FUNDUSZ WSPÓŁPRACY COOPERATION FUND. Jadwiga Seremak Bulge. Przemysł mleczarski. Polska wieś w Europie

FUNDUSZ WSPÓŁPRACY COOPERATION FUND Jadwiga Seremak Bulge Przemysł mleczarski Polska wieś w Europie

Autorka jest pracownikiem Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Zakładu Badań Rynkowych http://www.ierigz.waw.pl/ Specjalizuje się w analizach rynku mleka, ze szczególnym uwzględnieniem Wspólnej Polityki Rolnej, Naczelny redaktor biuletynu Rynek Rolny, bada bieżącą koniunkturę w rolnictwie, zajmuje się także funkcjonowaniem systemu rolniczej informacji rynkowej i jej wykorzystania dla funkcjonowania WPR oraz podejmowania decyzji. Publikacja bezpłatna, sfinansowana ze środków pomocy zagranicznej Copyright Fundacja Fundusz Współpracy Wydawca: Fundusz Współpracy, ul. Górnośląska 4a, 00 444 Warszawa Publikacja wydana w ramach Programu Agro Info, realizowanego przez Fundusz Współpracy na zlecenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej Wydanie I Nakład: 3.000 egzemplarzy Druk: ARW Roband ISBN: 83 89793 05 9 Warszawa, kwiecień 2004

Przemysł mleczarski Spis treści 1. Ogólne omówienie branży... 1 2. Ogólna informacja o polskim i unijnym rynku mleka... 2 3. Regulacje rynku mleka... 3 4. Bezpośrednie skutki nowych regulacji... 4 5. Spodziewane efekty rynkowe... 7 6. Podstawy prawne (podstawowe akty prawne)... 8 7. Bibliografia... 10 8. Ważne instytucje i organizacje związane z branżą mleczarską... 10 9. Przydatne strony internetowe... 11 1. Ogólne omówienie branży Chów bydła mlecznego zarówno w Polsce jak i w UE jest jedną z podstawowych gałęzi produkcji rolniczej. Wartość rocznej produkcji mleka w Polsce w latach 2000 2002 wynosiła 2,1 2,5 mld euro, co stanowiło około 17% produkcji globalnej i 20% towarowej produkcji polskiego rolnictwa. Co czwarta złotówka produkcji towaro wej rolnictwa pochodzi z chowu bydła mlecznego, który jest prowadzony przez około 875 tys. gospodarstw (z czego około 376 tysięcy sprzedaje mleko do przemysłu mleczarskiego). Szacuje się, że z produkcją mleka związanych jest w Polsce około 30 35% zasobów siły roboczej w rolnictwie, a dla około 875 tys. rodzin rolniczych mleko stanowi istotne źródło dochodu i wyżywienia rodziny. Wartość sprzedaży produktów mleczarskich przez przemysł mleczarski w 2002 r. wynosiła 2,8 mld euro, co stanowiło około 15% sprzedaży całego przemysłu rolno spożywczego. Z przemysłowym przetwórstwem mleka związanych jest ponad 40 tys. osób (wraz z wytwarzaniem lodów), tj. prawie 14% zatrudnionych w całym przemyśle rolno spożywczym. Jednocześnie ceny produktów mleczarskich mają istotny wpływ na poziom życia polskich konsumentów, 1

przeznaczających na żywność w pierwszej połowie lat dwutysięcznych od 28% (gospodarstwa domowe osób pracujących na własny rachunek) do prawie 41% (gospodarstwa domowe osób użytkujących gospodarstwa rolne) budżetów rodzin. Wydatki na nabiał i masło stanowią istotną część budżetów rodzin, wynoszącą około 12% wydatków na żywność tj. około 4% całkowitych wydatków gospodarstw domowych. Przemysł mleczarski 2. Ogólna informacja o polskim i unijnym rynku mleka Polska z produkcją około 12 mln t mleka w latach 2000 2002 jest jednym z największych producentów mleka w Europie, mającą około 10% udział w produkcji mleka największego eksportera produktów mleczarskich na świecie jakim jest UE 15 (35% światowego eksportu). Po poszerzeniu, które nastąpi w 2004 r. o kolejnych 10 członków, udział Unii Europejskiej w światowej produkcji mleka krowiego zwiększy się z obecnych 21% do około 25%, a produkcja mleka w UE 25 wzrośnie z około 122 mln t do 143 mln t. Przyznanie Polsce kwot w wysokości 9,38 mln t, nieco tylko przekraczającej aktualną sprzedaż mleka (8,8 mln t), spowoduje że pozycja polskiego mleczarstwa w poszerzonej UE nieco osłabnie, a udział Polski w całkowitej produkcji mleka zmaleje z 8,5% do około 8,3%. Wpłynie na to ograniczenie towarowej produkcji mleka do wysokości przyznanej Polsce kwoty oraz postępujący, wraz z niezbędną restrukturyzacją i nieuniknioną koncentracją chowu bydła mlecznego, spadek produkcji mleka zużywanego w gospodarstwach. Mimo to Polska pozostanie czwartym producentem mleka w poszerzonej Unii, ustępującym pod względem wielkości produkcji jedynie Niemcom, Francji i Wielkiej Brytanii, a porównywalnym z Holandią. Jednakże w pierwszych latach członkowstwa Polska ustępować będzie tym krajom co do poziomu technologii i organi zacji produkcji, mleczności krów, funkcjonowania struktur organizacyjnych oraz organizacji przetwórstwa. Na pół roku przed akcesją tylko 83% skupowanego mleka stanowi mleko klasy extra, a 52 mleczarnie mające ponad 50% udział w skupie mleka spełnia wymogi strukturalne w tym zakresie. Do końca 2006 r. wszystkie mleczarnie oraz gospodarstwa produkujące mleko zobowiązane będą osiągnąć unijne standardy sanitarno weterynaryjne oraz dotyczące dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska. Mimo że Unia Europejska, a także Polska jest jednym z największych konsumentów mleka na świecie, produkcja znacznie przekracza potrzeby rynku krajowego. Nadwyżkę podaży nad zużyciem krajowym zarówno w UE 15 jak i w Polsce w latach 2000 2002 szacowano na około 9 12%, a nadwyżki mleka zostały wyeksportowane. Niskie ceny płacone polskim producentom za mleko surowe sprawiły, że w Polsce eksport ten w większości nie wymagał dotacji. Natomiast w UE ze względu na wysoki poziom cen eksport produktów mleczarskich bez subwencji w większości nie jest możliwy. 2

3. Regulacje rynku mleka Wrażliwość rynku mleka na wahania cen, a także jego duży wpływ na poziom dochodów rolników oraz na ocenę poziomu życia przez konsumentów powodują, że rynek mleka należy i w Polsce i w Unii Europejskiej do rynków podlegających szczególnym regulacjom obejmującym wsparcie rynkowe, admi nistracyjne ograniczenia wielkości produkcji oraz wymagania sanitarno weterynaryjne, dotyczące wa runków produkcji, magazynowania i wprowadzania na rynek produktów mleczarskich. System regulacji rynku mleka w UE tworzą: 1. Ceny interwencyjne 1, które określają dolne granice wahań cen rynkowych, 2. Zakupy interwencyjne masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz dopłaty do prywatnego przechowalnictwa tych produktów oraz serów, tworzące siatkę bezpieczeństwa zapobiegającą nadmiernemu spadkowi cen w okresach wzmożonej podaży. 3. Instrumenty stymulujące popyt wewnętrzny, a więc: subsydiowanie tłuszczu mlecznego wykorzystywanego w przetwórstwie i do bezpośredniej konsumpcji, dopłaty do odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) wykorzystywanego na pasze, dopłaty do przetwarzania chudego mleka na kazeinę i jej pochodne, sprzedaż masła po obniżonych cenach organizacjom nie nastawionym na zysk i charytatywnym subsydiowanie mleka dla szkół. 4. Regulacje handlu zagranicznego 5. Kwotowanie produkcji ograniczające administracyjnie prawo do produkcji mleka i korzystanie z gwarancji udzielanych producentom i przetwórcom mleka przez administrację Wspólnoty do wyso kości posiadanych indywidualnych kwot mlecznych. 6. Dopłaty bezpośrednie, które od 1 lipca 2004 r. będą kompensować producentom mleka spadek dochodów z tytułu spadku cen. Na poziomie Wspólnoty określone zostały także warunki sanitarno higieniczne produkcji i wprowadzania na rynek mleka oraz jego przetworów, aby zagwarantować konsumentom bezpieczne pod względem zdro wotnym mleko i jego przetwory. Przepisy te prowadzą do racjonalizacji rozwoju sektora mleczarskiego. Rozbudowany system regulacji rynku wewnętrznego mleka oraz system ochrony zewnętrznej tworzą spójny wewnętrznie system w ramach przydzielonych poszczególnym krajom kwot narodowych. Przetwórcom mleka Regulacje rynku mleka 1 Od lipca 2004 r. ceny docelowe mleka zostały zniesione. 3

Przemysł mleczarski w UE zapewnia on stabilizację ekonomicznych warunków przetwórstwa mleka, przy zadowalających dochodach producentów mleka, bez tworzenia nadmiernych zapasów i nadmiernego obciążenia budżetu kosztami regulacji rynku mleka. Jednocześnie konsumenci mogą nabyć na zrównoważonym rynku produkty mleczar skie wysokiej jakości po cenach wyższych niż w Polsce. Obecnie wydatki na regulacje rynku mleka z funduszu FEOGA wynoszą 2 2,8 mld euro rocznie, co stanowi 5 7% wszystkich wydatków na realizację WPR. System ten czyni jednak mleczarstwo UE niekonkurencyjnym i nie rozwiązuje problemu nadwyżek produkcji. Uniemożliwia także wypełnienie zobowiązań wobec WTO, zwłaszcza w kontekście rozpoczętej nowej rundy negocjacji zmierzającej do dalszej liberalizacji handlu międzynarodowego. Agenda 2000 rozpoczęła długookresową reformę regulacji rynku mleka. Reforma ta ma prowadzić do stopniowej liberalizacji rynku mleka przez obniżanie cen wewnętrznych UE do poziomu cen światowych, przy rekompensacie spadku dochodów rolników dopłatami bezpośrednimi i stopniowo powiększanymi kwotami aż do ich całkowitej likwidacji. W czerwcu 2003 r. ministrowie rolnictwa UE zatwierdzili przyspie szenie obniżek cen interwencyjnych pod wpływem przygotowań do rozszerzenia oraz negocjacji WTO. Od 1 lipca 2004 r. rozpocznie się 25% spadek cen interwencyjnych masła (w ciągu 4 lat) i 15% obniżka cen chudego mleka w proszku (w ciągu 3 lat), która kompensowana będzie producentom mleka rosnącymi dopłatami bezpośrednimi. Dopłaty te najpóźniej do 2007 r. mają być włączone do jednolitych płatności powierzchniowych. Utracą więc związek z produkcją mleka. Kwoty mleczne zostały utrzymane do 2014/15 r i powiększone zostaną w tym czasie o 2,4% w porównaniu z rokiem 2002/03, w tym do 2004/05 r. o 1,1%. Proporcjonalnie obniżone zostaną więc subwencje eksportowe oraz stymulujące zużycie wewnętrzne. Jednakże wydatki budżetowe na regulacje rynku mleka nie ulegną zmianie, zmieni się natomiast ich struktura. Dążeniem Komisji jest poprawa konkurencyjności przetworów mlecznych produkowanych we Wspólnocie przy ograniczaniu poziomu subwencjonowania eksportu i zużycia we wnętrznego. Powinno to umożliwić liberalizację rynku mleka oraz włączenie wspólnotowego mleczar stwa w procesy globalizacyjne. 4. Bezpośrednie skutki nowych regulacji Wprowadzenie administracyjnego ograniczenia sprzedaży mleka w postaci kwot mlecznych wprawdzie stabilizuje rynek, ale ogranicza swobodę działania przetwórców mleka oraz nakłada na nich szereg obowiązków. Od 1 kwietnia 2004 r., a więc od wejścia w życie systemu kwotowania sprzedaży mleka mogą oni przetwarzać wyłącznie mleko skupione od posiadaczy kwot mlecznych. Wymaga to jednak wcześniejszej autoryzacji podmiotu skupującego przez Agencję Rynku Rolnego, która administruje 4

systemem kwot mlecznych. Warunkiem autoryzacji, a więc wpisania mleczarni do rejestru autoryzowa nych podmiotów skupujących jest potwierdzenie, że jest on objęty nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej i spełnia wymogi dyrektywy 92/46, posiada system informatyczny umożliwiający informowanie na bieżąco dostawców mleka oraz właściwego Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego o wykorzysta niu kwot mlecznych, ma dostęp do systemu oceny zawartości tłuszczu w mleku. Wniosek o autoryzację należało złożyć do właściwego Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego do 30 czerwca 2003 r. Kwotowanie nakłada bowiem na podmioty skupujące obowiązek monitorowania wyko rzystania kwot oraz informowania co miesiąc dostawców mleka i właściwych Oddziałów Terenowych ARR o ich wykorzystaniu. Mleczarnie będą także naliczać i egzekwować opłaty specjalne za przekroczenie kwot mlecznych oraz pobierać zaliczki na poczet należnych kar. Zgodnie z przepisami wspólnotowymi mleczarnie pośrednio ponoszą odpowiedzialność finansową za nieprzestrzeganie ograniczeń wynikają cych z przydzielonych kwot, bo to one zobowiązane są zapłacić należne kary (do 1 lipca) za przekrocze nie kwot w ramach których skupują mleko. Kary te następnie egzekwują od tych rolników, którzy przekroczyli posiadane indywidualne kwoty. Zaprzestanie lub niewłaściwe wykonywanie obowiązków w tym zakresie, które na mleczarnie nakładają zarówno przepisy wspólnotowe jak i ustawa o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych, grozi skreśleniem z rejestru autoryzowanych podmiotów skupu jących, a tym samym utratą prawa do skupu i przerobu mleka. Składając wniosek o autoryzację podmiot skupujący zobowiązuje się tym samym do przestrzegania obowiązu jących przepisów i poddania się kontroli na każde żądanie Agencji. ARR będzie zobowiązana do skontrolowania co najmniej 40% skupowanego mleka oraz 5% dostawców mleka. Kontroli podlegać będzie przede wszystkim zgodność deklaracji dotyczących kwot z fizycznym skupem mleka, jak i dokumentacją ilościową i finansową przychodów mleka, a także rozchodów produktów mlecznych. Kontrolowane będą także współczynniki kory gujące wielkość kwot, ich wykorzystanie, oraz poprawność naliczania i windykacja kar. W zamian podmioty skupujące oraz handlowcy od pierwszego dnia członkowstwa mogą uczestniczyć na równych prawach w programach zakupów interwencyjnych, dopłat do prywatnego przechowalnictwa, subwencji stymulujących zużycie wewnętrzne tłuszczu mlecznego (masło, masło skoncentrowane i śmieta na) lub białka (odtłuszczone mleko, odtłuszczone mleko w proszku zużywane na pasze lub do produkcji kazeiny) oraz subwencjonowania eksportu. Warunkiem uczestnictwa w programach jest złożenie zgodnie z procedurą odpowiedniego wniosku lub oferty do Agencji Rynku Rolnego. Wiąże się to z rejestracją, co wymaga potwierdzenia w formie autoryzacji, że produkt zgłoszony do programu został wyprodukowany w mleczarni będącej pod nadzorem weterynaryjnym i spełniającej wymogi dyrektywy 92/46 z mleka klasy Bezpośrednie skutki 5

Przemysł mleczarski extra wyprodukowanego w gospodarstwach posiadających zaświadczenie Powiatowego Lekarza Wetery narii (PLWet), że spełnia wymogi strukturalne. Tylko takie produkty będą mogły być oznaczone owalną pieczęcią potwierdzającą, że odpowiadają one unijnym standardom higieniczno sanitarnym i uprawniającą do sprzedaży na obszarze całej Wspólnoty oraz do uczestnictwa we wszystkich programach wspierających rynek mleka. Gwarantuje to przetwórcom wyższą rentowność przerobu mleka z tytułu uzyskiwania wyższych cen zbytu, zwiększenia sprzedaży oraz uzyskanych subwencji. Stabilny rynek i gwarancje ekonomicznych warunków przetwórstwa mleka w UE nie tylko pozwalają płacić rolnikom wyższe ceny za skupowane mleko, ale również zmniejszają ryzyko ekonomiczne związane z wahaniami cen rynkowych. Wydłuża to horyzont planowania i zwiększa trafność podejmowanych inwestycji. W efekcie sprzyja to rozwojowi przetwórstwa, jego unowocześnianiu i poprawie konkurencyjności. Mleczarnie chcące uczestniczyć w programach interwencyjnych i korzystać z różnorodnych subwencji nie tylko muszą przestrzegać wymogów jakościowych i sanitarnych. Muszą także posiadać własne środki pozwalające na złożenie odpowiednich zabezpieczeń finansowych, składanych wraz z wnioskiem lub ofertą do udziału w większości programów. Zabezpieczenia nie są wymagane jedynie w przypadku korzystania z dopłat do prywatnego przechowalnictwa (jeśli nie korzysta z zaliczkowej wypłaty dopłat), sprzedaży masła po obniżonych cenach organizacjom non profit oraz w przypadku udziału w programie szklanka mleka dla szkół mających marginalny udział w systemie wsparcia rynkowego. Zabezpiecze nia finansowe stanowią gwarancję przestrzegania przepisów i należytej realizacji programów i są zwalniane dopiero po dostarczeniu dowodów, że produkt do którego zostanie wypłacona subwencja został zużyty zgodnie z przeznaczeniem programu. Zwykle trwa to kilka miesięcy. Należy więc liczyć się z koniecznością zgromadzenia wystarczających własnych środków finansowych lub potrzebą skorzysta nia z gwarancji bankowych. I w jednym i w drugim przypadku wiąże się to z dodatkowymi kosztami oraz koniecznością posiadania wysokiej wiarygodności finansowej. Znacznie łatwiej wymogi te będą w stanie spełnić duże, silne mleczarnie. Mleczarnie małe i słabe będą miały trudności ze spełnieniem wymogów finansowych związanych z uczestnictwem w programach interwencji. Można więc oczekiwać, że po integracji szybciej niż dotychczas zachodzić będą procesy łączenia się spółdzielni i koncentracji kapitału. 6

5. Spodziewane efekty rynkowe Wyraźny wzrost obrotów handlowych produktami mlecznymi z UE po podpisaniu umowy liberalizacyjnej oraz poprawa salda wymiany handlowej branży mleczarskiej wskazuje, że wejście Polski do UE powinno doprowadzić do znacznego zwiększenia obrotów handlowych przede wszystkim z krajami członkowskimi poszerzonej UE, ale także z krajami trzecimi. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej oznacza bowiem: swobodny handel produktami mleczarskimi w obrębie całego obszaru Wspólnoty, pod warunkiem że będą one odpowiadać wymogom bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, przyjęcie wspólnotowych regulacji handlowych, które znacznie skuteczniej chronią rynek wewnętrz ny przed wahaniami koniunktury na rynku światowym, umożliwiając jednocześnie skuteczne kon kurowanie na rynkach światowych. Wydaje się, że po wejściu do UE zdecydowanie wzrośnie zainteresowanie firm handlowych z krajów członkowskich zakupem w Polsce produktów mleczarskich. Brak opłat celnych uczyni bowiem import z Polski konkurencyjnym ze względu na istniejące różnice cen na wszystkich poziomach kanałów rynkowych. Różnice cen zbytu masła, odtłuszczonego mleka w proszku, czy serów w analizowanym roku, który był rokiem słabej koniunktury na rynkach światowych, wynosiły około 20% na niekorzyść Polski. Jednakże w latach korzystnej koniunktury na rynkach światowych (lata 2000 2001) ceny zbytu tych produktów w Polsce i w krajach członkowskich UE 15 były zbliżone, a nawet okresowo w Polsce były nieco wyższe, mimo tego że ceny płacone rolnikom za mleko były w tym czasie w Polsce niższe o około 40 50%. W pierwszym drugim roku po integracji oczekiwać można znacznego zwiększenia eksportu wszystkich produktów mleczarskich, w tym przede wszystkim serów, mleka w proszku i masła, który kierowany będzie przede wszystkim do starych krajów członkowskich, ale również do nowych członków UE. Możliwy będzie także wzrost eksportu do krajów trzecich, bowiem polscy producenci mogą od pierwszego dnia członkowstwa na równych prawach korzystać z subwencji eksportowych (pod warunkiem spełniania wymogów jakościowych), które w UE są stosowane prawie do wszystkich produktów mleczarskich. Ograniczenie możliwości wzrostu podaży mleka na rynek do wysokości przyznanej kwoty spowoduje jednak, że w krótkim czasie nadwyżka rynkowa jaka będzie mogła być skierowana na eksport będzie malała. Popyt eksportowy będzie konkurował z popytem krajowym, który będzie się stopniowo zwiększał pod wpływem możliwości skorzystania z subwencji do tłuszczu mlecznego wykorzystywanego w przemyśle, lub białka mlecznego wykorzystywanego do produkcji pasz lub kazeiny. Prowadzić to będzie do wzrostu cen mleka i produktów mleczarskich, oraz spadku konkurencyjności eksportu produktów mleczarskich z Polski, zwłaszcza że od lipca 2004 r. rozpocznie się obniżanie cen produktów mleczarskich we Wspólnocie. Przewiduje się, że do Spodziewane efekty rynkowe 7

2007 r. przeciętne ceny skupu mleka w UE zmaleją o 18 22%. Powinno to przyspieszyć procesy koncentracji produkcji, poprawy efektywności przetwórstwa i obniżki kosztów produkcji i przerobu mleka. Spadek kosztów i poprawa konkurencyjności mleczarstwa wspólnotowego może być nawet większa. Umożliwi to znaczne ograniczenie subwencji eksportowych. W miarę wzrostu cen produktów mleczarskich na rynku polskim liczyć się należy z rosnącym importem produktów mleczarskich przede wszystkim z innych krajów członkowskich. Mało prawdopodobny jest natomiast większy niż dotychczas import produktów mleczarskich do Polski spoza obszaru Unii. Poziom ochrony celnej rynku mleka (z wyjątkiem mleka w proszku i kazeiny) jest bowiem wyższy w Unii Europejskiej niż był w Polsce i chroni rynek skutecznie przed importem, który odbywa się prawie wyłącznie na warunkach preferencyjnych. Ograniczenie produkcji mleka wywołane przyznaniem Polsce kwoty sprzedaży w wysokości zaledwie 9,38 mln t spowoduje więc, że w ciągu 5 do 7 lat po akcesji Polska stanie się importerem netto produktów mleczarskich. Na rynku Polski oraz pozostałych krajów nowo przyjętych lokowa na będzie część nadwyżek mleka wyprodukowanego w starych krajach członkowskich. Pozwoli to zmniejszyć wskaźnik samowystarczalności starych krajów członkowskich ze 109% w 2002 r. do około 105% w latach 2008 2009. Przyznanie nowo przyjętym krajom członkowskim kwot mlecznych na poziomie sprzedaży z lat bezpośrednio poprzedzających rozszerzenie, przyczyni się do zrównoważenia rynku mleka poszerzonej UE. Wskaźnik samowystarczalności w produkcji mleka dla UE 25 w latach 2007 2009 zmniejszy się do około 105% ze 110% w latach 2001 2002, przy utrzymaniu dotychczasowego poziomu wsparcia. Przemysł mleczarski 6. Podstawy prawne (podstawowe akty prawne) Rozporządzenie Rady nr 1255/99 z dnia 17 maja 1999 r. o wspólnej organizacji rynku mleka i produktów mleczarskich (OJ nr C1256, z dnia 31 grudnia 1999 r.) Rozporządzenie Rady nr 1788/03 z 29 września 2003 r. ustanawiające dodatkowy podatek w sektorze mleka i produktów mleczarskich (OJ Nr L 260/4, z dnia 11.10.2003) Rozporządzenie Komisji Nr 1392/2001 z dnia 9 lipca 2001 r. ustalające szczegółowe zasady dotyczące zastosowania Rozporządzenia Rady nr 3950/92 ustalającego dodatkowy podatek w sektorze mleka (OJ nr L 187/19 z 10.07.2001) Rozporządzenie Komisji Nr 2771/99 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania Rozp. Rady 1255/ 99 w zakresie zakupów interwencyjnych i sprzedaży na rynku masła i śmietany Rozporządzenie Komisji nr 214/2001 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania Rozp. Rady 1255/ 99 w zakresie interwencji na rynku odtłuszczonego mleka w proszku. Rozporządzenie Komisji nr 777/2002 z 7 maja 1999 r. określające szczegółowe zasady stosowania 8

rozporządzenia Rady Nr 1255/99 w odniesieniu do pomocy do prywatnego przechowywania niektórych serów w roku gospodarczym 2002/03. Rozporządzenie Komisji nr 429/90 z 20 lutego 1990 r. w sprawie przyznawania w formie przetargu pomocy na masło skoncentrowane przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji w obrębie Wspólnoty Rozporządzenie Komisji 2571/97 z 15.12.97 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania Rozp. Rady 1255/99 w sprawie sprzedaży masła po obniżonych cenach oraz udzielania dopłat do śmietany i masła skoncentrowanego do wykorzystania w produkcji ciast, lodów i innych środków spożywczych. Rozporządzenie Komisji 2799/99 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania Rozp. Rady 1255/99 w sprawie przyznawania pomocy finansowej do mleka odtłuszczonego oraz do mleka odtłuszczo nego w proszku przeznaczonego na paszę dla zwierząt. Rozporządzenie Komisji 2921/90 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania Rozp. Rady 1255/99 odnoszące się do warunków przyznawania pomocy na mleko odtłuszczone w celu produkcji kazeiny i kazeinianów. Rozporządzenie Komisji UE nr 2707 z 2000r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania Rozp. Rady 1255/99 odnoszące się do zasad udzielania dopłat do mleka i przetworów mlecznych dostarczanych dzieciom uczęszczającym do szkół i przedszkoli. Rozporządzenie Komisji 2191/81 oraz Rozporządzenie Komisji ustanawiające szczegółowe zasady stosowania Rozp. Rady 1723/81 w sprawie udzielania dopłat do zakupu masła przez instytucje i organizacje o charakterze niedochodowym. Rozporządzenie Komisji 3149/92 ustanawiające szczegółowe zasady dostarczania żywności pochodzą cej z zapasów interwencyjnych organizacjom zaopatrującym najuboższe osoby na terenie Wspól noty na podstawie Rozp. Komisji 3730/87. Rozporządzenie Komisji Nr 1498/1999 z dnia 8 lipca 1999 roku ustanawiające zasady wdrażania Rozporządzenia Rady (EWG) nr 804/68 w odniesieniu do sprawozdań pomiędzy Państwami Członkowskimi i Komisją w sektorze mleka i produktów mleczarskich. Dyrektywa Rady nr 92/46 z dnia 16 czerwca 1992 r. formułująca zasady dotyczące warunków sanitarnych w produkcji i wprowadzaniu na rynek mleka surowego, pasteryzowanego, oraz produktów mlecznych Ustawa o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych z dnia 6 września 2001r. (Dz.U. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002r. (Dz.U. 2002 nr 129 poz. 1446) Rozporządzenie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, przetwór stwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych (Dz.U. 2002 nr 117 poz. 1011) Podstawy prawne 9

7. Bibliografia 1. J. Seremak Bulge: Polski rynek mleka w pierwszych latach po akcesji do Unii Euroejskiej, referat na konferencji naukowej pt. Scenariusze rozwoju wydarzeń w polskim przetwórstwie mleka po wejściu Polski do Unii Europejskiej na tle zapisów TRAKTAKTU AKCESYJNEGO podpisanego 16.04.2003 w Atenach, Krajowa Rada Mleczarska Szklarska Poręba 7 10 maj 2003 r. 2. J. Seremak Bulge: Wpływ proponowanej przez Komisję wielkości kwoty mlecznej na możliwości rozwojowe polskiego sektora mleczarskiego w poszerzonej Unii Europejskiej maszynopis, eks pertyza na zamówienie UKIE, 2002, maszynopis 3. J. Seremak Bulge wraz z zespołem Materiały szkoleniowe z zakresu WPR na rynku mleka, w ramach projektu Phare Pl 0006.08 pt. Organizacje wspólnego rynku WPR, MRiRW, ARiMR, MRiR Warszawa 2002 4. J. Seremak Bulge: Instytucjonalny i prawny stan dostosowania produkcji i organizacji produkcji mleka w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską, w Prawodawstwo Europejskie w zakresie produkcji i przetwórstwa mlecznego, UWM 2001 Przemysł mleczarski 8. Ważne instytucje i organizacje związane z branżą mleczarską 1. Agencja Rynku Rolnego Biuro Mleka, 00 400 Warszawa, ul. Nowy Świat 6/12 tel. (022) 661 70 79, e mail: arr@arr.gov.pl, strona internetowa: http://www.arr.gov.pl 2. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Dep. Produkcji Zwierzęcej i Weterynarii 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel: (022) 623 20 73, 623 20 60, e mail:minrol@minrol.gov.pl, strona internetowa: http://www.minrol.gov.pl 3. Krajowa Komisja Porozumiewawcza ds. Mleka i Przetworów Mlecznych Agencja Rynku Rolnego 00 400 Warszawa ul. Nowy Świat 6/12, tel: 661 70 14, 661 70 66 e mail: e.bobinska.arr.gov.pl 4. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Departament ds. IACS Warszawa, ul. Jana Pawła II 70, tel: (022) 435 12 80, e mail: arimr@arimr.gov.pl, strona internetowa: http://www.arimr.gov.pl 10

5. Krajowe Stowarzyszenie Mleczarzy 00 950 Warszawa, ul. Hoża 66/68 tel: (022) 621 53 77, e mail: ksm@pro.onet.pl, strona internetowa: http://www.mlekoland.com.pl Krajowy Związek Spóldzielni Mleczarskich 00 950 Warszawa, ul. Hoża 66/68 tel: (022) 628 70 81, e mail: kzsm@kzsm.org.pl, strona internetowa: http://www.kzsm.org.pl 6. Związek Prywatnych Przetwórców Mleka 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30, pok. 425, tel: (022) 623 10 57, e mail: @zppm.com.pl, http://www.zppm.com.pl 7. Główny Inspektorat Weterynarii 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel: (022) 623 20 88, 623 10 23, e mail:, strona internetowa: http://www.wetgiw.gov.pl 8. Centrum Informacji i Dokumentacii Integracji Europejskiej Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 pok. 308 tel: (022) 623 15 70, 629 15 08, 623 26 07, e mail: cid@fapa.com.pl, strona internetowa: http://www.fapa.com.pl/cgi cid/index.cgi 9. Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 pok. 338, tel: (022) 623 10 01, 623 26 07, 623 17 07, e mail: saepr@fapa.com.pl, strona internetowa: http://www.fapa.com.pl/saepr/index.html 9. Przydatne strony internetowe 1. Agencja Rynku Rolnego Biuro Mleka: www.arr.gov.pl > Struktura organizacyjna > Biuro Mleka 2. Agencja Rynku Rolnego Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą: www.arr.gov.pl > Struktura organizacyjna > Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą Przydatne strony internetowe 11

Niniejsza broszura została opracowana na potrzeby internetowego serwisu www.agro info.org.pl. Serwis zawiera obecnie opracowania: Produkcja roślinna rośliny oleiste Ewa Rosiak zboża Michał Kisiel ziemniaki Wiesław Dzwonkowski owoce i warzywa Bożena Nosecka buraki cukrowe Łucja Chudoba Produkcja zwierzęca wołowina i cielęcina Danuta Rycombel, mleko Jadwiga Seremak Bulge wieprzowina Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drób Grzegorz Dybowski jaja Mira Kobuszyńska Przemysł rolno spożywczy mięsny Danuta Rycombel drobiarski Grzegorz Dybowski tłuszczowy rośliny oleiste Ewa Rosiak owocowo warzywny Bożena Nosecka cukrowniczy Łucja Chudoba skrobi Wiesław Dzwonkowski przetwórstwo zbóż Michał Kisiel przetwórstwo jaj Mira Kobuszyńska Przemysł mleczarski Handel artykułami spożywczymi produktami pochodnymi Ewa Rosiak roślin oleistych zbożem Michał Kisiel owocami i warzywami Bożena Nosecka (świeżymi i przetworzonymi) cukrem Łucja Chudoba skrobią Wiesław Dzwonkowski mlekiem i produktami Jadwiga Seremak Bulge mlecznymi wołowiną i cieleciną Danuta Rycombel wieprzowiną Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drobiem Grzegorz Dybowski jajami Mira Kobuszyńska Warunki gospodarowania dopłaty obszarowe Sylwia Radzyńska wsparcie wybranych Sylwia Radzyńska obszarów i grup Opracowania dotyczące produkcji i przetwórstwa ukazują się również drukiem 12

Fundusz Współpracy (www.cofund.org.pl) wspiera Urząd Komitetu Integracji Europejskiej w działaniach przygotowują cych Polskę do funkcjonowania w Unii Europejskiej. Jednym z ważnych działów Funduszu jest Biuro Programów Wiejskich, realizujące Program Agro Info (www.agro info.org.pl), który obejmuje: Tworzenie internetowego serwisu informacyjnego Agro Info Zbieranie informacji o potrzebach i ofercie informacyjnej dla rolników i środowisk wiejskich związanych z polską akcesją. Tworzenie serwisu internetowego zawierającego: Bazę danych o działaniach przygotowujących wieś do integracji, w której można znaleźć opisy organizacji oraz poszczególnych rodzajów prowadzonej przez nie działalności Informacje na temat dostępnej dla wsi pomocy finansowej, szkoleń, publikacji etc. Analizy opracowane przez ekspertów dotyczące zmian, które czekają polskich producentów rolnych, przetwórców i handlowców po wstąpieniu Polski do UE. Badania dotyczące wiedzy mieszkańców wsi na temat integracji europejskiej. www.agro info.org.pl. Zapraszamy do korzystania oraz umieszczania w serwisie informacji o Państwa organizacjach i przedsięwzięciach. Przygotowanie systemu edukacji i informacji Przygotowanie grupy ponad 50 wykładowców do prowadzenia szkoleń i spotkań informacyjnych, przygotowanie sześciu programów szkoleniowych: dla producentów zbóż, mięsa wieprzowego, mleka, mięsa wołowego, warzyw i owoców oraz dla działaczy izb rolniczych lub innych organizacji zawodowych rolników, Szkolenia i spotkania informacyjne dla rolników i mieszkańców wsi. W całej Polsce w 2003 przeprowadzono 319 spotkaniach informacyjnych dla rolników oraz w 2002/3 pięć regionalnych szkoleń dla nauczycieli szkół rolniczych. Publikacje: E. Szot Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej R. Wilczyński Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Tworzenie sieci ośrodków informacji o UE dla wsi Celem projektu jest poprawa jakości i dostępności usług informacyjnych pomagających mieszkańcom wsi, w funkcjonowaniu w Polsce należącej do UE. Stworzenie sieci ok. 50 ośrodków informacji, które uzyskują wsparcie merytoryczne, finansowe i metodyczne oraz pomoc w nawiązaniu kontaktów z europejską siecią Carrefour. Punkty informują o: funkcjonowaniu wsi w warunkach członkostwa w UE, niezbędnych działaniach dostosowawczych w rolnictwie i przetwórstwie rolno spożywczym, możliwości uzyskania wsparcia finansowego i doradztwa w procesie dostosowywania gospodarstw i przedsiębiorstw do funkcjonowania w UE, możliwości i metodach wykorzystywania funduszy strukturalnych, dopłat bezpośrednich i wsparcia udzielanego w ramach realizacji programów Wspólnej Polityki Rolnej.

Fundusz Współpracy, Program Agro Info Biuro Programów Wiejskich ul. Solec 22 00 410 Warszawa, tel. 0 22 45 09 976, tel./fax. 0 22 625 13 73 www.agro info.org.pl, agro2000@cofund.org.pl adres do korespondencji: ul. Górnośląska 4a, 00 444 Warszawa ISBN: 83 89793 05 9