JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ MOWY PRZEDSZKOLAKA Kiedy należy skorzystać z porady Logopedy? Jak wspomagać rozwój dziecka? Wskazówki dla Rodziców Terapie wspomagające 1
Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku: 0-1 roku - komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala; 1-2 lat - Używa prawie wszystkich samogłosek, z wyjątkiem nosowych (ą,, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np.: kaczka - kaka, pomidor - midol; 3 lat - porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch); 4 lat - wymawia głoski s, z, c, dz; NORMY ROZWOJOWE 5-6 lat - wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r; 7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia. 2
nie gaworzy, KONIECZNIE UDAJ SIĘ Z DZIECKIEM DO LOGOPEDY, GDY DZIECKO: roczne nie wypowiada sylab, podejrzewamy, że nie rozumie naszych poleceń, 2-latek nie wypowiada prostych słów (mama, baba, tata, dada...), 3-latek nie buduje zdań, 4-latek formułuje jedynie zdania proste, równoważniki zdań, wypowiada zaledwie proste słowa, zniekształca wyrazy, znacznie odstaje w rozwoju mowy od rówieśników, izoluje się, niechętnie bawi się z dziećmi, jest odrzucane przez grupę z powodu gorzej rozwijającej się mowy, w wieku 4 lat nadal mówi niepłynnie, zacina się, powtarza sylaby, nie może "wydusić z siebie słowa", nawykowo oddycha buzią, podczas mówienia wsuwa język między przednie zęby, 4-latek nie wypowiada głosek k, g, l, ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz, 5-latek nie wypowiada l(np. nadal zastępuje przez j) albo nie wypowiada r, s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, k, g, ą, ę, 6-latek nie wypowiada sz, ż, cz, dż, gdy mamy wątpliwości, czy dziecko słyszy. 3
DODATKOWE POWODY DLA KONTAKTU Z LOGOPEDĄ: Ponadto, jeśli już u bardzo małego dziecka zaobserwujemy wolniejszy rozwój takich umiejętności jak siadanie, raczkowanie, gaworzenie, wymawianie pierwszych sylab, słów, to warto już wtedy zgłosić się do logopedy, by ocenił funkcjonowanie narządów mowy, poziom rozwoju narządów artykulacyjnych i ewentualnie zalecił odpowiednie ćwiczenia, które usprawnią narządy mowy i przyspieszą dojrzewanie tych części układu nerwowego, które odpowiadają za rozwój mowy. Może się bowiem okazać, choć oczywiście nie musi, że opóźnienie rozwoju ruchowego dziecka zapowiada opóźniony rozwój mowy. 4
Mów do dziecka. Rozmawiaj z dzieckiem, wciągaj w rozmowę, pytaj o zdanie. Staraj się mówić tak, by dziecko widziało twoją twarz i usta, by nie tylko słyszało, co mówisz, ale i widziało, jak mówisz. Jak najwięcej czytaj dziecku. Śpiewaj z dzieckiem. JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ DZIECKA? Powtarzaj przy dziecku proste wierszyki. Opowiadaj bajki, rozwijaj wyobraźnię dziecka. Pokazuj dziecku świat, opisuj życie, które dzieje się dookoła, nazywaj czynności, które wykonujesz, przedmioty z otoczenia (np. Teraz kroję chleb, popatrz, to jest chleb. Teraz smaruję go masłem. ). Motywuj dziecko do mówienia. Ciesz się z najdrobniejszych sukcesów, nawet jeśli wypowiadane przez malucha słowa czy zdania są jeszcze nieporadne lub niezrozumiałe. Niech dziecko wie, że warto się starać. Nie wyręczaj dziecka, nie mów za niego, nie zgaduj jego potrzeb. Zachęcaj dziecko do mówienia, mówiąc spokojnie i łagodnie. 5
WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW Zwróćcie uwagę u swojego dziecka na: Prawidłowy tor oddechowy (oddychanie przez nos) - dziecko często podczas różnych infekcji oddycha przez usta. Bywa również tak, iż dziecko, które często choruje, ma przewlekły katar - nawet po jego ustąpieniu nadal oddycha ustami. Stan słuchu swojego dziecka -po każdorazowym zapaleniu ucha należy udać się na konsultację do lekarza, aby wykluczyć uszkodzenie słuchu i w związku z tym niedosłyszenie. PAMIĘTAJMY, ŻE PRAWIDŁOWA MOWA ZWIĄZANA JEST Z PRAWIDŁOWYM SŁUCHEM (SŁYSZENIEM). 6
Prawidłowe połykanie pokarmów - sprawdź, czy u dziecka nie utrwalił się infantylny (niemowlęcy) typ połykania pokarmów. Dbałość o uzębienie. Ruchomość języka Podawanie tylko i wyłącznie miękkich oraz płynnych pokarmów (papek) powoduje, że narządy artykulacyjne dziecka "rozleniwiają się". Dziecko nie ćwiczy odpowiednich mięśni narządów artykulacyjnych, w związku z czym jego mowa nie będzie prawidłowa. 7
TERAPIE WSPOMAGAJĄCE Terapia ustno twarzowa jako wspomaganie terapii logopedycznej Sensomotoryka jako wspomaganie terapii logopedycznej - ćwiczenia usprawniają działanie motoryki dużej jak i precyzyjnej m. in. mięśni żuchwy, języka, ust sprawiając, że mowa staje się wyraźna a modulacja głosu bardziej wyrazista. 8