DOKUMENTACJA REMONTOWO - KONSERWATORSKA ELEWACJI ZABYTKOWEGO OBIEKTU SZKOŁY ZLOKALIZOWANEGO PRZY UL. WYZWOLENIA 11 W RUDZIE ŚLĄSKIEJ KOCHŁOWICACH Dokumentacja wykonana została na zlecenie Urzędu Miasta w Rudzie Śląskiej. Obejmuje zakres prac remontowo konserwatorskich na elewacjach zabytkowego budynku szkoły. SZKOŁA PODSTAWOWA NR 20 W RUDZIE ŚLĄSKIEJ KOCHŁOWICACH UL. WYZWOLENIA 11 HISTORIA Szkoła wybudowana w 1907 r. MATERIAŁ, KONSTRUKCJA, TECHNIKA Budynek murowany z cegły ceramicznej, od zewnątrz z okładziną z cegły klinkierowej i tynkiem, od wewnątrz otynkowany. BRYŁA Obiekt wzniesiony na rzucie prostokąta z niewielką prostokątną przybudówką od zachodu, trójkondygnacjowy, podpiwniczony. Bryła głównego budynku kubiczna, prostopadłościenna, nakryta dachem czterospadowym z kalenicą, z niewielkimi lukarnami (w krótszych połaciach dachu w formie wolego oka, w dłuższej - od strony północnej lukarna współczesna z wydłużonym, niewysokim oknem doświetlającym) oraz wieżyczką w zwieńczeniu dachu (na osi dłuższego boku). Wieżyczka ośmioboczna, nakryta daszkiem wielopołaciowym, zwieńczonym iglicą. Dobudówka wschodnia prostopadłościenna, nakryta płaskim dachem pulpitowym. 1
DACH Wtórne pokrycie z blachy trapezowej. DRZWI Drzwi zewnętrzne, występują w fasadzie i dwoje w elewacji tylnej. W fasadzie pierwotne, drewniane, szklone, dwuskrzydłowe z przeszklonym nadświetlem w kształcie półkola (w nadświetlu współczesny witraż o motywach roślinnych); o konstrukcji ramowo-płycinowej (górne płyciny przeszklone); drzwi w kolorze brązowym. Główne drzwi w elewacji tylnej pierwotne, drewniane, szklone, dwuskrzydłowe, w kształcie poziomego prostokąta, o konstrukcji ramowo-płycinowej (górne płyciny przeszklone); listwa przymykowa opracowana snycersko, drzwi w kolorze brązowym. Boczne drzwi w elewacji tylnej drzwi wtórne, drewniane, pełne, jednoskrzydłowe, w kształcie pionowego prostokąta, o konstrukcji ramowo-płycinowej (dekoracja wielopłycinowa); drzwi w kolorze brązowym. OKNA Większość okien wtórnych, za wyjątkiem okien dachowych (wole oka) oraz na klatce schodowej na strych (jednodzielne z podziałem szprosowym). Okna pierwotne drewniane. Pozostałe okna współczesne, PCV, jednoramowe z szybą zespoloną, w kształcie pionowego prostokąta, w trzech typach: 1) sześciopodziałowe (trójdzielne, dwupoziomowe) w fasadzie i w elewacji tylnej; 2) czteropodziałowe (dwudzielne, dwupoziomowe) w elewacji bocznej zachodniej; 3) dwupodziałowe (jednodzielne, dwupoziomowe) w elewacji bocznej wschodniej i w klatce schodowej elewacji tylnej. We wtórnej dobudówce wschodniej okna drewniane, o konstrukcji skrzynkowej, dwupodziałowe (dwudzielne, jednopoziomowe). Parapety zewnętrzne pierwotne, ceglane. OPIS ELEWACJI FASADA (elewacja północna) - trójkondygnacjowa, ceglano-tynkowana dziesięcioosiowa. Elewacja z podziałem ramowym, tynkowanym, przeprutym otworami okiennymi w kształcie pionowego prostokąta. Pozostałe powierzchnie elewacji licowane cegłą klinkierową, tworzącą pionowe lizeny (część od 2/3 trzeciej kondygnacji otynkowana). 2
W przyziemiu niewysoki cokół z ciosów piaskowca. Niesymetrycznie, w czwartej osi elewacji umieszczone we wgłębnej wnęce - główne wejście do budynku. Wejście ujęte w kamienne obramienie z ciosów piaskowca. Od strony wschodniej do budynku przylega wtórna, niższa przybudówka otynkowana, jednoosiowa. Elewacja tylna (południowa) - trójkondygnacjowa, ceglano-tynkowana niesymetryczna. Składa się z dziesięcioosiowej, zryzalitowanej części głównej oraz ślepej części bocznej z parterową przybudówką (zlicowaną z dziesięcioosiosiową częścią elewacji). Przybudówka dwuosiowa, z wejściem w pierwszej osi. Część główna z wejściem zlokalizowanym niesymetrycznie z boku w partii 8-9-10 osi. Elewacja z podziałem ramowym, tynkowanym, przeprutym otworami okiennymi w kształcie pionowego prostokąta. Pozostałe powierzchnie elewacji licowane cegłą klinkierową, tworzącą pionowe lizeny (część od 2/3 trzeciej kondygnacji otynkowana). W przyziemiu niewysoki cokół z ciosów piaskowca. Elewacja boczna wschodnia - trójkondygnacjowa, ceglano-tynkowana niesymetryczna. Składa się z czteroosiowej części z podziałem ramowym oraz z ślepej części, licowanej cegłą klinkierową. Część pierwsza tynkowana, przepruta otworami okiennymi w kształcie pionowego prostokąta. Część ceglana tworzą pionowe lizeny (część od 2/3 trzeciej kondygnacji otynkowana). W przyziemiu niewysoki cokół z ciosów piaskowca. Elewacja boczna zachodnia - trójkondygnacjowa, ceglana z powierzchniami otynkowanymi, pierwotnie symetryczna, trójosiowa. Osie okienne umieszczone na osi, ujęte w ramowy, otynkowany podział ramowy. Okna w kształcie pionowego prostokąta. Elewacja od 1/3 trzeciej kondygnacji otynkowana. W przyziemiu niewysoki cokół z ciosów piaskowca. Na wysokości półtorej kondygnacji do elewacji przylega wtórna dobudówka, otynkowana, jednoosiowa. STAN ZACHOWANIA ELEWACJI. Dobry i średni stan zachowania elewacji. Na elewacjach występują liczne kable i instalacje. Partie ceglane elewacji całościowo zabrudzone, fragmentami zastosowane wtórne spoiny cementowe (głównie w dolnych partiach elewacji), miejscowo występują ubytki i spękania cegieł. Istniejące u podstaw płycin (poniżej okien) glazurowane kształtki ceramiczne silnie zniszczone, obtłuczone, 3
z licznymi ubytkami. Partie tynkowane z licznymi spękaniami wtórnego, zapewne cementowego tynku, pomalowane (widoczne silne odspojenie farby), częściowo pokryte graffiti. Kamienne cokoły silnie zabrudzone, miejscowo ubytki kamienia. Dobudówka z wtórnymi, odspajającymi się warstwami zabrudzonego tynku, w dolnych partiach silnie zmurszały, ze śladami graffiti. Pokrycie dachu wtórne, z blachy trapezowej, dysharmonizujące z bryłą budynku. ZALECENIA KONSERWATORSKIE 1. Likwidacja linii teletechnicznych na elewacjach. 2. Czyszczenie ceglanych części elewacji i jego konserwacja, obejmująca zabiegi: czyszczenie cegieł wraz z usunięciem zamalowań, wymiana kształtek ceramicznych ( na analogiczne materiałowo, kolorystycznie i wytrzymałościowo). Wycięcie wtórnych cementowych spoin, uzupełnienie spoinowania (w materiale jak pierwotne) lub wykonanie na nowo spoinowania; uzupełnienie ubytków cegły (kity), ewentualna wymiana zniszczonych cegieł; impregnacja zmurszałych i osłabionych cegieł, zabezpieczenie przyziemia powłoką antygraffiti; hydrofobizacja całości. 3. Konserwacja kamiennego cokołu i kamiennego obramienia wejścia głównego, obejmująca następujące zabiegi: czyszczenie, wycięcie wtórnych cementowych spoin, uzupełnienie ubytków (w formie kitów, ewentualne uzupełnienie ciosami kamiennymi), odsolenie fragmentów zasolonych, wzmocnienie osłabionych kamieni, uzupełnienie spoinowania lub wykonanie na nowo spoinowania, zabezpieczenie lica powłoką antygrafitti; hydrofobizacja całości. 4. Tynki ewentualne zbicie zmurszałych lub odspojonych. Uzupełnienie tynków analogicznie do pierwotnych. Pozostawienie gładko zacieranych partii tynku i jego malowanie w kolorze zgodnie z projektem. 5. Drzwi zewnętrzne konserwacja istniejącej stolarki wraz z odtworzeniem pierwotnej kolorystyki. 4
6. Docelowo wymiana wtórnego pokrycia dachu na analogiczne do pierwotnego (zapewne dachówka ceramiczna, wieżyczka blacha miedziana). Sugeruje się dachówkę karpiówkę. Przy pracach renowacyjnych na elewacjach sugeruje się zastosowanie technologii konserwatorskiej Remmers lub technologii o analogicznych parametrach. 1. Usunięcie starych powłok malarskich z kamienia i cegły w portalu wejściowym oraz płycin tynkarskich produktem Graffiti Entferner. Pastę Graffiti-Entferner nanieść na mocno przylegające stare powłoki malarskie.na świeżo naniesioną pastę nakleić cienką folię PVC. Czas otwarty reakcji wynosi od 12 do 48 godzin. Folia chroni pastę przed działaniem deszczu, wiatru i słońca. Najczęściej po 12 godzinach zdjąć folię i myjką wysokociśnieniową, gorącą wodą usunąć zmiękczoną farbę. 2. Czyszczenie wątku ceglanego z zabrudzeń atmosferycznych metodą chemiczną produktem Fassadenreniger Paste. Pastę nanosimy pędzlem ławkowcem (na suche podłoże) i pozostawiamy na 10-15 min. Przed samym czyszczeniem pastę należy przeszczotkować ruchami kolistymi a następnie wytwornicą gorącej pary lub Kärcherem-gorącą wodą - zmyć. 3. Spoinowanie wątku ceglanego metodą szlamowania: a) wykonanie wstępnej impregnacji produktem Funcosil SNL b) szlamowanie fugą elewacyjną szlamową Fugenschlämme c) końcowa impregnacja hydrofobizująca produktem Funcosil SNL - Opracowanie kamienia w portalu i strefie cokołowej a) czyszczenie wstępne metodą chemiczną produktem Fassadenreniger Paste, b) czyszczenie końcowe metodą mechaniczną ścierniwem GARNI o uziarnieniu 0,01-0,06 mm podawanym niskociśnieniowym urządzeniem ROTEC, dzięki czemu w minimalnym stopniu ingerujemy w podłoże, 5
c) wycięcie wszystkich spoin i ponowne wyspoinowanie produktem Fugenmörtel ECC. Jest to specjalna zaprawa do spoinowania kamienia naturalnego, elastyczna, modyfikowana emulsją żywicy epoksydowej, paroprzepuszczalna. - Wzmacnianie kamienia (w razie potrzeby) Przed uzupełnieniem ubytków usunąć wszystkie naprawy cementowe, wstawki niezgodne kolorystycznie lub materiałowo z zastosowanym pierwotnie materiałem. Partie osłabione można wzmocnić preparatem opartym na estrach kwasu krzemowego. W takich przypadkach wspólne zastosowanie preparatu (lekko) KSE100 a po jego wchłonięciu - preparatu KSE 300 (300E). Zabieg zapewni poprawny rozkład krzemionki we wzmacnianym materiale. Wzmocnienie powinno przywrócić materiałowi pierwotny profil wytrzymałości - nie może doprowadzić do przyspieszenia destrukcji. Nie może również prowadzić do wytworzenia jedynie cienkiej, twardej warstwy przypowierzchniowej. Ze względu na czas reakcji wytrącania nowego spoiwa, po nasączeniu materiału budowlanego preparatem wzmacniającym, należy odczekać określony czas - zalecane 4 tygodnie. - Kitowanie kamienia (w razie potrzeby) Naprawy ubytków cegły wykonać zaprawą renowacyjną Restauriermörtel. Powinna ona przywrócić obiektowi jego pierwotny wygląd. Dostępna jest w standardowych kolorach,w odmianie miękkiej <8 N/mm2 i normalnej <13 N/mm2 a także o zróżnicowanym uziarnieniu; drobnym <0,2 mm, średnim <0,5 mm i grubym <2,00 mm. Należy zastosować kolory zaprawy zgodnie z projektem. d) Impregnacja hydrofobizująca kamień produktem Funcosil SL Roztwór siloksanowy, skomponowany szczególnie dla kamienia naturalnego, w tym wapienia. - Na cokole do ochrony przed graffiti zastosować Graffiti Schulz. 6
TYNKI GŁADKIE Przygotowanie podłoża. Po zdjęciu starych powłok malarskich w miejscach największych zniszczeń i korozji tynku usunąć mechanicznie zniszczone tynki odsłaniając wątek ceglany. Należy usunąć spękane tynki wokół wszystkich obróbek blacharskich odsłaniając sposób mocowania blach. Należy poszerzyć i rozkuć wszystkie zarysowania i pęknięcia warstw tynku i wykonać niezbędne zabiegi związane z rysami konstrukcyjnymi. Należy oczyścić i odsłonić zatynkowane szczeliny dylatacyjne. 1. Nowe tynki nałożyć w systemie - na odsłoniętym wątku ceglanym wykonać obrzutkę Vorspritzmortel i nałożyć tynk renowacyjny Sanierputz stara biel. Mniejsze ubytki uzupełnić zaprawą Verbundmortel. Całość tynków (ew. uzupełnień) pokryć mineralną szpachlówką powierzchniową Feinputz. 2. Z dylatacji należy usunąć istniejące wypełnienie i dokładnie oczyścić szczeliny dylatacyjne. Następnie należy wyrównać krawędzie szczelin. Wypełnić je wkładką Rundschnure, zagruntować Primer PUR i wyrównać lica tynku masą uszczelniającą PU 150, następnie obsypać piaskiem. 3. Całość zagruntować preparatem Hydro - Tiefengrund a następnie pomalować barwioną farbą silikonową z wypełniaczem mineralnym Siliconharz Fulfarbe LA oraz farbą silikonową kryjącą Siliconharzfarbe LA. Podobnego opracowania dotyczącego hydroizolacji wymaga strefa fundamentów i piwnic. Wymiana kształtek glazurowanych. W związku z całkowitym zniszczeniem kształtek oraz glazury, sugeruje się wymianę na nowe. 7