MINISTERSTWO ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI Sprawne Państwo Sprawny Samorząd Poprawa warunków funkcjonowania samorządów Konferencja prasowa, 9 stycznia 2013 roku
PAŃSTWO OPTIMUM TO RZĄD I SAMORZĄDY Państwo Optimum to model państwa skupionego na obywatelu: Podejmuje tylko tyle interwencji na poziomie krajowym by wspomagać rozwiązywanie problemów na niższych szczeblach. W tym modelu samorządy mają większą swobodę organizacyjną by rozwijać usługi dla obywateli. Współpraca pomiędzy JST jest ważnym elementem funkcjonowania administracji publicznej Skuteczność administracji jest mierzona nie tym, ile wydaliśmy, ale komu pomogliśmy i jakie usługi wykonaliśmy Instytucje samorządowe (ok. 65tys.) potrzebują konsekwentnej informatyzacji 2
SAMORZĄDY W 2013 jednostek samorządu terytorialnego (JST) jest 2809 - w tym 2479 gmin (66 miast na prawach powiatu) i 314 powiatów Odpowiadają one za 1/3 wydatków publicznych Są najważniejszym publicznym usługodawcą i inwestorem Wydają 182 mld zł rocznie (w 2011 roku 1/4 to wydatki majątkowe)
Zwiększenie elastyczności i samodzielności samorządów co zrobimy? Centra usług wspólnych: JST będą mogły je tworzyć do obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej Obsługa księgowa: możliwość powierzenia wyspecjalizowanej jednostce zadań głównego księgowego Pomoc społeczna: możliwości wykonywania zadań ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie w ramach urzędów Pomoc społeczna: możliwości łączenia zadań różnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w danej JST w jednej jednostce Kultura: możliwości organizowania działalności kulturalnej dodatkowo w formie samorządowej jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego
Dlaczego potrzeba więcej elastyczności i samodzielności? Prawo przewiduje obowiązek funkcjonowania wielu instytucji samorządowych, niezależnie od wielkości danej JST i jej własnych pomysłów na realizację zadań (np. pomoc społ. wykonywana w gminie tylko przez ośrodek pomocy społ.) Samorządy mają ograniczoną sferę decyzji organizacyjnych (np. działalność kultur. tylko w formie samodzielnej osoby prawnej) Możliwość dostosowania samorządów do potrzeb i warunków lokalnych!
Struktury samorządowe 2,8 tys. jednostek samorządu terytorialnego i 59 tys. jednostek organizacyjnych: urzędy, szkoły, przedszkola, żłobki, placówki pomocy społecznej, urzędy pracy i wiele innych wyspecjalizowanych jednostek 4,7 tys. samorządowych osób prawnych: biblioteki publiczne, domy i środki kultury, kluby, świetlice, teatry i muzea oraz inne 1,2 tys. samorządowych SPZOZów: szpitale, przychodnie
Wiele małych instytucji czyli np.: w 414 gminnych ośrodkach pomocy społecznej pracuje do 5 osób, a w 963 od 6 do 10 osób instytucje kultury muszą działać w formie posiadającej osobowość prawną, chociaż zasadniczo większość z ich wpływów pochodzi z dotacji każda instytucja ma swoje koszty funkcjonowania (obsługa, administracja, księgowość)
BIAŁA KSIĘGA OBSZARÓW METROPOLITALNYCH Konsultacje w ramach zielonej księgi metropolitalnej pokazały, że najlepszą formą zarządzania jest oddolna forma współpracy JST, a nie odgórnie narzucona instytucja Powiatowo-gminne związki komunalne poprawią współpracę na obszarach metropolitalnych
Współpraca JST co zrobimy? Wprowadzimy możliwość tworzenia związków powiatowogminnych Usprawnimy procedurę podejmowania decyzji przez związki JST Uprościmy i skrócimy procedurę tworzenia oraz zmiany statutu związku międzygminnego (obecnie trwa nawet do pół roku) Wsparcie finansowe w nowej perspektywie unijnej dla związków, które przygotują wspólną strategię i projekty (obszary metropolitalne) Współpraca się opłaca!
Dobrowolne łączenia samorządów co zrobimy? Zmodyfikujemy zachętę finansową do łączenia samorządów tak, aby była atrakcyjniejsza dla mniejszych gmin i powiatów, Uregulujemy sprawy związane z powstawaniem jednostek w drodze łączenia Zwiększymy nieco rady nowoutworzonych jednostek: do 70% radnych połączonych jednostek (w gminach do 15 tys. mieszkańców 21 radnych).
Dlaczego sprzyjamy łączeniom? Szereg samorządów gminny i powiatowych to jednostki małe i słabe finansowo W perspektywie czasu narastał będzie problem z udźwignięciem trudniejszych i droższych zadań starzejącego się kraju przez najmniejsze jednostki Trzeba zwiększyć szanse rozwojowe najmniejszych wspólnot
Im mniejsza gmina, tym wyższy koszt realizacji zadań Średnie wydatki per capita w latach 2004-2010 Wielkość gminy (l. mieszk.) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 [w zł] do 5 tys. 1 799 1 951 2 338 2 357 2 662 3 000 3 593 od 5 tys. do 10 tys. 1 666 1 834 2 155 2 229 2 476 2 771 3 271 od 10 tys. do 15 tys. 1 553 1 740 2 005 2 139 2 377 2 667 3 098 od 15 tys. do 20 tys. 1 564 1 767 2 044 2 201 2 460 2 715 3 066 ponad 20 tys.* 1 548 1 770 2 018 2 160 2 439 2 707 2 953 * Bez miast na prawach powiatu Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych
Ponad 600 gmin poniżej 5 tys. mieszkańców i do tego ubywa w nich ludności Źródło: opracowanie MAC na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS, 2010 r.
Im mniejszy powiat, tym wyższy koszt realizacji zadań Średnie wydatki per capita w latach 2004-2010 Wielkość powiatu (l. mieszk.) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 [w zł] do 50 tys. 590 654 730 747 830 972 1 078 od 50 tys. do 100 tys. 514 569 636 647 724 860 978 ponad 100 tys. 448 504 570 598 684 783 876 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych
67 powiatów ziemskich, które posiadają poniżej 50 tys. mieszkańców Powiat poniżej 50 tys. mieszkańców Powiat pow. 50 tys. mieszkańców ale zawierający mniej niż 5 gmin Źródło: opracowanie MAC na podstawie danych GUS
Poprawa procedur realizacji zadań co zrobimy? Realizujemy zmiany postulowane przez samorządy zbierane w ramach akcji Sprawne Państwo Sprawny Samorząd! doprecyzujemy i uszczelnimy system oraz odciążymy administracyjnie organy podatkowe i płatników w odniesieniu do podatków oraz opłat samorządowych uprościmy i doprecyzujemy procedury dotyczące wydawania zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów zrezygnujemy z wskazywania w ustawie szczegółowych wytycznych dot. stopnia progresywnego narastania opłat za postój, pozostawiając w tym zakresie swobodę gminom inne zmiany, które uproszczą warunki funkcjonowania
Dajemy możliwości, nie nakazujemy To, w jaki sposób JST skorzystają z zaproponowanych rozwiązań, będzie zależało od ich decyzji z zakresu zarządzania, zdolności do współpracy i innowacyjności Zmiany przepisów mogą przynieść samorządom potencjalnie nawet do 1 mld zł oszczędności pieniądze te pozostaną do dyspozycji JST Największą racjonalizację wydatków, na poziomie 650 mln zł, może przynieść wspólna obsługa w gminach i powiatach
To wszystko osiągniemy: Przygotowując ustawę o poprawie warunków świadczenia usług przez jednostki samorządu terytorialnego Założenia do ustawy wysyłamy do konsultacji społecznych w następnym tygodniu Dziękujemy za uwagę