Nazwa Przedmiotu Prawo finansowe; OBSZAR KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK SPOŁECZNYCH WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego Studia Kod ECTS kierunek stopień tryb specjalność specjalizacja prawo jednolite (zaoczne) niestacjonarne (zaoczne) Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących) dr Cyman Damian dr Juchnevic Edvard dr hab. Jurkowska-Zeidler Anna Maria, prof. UG dr Karczyński Łukasz dr Mroczkowski Rafał dr Panfil Przemysław dr Sowiński Tomasz dr Wróblewska Małgorzata godzin Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin A. Formy zajęć 2-ga wykład forma: ćwiczenia audytoryjne 2-ga forma: ćwiczenia audytoryjne B. Sposób realizacji 2-ga zajęcia forma: w sali zajęcia dydaktycznej w sali dydaktycznej 2-ga forma: zajęcia w sali dydaktycznej C. Liczba godzin 2-ga 35 forma: 20 2-ga forma: 20 Rok, Semestr rok: III, semestr: 6, rok akademicki: 2015/2016 Status przedmiotu obowiązkowy Liczba punktów ECTS 8 2-ga forma: 3 Cykl dydaktyczny semestr letni Język wykładowy język polski Strona 1 z 5
Metody dydaktyczne wykład, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, wykład z prezentacją multimedialną 2-ga forma: ćwiczenia audytoryjne: analiza tekstów z dyskusją, ćwiczenia audytoryjne: analiza zdarzeń krytycznych (przypadków), ćwiczenia audytoryjne: dyskusja, ćwiczenia audytoryjne: praca w grupach, ćwiczenia audytoryjne: rozwiazywanie zadań WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne A. Sposób zaliczenia egzamin 2-ga forma: zaliczenie z oceną B. Formy zaliczenia wykonanie pracy zaliczeniowej: przeprowadzenie badań i prezentacja ich wyników (pisemna), zaliczenie kolokwium C. Podstawowe kryteria Egzamin z zakresy treści programowych dla tego przedmiotu. Kryterium oceny jest procent opanowania wymaganej wiedzy z uwzględnieniem skali określonej Regulaminem Studiów UG. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest zaliczenie kolokwioum oraz przygotowanie przez studenta 2 pisemnych prac mających formę opinii, ekspertyzy, glosy na temat określony przez prowadzącego ćwiczenia. Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi A. Wymagania formalne Uprzednie zaliczenie przedmiotów wynikających z zakresu Programu studiów. B. Wymagania wstępne Zakres wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych przewidzianych w efektach uczenia przedmiotów, których zaliczenie jest wymogiem formalnym dla realizowania treści niniejszego przedmiotu. Cele przedmiotu Głównym celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z regulacją prawną w zakresie prawa budżetowego, finansów samorządu terytorialnego, prawa podatkowego, prawa rynku finansowego w ramach wynikających z treści programowych przedmiotu Prawo finansowe oraz przygotowanie do stosowania jej w praktyce. Strona 2 z 5
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Treści programowe I : Wstęp do nauki prawa finansowego. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa finansowego. Pojęcie finansów. Podział finansów na publiczne i prywatne. Pojęcie finansów publicznych. System finansowy. Funkcje finansów. Konstytucyjne podstawy finansów publicznych w Polsce. II: Podstawowe pojęcia normatywne finansów publicznych. Sektor finansów publicznych. Środki publiczne. Dochody/Przychody oraz Wydatki/Rozchody publiczne. Formy organizacyjno-prawne jednostek naleŝących do sektora finansów publicznych. III: Organizacja finansów publicznych. Organy administracji finansów publicznych: naczelne i centralne organy administracji finansowej, resort finansów, aparat podatkowy, aparat skarbowy. IV: Instytucje materialnego prawa budŝetowego. BudŜet państwa Geneza instytucji budŝetu.. BudŜet a ustawa budŝetowa. Charakter prawny budŝetu. BudŜet zadaniowy. BudŜet środków europejskich. Zasady budŝetowe - pojęcie, treść zasad i stosunek zasad do prawa i praktyki budŝetowej. Procedura budŝetowa. Przygotowanie projektu budŝetu. Klasyfikacja budŝetowa. Uchwalanie budŝetu. Wykonywanie budŝetu. Kontrola wykonania budŝetu. V: Dług publiczny i deficyt budŝetowy. Istota długu publicznego. Regulacje prawne dotyczące długu publicznego. Pojęcie państwowego długu publicznego, długu Skarbu Państwa. Pojęcie deficytu budŝetowego, deficytu sektora finansów publicznych. Dług publiczny a deficyt budŝetowy. Procedury ostroŝnościowe i sanacyjne. Skarbowe papiery wartościowe. VI: Finanse samorządu terytorialnego. BudŜet samorządowy Podstawowe pojęcia, ewolucja i zakres systemu finansów samorządu terytorialnego. Dualizm administracji publicznej. Decentralizacja administracji publicznej. Sposób finansowania i nadzoru nad realizacją zadań samorządu terytorialnego. System finansów samorządu terytorialnego - pojęcie, źródła prawa. BudŜet i uchwała budŝetowa. Procedura budŝetowa. VII: Źródła dochodów samorządowych. RóŜnice pomiędzy dotacjami i subwencjami, pojęcie dochodów własnych. Struktura (klasyfikacja) dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Sposób podziału i zasady przyznawania subwencji ogólnych. Rodzaje dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego. Źródła dochodów gmin. Źródła dochodów powiatów. Źródła dochodów województw. VIII: Podatki i prawo podatkowe. System prawa podatkowego. Cele opodatkowania. Stosunek prawnopodatkowy. Zasady podatkowe sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny. Normatywne pojęcie podatku. Klasyfikacja podatków. IX: Konstrukcja prawna podatku. Podmiot podatku. Instytucje rozszerzające zakres podmiotowy stosunku prawnopodatkowego: płatnik, inkasent, podmioty odpowiedzialne za cudzą naleŝność w miejsce podatnika i obok podatnika. Przedmiot podatku. Podstawa opodatkowania. Stawki podatkowe. Zwolnienia i ulgi podatkowe. X: Obowiązek a zobowiązanie podatkowe. Konkretyzacja obowiązku podatkowego. Sposoby powstawania zobowiązania podatkowego. Termin płatności podatku, zaległość podatkowa. Ulgi uznaniowe w zapłacie podatków. XI: Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych. Hipoteka przymusowa, zastaw skarbowy. XII: Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe. Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta. Prawa i obowiązki następców prawnych. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich. XIII: Wygasanie zobowiązań podatkowych. Efektywne i nieefektywne sposoby wygasania zobowiązań podatkowych. XIV: Część szczegółowa polskiego prawa podatkowego 1. Podatek dochodowy od osób fizycznych. Konstrukcja prawna podatku dochodowego od osób fizycznych. Zakres przedmiotowy i podmiotowy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy. Opodatkowanie dochodów uzyskiwanych indywidualnie przez podatnika, opodatkowanie małŝonków, opodatkowanie rodzin niepełnych. Podstawa opodatkowania oraz stawki podatku. Ulgi i zwolnienia podatkowe. Pobór podatku, terminy płatności, rola płatnika. 2. Podatek od towarów i usług. Konstrukcja prawna podatku od towarów i usług. Zakres przedmiotowy i podmiotowy opodatkowania Vat. Podstawa opodatkowania oraz stawki podatku. Zapłata Vat - podatek należny a podatek naliczony. Pobór podatku, terminy płatności, rola podatnika w sensie ekonomicznym.3. Podatek od spadków i darowizn. Konstrukcja prawna podatku od spadków i darowizn. Zakres przedmiotowy i podmiotowy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Powstanie obowiązku podatkowego. Podstawa opodatkowania oraz stawki podatku. Ulgi i Strona 3 z 5
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO zwolnienia podatkowe. Termin i sposób płatności podatku od spadków i darowizn. 4. Podatek od czynności cywilnoprawnych. Przedmiot opodatkowania i obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Sposób i terminy płatności podatku od czynności cywilnoprawnych. XV: Postępowanie podatkowe. Istota postępowania. Uczestnicy. Formy rozstrzygnięć i sposoby zaskarŝania. Zasady ogólne postępowania podatkowego. XVI: System bankowy w Polsce. Europejski system bankowy Pojęcie publicznego prawa bankowego. Polskie prawo bankowe a prawo bankowe UE. Unia Walutowa. Europejski System Banków Centralnych. XVII: Narodowy Bank Polski. Funkcje i zadania Narodowego Banku Polskiego: centralny bank państwa, bank emisyjny, polityka pienięŝna, bank banków. Pozycja NBP wobec organów władzy państwowej. Organizacja i struktura NBP. Instrumenty polityki pienięŝnej NBP XVIII: Prawo bankowe. Pojęcie banku. Bezwzględne i względne czynności bankowe. Ustawowe formy organizacyjne banków. Tworzenie i licencjonowanie banków. Nadzór bankowy (cel/zakres podmiotowy). XIX: Nadzór finansowy Istota i rodzaje nadzoru finansowego. Zakres nadzoru finansowego. Skład i zadania Komisji Nadzoru Finansowego. Strona 3 z 5
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Wykaz literatury A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu): A.1. wykorzystywana podczas zajęć Podstawy finansów i prawa finansowego [red:] A. Drwiłło, Warszawa 2011 Leksykon prawa finansowego. 100 podstawowych pojęć [red:] A. Drwiłło, D. Maśniak [współautor:] D. Cyman, A. Dobaczewska, J. Gliniecka, E. Juchnevic, D. Maśniak, R. Mroczkowski, P. Panfil, T. Sowiński, M. Wróblewska, A. Drwiłło, A. Reiwer - Kaliszewska, M. Stwoł, Wyd. C.H.Beck, Warszawa 2009 A.2. studiowana samodzielnie przez studenta System prawa finansowego. TOM I. Teoria i nauka prawa finansowego, Cezary Kosikowski (red.), Warszawa 2010 System prawa finansowego. TOM II. Prawo finansowe sektora finansów publicznych, Eugeniusz Ruśkowski (red.), Warszawa 2010 System prawa finansowego. TOM III. Prawo daninowe, Leonard Etel (red.), Warszawa 2010 System prawa finansowego. TOM IV. Prawo walutowe. Prawo dewizowe. Prawo rynku finansowego Jan Głuchowski (red.), Warszawa 2010 B. Literatura uzupełniająca Prawo budżetowe: Kosikowski C., Naprawa finansów publicznych w Polsce (przyczyny, metodologia, kierunki i propozycje), Białystok 2010; Panfil P., Prawne i finansowe uwarunkowania długu Skarbu Państwa, Warszawa 2011; Gliniecka J., Harasimowicz J., Zasady polskiego prawa budżetowego, Bydgoszcz 2001; Zubik M., Budżet państwa w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2001; Borodo A., System finansowy samorządu terytorialnego w Polsce, Toruń 2011; Prawo podatkowe: Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006, Dzwonkowski H. [red.], Ordynacja podatkowa. Rok 2008. Komentarz, Warszawa 2008, Etel L. [red.], Prawo podatkowe, Warszawa 2008, Głuchowski J., Polskie prawo podatkowe, Warszawa 2006, Głuchowski J., Patyk J., Zarys polskiego prawa podatkowego, Warszawa 2008, Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2008, Koperkiewicz-Mordel K., Chróścielewski W., Nykiel W., Polskie prawo podatkowe. Podręcznik akademicki, Warszawa 2006, Kosikowski C., Ruśkowski E. [red.], Finanse publiczne i prawo finansowe, Warszawa 2008, Kosikowski C. Etel L. [red.], Ordynacja podatkowa, Warszawa 2007, Litwińczuk H., Karwat P., Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2006, Wójtowicz W. [red.], Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Warszawa 2008. Prawo rynku finansowego Jurkowska A.M., Prawo Bankowe, [w:] Finanse, Z. Brodecki [red.], Warszawa 2004, Jurkowska A.M., Nowa architektura sieci bezpieczeństwa jednolitego rynku finansowego Unii Europejskiej, [w:] Bankowość, J. Węcławski [red.], Lublin 2006, Jurkowska A.M., Integracja rynku finansowego Unii Europejskiej jako warunek trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, Prace Naukowe Katedry Zarządzania, Akademia Morska w Gdyni, 2006 nr 7, Jurkowska A.M., Koncepcja zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce w świetle postanowień ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, Pieniądze i Więź, 2006 nr 2-3, Jurkowska A.M., Bank centralny a bezpieczeństwo i stabilność systemu finansowego, [w:] Ład instytucjonalny w gospodarce, B. Polszakiewicz, J. Boehlke [red.], Toruń 2005, Kiedrowska M., Marszałek P., Stabilność finansowa - pojęcie, cechy i sposoby zapewnienia. Część I i II, Bank i Kredyt 2003 nr 3, Mroczkowski R., Instytucjonalne aspekty zarządzania kryzysem finansowym [w:] Uwarunkowania i bariery w procesie naprawy finansów publicznych, J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc, [red.] Lublin 2007, Mroczkowski R., Znaczenie instrumentów nadzorczych nad personam dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, [w:] Kapitał intelektualny w realizacji celów Strategii Lizbońskiej, J. Bieliński [red.] Gdańsk 2007, Solarz J., Międzynarodowy system finansowy. Analiza instytucjonalno-porównawcza, Warszawa 2001, Szczepańska O., Sotomska-Krzysztofik P., Pawliszyn M., Pawlikowski A., Instytucjonalne uwarunkowania stabilności finansowej na przykładzie wybranych krajów, Materiały i Studia, Zeszyt nr 173, Warszawa 2004. Prawo bankowe Fojcik-Mastalska E. [red.], Prawo Bankowe. Komentarz, Warszawa 2005, Gliniecka J., Harasimowicz J., Krasnodębski R., Polskie prawo bankowe, Warszawa 1996, Góral L., Karlikowska M., Koperkiewicz-Mordel K., Polskie prawo bankowe, Warszawa 2006, Iwanicz-Drozdowska M., Jaworski W.L., Zawadzka Z., Bankowość. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2007, Juchnevič E., Polecenie zapłaty jako forma transferu środków pieniężnych, Gdańskie Studia Prawnicze 2007, Jurkowska A., Prawo bankowe Unii Europejskiej. Licencjonowanie działalności bankowej, Bydgoszcz 2003 Strona 4 z 5
Efekty uczenia się WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Wiedza Student: - posiada wiedzę ogólną z zakresu prawa finansowego orazpotrafi określić podstawowe instytucje prawa finansowego oraz źródło ich regulacji prawnej - zna i potrafi przedstawić podstawowe pojęcia teoretyczne prawa finansowego w zakresie prawa budżetowego, prawa podatkowego i prawa rynku finansowego - potrafi wskazać przykłady praktycznych problemów związanych ze stosowaniem prawa finansowego. Umiejętności Student: - poprawnie posługuje się terminologią prawnofinansową, - umie dokonywać wykładni przepisów prawa finansowego, -potrafi ocenić stany faktyczne w świetle norm prawa finansowego i zastosowaćodpowiednie jego regulacje - potrafi ocenić sens i wartość konkretnych przepisów prawa finansowego - umie sporządzić podstawowe pisma w zakresie prawa podatkowego (w szczególności wniosek o interpretację, odwołanie, zażalenie) - potrafi krytycznie analizowac orzecznictwo organów publicznych i sądowych Kompetencje społeczne (postawy) Student: - ma świadomość potrzeby ciągłego pogłębiania i aktualizowania wiedzy z zakresu prawa, w szczególności prawa finansowego, - jest otwarty na różnorodność poglądów w nauce prawa finansowego i orzecznictwie sądowymdzieki czemu zachowuje ostrożność w formułowaniu sądów i docenia poglądy odmienne - potrafi pracować w zaspole nad rozwiązaniem ppowierzonego zadania - rozwiązywania kazusów w zakresie prawa finansowego - docenia znaczenie norm prawa finansowego z punktu widzenia prawa i obywatela - umie prowadzic dyskusje i argumentować własne wypowiedzi. Kontakt http://www.prawo.univ.gda.pl/pracownik/annamariajurkowskazeidler.html http://www.prawo.ug.edu.pl/pracownik/edvardjuchnevic.html Strona 5 z 5