Kryteria oceniania z języka polskiego Publiczne Gimnazjum w Woli Dębińskiej Rok szkolny 2015/2016 Uczący: Zuzanna Jarek Małgorzata Sacha Alicja Zych-Sacha
KRYTERIA OCENY SEMESTRALNEJ I ROCZNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO 1. Wymagania edukacyjne są zgodne z Podstawą programową kształcenia ogólnego oraz programem Między nami i Słowa na czasie. 2. W semestrze przewiduje się: dwie prace klasowe co najmniej jeden sprawdzian gramatyczny co najmniej cztery dyktanda co najmniej cztery wypracowania krótki sprawdzian z każdej z lektur co najmniej jeden tekst do opanowania pamięciowego. 3. Wpływ na ocenę semestralną i roczną będą miały: prace klasowe, sprawdziany gramatyczne 50% prace pisemne (dyktanda, sprawdziany z lektur, wypracowania, praca z tekstem literackim, itp.) 30% odpowiedzi ustne, aktywność, recytacja 20 %. 4. Prace klasowe i sprawdziany zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem, o kartkówkach (materiał z 3 ostatnich lekcji) nauczyciel nie musi uprzedzać uczniów. Dyktanda uczniowie piszą bezpośrednio po przypomnieniu zasad. 5. Dłuższe formy wypowiedzi literackiej są zadawane z tygodniowym wyprzedzeniem. Za brak wypracowania uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, którą może poprawić w terminie do dwóch tygodni. 6. Praca ucznia na lekcjach jest dodatkowo oceniana w formie plusów (5 plusów ocena bardzo dobra). 7. Jeżeli uczeń odpisuje zadanie od kolegi, przepisuje z Internetu lub innych źródeł, otrzymuje ocenę niedostateczną. 8. Uczeń ma prawo 3 razy w semestrze zgłosić nieprzygotowanie bez żadnych konsekwencji. 9. W pierwszym dniu po dłuższej nieobecności usprawiedliwionej wobec ucznia nie są stosowane żadne sankcje z tytułu nieprzygotowania do lekcji. 10. Uczeń, który chce uzyskać z języka polskiego ocenę bardzo dobrą lub dobrą, musi przeczytać wszystkie wyznaczone lektury. 11. Zeszyt ćwiczeń uczeń wypełnia długopisem i oddaje do sprawdzenia. 12. W przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu lub ze stwierdzonymi deficytami rozwojowymi stosuje się obniżone wymagania, uwzględniając zalecenia zawarte w opinii poradni pedagogicznopsychologicznej.
KLASA I GIMNAZJUM DOPUSZCZAJĄCY w całości czyta przynajmniej 2 lektury obowiązkowe, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając w sposób logiczny na co najmniej połowę pytań o jego treść; rozpoznaje utwór epicki, liryczny i dramatyczny; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; potrafi wskazać głównego bohatera i najważniejsze wydarzenia w lekturze; redaguje takie formy wypowiedzi jak: list, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, plan wydarzeń w formie zdań oznajmujących, zaproszenie, notatkę. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone; zna i określa części zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy; odmienia rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki; zna podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ch, h, ó, u, wielka i mała litera); zna podstawowe pojęcia ze słowotwórstwa i fonetyki. DOSTATECZNY czyta większość lektur obowiązkowych, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając logicznie na większość pytań o jego treść; rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe (szczególnie osobę mówiącą w utworze) i wskazuje elementy świata przedstawionego w dziele literackim oraz odróżnia świat realistyczny od fantastycznego; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; zna podstawowe środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię, wyraz dźwiękonaśladowczy, powtórzenie, wyliczenie; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone oraz zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego; dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy;
rozpoznaje w tekście części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik; zna budowę słowotwórczą wyrazu, tworzy wyrazy pochodne od podstawowych; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, DOBRY czyta wszystkie lektury obowiązkowe i przynajmniej jedną lekturę uzupełniającą; określa temat utworu z uwzględnieniem podziału na rodzaje literackie, wyodrębnia fazy akcji w dziele literackim, analizuje świat przedstawiony, odróżnia fikcję literacką od prawdy historycznej, świat fantastyczny od realistycznego; potrafi wskazać wartości uniwersalne omawianych dzieł, dokonywać uogólnień, wnioskować na podstawie przeczytanego tekstu; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii; zna i analizuje środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię (animizację, personifikację), dźwiękonaśladownictwo, powtórzenie, wyliczenie, apostrofę, alegorię; zna pojęcia: akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, list oficjalny, notatkę. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone oraz odróżnia zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego; dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; stosuje i przekształca mowę zależną i niezależną; potrafi wymienić i rozpoznać w tekście odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady fleksyjne odmiennych części mowy i potrafi je zastosować; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery oraz dzieli głoski na ustne nosowe, dźwięczne bezdźwięczne, twarde miękkie; rozpoznaje upodobnienia fonetyczne pod względem dźwięczności; zna podstawowe zasady akcentowania w języku polskim; zna i rozumie podstawowe pojęcia słowotwórcze: wyraz podstawowy, pochodny, podstawa słowotwórcza, formant, oboczności w podstawie słowotwórczej, dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu pochodnego; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h,
BARDZO DOBRY zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur obowiązkowych i wykazuje się znajomością literatury uzupełniającej; samodzielnie potrafi analizować świat przedstawiony dzieła literackiego ze wskazaniem faz akcji, odróżnianiem fikcji literackiej od prawdy historycznej, świata fantastycznego od realistycznego, z uwzględnieniem cech rodzajowych dzieła literackiego; wskazuje wartości uniwersalne omawianych dzieł, motywy wspólne dla kilku utworów, dokonuje uogólnień, porównań, wyciąga wnioski na podstawie przeczytanego tekstu, próbuje samodzielnie określać dosłowne i przenośne znaczenie utworów literackich; analizuje język artystyczny tekstu, posługując się terminami: epitet, porównanie, przenośnia, personifikacja, dźwiękonaśladownictwo, powtórzenie, wyliczenie, apostrofa, alegoria, akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, didaskalia, kontrast, synonim, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, antyteza, symbol, ironia, neologizm, archaizm, frazeologizm; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, plan wydarzeń, streszczenie, ogłoszenie, zaproszenie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, recenzję, opis krajobrazu, list oficjalny, notatkę, dedykację; w tworzeniu samodzielnych tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, stosuje związki frazeologiczne oraz środki artystycznego wyrazu. rozpoznaje i nazywa rodzaje wypowiedzeń: zdania i równoważniki zdań, zdanie pojedyncze i złożone oraz odróżnia zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego; dokonuje rozbioru logicznego gramatycznego zdania pojedynczego; stosuje i przekształca mowę zależną i niezależną; potrafi wymienić i rozpoznać w tekście odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady fleksyjne odmiennych części mowy i potrafi je zastosować; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery oraz dzieli głoski na ustne nosowe, dźwięczne bezdźwięczne, twarde miękkie; rozpoznaje upodobnienia fonetyczne pod względem dźwięczności; zna podstawowe zasady akcentowania w języku polskim; zna i rozumie podstawowe pojęcia słowotwórcze: wyraz podstawowy, pochodny, podstawa słowotwórcza, formant, oboczności w podstawie słowotwórczej, dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu pochodnego; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h,
CELUJĄCY Otrzymuje uczeń, który wykazuje szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełnia kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązkowy materiał oraz bierze udział w konkursie polonistycznym lub wiedzy o teatrze, odnosząc znaczące sukcesy. KLASA II GIMNAZJUM DOPUSZCZAJĄCY w całości czyta przynajmniej 2 lektury obowiązkowe, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając w sposób logiczny na co najmniej połowę pytań o jego treść; rozpoznaje utwór epicki, liryczny i dramatyczny; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; potrafi wskazać elementy świata przedstawionego w utworze literackim; redaguje takie formy wypowiedzi jak: list, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, plan wydarzeń w formie zdań oznajmujących lub równoważników zdań, zaproszenie. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone, zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; zna i określa części zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy; odmienia rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki; potrafi rozpoznać imiesłowy w wypowiedzeniu; zna podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ch, h, ó, u, wielka i mała litera). DOSTATECZNY czyta większość lektur obowiązkowych, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając logicznie na większość pytań o jego treść; rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe (szczególnie osobę mówiącą w utworze) i wskazuje elementy świata przedstawionego w dziele literackim
oraz odróżnia świat realistyczny od fantastycznego i fikcję literacką od prawdy historycznej; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; zna podstawowe środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię, wyraz dźwiękonaśladowczy, powtórzenie, wyliczenie, pytanie retoryczne, wykrzyknienie; zna pojęcia: akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, trenu; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, sprawozdanie, wypracowanie z elementami opisu przeżyć wewnętrznych. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone oraz zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; zna rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, umie wykonać wykresy; dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady odmiany i potrafi odmienić rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik i zaimek; zna imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe i potrafi je wskazać w tekście; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, DOBRY czyta wszystkie lektury obowiązkowe i przynajmniej jedną lekturę uzupełniającą; określa temat utworu z uwzględnieniem podziału na rodzaje literackie, wyodrębnia fazy akcji w dziele literackim, analizuje świat przedstawiony, odróżnia fikcję literacką od prawdy historycznej, świat fantastyczny od realistycznego; potrafi wskazać wartości uniwersalne omawianych dzieł, dokonywać uogólnień, wnioskować na podstawie przeczytanego tekstu; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, tragedii, hymnu, pieśni, pamiętnika; zna i analizuje środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię (animizację, personifikację), dźwiękonaśladownictwo, powtórzenie, wyliczenie, apostrofę, alegorię, pytanie retoryczne, wykrzyknienie; zna pojęcia: akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim, związek frazeologiczny, teza, hipoteza, argument, fakt, opinia, archaizm, neologizm; omawia budowę wiersza (stychiczną, stroficzną), rozpoznaje układ rymów;
poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, list oficjalny, notatkę, opis przeżyć wewnętrznych, rozprawkę, przemówienie. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone oraz odróżnia zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego; nazywa rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych, wykonuje ich wykresy, stosuje zasady interpunkcyjne w zdaniu złożonym; rozpoznaje zdania wielokrotnie złożone i wykonuje ich wykresy; potrafi odróżnić imiesłowowy równoważnik zdania; dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; potrafi wymienić i rozpoznać w tekście odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady fleksyjne odmiennych części mowy i potrafi je zastosować; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, BARDZO DOBRY zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur obowiązkowych i wykazuje się znajomością literatury uzupełniającej; samodzielnie potrafi analizować świat przedstawiony dzieła literackiego ze wskazaniem faz akcji, odróżnianiem fikcji literackiej od prawdy historycznej, świata fantastycznego od realistycznego, z uwzględnieniem cech rodzajowych dzieła literackiego; wskazuje wartości uniwersalne omawianych dzieł, motywy wspólne dla kilku utworów, dokonuje uogólnień, porównań, wyciąga wnioski na podstawie przeczytanego tekstu, próbuje samodzielnie określać dosłowne i przenośne znaczenie utworów literackich; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, trenu, tragedii, hymnu, pieśni, pamiętnika, dziennika; analizuje język artystyczny tekstu, posługując się terminami: epitet, porównanie, przenośnia, personifikacja, dźwiękonaśladownictwo, powtórzenie, wyliczenie, apostrofa, alegoria, akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, didaskalia, kontrast, synonim, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, antyteza, symbol, ironia, neologizm, archaizm, frazeologizm, symbol, groteska, komentarz, opinia, fakt, autobiografia, stylizacja, parodia, karykatura, satyra; omawia budowę wiersza (stychiczną, stroficzną), rozpoznaje układ i rodzaje rymów, zna i stosuje pojęcia: wiersz wolny, sylabiczny; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, plan wydarzeń, streszczenie, ogłoszenie, zaproszenie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, recenzję, opis krajobrazu, list oficjalny, notatkę, dedykację, zawiadomienie, przemówienie, rozprawkę;
w tworzeniu samodzielnych tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, stosuje związki frazeologiczne oraz środki artystycznego wyrazu. rozpoznaje i nazywa rodzaje wypowiedzeń: zdania i równoważniki zdań, zdania pojedyncze i złożone oraz odróżnia zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego, wykonuje ich wykresy; rozróżnia zdania wielokrotnie złożone i wykonuje ich wykresy; stosuje zasady interpunkcyjne w wypowiedzeniach złożonych; dokonuje rozbioru logicznego gramatycznego zdania pojedynczego; potrafi wymienić i rozpoznać w tekście odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady fleksyjne odmiennych części mowy i potrafi je zastosować; rozpoznaje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe w tekście, potrafi je tworzyć, odmienia imiesłowy przymiotnikowe, wskazuje i tworzy imiesłowowe równoważniki zdań; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, CELUJĄCY Otrzymuje uczeń, który wykazuje szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełnia kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązkowy materiał, bierze udział w konkursach, np. polonistycznym, ortograficznym, językowym, biblijnym, recytatorskim, odnosząc znaczące sukcesy. KLASA III GIMNAZJUM DOPUSZCZAJĄCY w całości czyta przynajmniej 2 lektury obowiązkowe, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając w sposób logiczny na co najmniej połowę pytań o jego treść; rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe (szczególnie osobę mówiącą w utworze) i wskazuje elementy świata przedstawionego w dziele literackim oraz odróżnia świat realistyczny od fantastycznego i fikcję literacką od prawdy historycznej; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; zna podstawowe środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię, pytanie retoryczne, dźwiękonaśladownictwo, powtórzenie, wyliczenie, wykrzyknienie;
zna pojęcia: akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, tragedii, trenu; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, opowiadanie, charakterystykę, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, sprawozdanie, wypracowanie z elementami opisu przeżyć wewnętrznych, próbuje redagować rozprawkę. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone, zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; zna i określa części zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy; odmienia rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki; potrafi rozpoznać imiesłowy w wypowiedzeniu; zna budowę słowotwórczą wyrazu i podstawowe pojęcia słowotwórcze: wyraz podstawowy, pochodny, formant, podstawa słowotwórcza; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery; zna podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ch, h, ó, u, wielka i mała litera). DOSTATECZNY czyta większość lektur obowiązkowych, we fragmentach zapoznaje się z pozostałymi; czyta ze zrozumieniem tekst literacki, odpowiadając logicznie na większość pytań o jego treść; rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe i gatunkowe, wskazuje elementy świata przedstawionego w dziele literackim oraz odróżnia świat realistyczny od fantastycznego i fikcję literacka od prawdy historycznej; umie połączyć tytuł omówionego utworu epickiego i dramatycznego z autorem; zna podstawowe środki artystyczne: epitet, porównanie, przenośnię, wyraz dźwiękonaśladowczy, powtórzenie, wyliczenie, pytanie retoryczne, apostrofę, wykrzyknienie; zna i posługuje się pojęciami: akcja, fabuła, wątek, dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim, związek frazeologiczny, teza, hipoteza, argument, fakt, opinia, archaizm, neologizm; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, notatkę, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, list oficjalny, opis przeżyć wewnętrznych, pamiętnik, podanie, rozprawkę. rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone oraz zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego;
nazywa rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych, wykonuje ich wykresy, stosuje zasady interpunkcyjne w zdaniu złożonym; dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; potrafi wymienić odmienne i nieodmienne części mowy; zna zasady fleksyjne odmiennych części mowy i potrafi je zastosować w praktyce; rozpoznaje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe w tekście; zna i rozumie podstawowe pojęcia słowotwórcze: wyraz podstawowy, pochodny, formant, podstawa słowotwórcza, próbuje dokonywać analizy słowotwórczej wyrazu pochodnego; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery oraz dzieli głoski na ustne nosowe, dźwięczne bezdźwięczne, twarde miękkie; zna podstawowe zasady akcentowania w języku polskim; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, DOBRY czyta wszystkie lektury obowiązkowe i przynajmniej jedną lekturę uzupełniającą; samodzielnie potrafi analizować świat przedstawiony dzieła literackiego ze wskazywaniem faz akcji, odróżnianiem fikcji literackiej od prawdy historycznej, świata fantastycznego od realistycznego, z uwzględnieniem cech rodzajowych i gatunkowych dzieła literackiego; wskazuje wartości uniwersalne omawianych dzieł, motywy wspólne dla kilku utworów, dokonuje uogólnień, porównań, wyciąga wnioski na podstawie przeczytanego tekstu, samodzielnie próbuje określać dosłowne i przenośne znaczenie utworów literackich; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, trenu, tragedii, hymnu, pieśni, pamiętnika, dziennika, sonetu, ody; analizuje treść i język artystyczny tekstu, posługując się terminami: epitet, porównanie, przenośnia, personifikacja, dźwiękonaśladownictwo, apostrofa, powtórzenie, wyliczenie, alegoria, akcja, fabuła, wątek dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, antyteza, didaskalia, symbol, ironia, neologizm, archaizm, frazeologizm, antonim, gwara, slogan, groteska, komentarz, opinia, fakt, autobiografia, stylizacja, parodia, karykatura, satyra; omawia budowę wiersza (stychiczną, stroficzną), rozpoznaje układ i rodzaje rymów, zna i stosuje pojęcia: wiersz wolny, sylabiczny; poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, recenzję, opis krajobrazu, list oficjalny, notatkę, dedykację, rozprawkę, życiorys, podanie, wywiad, reportaż, przemówienie;
w tworzeniu samodzielnych tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, stosuje związki frazeologiczne oraz środki artystycznego wyrazu. rozpoznaje, tworzy i przekształca różne typy wypowiedzeń (zdanie pojedyncze, równoważnik zdania, zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, imiesłowowy równoważnik zdania, zdanie wielokrotnie złożone); dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; stosuje i przekształca mowę zależną i niezależną; zna zasady odmiany i rozpoznaje w tekście wszystkie części mowy; rozpoznaje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe w tekście, potrafi je tworzyć, odmienia imiesłowy przymiotnikowe; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery oraz dzieli głoski na ustne nosowe, dźwięczne bezdźwięczne, twarde miękkie; rozpoznaje upodobnienia fonetyczne pod względem dźwięczności; zna i stosuje zasady akcentowania w języku polskim; zna rodzaje i odmianę skrótowców; dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu pochodnego; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, mała i wielka litera, nie z różnymi częściami mowy) i interpunkcyjne. BARDZO DOBRY zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur obowiązkowych oraz wykazuje się znajomością lektury uzupełniającej; samodzielnie potrafi analizować świat przedstawiony dzieła literackiego ze wskazywaniem faz akcji, odróżnianiem fikcji literackiej od prawdy historycznej, świata fantastycznego od realistycznego, z uwzględnieniem cech rodzajowych i gatunkowych dzieła literackiego; wskazuje wartości uniwersalne omawianych dzieł, motywy wspólne dla kilku utworów, dokonuje uogólnień, porównań, wyciąga wnioski na podstawie przeczytanego tekstu, samodzielnie próbuje określać dosłowne i przenośne znaczenie utworów literackich; umie wskazać cechy gatunkowe: fraszki, bajki, noweli, powieści, komedii, trenu, tragedii, hymnu, pieśni, pamiętnika, dziennika, sonetu, ody; analizuje treść i język artystyczny tekstu, posługując się terminami: epitet, porównanie, przenośnia, personifikacja, dźwiękonaśladownictwo, apostrofa, powtórzenie, wyliczenie, alegoria, akcja, fabuła, wątek dialog, monolog, kontrast, wyraz pokrewny, synonim, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, antyteza, didaskalia, symbol, ironia, neologizm, archaizm, frazeologizm, antonim, gwara, slogan, groteska, komentarz, opinia, fakt, autobiografia, stylizacja, parodia, karykatura, satyra, parafraza, dygresja, homonim, dialektyzm, peryfraza; omawia budowę wiersza (stychiczną, stroficzną), rozpoznaje układ i rodzaje rymów, zna i stosuje pojęcia: wiersz wolny, sylabiczny, średniówka;
poprawnie redaguje formy wypowiedzi: list, charakterystykę, opowiadanie, streszczenie, plan wydarzeń, ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie, recenzję, opis krajobrazu, list oficjalny, notatkę, dedykację, rozprawkę, życiorys, podanie, wywiad, reportaż, przemówienie, CV, list otwarty, artykuł prasowy, wywiad, reportaż; w tworzeniu samodzielnych tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, stosuje związki frazeologiczne oraz środki artystycznego wyrazu, dokonuje stylizacji i parafrazy tekstu. rozpoznaje, tworzy i przekształca różne typy wypowiedzeń (zdanie pojedyncze, równoważnik zdania, zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, imiesłowowy równoważnik zdania, zdanie wielokrotnie złożone); dokonuje rozbioru logicznego zdania pojedynczego; stosuje i przekształca mowę zależną i niezależną; zna zasady odmiany i rozpoznaje w tekście wszystkie części mowy; zna funkcje i style języka ogólnopolskiego; rozpoznaje imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe w tekście, potrafi je tworzyć, odmienia imiesłowy przymiotnikowe; dokonuje podziału wyrazu na głoski i litery oraz dzieli głoski na ustne nosowe, dźwięczne bezdźwięczne, twarde miękkie; rozpoznaje upodobnienia fonetyczne pod względem dźwięczności; zna i stosuje zasady akcentowania w języku polskim; zna rodzaje i odmianę skrótowców; dokonuje analizy słowotwórczej wyrazu pochodnego; potrafi korzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów zna i stosuje podstawowe zasady ortograficzne (pisownia rz, ż, ó, u, ch, h, mała i wielka litera, nie z różnymi częściami mowy) i interpunkcyjne. CELUJĄCY Otrzymuje uczeń, który wykazuje szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełnia kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązkowy materiał oraz bierze udział w konkursie polonistycznym lub wiedzy o teatrze, odnosząc znaczące sukcesy.