LEKCJA 5 Odmieniamy czasownik przez rodzaje Katarzyna Mączyńska Język polski Klasa IV SP
Plan pracy Powtórzenie materiału z poprzednich zajęć -co wiemy już o czasowniku i jego formach. Sprawdzenie pracy domowej. Rodzaje czasownika. Praca domowa.
Co już wiemy o czasowniku i jego Czasownik tworzy zdanie, jest w zdaniu najważniejszym wyrazem! Czasownik odpowiadana pytania: Co robi? formach? Powtórzenie Co się z nim dzieje? Czasownik oznacza czynności i stany. Czasownik to część mowy. Czasownik odmienia się przez liczby i osoby.
Co już wiemy o czasowniku i jego Czasownik występuje w formach osobowych i nieosobowych. Forma osobowa formach? Powtórzenie wskazuje na osobę, która wykonuje czynność (biegnę ja, stałaś-ty, śpiewali-oni). Forma nieosobowa- BEZOKOLICZNIK nie wskazuje na wykonawcę czynności, nie da się określić osoby, która wykonuje czynność ( stać, móc, malować, czytać). Bezokolicznik ma zakończenia ć lub -c.
Co już wiemy o czasowniku i jego formach? Powtórzenie W zakończeniu bezokolicznika piszemy źć, jeżeli w zakończeniu formy osobowej występuje z lub ź (zi),np.: znaleźć znalazł, znaleźli
PRACA DOMOWA A) Zapisz bezokoliczniki utworzone od wyróżnionych czasowników. Ta cysterna wiezie benzynę. wieźć Jak ci się wiedzie? wieść Zawiodłem się na nim. zawieść Zawiozę babci trochę jagód. zawieźć Leżaki wywieziemy na działkę. wywieźć Oni wywiedli nas w pole. wywieść B) Zapisz zdania z czasownikami: odwieść, odwieźć
Czasownik odmienia się przez rodzaje: -męski (ten) -żeński (ta) -nijaki (to) -męskoosobowy (ci) Rodzaje czasownika -niemęskoosobowy (te) w liczbie pojedynczej w liczbie mnogiej Rodzaj męskoosobowy odnosi się do chłopców, mężczyzn. Rodzaj niemęskoosobowy odnosi się do kobiet, zwierząt, roślin, przedmiotów, zjawisk UWAGA! Nie da się określić rodzaju czasownika w czasie teraźniejszym
Rodzaje czasownika Określ liczbę i rodzaj czasowników Lew głośno ryknął. l.poj., r. męski Zwinna małpka skakała. l.poj., r. żeński Lwiątko bawiło się. l.poj., r. nijaki Jeże zbierały jabłka. l.mn., r. niemęskoosobowy Bracia zbierali chrust. l.mn., r. męskoosobowy Pani grała na pianinie. l.poj., r. żeński Maki rosły wśród zbóż. l.mn., r. niemęskoosobowy Dziecko pije mleko. l.poj., r. nijaki Artyści robili witraże. l.mn., r. męskoosobowy
Rodzaje czasownika Rozwiąż rebus k = p - a 0 5 0 9 0 rozwiązanie : podlewaliście osoba 2,l.mnoga, rodzaj męskoosobowy
Rodzaje czasownika Rozwiąż rebus Nosze ż = ł Rozwiązanie: szedłem osoba 1,l.pojedyncza, rodzaj męski
Rodzaje czasownika Ogrodniczki zbierają czasowniki w rodzaju niemęskoosobowym, a ogrodnicy czasowniki w rodzaju męskoosobowym. Pomóż im umieścić czasowniki w odpowiednich skrzynkach. jedliście dojrzały rwałyśmy r. niem. os. dojrzały rwałyśmy spadły gryźliśmy spadły r. m. os. jedliście gryźliśmy zerwali zerwali
Rodzaje czasownika Uzupełnij zdania poprawnymi formami czasownika zbierać. Pamiętaj, że czynność już się odbyła. Określ rodzaj czasowników. Jeże rodzaj niemęskoosobowy Starcy rodzaj męskoosobowy Panie rodzaj niemęskoosobowy Dzieci orzechy. rodzaj niemęskoosobowy Bracia zbierały zbierali zbierały zbierały zbierali rodzaj męskoosobowy jabłka. zioła. grzyby. chrust.
Rodzaje czasownika Z każdego nawiasu wybierz odpowiedni wyraz. Określ rodzaj czasowników. (łucznicy, armaty)strzelali Łucznicy strzelali. rodzaj męskoosobowy (damy, słudzy) klaskały Damy klaskały. Rodzaj niemęskoosobowy (dziewczęta, książęta) patrzyli Książęta patrzyli. rodzaj męskoosobowy (rycerze, konie) czekały Konie czekały. rodzaj niemęskoosobowy
Rodzaje czasownika Wstaw odpowiednie formy, pamiętaj, że czynność już się odbyła Biegać - 2. os. l.poj. r. żeński BIEGŁAŚ Jeść - 1. os. l.mn. r.męskoosobowy JEDLIŚMY prać- 3. os. l.mn, r. niemęskoosobowy PRALI podlać- 3. os. l.poj. r.nijaki PODLAŁO Palić - 2.os. l.mn. r.męskoosobowy PALILIŚCIE
Bibliografia A. Łuczak, A. Murdzek, Język polski. Między nami. Zeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej, GWO, Gdańsk 2001 D. Chwastniewska, D. Rożek, A. Gorzałczyńska - Mróz, Maciej Szulc, A.Piechnik- Kaszuba, Język polski. Nauka o języku dla klasy czwartej szkoły podstawowej-część 1, GWO, Gdańsk 2000 A. Kempa, D. Szachnowska, Język polski dla klasy czwartej szkoły podstawowej - kształcenie językowe,wydawnictwo OPERON, Gdynia 2008 Wykorzystane ilustracje pochodzą z: www.microsoft.com
Dziękuję za uwagę Katarzyna Mączyńska