załącznik do uchwały nr XXIX/483/2 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 26 listopada 202 r. Sprawozdanie z realizacji Małopolskiego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 200-203 Kraków, listopad 202 r.
Opracowano w Departamencie Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego Anita Orzeł-Nowak, Danuta Anita Woźniak, Anna Młynarczyk, Agnieszka Ciastoń Przy publikowaniu treści zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podawanie źródła danych Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ul. Racławicka 56, 30-07 Kraków tel.+48 2 63 03 202, fax. +48 2 630 35 24 www.malopolskie.pl Departament Zdrowia i Polityki Społecznej ul. Radziwiłłowska e-mail: ps.sekretariat@umwm.pl 2
Spis treści. WPROWADZENIE... 4 2. PODSTAWOWE DANE DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNE I EPIDEMIOLOGICZNE... 5 3. REALIZACJA CELÓW OPERACYJNYCH PROGRAMU W LATACH 200-20... 9 3.. Rozwój profilaktyki chorób nowotworowych poprzez wdrażanie prewencji pierwotnej i programów profilaktycznych... 9 3.2. Poprawa dostępności do wczesnej diagnostyki i kompleksowego leczenia chorób nowotworowych poprzez rozwój zasobów regionalnego systemu ochrony zdrowia... 6 3.3. Ograniczanie następstw chorób nowotworowych, poprzez rozwój rehabilitacji i opieki długoterminowej 32 3.4. Rozwój i wsparcie opieki hospicyjnej i wolontariatu... 35. PODSUMOWANIE... 44 3
. Wprowadzenie Samorząd Województwa Małopolskiego z wielką uwagą i troską odnosi się do problematyki wykrywania i leczenia chorób o szczególnym znaczeniu epidemiologicznym, do jakich należą choroby nowotworowe. Upowszechnianie wiedzy o możliwościach i szansach wczesnego wykrywania i leczenia chorób nowotworowych jest ważnym zadaniem jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Mając na uwadze fakt, że choroby nowotworowe obok chorób układu krążenia oraz urazów i zatruć bezsprzecznie należą do najczęstszych przyczyn zgonów, podjęto starania zmierzające do opracowania specjalistycznego programu dla Małopolski. Zarząd Województwa Małopolskiego uchwałą nr 848/0 z dnia 20 lipca 200 r., przyjął Małopolski Program Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 200-203. Program ten stanowi zwieńczenie, systematycznie podejmowanych z sukcesem od lat wysiłków na rzecz rozwoju onkologii w Małopolsce oraz określa zakres przyszłych działań dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w poprawę dostępności do świadczeń zdrowotnych. Jednocześnie stanowi formę strategii rozwoju onkologii w Małopolsce w oparciu o wskazania Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Wymieniony dokument przedstawia w formie zwartej aktualną sytuację, potrzeby i kierunki dalszego rozwoju w zakresie onkologii i przyczynia się do wprowadzania w życie założeń Europejskiego kodeksu walki z rakiem. Jednocześnie Program stanowi pomocny punkt odniesienia dla wszystkich zainteresowanych podmiotów do pozyskiwania środków finansowych w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych i innych programów, jak również może stanowić pomoc dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Małopolski Program Zwalczania Chorób Nowotworowych ma na celu długoletnie kreowanie rozwoju polityki zdrowotnej w obszarze, którego dotyczy. Dla jego realizacji przewidziano lata 200-203 chociaż zakres działań wymaganych dla rozwoju tego segmentu opieki zdrowotnej jest procesem ciągłym i niewątpliwie daleko wykraczającym poza obowiązujące ramy czasowe. W związku z tym jego realizacja powinna mieć miejsce w dłuższym horyzoncie czasowym. Cel strategiczny Programu został sformułowany następująco: Poprawa stanu zdrowia populacji mieszkańców województwa Małopolskiego poprzez zwiększenie dostępności do profilaktyki, wczesnej diagnostyki i kompleksowego leczenia chorób nowotworowych. Przedmiotem monitorowania Małopolskiego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych są mierniki określone dla każdego zadania w zakresie przyjętych 4 celów operacyjnych, służących osiągnięciu wymienionego celu strategicznego (łącznie 26 parametrów). Dane służące opracowaniu niniejszego sprawozdania pochodzą z wielu źródeł i są to: wyniki badań prowadzonych przez Departament Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego tj.: monitorowanie aktywności stacjonarnych zakładów opieki zdrowotnej w Małopolsce za pomocą arkuszy kontrolnych, począwszy od 999 roku, monitorowanie autorskim kwestionariuszem do badania realizacji Programu, adresowanym do stacjonarnych zakładów opieki zdrowotnej (w badaniu pilotażowym, w 20 r. kwestionariusz uzyskał pozytywną opinię), ustawa z dnia lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych (Dz. U. Nr 43, poz. 200) 4
analizy własne opracowywane przez Departament Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego na podstawie dostępnych danych statystycznych uzyskiwanych od instytucji publicznych, dane Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Statystycznego w Krakowie, konsultantów wojewódzkich w dziedzinach medycyny głównie związanych z onkologią 2, organów administracji rządowej i samorządowej. Niniejsze sprawozdanie jest pierwszym dokumentem monitorującym realizację Programu (Program został przyjęty w II poł. 200 r.). Prezentowane dane dotyczą, w zdecydowanej większości, stanu obowiązującego w 20 roku. Dane niedostępne w bieżącym okresie sprawozdawczym (I-III kwartał 202 r.) stosownie oznaczono. Natomiast umieralność szczegółowa (na podstawie wstępnej analizy kart zgonu) podlega obowiązkowej weryfikacji w oparciu o karty zgłoszenia choroby nowotworowej wpływające do Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie. Zatem dane dotyczące umieralności dostępne są z przynajmniej 2-letnim opóźnieniem (2,5-3 lat). Obecnie dostępne dane po weryfikacji dotyczą 2009 roku, natomiast dane o umieralności szczegółowej opracowane wyłącznie na podstawie kart zgonów, pochodzą z 200 roku. Dane z zakresu umieralności ogólnej pochodzące z 20 r., należy traktować jako informację tymczasową (patrz rozdz. 2). Należy również podkreślić, że uprawnione wnioski wynikające z obserwowanych wskaźników epidemiologicznych, w przypadku umieralności szczegółowej dotyczącej chorób nowotworowych, można wyciągać jedynie na podstawie danych weryfikowanych i jest to zgodne z metodami przyjętymi przez Pracownię Epidemiologii, wiodącej placówki jaką jest Centrum Onkologii (szacunkowa kompletność rejestracji wskaźnika zachorowania/zgony dla Małopolski wynosi 9%). W dokumencie zaprezentowano podstawowe dane demograficzno-społeczne z zakresu przedmiotowej tematyki i analizę opisową oraz analizę dostępnych wskaźników realizacji poszczególnych celów operacyjnych Programu. Usystematyzowanie i przedstawienie danych dostępnych z wielu źródeł związane było z licznymi trudnościami wynikającymi z różnych sposobów zbierania informacji, co jest szczególnie zauważalne na poziomie jednostek samorządu terytorialnego. Niemniej należy wyrazić przekonanie, że kontynuacja tych działań w latach przyszłych pozwoli na ujednolicenie sposobu zbierania i przekazywania informacji, które nie podlegają takiemu obowiązkowi w wyniku regulacji prawnych. 2. Podstawowe dane demograficzno-społeczne i epidemiologiczne W 20 roku województwo małopolskie liczyło 3 346 796 mieszkańców (w 200 r. 3 30 094), w tym 624 055 (48,52%) mężczyzn (w 200 r. 603 967) i 722 74 (5,48%) kobiet (w 200 r. 706 27). Liczba zgonów ogółem wynosiła 29 727 (w 200 r. 29 633). Przyrost naturalny wynosił,8 na 000 ludności (w 200 r. 2,25). W miastach zamieszkiwały 64 853 (50,94%) osoby, a tereny wiejskie zamieszkiwało 704 943 (49,06%) osoby. Wskaźnik przeciętnego dalszego trwania życia w Małopolsce dla mężczyzn wynosił 73,9 (w 200 r. 73,7), a dla kobiet 8,7 (w 200 r. 8,4) 3. 2 konsultanci wojewódzcy w dziedzinach medycyny związanych z onkologią tj.: onkologia kliniczna, radioterapia onkologiczna, chirurgia onkologiczna, onkologia ginekologiczna, onkologia i hematologia dziecięca, hematologia oraz konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej 3 GUS, http://stat.gov.pl 5
współczynniki Zmiany demograficzno-społeczne takie jak: wydłużenie przeciętnego dalszego trwania życia, coraz dłuższa ekspozycja na czynniki chorobotwórcze środowiska życia i pracy, podejmowanie zachowań ryzykownych itp. sprzyjają rozwojowi przewlekłych problemów zdrowotnych, w tym schorzeń nowotworowych, stanowiących zasadniczy problem epidemiologiczno-zdrowotny wielu populacji na świecie. Polska jako należąca do tzw. krajów nowej Unii (UE0 od maja 2004 r.) w zakresie epidemiologii chorób nowotworowych prezentuje cechy charakterystyczne dla tej grupy tj.: wysoka zachorowalność na nowotwory o wysokiej śmiertelności, zbyt mały wpływ badań przesiewowych, opóźnienie we wdrażaniu bardziej skutecznych metod leczenia 4. W 200 roku standaryzowane współczynniki zgonów na nowotwory złośliwe ogółem u mężczyzn najwyższe wartości wykazywały w województwach: kujawsko-pomorskim, pomorskim, zachodniopomorskim, wielkopolskim i warmińsko-mazurskim. Wartości najniższe odnotowano w województwach: podkarpackim, lubelskim, małopolskim, opolskim i podlaskim. W populacji kobiet najwyższe wartości standaryzowanych współczynników zgonów odnotowano w województwach: kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, pomorskim i lubuskim, a najniższe w województwach: podkarpackim, lubelskim, świętokrzyskim, podlaskim i opolskim. mężczyźni kobiety 25.0 20.0 5.0 0.0 5.0 0.0 województwa Wykres. Współczynniki standaryzowane zgonów na nowotwory w podziale na województwa w 200 r. 5 W Małopolsce, zgony z powodu chorób nowotworowych stanowiły drugą po chorobach układu krążenia przyczynę zgonów ogółem. 4 Red. Zatoński W.A., Wyrównywanie różnic w zdrowiu między krajami Unii Europejskiej polska wersja raportu Closing the health gap in European Union, Warszawa 20, s. 80 5 opracowanie własne na podstawie raportów generowanych (dane po weryfikacji) z Krajowej Bazy Danych Nowotworowych, www.onkologia.org.pl 6
liczba zgonów zgony ogółem zgony z pow. ch. nowotworowych 35 000 30 000 28 596 27 805 28 75 28 223 28 965 28 697 29 430 29 727 29 840 29 633 25 000 20 000 5 000 0 000 6 956 7 06 7 230 7 256 7 323 7 584 7 48 7 632 7 586 7 730 5 000 0 200 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 200 lata Wykres 2. Zgony ogółem i z powodu chorób nowotworowych w Małopolsce, w latach 200-200 6 (dane przed weryfikacją dostępne z dwuletnim opóźnieniem w II połowie roku). Wśród 308 nowych zachorowań (dane po weryfikacji) na nowotwory złośliwe odnotowanych w Małopolsce, w 2009 roku, najwyższy odsetek zachorowań na nowotwory złośliwe u obu płci dotyczył nowotworów: płuca, piersi, jelita grubego, gruczołu krokowego, pęcherza moczowego. Wśród mężczyzn najczęściej rejestrowano zachorowania na nowotwory złośliwe: płuca, gruczołu krokowego, jelita grubego, pęcherza moczowego i żołądka. U kobiet najczęściej odnotowywano zachorowania na nowotwory złośliwe: piersi, jelita grubego, trzonu macicy, płuca i jajnika. Wśród chorób nowotworowych stwierdzonych u osób w wieku 0-9 lat, najczęściej występowały zachorowania na: białaczki, nowotwory mózgu i centralnego układu, co stanowiło ok. 43,% wszystkich zachorowań w tej grupie wiekowej..6%.4%.2%.0% 0.8% 0.6% 0.4% 0.2% 0.0% 4% % % 07% 05% płuco gruczoł piersiowy jelito grube gruczoł krokowy pęcherz moczowy Wykres 3. Zachorowania ogółem na najczęściej występujące nowotwory złośliwe w Małopolsce w 2009 r. 7 Najwyższe standaryzowane współczynniki zapadalności na nowotwory złośliwe ogółem u mężczyzn odnotowano w: m. Tarnowie, powiecie suskim, dąbrowskim, m. Nowym Sączu oraz powiecie tarnowskim. Najwyższe standaryzowane współczynniki umieralności na nowotwory złośliwe 6 opracowanie własne na podstawie Biuletynów Statystyczno-Informacyjnych Ochrony Zdrowia Województwa Małopolskiego wydawanych przez Małopolskie Centrum Zdrowia Publicznego z lat 2002-2007 dla lat 200-2005, dla lat 2006-200 wg danych uzyskanych z Urzędu Statystycznego w Krakowie 7 J. Rachtan, A. Sokołowski, M. Geleta, A. Widawska, R. Żmurko, Ł. Moląg, Nowotwory złośliwe w województwie małopolskim w 2009 roku, Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddz. w Krakowie, Kraków 20, s. 4 7
ogółem u kobiet odnotowano w: m. Tarnowie, powiecie dąbrowskim, m. Nowym Sączu, w Krakowie oraz powiecie proszowickim 8. Wśród 7 36 zgonów (dane po weryfikacji) na nowotwory złośliwe odnotowanych w Małopolsce w 2009 roku, najwyższy odsetek zgonów u obu płci łącznie dotyczył nowotworów: płuca, jelita grubego, żołądka, piersi i trzustki. Wśród mężczyzn zgony na nowotwory złośliwe najczęściej dotyczyły: płuca, jelita grubego, gruczołu krokowego, żołądka i pęcherza moczowego. U kobiet zgony na nowotwory złośliwe najczęściej dotyczyły: piersi, płuca, jelita grubego, jajnika i trzustki. Wśród zgonów na nowotwory złośliwe u osób w wieku 0-9 lat, najwyższy odsetek zgonów u obu płci łącznie dotyczył: białaczek, nowotworów mózgu i centralnego układu nerwowego. 2.5% 2.0% 22%.5%.0% 0.5% 2% 06% 06% 05% 0.0% płuco jelito grube żoładek gruczoł piersiowy trzustka Wykres 4. Zgony ogółem na nowotwory złośliwe w Małopolsce w 2009 r. 9 Najwyższe standaryzowane współczynniki umieralności na nowotwory złośliwe ogółem u mężczyzn odnotowano w powiecie miechowskim, proszowickim, suskim, wadowickim oraz myślenickim. Najwyższe standaryzowane współczynniki umieralności na nowotwory złośliwe ogółem u kobiet odnotowano w powiecie dąbrowskim, tatrzańskim, chrzanowskim, wadowickim oraz brzeskim 0. W Małopolsce, podobnie jak w Polsce obserwowane wskaźniki epidemiologiczne dotyczące umieralności na nowotwory złośliwe wykazują tendencję wzrostową i wyraźnie niekorzystnie kształtują się w przypadku mężczyzn. 8 J. Rachtan, A. Sokołowski, M. Geleta, A. Widawska, R. Żmurko, Ł. Moląg, Nowotwory złośliwe w województwie małopolskim w 2007 roku, Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddz. w Krakowie, Kraków 20, s. 4 9 J. Rachtan, A. Sokołowski, M. Geleta, A. Widawska, R. Żmurko, Ł. Moląg, Nowotwory złośliwe w województwie małopolskim w 2009 roku, Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddz. w Krakowie, Kraków 20, s. 5 0 J. Rachtan, A. Sokołowski, M. Geleta, A. Widawska, R. Żmurko, Ł. Moląg, Nowotwory złośliwe w województwie małopolskim w 2007 roku, Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddz. w Krakowie, Kraków 20, s. 5 8
liczba zgonów zgony ogółem z powodu nowotworów złośliwych mężczyźni kobiety 8 000 7 000 6 000 6 758 6 863 7 003 7 068 7 06 7 292 7 06 7 335 7 36 7 394 5 000 4 000 3 000 2 000 000 0 3 820 3 943 3 983 4 098 3 988 4 237 4 06 4 3 4 67 4 20 2 938 2 920 3 020 2 970 3 8 3 055 3 090 3 204 3 49 3 274 200 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 200 lata Wykres 5. Zgony ogółem oraz według płci z powodu chorób nowotworowych w Małopolsce, w latach 200-200 (dane po weryfikacji dostępne z opóźnieniem w II połowie roku). 3. Realizacja celów operacyjnych Programu w latach 200-20 3.. Rozwój profilaktyki chorób nowotworowych poprzez wdrażanie prewencji pierwotnej i programów profilaktycznych Profilaktyka stanowi istotne zagadnienie dla poprawy stanu zdrowia populacji. Są to działania wieloletnie, których rezultaty mogą być widoczne w długiej perspektywie czasowej. Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się dużą aktywność jednostek samorządu terytorialnego różnego szczebla polegającą na organizowaniu, wspieraniu lub dofinansowaniu edukacji zdrowotnej i badań profilaktycznych. Jak wynika z obserwacji prowadzonych przez Departament Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, aktywność ta jest nierównomierna. Dokumenty programowe służące realizacji zadań własnych z zakresu ochrony i promocji zdrowia wśród powiatów i miast na prawach powiatu, w 20 roku posiadało 9 (w 200 r. 9) z nich, w tym 8 (w 200 r. 6) potwierdziło, że prowadzi rozeznanie potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców 2, tzn. wypełnia wymagania określone w art. 8 pkt ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Od 2008 roku kwartalne zestawienia dotyczące realizowanych programów zdrowotnych, zbierane zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 20, poz. 235 z późn. zm.), zostały zastąpione rocznymi, co w pewnym stopniu poprawiło ich czytelność. Niemniej analiza uzyskanego materiału upoważnia do stwierdzenia, że zbieranie tego rodzaju danych stwarza duże trudności podmiotom zobowiązanym do przekazywania informacji, a ich przydatność dla potrzeb niniejszego sprawozdania nie pełni zasadniczej roli. Z prowadzonych badań własnych wynika, że działania podejmowane przez samorządy związane z realizacją programów profilaktycznych i promocji zdrowia, dotyczą najczęściej profilaktyki opracowanie własne na podstawie raportów generowanych (dane po weryfikacji) z Krajowej Bazy Danych Nowotworowych, www.onkologia.org.pl 2 na podstawie badań własnych z materiału uzyskanego od 9 powiatów i 3 miast na prawach powiatu z terenu województwa małopolskiego dla potrzeb monitorowania realizacji Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia na lata 2006-203 9
liczba programów chorób nowotworowych raka szyjki macicy i raka sutka, propagowania zdrowego stylu życia, profilaktyki antyalkoholowej, itp. Z uwagi na dużą różnorodność otrzymywanego materiału i trudności w klasyfikacji przez podmioty, od których uzyskano informacje, zakres tematyczny realizowanych programów i liczbę uczestników podano ogółem dla programów profilaktycznych i promocji zdrowia. Wśród realizowanych w 20 r. przez powiaty i miasta na prawach powiatu 3 programów ogółem, 27 dotyczyło zapobiegania chorobom nowotworowym. Liczba uczestników została oceniona na 6 73 osoby (w 200 r. 25 98). 350 36 300 250 200 20 200 50 3 00 73 67 92 50 0 2 6 27 37 3 9 2 8 4 4 8 25 40 tematyka programów Wykres 6. Zakres tematyczny programów profilaktycznych i promocji zdrowia finansowanych z budżetów powiatów i miast na prawach powiatu na terenie Małopolski w latach 200-20 roku 3. W 20 r. z inicjatywy Województwa Małopolskiego został opracowany wieloletni program ukierunkowany na edukację prozdrowotną i wczesne wykrywanie schorzeń nowotworowych pn. Prozdrowotne oddziaływania edukacyjne na rzecz zmniejszenia umieralności na nowotwory w Małopolsce (autor: dr hab. n. med. Krzysztof Krzemieniecki konsultant wojewódzki w dziedzinie onkologii klinicznej), podlegający obowiązkowemu opiniowaniu przez Agencję Oceny Technologii Medycznych. Kontynuowano wieloletnie programy profilaktyczne mające na celu wczesne wykrycie schorzeń nowotworowych, w tym unikalny w skali kraju program profilaktyczny pn. Wczesna prewencja i profilaktyka nowotworów złośliwych sutka i jajnika u osób obciążonych genetycznie z zastosowaniem diagnostyki molekularnej oraz Wczesna diagnostyka raka szyjki macicy, Wczesna diagnostyka raka sutka, Edukacyjno-profilaktyczny program wczesnego wykrywania raka piersi, Edukacyjnoprofilaktyczny program wczesnego wykrywania stanów przedczerniakowych i czerniaka skóry. 3 na podstawie badań własnych, opracowano z materiału uzyskanego od 9 starostw powiatowych i 3 miast na prawach powiatu dla potrzeb monitorowania realizacji Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia (obydwie edycje) 0
Wymienionymi programami w 20 roku objęto 486 osób, a na ich realizację Województwo Małopolskie przeznaczyło 220 000 zł. Małopolski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie realizował ogólnopolski program badań przesiewowych i wstępnej diagnostyki w kierunku raka szyjki macicy (badanie cytologiczne i pogłębiona diagnostyka kolposkopia i ew. badanie histopatologiczne wycinka) oraz w kierunku raka piersi (mammografia i pogłębiona diagnostyka badanie ultrasonograficzne i ew. biopsja). W 200 roku objęto w Małopolsce badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy 59 570 kobiet oraz w kierunku raka piersi 67 423 kobiet. Podstawowym problemem była niska zgłaszalność kobiet odpowiednio 2,65% i 34%, a nie brak środków finansowych, ponieważ nie są one limitowane w tym rodzaju świadczeń. W 20 roku objęto w Małopolsce badaniem przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy 6 534 kobiet oraz w kierunku raka piersi 76 330 kobiet. Zgłaszalność kobiet wynosiła odpowiednio 22,2% i 37,77%. W 200 r. odsetek badanych, u których odnotowano różne zmiany w przypadku badania przesiewowego w kierunku raka szyjki macicy wynosił 2,72%, w tym zmiany nowotworowe 0,04% oraz odsetek badanych, u których odnotowano różne zmiany w przypadku badania przesiewowego w kierunku raka piersi wynosił 34,48%, w tym zmiany nowotworowe 0,7%. W 20 r. odsetek badanych, u których odnotowano różne zmiany w przypadku badania przesiewowego w kierunku raka szyjki macicy wynosił 2,44%, w tym zmiany nowotworowe 0,05% oraz odsetek badanych, u których odnotowano różne zmiany w przypadku badania przesiewowego w kierunku raka piersi wynosił 39%, w tym zmiany nowotworowe 0,7.% 4. Tabela. Programy badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy oraz w kierunku raka piersi realizowane przez MOW NFZ w latach 200-20 5. Zakres świadczeń Liczba placówek Wartość na koniec roku [zł] Liczba świadczeń 200 r. 20 r. 200 r. 20 r. 200 r. 20 r. Screening raka piersi 27 3 6 20 799 6 57 766 7 230 8 373 Screening raka szyjki macicy 27 223 2 9 987 3 0 63 8 809 25 855 * z uwagi na nielimitowany charakter produktów wartości proponowane na początku roku stanowią 75% W przypadku programów realizowanych przez jednostki samorządy terytorialnego różnego szczebla, liczba wykrytych zmian jest trudna do oszacowania, a szczegóły dotyczące stwierdzonych zmian dostępne w różnym zakresie u realizatorów. Natomiast szczegóły dotyczące zmian stwierdzonych w przeprowadzonych badaniach, dostępne są w odniesieniu do programów wieloletnich, realizowanych z inicjatywy Województwa Małopolskiego. Tabela 2. Zmiany stwierdzone u uczestników wieloletnich programów profilaktycznych realizowanych z inicjatywy Województwa Małopolskiego w 20 roku 6. Lp. Nazwa programu Wyniki* Wczesna prewencja W 20 r. przebadano 34 kobiety. i profilaktyka nowotworów 60 (44,8%) kobiet - stwierdzono obciążenie chorobą nowotworową, 38 (37,6%) kobiet - złośliwych sutka i jajnika stwierdzono zmiany łagodne w gruczołach wymagające okresowej obserwacji, (0,9%) u osób obciążonych kobiet - stwierdzono istotne zmiany w obrębie gruczołu sutkowego w III, IV stopniu genetycznie klasyfikacji BIRADS, 6 (4,7%) kobiet - stwierdzono torbiele jajnika, 0 (7,7%) kobiet - z zastosowaniem diagnostyki stwierdzono podwyższony poziom markerów, 4 (0,9%) kobiet - stwierdzono rozrost 4 wg danych MOW NFZ na podstawie materiału uzyskanego od świadczeniodawców 5 wg danych MOW NFZ 6 z danych własnych Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego uzyskanych od podmiotów realizujących
2 3 4 5 molekularnej Wczesna diagnostyka raka szyjki macicy Wczesna diagnostyka raka sutka Edukacyjno-profilaktyczny program wczesnego wykrywania raka piersi Edukacyjno-profilaktyczny program wczesnego wykrywania stanów przedczerniakowych i czerniaka skóry mięśniakowaty macicy, 5 (3,9%) kobiet - stwierdzono nieprawidłowy obraz błony śluzowej macicy, 29 (22,7%) kobiet - globalne zmiany patologiczne w obrębie narządu rodnego. 3 kobiety zostały pouczone o konieczności pilnego leczenia operacyjnego, kobiet zostało pouczonych o konieczności regularnej kontroli mięśniaków. W 20 r. przebadano 500 kobiet. Wykryto zmiany podejrzane typowo onkologiczne - 40 (8 %), zmiany guzkowe - 35 (7 %), torbielowate, włókniste, makrozwapnienia - 00 (20%). Wykonano 500 bań cytologicznych i stwierdzono 456 pacjentek grupa II cytologiczna, 44 pacjentki grupa III cytologiczna, zgodnie ze wskazaniami pobrano wycinki do badania histopatologicznego, skierowano do leczenia w poradni ginekologicznej, wdrożono leczenie przeciwzapalne, 9 skierowano na badanie kolposkopowe, po leczeniu zlecono ponowne badanie cytologiczne, nie wykryto żadnych zmian nowotworowych. W 20 r. przebadano 500 kobiet. Wykryto zmiany podejrzane typowo onkologiczne - 40 (8 %), zmiany guzkowe - 35 (7 %), torbielowate, włókniste, makrozwapnienia - 00 (20%). Wykonano 500 badań mammograficznych, w wyniku których skierowano 60 pacjentek do wykonania USG, wykonano 00 badań USG, 44 osoby skierowano do leczenia w poradni onkologicznej. W 20 r. przebadano 28 kobiet. Do dalszej diagnostyki skierowano 85 (39%) kobiet, 59 pacjentek skierowano na usg, 2 pacjentki skierowano na usg + celowane usg, jedną pacjenrkę skierowano na celowane usg. 8 pacjentkom zalecono kontrolne usg za sześć miesięcy. W 20 r. przebadano 34 osoby. Stwierdzono 26 (9,4%) zmian podejrzanych. Zmiany podejrzane: 2 - stany przedczerniakowe, 7 - znamion, 2 - naczyniaki, - włókniak, 4 - brodawki. * szczegółowe sprawozdanie z realizacji programów zostało zaprezentowane przez kierowników projektów podczas posiedzenia Komisji Ochrony Zdrowia Sejmiku Województwa Małopolskiego, które odbyło się w dniu 27 czerwca 202 r. Do instytucji wiodących w zakresie wdrażania programów edukacji zdrowotnej należy Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadząca szereg akcji programowych mających na celu wzrost poziomu wiedzy o wielu chorobach. Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny oraz powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne realizowały na poziomie krajowym i wojewódzkim, Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce cele i zadania na lata 200-203, poprzez programy edukacyjne: Czyste powietrze wokół nas, Nie pal przy mnie proszę, Znajdź właściwe rozwiązanie oraz kampanie społeczne. Ponadto w 20 r. rozpoczęto realizację ogólnopolskiego projektu pn. Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT. Monitorowano sytuację przestrzegania zakazu palenia tytoniu w miejscach publicznych. Łącznie skontrolowano 24 578 różnych obiektów i nieprzestrzeganie zakazu stwierdzono w 56 przypadkach 7. Istotnym miejscem upowszechniania wiedzy nt. możliwości oddziaływania na własne zdrowie są placówki oświatowe. Kurator Oświaty, poprzez placówki edukacyjne realizuje zajęcia edukacyjne, kreuje rozwój mody na sport i zdrowe formy wypoczynku oraz popularyzuje wiedzę o tematyce prozdrowotnej organizując seminaria i konferencje w współpracy ze szkołami promującymi zdrowie. Ponadto Małopolski Kurator Oświaty patronował ogólnopolskiemu programowi edukacyjnemu 5 porcji warzyw, owoców lub soku oraz Sklepiki szkolne zdrowa reaktywacja. W ramach wspierania i propagowania oraz organizowania lokalnych programów likwidacji niedożywienia wśród dzieci i młodzieży, w programie Owoce w szkole wzięło udział 98 793 uczniów z 323 placówek 8. 7 na podstawie informacji składanej przez Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego Sejmikowi Województwa Małopolskiego zgodnie z art. 2a ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. z 2006 r. Dz. U. Nr 22, poz. 85 z późn. zm.), ss. 27-3 8 wg danych Małopolskiego Kuratora Oświaty 2
Wdrażanie programów o tematyce związanej z zapobieganiem chorobom nowotworowym potwierdziło również 2 badanych szpitali z terenu Małopolski 9. Umieralność szczegółowa na choroby nowotworowe została opisana w rozdziale 2. 9 na podstawie badań własnych, opracowano z materiału uzyskanego od podmiotów, w tym: 4 szpitali wojewódzkich (w tym 2 szpitale psychiatryczne), 9 szpitali powiatowych, 9 szpitali resortowych) 3
Zadania Sposób realizacji zadania Realizatorzy Mierniki Cele operacyjne. Rozwój profilaktyki chorób nowotworowych poprzez wdrażanie prewencji pierwotnej i programów profilaktycznych. Opracowanie i wdrożenie, długofalowych, wieloletnich programów profilaktycznych realizowanie wieloletnich programów profilaktycznych (z dającymi się oszacować rezultatami) w zakresie wczesnego wykrywania chorób nowotworowych współpraca z NFZ oraz gminami, starostwami i miastami na prawach powiatów w zakresie finansowania programów, zwiększanie nakładów finansowych na programy profilaktyczne, kierowanie w uzasadnionych przypadkach do onkologicznej poradni genetycznej osób zagrożonych w Centrum Onkologii Oddział w Krakowie, wspieranie rozwoju poradnictwa genetycznego dla osób zagrożonych MZ, NFZ, jednostki ochrony zdrowia, ośrodki kliniczne, lekarze poz, jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, placówki edukacyjne, samorządy zawodów medycznych, środki masowego przekazu, liczba programów, populacja objęta programem, wysokość środków finansowych przekazanych na programy, liczba wykrytych zmian i ciągłość opieki, umieralność szczegółowa na choroby nowotworowe 4
Zadania Sposób realizacji zadania Realizatorzy Mierniki 2. Opracowanie i wdrożenie, długofalowych, wieloletnich programów edukacji zdrowotnej upowszechniających zdrowy styl życia realizacja programów edukacji zdrowotnej mających na celu upowszechnianie wiedzy o głównych uwarunkowaniach zdrowia i redukcji czynników ryzyka występowania chorób nowotworowych, MZ, MEN, KO, placówki edukacyjne, jednostki ochrony zdrowia, lekarze poz, szpitale, szkoły oraz zakłady pracy promujące zdrowie, jednostki samorządu terytorialnego: powiatowego i gminnego, organizacje pozarządowe liczba programów, populacja objęta programem, liczba instytucji wdrażających programy edukacji zdrowotnej 5
3.2. Poprawa dostępności do wczesnej diagnostyki i kompleksowego leczenia chorób nowotworowych poprzez rozwój zasobów regionalnego systemu ochrony zdrowia Rozpoznanie choroby nowotworowej, w najwcześniejszym stadium determinuje proces leczenia pacjenta i osiągane w jego wyniku rezultaty. Istotne jest systematyczne skracanie okresu od postawienia rozpoznania do podjęcia leczenia systemowego, co jest możliwe poprzez rozwój i poprawę bazy diagnostycznej, skrócenie czasu oczekiwania do ośrodków o najwyższym stopniu referencyjności. To pozwoliłoby wyeliminować trudności w kompleksowej opiece nad pacjentem, gdzie istotnym jest wdrażanie leczenia chemioterapeutycznego i radioterapii w określonych odstępach czasowych. W opinii ekspertów celowy jest rozwój już istniejących ośrodków leczenia oraz modernizacja bloków operacyjnych, co znajduje również uzasadnienie ekonomiczne. Tworzenie regionalnych ośrodków referencyjnych prowadzących diagnostykę i leczenie chorób nowotworowych ma uzasadnienie terapeutyczne oraz ekonomiczne. Udzielanie świadczeń zdrowotnych związanych z leczeniem schorzeń onkologicznych odbywało się w placówkach klinicznych, wojewódzkich podmiotach leczniczych i szpitalach powiatowych oraz resortowych. Ośrodki kliniczne oraz ośrodek onkologiczny mieszczący się w Szpitalu Wojewódzkim im. św. Łukasza w Tarnowie, zapewniały kompleksową diagnostykę i wysokospecjalistyczne leczenie chorób onkologicznych. Szpitale powiatowe pozwalały na poprawę dostępności do doświadczeń onkologicznych na poziomie lokalnym. Wśród ogólnej liczby 7 927 łóżek w Małopolsce, w 20 r. (wskaźnik łóżek na 0 000 mieszk. 53,7) 20, rozkład łóżek całodobowych w oddziałach onkologicznych dla dorosłych wyraźnie wskazuje na koncentrację w subregionie krakowskim. Szczegółowe dane dotyczące badanych wskaźników realizacji Programu zamieszczono w tabelach poniżej. Tabela 3. Łóżka całodobowe w oddziałach onkologicznych dla dorosłych w Małopolsce, w latach 2002-20, w publicznych podmiotach leczniczych 2. Subregion 22 krakowski chrzanowski tarnowski sądecko - gorlicki nowotarski razem 2002 2 4 26 2003 2 4 26 2004 2 4 26 2005 2 4 26 Onkologia 2006 06 4 20 2007 06 20 26 2008 06 20 26 2009 06 20 20 46 200 24 20 20 64 20 na podstawie badań własnych, opracowano z materiału uzyskanego od podmiotów, w tym: 4 szpitali wojewódzkich (w tym 2 szpitale psychiatryczne), 9 szpitali powiatowych, 7 szpitali resortowych, 37 niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej (szpitale ogólne), 3 niepublicznych psychiatrycznych zakładów stacjonarnej opieki zdrowotnej oraz 36 publicznych i niepublicznych zakładów opieki długoterminowej tj. zakłady opiekuńczo lecznicze, zakłady pielęgnacyjno opiekuńcze, hospicja dla potrzeb monitorowania realizacji Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia (obydwie edycje) 2 na podstawie danych Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Krakowie 22 dla potrzeb realizacji Małopolskiego Programu Ochrony Zdrowia (obydwie edycje) - subregion zdefiniowano jako pulę świadczeń zdrowotnych w poszczególnych segmentach opieki zdrowotnej o gwarantowanej dostępności dla mieszkańców (ubezpieczonych), a z drugiej strony jako terytorialnie wyodrębniony obwód profilaktyczno-leczniczy obejmujący kilka powiatów i dysponujący wieloprofilowym szpitalem o wysokich możliwościach diagnostyczno-leczniczych (z zachowaniem ustawowego prawa wyboru przez pacjenta świadczeniodawcy, a w tym szpitala) 6
Subregion 22 krakowski chrzanowski tarnowski sądecko - gorlicki nowotarski razem 20 46 20 20 86 Chirurgia onkologiczna Onkologia ginekologiczna Chemioterapia Radioterapia* Hematologia** 2002 62 62 2003 62 62 2004 57 37 94 2005 62 37 99 2006 57 57 2007 57 57 2008 52 37 89 2009 52 37 89 200 4 37 78 20 4 37 78 2002 85 85 2003 40 40 2004 40 40 2005 40 40 2006 40 40 2007 40 40 2008 40 40 2009 40 40 200 32 32 20 32 32 2002 64 20 84 2003 59 20 79 2004 64 8 20 92 2005 64 8 0 82 2006 54 8 0 72 2007 54 8 0 72 2008 54 8 0 72 2009 54 8 62 200 6 3 74 20 3 8 39 2002 94 94 2003 94 94 2004 94 94 2005 94 94 2006 94 94 2007 94 94 2008 32 32 2009 32 32 200 32 32 20 32 32 2002 29 29 2003 32 32 2004 52 52 2005 52 52 2006 52 52 2007 28 28 2008 28 28 7
Subregion 22 krakowski chrzanowski tarnowski sądecko - gorlicki nowotarski razem 2009 30 30 200 83 83 20 83 83 *z uwagi na zmianę kodu resortowego w Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie, łóżka chemioterapeutyczne od 200 r. są zaliczane do łóżek onkologicznych **z uwagi na zmianę formy prawnej działalności jednostki od 200 r., Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o. jest niepublicznym podmiotem leczniczym, co dotyczy liczby łóżek hematologicznych W poniżej zamieszczonych tabelach i mapach, uwzględniono świadczeniodawców i ich rozmieszczenie w Małopolsce. W przypadku oddziałów onkologicznych występująca różnica pomiędzy liczbą świadczeniodawców i rozmieszczeniem oddziałów onkologicznych wynika z faktu, że jeden świadczeniodawca udziela w jednej placówce świadczeń z kilku zakresów np. Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie, co jest charakterystyczne dla jednostek wysokospecjalistycznych. W przypadku poradni onkologicznych różnica występująca w liczbie świadczeniodawców i rozmieszczeniu placówek udzielających świadczeń zdrowotnych, jest wynikiem udzielania świadczeń przez jednego świadczeniodawcę w więcej niż jednej placówce. Tabela 4. Działalność oddziałów onkologicznych w województwie małopolskim, w 200 roku 23. Zakres Liczba świadczenio dawców Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 200 [zł] Liczba świadczeń zapłaconych Chirurgia onkologiczna 5 20 983 287,00 24 930 42,80 24 947 69,00 5 64 Ginekologia onkologiczna 056 26,00 3 94 800,80 3 922 52,00 736 Hematologia 5 8 0 60,00 2 590 665,38 2 662 8,00 5 047 Onkologia i hematologia dziecięca 3 5 687 294,00 8 062 094,0 8 237 294,00 3 32 Onkologia kliniczna* 6 2 45 803,00 4 56 565,0 4 532 5,00 226 Ośrodki przeszczepowe 27 064,00 339 520,0 340 229,00 235 Chemioterapia 25 47 76 27,00 48 93 76,26 48 580 399,00 44 400 Programy lekowe onkologiczne 3 7 76 209,00 2 068 249,63 2 42 882,00 2 397 * w latach 200-20 Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie posiadające największy kontrakt w zakresie onkologii klinicznej dokonało szeregu przebudów, przesuwając niewykonane środki m.in. na zakres ginekologii onkologicznej i chirurgii onkologicznej Mapa. Rozmieszczenie oddziałów onkologicznych, w tym hematologii, onkologii klinicznej oraz chirurgii, ginekologii onkologicznej w Małopolsce, w 200 roku 24. miechowski olkuski krakowski proszowicki dąbrowski chrzanowski oświęcimski wadowicki Kraków 8 wielicki bocheński myślenicki brzeski Tarnów 2 tarnowski suski limanowski Nowy Sącz gorlicki 23 wg danych MOW NFZ 24 wg danych MOW NFZ nowotarski nowosądecki tatrzański 8
Mapa 2. Rozmieszczenie oddziałów onkologicznych, w tym hematologii, onkologii klinicznej oraz chirurgii, ginekologii onkologicznej w Małopolsce, w 20 roku 25. miechowski olkuski krakowski proszowicki dąbrowski chrzanowski oświęcimski wadowicki Kraków 0 wielicki bocheński myślenicki brzeski Tarnów 2 tarnowski suski limanowski Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański Tabela 5. Działalność oddziałów onkologicznych w województwie małopolskim, w 20 roku 26. Zakres Liczba świadczenio dawców Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 20 [zł] Liczba świadczeń zapłaconych Chirurgia onkologiczna 7 23 46 9,00 29 470 384,02 26 048 709,00 5 759 Ginekologia onkologiczna 056 26,00 3 588 022,38 2 78 948,00 579 Hematologia 3 9 796 772,00 8 66 545,09 8 862 044,00 4 348 Onkologia i hematologia dziecięca 3 8 830 730,00 7 229 069,90 7 282 829,00 2 66 Onkologia kliniczna* 5 4 587 807,00 503 283,4 439 322,00 969 Ośrodki przeszczepowe 27 064,00 222 695,42 27 064,00 23 Chemioterapia 25 48 868 37,00 54 832 436,45 47 370 635,55 43 048 Programy lekowe onkologiczne 3 2 029 270,00 24 463 55,75 22 45 90,00 2 396 * w latach 200-20 Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie posiadające największy kontrakt w zakresie onkologii klinicznej dokonało szeregu przebudów, przesuwając niewykonane środki m.in. na zakres ginekologii onkologicznej i chirurgii onkologicznej 25 wg danych MOW NFZ 26 wg danych MOW NFZ 9
Mapa 3. Rozmieszczenie oddziałów onkologii i hematologii dziecięcej w Małopolsce, w latach 200-20 27. miechowski olkuski krakowski proszowicki dąbrowski oświęcimski chrzanowski wadowicki Kraków wielicki bocheński myślenicki brzeski Tarnów tarnowski suski limanowski Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki tatrzański Zakres Tabela 6. Działalność poradni onkologicznych w województwie małopolskim, w 200 roku 28. Liczba świadczenio dawców Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 200 [zł] Liczba świadczeń zapłaconych Poradnia chirurgii onkologicznej 9 999 569,00 890 268,30 89 999,55 24 56 Poradnia ginekologiczna 20 7 747 269,77 7 56 834,55 7 658 660,35 440 286 Poradnia hematologii 9 072 302,00 904 956,75 96 956,55 2 922 Poradnia onkologiczna 25 2 540 082,00 2 446 566,00 2 483 478,05 65 0 Poradnia onkologii i hematologii dla dzieci 2 3 025,60 05 772,90 06 646,05 2 625 Poradnia chemioterapii 2 728 407,50 485 2,00 487 509,00 4 30 Mapa 4. Rozmieszczenie poradni onkologicznych w Małopolsce, w 200 roku 29. miechowski olkuski krakowski proszowicki dąbrowski 27 wg danych MOW NFZ 28 wg danych MOW NFZ 29 wg danych MOW NFZ chrzanowski Tarnów Kraków 2 5 brzeski oświęcimski wielicki bocheński tarnowski wadowicki myślenicki limanowski suski 2 Nowy 2 Sącz nowotarski nowosądecki 2 gorlicki tatrzański 20
Zakres Tabela 7. Działalność poradni onkologicznych w województwie małopolskim, w 20 roku 30. Liczba świadczenio dawców Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 20 [zł] Liczba świadczeń zapłaconych Poradnia chirurgii onkologicznej* 0 84 632,46 064 57,43 885 05,36 8 424 Poradnia ginekologiczna 23 9 049 729,42 9 485 652,32 8 79 933,93 400 520 Poradnia hematologii* 8 930 079,2 986 923,69 926 936,08 9 090 Poradnia onkologiczna 24 2 643 845,20 2 839 94,00 2 665 38,07 64 549 Poradnia onkologii i hematologii dla dzieci* 2 08 289,20 27 493,70 28 823,60 2 502 Poradnia chemioterapii * 4 572 322,00 439 594,50 456 06,50 3 234 * spadek nakładów w 20 r. w stosunku do 200 r., wynika z niewykonania kontraktu w 200 r. Mapa 5. Rozmieszczenie poradni onkologicznych w Małopolsce, w 20 roku 3. miechowski olkuski 2 krakowski proszowicki dąbrowski chrzanowski oświęcimski wadowicki Kraków 4 wielicki bocheński myślenicki brzeski Tarnów 2 tarnowski suski nowotarski limanowski Nowy 2 Sącz nowosądecki gorlicki tatrzański 2 Mapa 6. Rozmieszczenie poradni onkologii i hematologii dziecięcej w Małopolsce, w latach 200-20 32. miechowski olkuski krakowski proszowicki dąbrowski oświęcimski chrzanowski wadowicki Kraków 2 wielicki bocheński myślenicki brzeski Tarnów tarnowski 30 wg danych MOW NFZ 3 wg danych MOW NFZ 32 wg danych MOW NFZ suski nowotarski limanowski Nowy Sącz nowosądecki gorlicki 2 tatrzański
Tabela 8. Świadczenia w zakresie radioterapii w podziale na świadczeniodawców, w województwie małopolskim, w 200 roku 33. Nazwa świadczeniodawcy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Uniwersytecki w Krakowie Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie Szpital Wojewódzki im.św. Łukasza Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Tarnowie Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 200 [zł] Liczba pacjentów Liczba świadczeń Telera dioter apia Brach yterap ia 736 42,00 2 546 736,00 2 566 04,00 523 548 X X X 2 665 90,00 30 439 202,50 30 548 922,00 2 405 2 880 X X 2 852 226,00 3 05 339,00 3 05 696,00 330 374 X 9 908 892,00 2 325 559,64 2 325 629,00 995 24 X * radioterapia śródoperacyjna rozumiana jako procedury: teleradioterapia 3 konformalna - niekoplanarna śródoperacyjna (3d-iort), teleradioterapia śródoperacyjna oraz radioterapia stereotaktyczna z użyciem noża gamma zakontraktowane w ramach teleradioterapii; w 200 r. powyższe procedury nie zostały przekazane do systemów informatycznych MOW NFZ celem rozliczenia, co nie znaczy, że nie są dostępne w powyższych placówkach Tabela 9. Świadczenia w zakresie radioterapii w podziale na świadczeniodawców, w województwie małopolskim, w 20 roku 34. Nazwa świadczeniodawcy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Uniwersytecki w Krakowie Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie Szpital Wojewódzki im.św. Łukasza Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Tarnowie Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 20 [zł] Liczba pacjentów Liczba świadczeń Telera dioter apia Brach yterap ia 2 38 547,00 3 048 984,00 2 38 547,00 768 790 X X X 26 044 884,00 33 753 738,00 26 044 884,00 864 2 23 X X 4 077 756,00 4 282 470,00 zł 4 282 470,00 448 477 X 0 890 948,00 3 202 545,4 0 890 948,00 02 29 X X * radioterapia śródoperacyjna rozumiana jako procedury: teleradioterapia 3 konformalna - niekoplanarna śródoperacyjna (3d-iort), teleradioterapia śródoperacyjna oraz radioterapia stereotaktyczna z użyciem noża gamma zakontraktowane w ramach teleradioterapii; w 200 r. powyższe procedury nie zostały przekazane do systemów informatycznych MOW NFZ celem rozliczenia, co nie znaczy, że nie są dostępne w powyższych placówkach Terapi a izotop owa Terapi a izotop owa Radiotera pia śródoper acyjna* Radiotera pia śródoper acyjna* 33 wg danych MOW NFZ 34 wg danych MOW NFZ 22
Tabela 0. Świadczenia w zakresie radioterapii w podziale na produkty kontraktowe w województwie małopolskim, w 200 roku 35. Zakres Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 200 [zł] Liczba pacjentów Brachyterapia 4 890 492,00 5 64 3,00 5 224 85,00 88 Teleradioterapia 30 433 638,00 42 204 0,64 42 289 404,00 3 202 Terapia izotopowa 839 03,00 048 54,50 032 672,00 223 Tabela. Świadczenia w zakresie radioterapii w podziale na produkty kontraktowe w województwie małopolskim, w 20 roku 36. Zakres Wartości pierwotne kontraktów [zł] Wykonanie [zł] Wartość kontraktów na koniec roku 20 [zł] Liczba pacjentów Brachyterapia 5 48 684,00 5 703 228,00 5 279 724,00 78 Teleradioterapia 36 908 700,00 47 402 94,44 37 382 84,00 2 806 Terapia izotopowa 004 75,00 8 568,00 937 94,00 206 Tabela 2. Liczba specjalistów w wybranych dziedzinach medycyny na terenie województwa małopolskiego w 200 roku (ostatnie dostępne dane w okresie sprawozdawczym) 37. Dziedzina Liczba specjalistów* Radiologia i diagnostyka obrazowa 35 Onkologia kliniczna 22 Chirurgia onkologiczna 3 Onkologia ginekologiczna 7 Chemioterapia 3 Radioterapia 4 Hematologia 5 Onkologia i hematologia dziecięca 6 Medycyna paliatywna 8 * uwzględniono specjalistów II stopnia i lekarzy specjalistów Tabela 3. Liczba specjalistów w wybranych dziedzinach pielęgniarstwa na terenie województwa małopolskiego w latach 200-38. Dziedzina Liczba specjalistów 200 20 Pielęgniarstwo chirurgiczne 84 85 Operacyjne 52 99 Pielęgniarstwo ginekologiczne 35 wg danych MOW NFZ 36 wg danych MOW NFZ 37 na podstawie danych Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego 38 na podstawie danych Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych w Warszawie 23
Dziedzina Liczba specjalistów 200 20 Pielęgniarstwo onkologiczne 46 Pielęgniarstwo przewlekle chorych i niepełnosprawnych / opieki długoterminowej 40 40 Pielęgniarstwo opieki paliatywnej 59 60 Pielęgniarstwo rodzinne dla pielęgniarek 73 73 Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna 2 2 Tabela 4. Aparatura do diagnostyki obrazowej na terenie województwa małopolskiego w 20 roku 39. Aparatura Liczba aparatów Uwagi Systemy rezonansu magnetycznego 2 2 systemów wysokopolowych, 8 systemów niskopolowych, system specjalny Systemy tomografii komputerowej 4 26 systemów wielorzędowych, 8 systemów dwurzędowych spiralnych, 7 systemów jednorzędowych, Angiografy 5 system wysokiej klasy Mammografy 49 najstarszy aparat wyprodukowany w 994 r. Aparaty RTG stacjonarne 225 86 aparatów wyprodukowano do 2000 r. Aparaty RTG radiografia i fluoroskopia 39 jedynie kilkanaście pracowni dysponuje systemami w technice radiografii pośredniej Bardzo istotne informacje, służące pogłębieniu rozeznania dotyczącego dostępności do świadczeń zdrowotnych (zgodnie z art. 0 ust. pkt. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia, Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 49 ze zm.), zawarte są w systematycznie analizowanych sprawozdaniach konsultantów wojewódzkich, w dziedzinach medycyny, którzy są odpowiedzialni między innymi za kreowanie rozwoju reprezentowanych dziedzin na terenie Małopolski. Konsultant wojewódzki w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej, wyposażenie w sprzęt ocenia jako dobre. Wskaźnik nasycenia sprzętem MR w Małopolsce, w 20 r. wynosił 6,06 na mln mieszkańców, w przypadku nowoczesnych systemów wysokopolowych wynosi jedynie 3,33 na mln mieszkańców (w UE 3 na mln mieszk., w USA 25 na mln mieszk.). Wskaźnik nasycenia sprzętem TK wynosi 2,2 na mln mieszkańców, w przypadku nowoczesnych systemów wielorzędowych wynosi jedynie 7,27 na mln mieszkańców (w UE nowej 20-25 na mln mieszk., w UE starej 30 na mln mieszk., w USA 34 na mln mieszk., w Japonii 97 na mln. mieszk.). Ze sprawozdania konsultanta wynika również, że wśród 30 świadczeniodawców biorących udział w Populacyjnym Programie Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, w 20 r. 26 otrzymało pozytywny wynik audytu klinicznego. 39 na podstawie sprawozdania rocznego z działalności konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej, w 20 r. 24
Analiza sprawozdań rocznych konsultantów w dziedzinach medycyny związanych z onkologią (onkologia kliniczna, radioterapia onkologiczna, chirurgia onkologiczna, onkologia ginekologiczna, onkologia i hematologia dziecięca, hematologia) 40, wskazuje na: stosunkowo dobry dostęp do procedur diagnostyczno-terapeutycznych, przeciętny czas oczekiwania na konsultację specjalisty onkologa klinicznego wynosił od -5 dni w zależności od placówki, czas oczekiwania na rozpoczęcie chemioterapii 7-2 dni, czas oczekiwania na przyjęcie do oddziału 0-2 dni, czas oczekiwania na świadczenia z zakresu onkologii klinicznej wynika głównie z niedoborów kadrowych, potwierdza to niewykorzystanie łóżek onkologicznych przy kolejce oczekujących, w 20 r. zwiększono o ok. 0% liczbę procedur w onkologii klinicznej, co jednak nie zaspokoiło istniejącego zapotrzebowania, odnotowano wzrost migracji do innych województw, gdzie chorzy mieli dostęp do programów naukowo-badawczych oraz diagnostyki wysokospecjalistycznej (czas oczekiwania na badanie PET z powodu niewytaczającej wysokości kontraktu publicznym płatnikiem), czas wydania decyzji o terapii niestandardowej, jako jeden z najlepszych w Polsce wynosi do 4 tygodni (w tym opinia konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie onkologii klinicznej jest wydawana w przeciągu 48-72 godz.), przeciętny czas oczekiwania na leczenie radioterapeutyczne nadal był długi i wynosił w niektórych okresach 20 r. 4-6 tygodni, co spowodowane było niewystarczającą liczbą akceratorów, w 20 r. czynnych było 8 aparatów, powinno być przynajmniej co nastąpi po uruchomieniu Ośrodka Onkologicznego w Nowym Sączu (optymalnie 2-4, przyspieszacz liniowy na 300 tys. mieszkańców) 4, niemniej należy zauważyć, że w ciągu ostatnich dwóch lat zwiększenie liczby akceleratorów przybliżyło Małopolskę do wartości oczekiwanych, na przestrzeni 200-20 wycofano jeden akcelerator z użycia w I poł. 20 r., uruchomiono drugi akcelerator w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie w II poł. 200 r., Województwo Małopolskie wsparło to działanie kwotą 300 000,00 zł, natomiast akcelerator do radioterapii śródoperacyjnej nie jest wliczany do tego rodzaju statystyki (w 20 r. nie prowadzono radioterapii śródoperacyjnej), na koniec 20 r. było czynnych 8 aparatów do radioterapii, w tym: 4 w Centrum Onkologii Oddział w Krakowie, 2 w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym, 2 w Tarnowskim Ośrodku Onkologicznym, konieczne jest zwiększenie liczby specjalistów w związku z uruchomieniem kolejnego ośrodka radioterapii w Nowym Sączu, czas oczekiwania na hospitalizację w zakresie chirurgii onkologicznej wynosi -,5 miesiąca w Centrum Onkologii Oddział w Krakowie, w pozostałych ośrodkach do 2 tygodni po zakończeniu wstępnej diagnostyki, wydłużeniu uległ czas oczekiwania na wyniki nowoczesnych badań obrazowych oraz badań histopatologicznych, dostępność do świadczeń do 20 r. była wystarczająca, niemniej należy ją poprawić poprzez rozwój bazy i kształcenie specjalistów, dostępność do świadczeń w zakresie onkologii ginekologicznej została oceniona jako dobra, zwrócono uwagę na konieczność kierowania pacjentek z kompletem badań do ośrodków referencyjnych, celem ustalenia rozpoznania i terapii, sytuacja kadrowa w dziedzinie onkologii klinicznej była bardzo dobra, dostępność do świadczeń z zakresu onkologii i hematologii dziecięcej jest dobra, dzieci z podejrzeniem choroby bezzwłocznie obejmowane są diagnostyką i leczeniem w pozostałych przypadkach termin oczekiwania na konsultację wnosi do 4 dni, opieka nad dziećmi sprawowana jest w miarę możliwości zgodnie z ogólnoświatowym standardem przyjętym w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej, natomiast niezbędne jest odmłodzenie kadry i wypełnienie luki pokoleniowej z uwagi na brak zainteresowania tą specjalizacją (zatrudnieni lekarze tej specjalności mieszczą się przedziale wiekowym 44-62 lat), 40 przedstawione informacje uzyskane na podstawie analizy sprawozdań rocznych z działalności konsultantów wojewódzkich w dziedzinach onkologicznych, w 20 r. 4 Małopolski Program Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 200-203, s. 9 25