Czym jest zło?
Rodzaje zła według Leibniza: Przykładowe zdanie Wyrazy bliskoznaczne Przeciwieństwa słowa zły Zło moralne grzech Czyn nieetyczn y Adam jest złym człowiekiem. Uwaga zły pies! Występny, podły, okrutny Groźny, ostry, kąśliwy Dobry, cnotliwy łagodny Zło Zło fizyczne cierpienie ból Użyłam złego klucza. niewłaściwy właściwy Zło metafizycz ne niedoskonał ość Wybrakowa nie rzeczy Adam jest dzisiaj na mnie zły Jutro będzie zła pogoda. Wściekły, zagniewany Będzie deszcz, będzie zimno dobrze nastawiony brzydki
Unde malum? (skąd zło?) Tradycja chrześcijańska Tradycja grecka Por. np. Księga Rodzaju Por. np. pisma św. Augustyna Por. np. Fajdros Platona Por. np. Prace i dni Hezjoda
Mówiłem sobie: oto Bóg i oto, co stworzył Bóg. Dobry jest Bóg i bezwzględnie lepszy od wszystkiego, co stworzył. ( ) Gdzież więc jest zło? Skąd i w jaki sposób się do tego świata wkradło? Jaki jest jego korzeń? Co jest jego nasieniem? A może zło w ogóle nie istnieje? ( ) Bo przecież Bóg stworzył wszystkie rzeczy, a będąc dobry, stworzył je jako dobre. Będąc większym i najwyższym dobrem, stworzył te dobra mniejsze, lecz przecież wszystko- i Stwórca, i rzeczy stworzone- wszystko jest dobre( ). Św. Augustyn
Hiob i przyjaciele (Ilja Riepin, 1869, Muzeum Rosyjskie w Sankt Petersburgu) «Nagi wyszedłem z łona matki i nagi tam wrócę. Dał Pan i zabrał Pan. Niech będzie imię Pańskie błogosławione!»
Giovanni di Paolo (c.1403 1483) Pamiętacie Dantego, prowadzonego przez Wergiliusza w głąb piekieł? Jego wędrówka to znakomity obraz zła. Zło w Boskiej komedii jest usystematyzowane wg zasady: mniejsze-gorsze-najgorsze Warto sprawdzić, kto zamieszkiwał poszczególne kręgi piekieł
Filozoficzny problem zła można sformułować następująco: CZYM JEST I DLACZEGO ISTNIEJE ZŁO? DUALIZSTYCZNA INTERPRETACJA ZŁA Zło jest tu pojmowane jako samodzielny byt REALISTYCZNA INTERPRE TACJA ZŁA Zło wyjaśnia jako brak w dobru (bycie)
Interpretacje zła: Interpretacja dualistyczna zła Istotą tej interpretacji jest fakt przyjmowania istnienia zła jako samodzielnego bytu-substancji. Świat pojmowany jest jako rzeczywistość złożona z bytówsubstancji dobrych i złych. Przyczynę tego stanu rzeczy upatruje w tym, że całą rzeczywistością rządzą dwie zasady: dobra i zła. (za: A. Maryniarczyk, Zeszyty z metafizyki, cz.iv) Interpretacja realistyczna zła Interpretacja ta odmawia złu samodzielnej bytowości. Znaczy to, że odrzuca istnienie samodzielnych postaci zła, takich jak choroba jako taka, wojna jako taka, krzywda jako taka, które miałyby samodzielne istnienie, a więc byłyby bytami. Wskazuje się natomiast na człowieka, który jako byt realny ma chorą wątrobę czy chore serce, na ludzkie działanie nakierowane na własną korzyść kosztem drugiego ( ).Zło zatem istnieje w bytach jako jakiś brak w nich samych. (za:a. Maryniarczyk, Zeszty z metafizyki, cz.iv)
Przegląd niektórych koncepcji zła: Epikur Zło jest czymś pozornym, w naturze nie ma zła; Wprowadzenie czwórmianu leczniczego Platon Istnienie dwóch światów dobra i zła, idei i materii Schopenhauer Cały świat jest zły i stanowi przejaw zła; Człowiek człowiekowi wilkiem ; Skrajny pesymizm Filozofia arystotelesowskotomistyczna Świat, w którym żyjemy, jest światem dóbr, z których człowiek powinien nauczyć się racjonalnie korzystać; Pytając o przyczynę zła, możemy pytać o przyczynę powstania braku w bycie; To, co nie istnieje, nie może mieć przyczyny i jako takie nie może być poznawalne
Czy zło jest konieczne? Zastanawiając się nad tym problemem, zwrócimy uwagę na następujące pojęcia: światy możliwe, teodycea, optymizm, świat najlepszy z możliwych
Kombinacje który świat powinien wybrać Stwórca? Przyjmijmy dwie zmienne: istnienie moralnego zła i istnienie wolnej woli. nie ma zła i nie ma wolnej woli nie ma zła, ale jest wolna wola jest zło, ale nie ma wolnej woli jest zło i jest wolna wola
Teodycea czyli: czy istnienie zła da się pogodzić z istnieniem dobrego i wszechmocnego Boga? Fragmenty z Leibniza: Zło można ujmować w sensie metafizycznym, fizycznym i moralnym. Zło metafizyczne polega na zwykłej niedoskonałości, zło fizyczne na cierpieniu, a zło moralne na grzechu. Chociaż więc zło fizyczne i zło moralne nie są wcale konieczne, wystarcza, że są one możliwe na mocy wiecznych prawd. A ponieważ ów niezmierzony obszar prawd zawiera wszystkie możliwości, musi istnieć nieskończona wielość możliwych światów, zło musi wchodzić w skład wielu z nich i nawet najlepszy ze wszystkich światów musi je zawierać. To właśnie skłoniło Boga do przyzwolenia na zło. Zło metafizyczne wynika z samej istoty tworzenia: to, co stworzone, musi być niedoskonałe, ponieważ inaczej byłoby boskie; Zło fizyczne może pełnić funkcje użyteczną lub służyć jako kara ku poprawie; Zło moralne następstwo ludzkiej wolności i podstawa do zbawienia.
To jest Ala Ala ma skrzypce I umie już wybierać nutki Ukryte między smyczkiem a strunami Jeszcze fałszuje Jest dopiero w trzeciej klasie Ale wtedy błąd tylko wzmacnia nadzieję Na mistrzowski koncert Po którym będą długie oklaski i kwiaty Ala zaczyna utykać na lewą nogę Coś Jakby igła Tkwi w lewym biodrze Lekarz powiedział Ala ma raka Ala ma raka Ale jeszcze o tym nie wie W Rabce licytuje swoje nieszczęście Na sanatoryjnej giełdzie bólu I jeszcze przegrywa Romek z Gliwic Miał przecież operację A ona tylko zastrzyki Ala miała naświetlania Od których wypadły jej włosy Nosi perukę Bardzo ładną Tak ładną ze niektórzy mówią Popatrz jakie piękne włosy Ma ta dziewczynka Ala na noc zakłada na łysą głową Wełnianą czapeczkę Żeby było cieplej I żeby ręce mamy kiedy ją gładzi I żeby wargi ojca kiedy ją całuje Nie były takie zimne Ala ma przerzuty Rak umieścił się w czaszce I zjadł oczy Kiedy Wojtek przyniósł różę Ala poprosiła Wojtku pomóż mi zobaczyć różę Alu O dotknij palcami tutaj Widzisz jak ostre sa jej kolce Widzisz jak płaskie i ząbkowane sa jej listki Widzisz jak aksamitne są jej płatki Widzisz jak róża pachnie Alu Wojtku nie Nie widzę jak róża pachnie Ala już nie widzi nie słyszy nie mówi Kiedy znowu przyszedłem Palcami próbowała zobaczyć moją twarz Włosy ręce Na próżno Rozpoznała mnie dopiero Po grubo haftowanym krzyżyku na stule Otworzyła wargi I zamilczała Ostatnie ślepe i nieme słowo
Warto przeczytać: M.A. Krąpiec, Dlaczego zło? A. Maryniarczyk, Zeszyty z metafizyki, cz.iv D. Alighieri, Boska komedia Platon, Fajdros Schopenhauer, Wola i nicość Leibniz, Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła Kołakowski, Leibniz i Hiob. Metafizyka zła i doświadczenie zła