocza Refinansowanie portfeli hipotecznych. 8. Komitet ds. Pulowania Wierzytelności Hipotecznych. 9. Grupa robocza (ad hoc) Ubezpieczenia w kontekście kredytów hipotecznych. Grupy robocze jest to rodzaj gremium dla danego tematu, na którym spotykają się eksperci z dziedzin dotyczących przedmiotów omawianych na grupach przykładowo prawnicy odpowiedzialni za zmiany procedur w związku z nowelizacją czy osoby wdrażające nowe wymogi rekomendacji. Zakres tematów najczęściej obejmuje problemy zgłaszane przez samych członków grup jako reprezentantów Instytucji Członkowskich Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego. Jeżeli istniej zagadnienie budzące wątpliwości i bank chciałby go przedyskutować zgłasza problem do Fundacji, która w zależności od możliwości udziela odpowiedzi lub też właśnie wnosi takie zagadnienie na obrady grupy. Grupy wypracowują rozwiązania lub też stwierdzają luki w obowiązującym prawie i formułują postulaty legislacyjne, prowadzą również badania rynku. Oprócz trybu posiedzenia grupy wiele kwestii konsultują w trybie roboczym za pomocą korespondencji e mail. Grupy spotykają się w zależności od bieżących potrzeb. Udział w grupie nie wiąże się oczywiście z żadnymi dodatkowymi opłatami ani obowiązkami. Jest natomiast cenną możliwością przedyskutowania problemów z innymi bankami oraz przedstawicielami resortów i daje możliwość ustalenia wspólnej, bezpiecznej praktyki postępowania. W zależności od tematu i decyzji na posiedzenie grupy zapraszani są przedstawiciele NBP, KNF, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Finansów i inni eksperci. Rada Programowa Fundacji zaaprobowała zasadę w zakresie komunikacji elektronicznej, która będzie spełniała obowiązek informacyjny Fundacji względem członków Rady Programowej oraz członków grup roboczych, tj. przekazywania informacji członkom grup roboczych lub Radzie Programowej mailowo oraz poprzez zamieszczenie danego materiału na stronie internetowej www.ehipoteka.pl Rada Programowa uznała zasadę milczącej zgody, a więc brak odpowiedzi w wyznaczonym terminie oznacza potwierdzenie stanowiska będącego treścią danego wystąpienia konsultacyjnego Fundacji i przyjęcie, iż dane stanowisko jest wyrazem stanowiska instytucji członkowskiej Fundacji. W celu usprawnienia prac grup roboczych Fundacji Rada Programowa przyjęła zasady: podwójnej reprezentacji w grupach roboczych (z jednej instytucji członkowskiej; Fundacja może wykreślić ze składu grupy roboczej osobę, która była nieobecna na trzech z ostatnich pięciu posiedzeń danej grupy roboczej. Czynnikiem mobilizującym obecność w ustalonym gronie przedstawicieli jest sporządzanie notatek z posiedzeń grup z podaniem listy obecnych i każdorazowe przesyłanie ich do wiadomości członka Rady Programowej; dystrybucji i aktualizacji opracowań przygotowywanych przez Fundację w szczególności informacji dla konsumentów, przekazywanych przez banki członkowskie.
17 AKTYWNOŚĆ REPREZENTANTÓW POLSKIEGO BIZNESU HIPOTECZNEGO I FUNDACJI (VIA EUROPEJSKA FEDERACJA HIPOTECZNA/BRUKSELA ) BANKI I INSTYTUCJE CZŁON KOWSKIE EMF Delegacje DYREKTYWY Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. Bank Pekao S.A. Bank Zachodni WBK S.A. Pekao Bank Hipoteczny S.A. BRE Bank Hipoteczny S.A. BRE Bank S.A. Eurohypo AG Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A. Raiffeisen Bank Polska S.A. Związek Niemieckich Banków Listu Zastawnego (Verband deutscher Pfandbriefbanken) ING Bank Śląski SA Reprezentacja resortów Narodowy Bank Polski Ministerstwo Sprawiedliwości Ministerstwo Finansów Członkowie stowarzyszeni Agnieszka Tułodziecka Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego, Koordynator EMF Jacek Obłękowski PKO Bank Polski S.A. Wiceprezydent EMF Robert Pikuła BZ WBK S.A. National expert, Członek Executive Committee EMF Belgium Czech Republic France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Luxembourg Netherlands Poland Portugal Romania Spain Sweden United Kingdom Denmark Estonia, Latvia & Lithuania KE EBIC PE TU Europa S.A. PZU S.A. Izabela Makowska BRE Bank Hipoteczny S.A. Członek Komitetu Prawnego EMF ECBC Piotr Cyburt BRE Bank Hipoteczny S.A. Członek ECBC UCHWAŁY RADY PROGRAMOWEJ FUNDACJI POWOŁUJĄCE REPREZENTACJĘ PL W EMF /BRUKSELA PREZENTACJA POLSKIEGO RYNKU NA TLE UE
18 2.5.1. SKŁAD GRUP ROBOCZYCH Grupa Robocza Ramy prawne dla kredytu hipotecznego Przewodniczący: Izabela Makowska BRE Bank Hipoteczny S.A. Grupa Robocza Ekonomiczne aspekty kredytu hipotecznego Przewodniczący: brak Grupa Robocza Wycena nieruchomości dla celów bankowych Przewodniczący: brak Grupa Robocza Banki hipoteczne Przewodniczący: brak Grupa Robocza Ochrona konsumenta Przewodniczący: Bożena Jaźwińska Bank BGŻ S.A. Grupa Robocza Banki i Deweloperzy Przewodniczący: brak Grupa Robocza Refinansowanie portfeli hipotecznych Przewodniczący: Piotr Cyburt BRE Bank Hipoteczny S.A. Komitet ds. Pulowania kredytów hipotecznych Przewodniczący: Jerzy Tofil Pekao Bank Hipoteczny S.A. 2.5.2 POSIEDZENIA GRUP ROBOCZYCH FUNDACJI Posiedzenia grupy roboczej Ochrona konsumenta Posiedzenie 11 maja 2011 r. Posiedzenie 12 września 2011 r. Posiedzenie 7 grudnia 2011 r. Obszary działania: W 2011 roku główny nacisk w pracach Grupy Roboczej Ochrona konsumenta położony był na kwestię nowelizacji Ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie obejmującym kredyty hipoteczne. W pierwszej kolejności dyskutowano nad możliwym kształtem Formularza Informacyjnego dla kredytu hipotecznego w ramach współpracy z UOKiK Fundacja Hipoteczna była zaangażowana w jego opiniowanie. Po przyjęciu tekstu ustawy, członkowie Grupy koncentrowali się nad wypracowaniem wspólnej metodologii wypełniania Formularza Informacyjnego. Ponadto, delegaci do grupy roboczej Ochrona konsumenta opiniowali i współtworzyli stanowiska Fundacji zajmowane w odniesieniu do aktów mających znaczenie dla obszaru relacji banku z klientem w szczególności należy tu wspomnieć o pracach w zakresie Dyrektywy hipotecznej (będą kontynuowane w 2012 roku) oraz o stanowisku Fundacji wobec znowelizowanej Rekomendacji S KNF. Efekty prac: Realizując cel statutowy Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego, tj. współtworzenie i monitorowanie prawnej infrastruktury dla kredytu hipotecznego w Polsce, w ramach zapoczątkowanego na 69 posiedzeniu Rady Programowej Fundacji projektu Modelowe rozwiązania procedur wypełniających obowiązki banków, wynikające z przepisów nadzorczych i ustawowych, Fundacja przy udziale Grup Roboczych rozpoczęła w 2011 roku inicjatywę publikowania Rekomendacji Wdrożeniowych wskazówek praktycznych, przesądzających zgłoszone przez banki wątpliwości interpretacyjne.
19 Dzięki pracom Grupy Roboczej w 2011 r. Fundacja przygotowała 2 Rekomendacje Wdrożeniowe: Rekomendację Wdrożeniową dot. zapewnienia spójności znowelizowanej Rekomendacji S Komisji Nadzoru Finansowego z innymi regulacjami (SYGN. 2011.10.05_RWF/REKS2/AN) Rekomendację Wdrożeniową dot. wdrożenia Ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie przewidzianym dla kredytów zabezpieczonych hipoteką (SYGN. 2011.11.16_RWF/UKK/AN) Omawiane zagadnienia: a) W zakresie Rekomendacji Wdrożeniowej dot. Rekomendacji S KNF opracowane zalecenia udzielają odpowiedzi m.in. na następujące pytania: 1. Czy do procedur bankowych należy wprowadzić standard pobierania od kredytobiorcy hipotecznego deklaracji, iż zobowiązuje się nie obciążać bez zgody banku nieruchomości (zalecenie Rekomendacji S II) wobec określenia przepisami prawa hipotecznego, że takie zastrzeżenie jest niedopuszczalne? 2. Jaką strukturę organizacyjną odnośnie funkcji sprzedaży, pomiaru ryzyka i monitoringu ekspozycji: 2 czy 3 stopniową należy przyjąć w banku w związku z zaleceniem Rekomendacji SII? b) W zakresie Rekomendacji Wdrożeniowej dot. Ustawy konsumenckiej opracowane zalecenia udzielają odpowiedzi m.in. na następujące pytania: 1. Jaki jest optymalny moment przekazania Formularza Informacyjnego? 2. Szereg pytań dot. interpretacji wymogów Formularza Informacyjnego, m.in.: Tryb przekazywania i potwierdzenia przekazania Formularza; Przekazywanie informacji przedumownej w zakresie nieobjętym Formularzem Jak przedstawia się ujęcie kosztów kredytu w Formularzu Kredytowanie opłat i prowizji ujęcie w całkowitej kwocie kredytu W celu rozpowszechnienia standardów w całym sektorze hipotecznym, umożliwiające jednolity sposób wdrożenia regulacji instytucje członkowskie Fundacji wyraziły zgodę na udostępnienie wyników prac także bankom pozostającym poza strukturami Fundacji Rekomendacje Wdrożeniowe zostały rozesłane do całego sektora bankowego. Posiedzenia grupy roboczej Ramy prawne dla kredytu hipotecznego 37. posiedzenie, 25 stycznia 2011 r. 38. posiedzenie, 14 czerwca 2011 r. 39. posiedzenie, 7 września 2011 r. 40. posiedzenie, 29 listopada 2011r. Obszary działania: Działająca przy Fundacji na rzecz Kredytu Hipotecznego grupa prawna, w roku 2011r. zajmowała się intensywnie zagadnieniami związanymi przede wszystkim z wdrożeniem i rozwiązywaniem pojawiających się sporów prawnych odnośnie nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece, która miała miejsce w lutym 2011r. Praktycznego zastosowania nowych instytucji, jak i związanego z nimi ryzyka. Na jednym z posiedzeń, członkowie grupy prawnej wraz z niemieckimi ekspertami i przedstawicielami Verband deutscher Pfandbriefbanken, starali się odpowiedzieć na pytania partnerów niemieckich do znowelizowanej ustawy. Dyskutowane były również sposoby efektywniejszego wdrożenia procedur i ustalenie właściwego postępowania w bankach. Grupa działała także w innych obszarach. M.in. przedstawiła postulaty dotyczące projektu założeń do ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, jak i pochyliła się dokładniej nad trudnym zagadnieniem upadłości konsumenta. Mając na względzie przyjrzenie się problemom praktyki notarialnej Fundacja zorganizowała spotkanie w tym temacie z przedstawicielami notariatu. W ostatnich miesiącach 2011 roku grupa zwróciła szczególną uwagę na wchodzącą w życie 29 kwietnia 2012 roku Ustawę o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkaniowego lub domu jednorodzinnego w skrócie nazywaną Ustawą deweloperską. Aby odpowiedzieć na szereg pytań rodzących się już na długo przed wejściem w życie ustawy Fundacja pod koniec listopada zorganizowała w swojej siedzibie
20 spotkanie na które zaproszeni zostali zarówno teoretycy prawa, przedstawiciele banków hipotecznych jak i deweloperzy. Omawiane zagadnienia: Nowelizacja Ustawy o księgach wieczystych i hipotece analiza nowych przepisów, opracowanie procedur wdrożeniowych dla banków, identyfikacja ryzyk i potencjalnych wykorzystań, opracowanie wzorcowych wniosków o dokonywanie wpisów hipoteki do księgi wieczystej. Przeglądarka ksiąg wieczystych online zastosowanie w procedurach bankowych. Rola administratora hipoteki Opróżnione miejsce hipoteczne Hipoteka odwrócona Hipoteka w upadłości. Wzorce wdrożeniowe w zakresie regulacji konsumenckich. Ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkaniowego lub domu jednorodzinnego analiza nowych przepisów, opracowanie procedur wdrożeniowych dla banków, identyfikacja ryzyk i potencjalnych wykorzystań. Opracowanie wzorcowych, sporządzanych przez deweloperów arkuszy informacyjnych dla klientów Efekty prac: Dzięki pracom grupy roboczej, wspólnym dyskusjom i wymianie poglądów członkom grup roboczych Fundacji na rzecz kredytu hipotecznego udało się odpowiedzieć na szereg pytań i wątpliwości związanych ze znowelizowanymi ustawami. Dzięki zaangażowaniu ze strony wielu praktyków udało się wypracować najwłaściwsze sposoby interpretacji uchwalonych aktów prawnych. Banki członkowskie są na bieżące informowane o najnowszych planowanych zmianach w prawie oraz orzecznictwie i stanowiskach organów, co pozwala im szybko dostosować się do nowych ryzyk rynkowych. Rekomendacje wdrożeniowe Fundacji dotyczące: Zapewnienia prawidłowego zastosowania znowelizowanego prawa hipotecznego: cz. 1a. SYGN. 2011.10.06_RWF/HIP/JK/UZ Zapewnienia prawidłowego zastosowania znowelizowanego prawa hipotecznego: cz. 2. Nadzabezpieczenia hipoteczne SYGN. 2011.11.30_RWF/HIP/JK Zagadnienia z praktyki bankowej i sądowej na tle znowelizowanego prawa hipotecznego wnioski po X Ogólnopolskiej Konferencji Wieczystoksięgowej: cz. 3. SYGN. 2012.04.25_RWF/HIP/ZR Wdrożenie ustawy o kredycie konsumenckim z zakresie przewidzianym dla kredytów zabezpieczonych hipoteką SYGN. 2011.12.08_RWF/UKK/AN Zapewnienie spójnej praktyki bankowo notarialnej w zakresie kredytowania hipotecznego: SYGN. 2011.12.12_RWF/NOT/JK Posiedzenia grupy roboczej Banki hipoteczne Posiedzenie, 1 luty 2011 r. Posiedzenie, 15 listopad 2011 r. Obszary działania: Grupa robocza banków hipotecznych zajmuje się problemami z obszaru rynku kapitałowego, zarówno na poziomie europejskim, jak i polskim. Analizuje także skuteczność polskiej hipoteki jako instrumentu kluczowego z punktu widzenia zabezpieczania listów zastawnych oraz prowadzi analizy związane z ułatwieniem pulowania wierzytelności.
21 Efekty prac: Fundacja zorganizowała spotkanie polskich banków hipotecznych z niemieckimi ekspertami, dzięki swojej wieloletniej współpracy z Niemieckim Związkiem Banków Listu Zastawnego (Verband deutscher Pfandbriefbanken). Przeprowadzono szereg analiz, dotyczących m.in. spełniania przez polski list zastawny kryteriów obligacji zabezpieczonej w rozumieniu prawa europejskiego, skuteczności transakcji derywatowych na wypadek ogłoszenia upadłości emitenta listów zastawnych oraz optymalnego modelu prowadzenia postępowania upadłościowego w odniesieniu do banków hipotecznych (na bazie rozwiązań niemieckich). Omawiane zagadnienia: 1. Przegląd, podsumowanie i aktualizacje źródeł prawnych oraz finansowo statystycznych odnośnie do polskiego listu zastawnego (język polski, angielski, niemiecki i inne) tworzone i w dyspozycji Fundacji. 2. Zagadnienie płynności serwisowania listów zastawnych przed i po ogłoszeniu upadłości emitenta. 3. Problem instrumentów pochodnych w kontekście rejestru listów zastawnych i upadłości. 4. Transfery wierzytelności hipotecznych oraz perspektywa międzynarodowa rozwiązań.