Polonistyka za granicą (Francja, Leningrad). Biuletyn Polonistyczny 8/24, 111-116 1965
V. RÓŻNE 1. POLONISTYKA ZA GRANICĄ A. P o lo n is ty k a we F r a n c ji Rozwój studiów p o lo n isty c z n y c h we F r a n c j i, powolny co prawda, a le p o s tę p u ją c y n aprzód i s t a ł y, j e s t uwarunkowany dwiema o k o lic z n o ś c ia m i, p o zo stający m i w śc is ły m zw iązku ze sobą: 1) s t u d i a p o lo n is ty c z n e ro z p o c z y n a ją s ię d o p ie ro po m atur z e, n ie m ają bowiem o p a rc ia w n au czan iu ję z y k a p o l sk ie g o w sz k o le ś r e d n i e j. S tąd k o n ieczn o ść o rg an izo w a n ia w stępnego k u rsu ję z y k a p o lsk ie g o w sz k o le w yższej i spowodowane tym z w o ln ie n ie tempa w yższych stu d ió w p o lo n is ty c z n y c h o ra z p łynące s tą d o p ó ź n ie n ia w porówn a n iu ze stu d ia m i w z a k re s ie innych języków now ożytnych; 2) s tu d ia p o lo n is ty c z n e n ie s tw a rz a ją z a c h ę ca ją c y c h warunków do p rak ty czn eg o u rz ą d z e n ia s i ę w ż y c iu,p r z y c ią g a ją w ięc je d y n ie małe lic z b y słu c h a c z y, co z k o le i powoduje g o rsze w arunki o rg a n iz a c y jn e w porów naniu ze stu d ia m i innych języków now ożytnych. W y siłk i o rg an izato ró w studiów p o lo n is ty c z n y c h we F r a n c ji z m ie rz a ją te d y do r o z w in ię c ia badań naukowych, do w y k s z ta łc e n ia polonistów -naukow ców zdolnych do w spółpracy z naukowcami p o ls k im i. Perspektyw y w tym z a k r e s ie są d la p o lo n is ty k i f r a n c u s k ie j pom yślne, na co w skazuje ro sn ą c a lic z b a d o k to ra tó w.
- 112 - O środki p o lo n is ty c z n e Trzy k a te d ry p o s ia d a ją u p ra w n ie n ia do wydawania p ełn y ch dyplomów u n iw e rs y te c k ic h z p o lo n is ty k i (dyplom u k o ń c z e n ia wyższ y c h studiów - Diplôme d E tudes S u p é rie u re s - lu b d o k to ra tów ). 1. P a ry ż : S orbona, K a te d ra Języ k a i L i t e r a t u r y P o ls k ie j K ierow nik K a te d ry : J. B o u r r i l l y, p r o f e s o r ; p an i H.S trem ouchow, w ykładow czyni; J.B ło ń s k i, le k to r, S.F ry b e s, K ierow nik Ośrodka K u ltu ry P o l s k i e j na U n iw e rsy te c ie, w ykładow ca,prowadzący wykłady z le c o n e. P ro f. J. B o u r r i l l y p rzygotow uje d la Wydawnictwa Armand C o lin p o d rę c z n ik u n iw e rs y te c k i h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o l s k i e j, k tó re g o ukoń czen ie p rzew id u je na k o n iec 1966 r. Zam ierzona o b ję to ś ć - ok. 225 s t r. d ru k u. / 2. E cole N a tio n a le des Langues O r ie n ta le s, K a te d ra Języ k a 1 C y w iliz a c ji P o l s k i e j. K ierow nik K a te d ry : p r o f. E.Decaux; M aria S z u re k -W is ti,a s y s te n t, M ichel L aran, p ro fe s o r i g e o g r a f ia ). 3. Nancy: K a te d ra Języ k a 1 L it e r a t u r y P o ls k ie j K ierow nik: ( h i s t o r i a Z.M arkiew icz, wykładow ca, D. M aniewska, le k to r k a Poza tym w 2 o śro d k ach, p o s ia d a ją c y c h u p ra w n ie n ia do wydaw ania n ie p e łn y c h dyplomów: w T u lu z ie i A ix -e n -P ro v e n c e, wyk ła d a n e s ą ję z y k i l i t e r a t u r a p o ls k a. 1. T u lu z a : E.M arek, a s y s t e n t, M. Benda, le k to r 2. A ix -en -P ro v en ce : L.K o ło d z ie j, a s y s t e n t. W n a stę p u ją c y c h o śro d k ach u n iw e rs y te c k ic h zorganizowane są le k t o r a t y ję z y k a p o ls k ie g o : Bordeaux: C lerm o n t: G renoble : L i l l e : Lyon: A. U latow ska, le k to r C. De G eorge, le k to r k a (przew idyw ana je s t zmiana na stan o w isk u l e k t o r a ) B.Hamel, l e k t o r W.Godlewski, l e k t o r B.S zabłow ska, le k to r k a S tr a s b u r g : ff ł.k r y s iń s k i, l e k to r
- 113 - Ponadto nauka ję z y k a p o lsk ie g o zorganizow ana j e s t w: L i l l e, na Wolnym W ydziale F ilo lo g ic z n y m i w W yższej S zkole Dzienn i k a r s k i e j (W.Godlewski ), w M etz: w Kolegium L ite ra c k im K r y s iń s k i). W reszcie O środek K u ltu ry P o ls k ie j (Wł. przy U niw ersyte c ie Paryskim u c z e s tn ic z y rów nież w nau czan iu ję z y k a p o l sk ieg o na S o rb o n ie. N auczanie ję z y k a p o lsk ie g o Obejmuje w s z y s tk ie s z c z e b le : od k ursu p o c z ą tk u ją ce g o aż do k u rsu d la zaawansowanych. é c o le des Langues O r ie n ta le s : program studiów obejm uje 3 l a t a. A bsolw enci o trzy m u ją tzw. Dyplom z u k o ń czen ia W yższych Studiów (Diplôme d E tudes Supér i e u r e s ), upow ażniający do zajm owania pewnych stan o w isk w s łu ż b ie dyplo m aty czn ej i a d m i n i s t r a c j i. K a te d ra i l e k t o r a t y w u n iw e rs y te ta c h p o s ia d a ją k u rs 2 -lu b 3 - l e t n l. P o lo n is ty k a j e s t przedm iotem dyplomu m a g is te rs k ie g o. W szystkie l e k to r a ty w ydają św iadectw a u k o ń czen ia i zd o b y cia 9 u m ie ję tn o ś c i p ra k ty c z n y c h ( C e r t i f i c a t d*e tudes P r a tiq u e s ), o b ejm u jący ch : p rz e k ła d z j ę z. p o lsk ie g o na fra n c u s k i,k o n w e rs a c ję o ra z h i s t o r i ę i c y w iliz a c ję. N ie k tó re le k t o r a t y p rz y g o to w ują rów nież do tzw. C e r t i f i c a t de P h i l o l o g i e.k ated ry (P ary ż, Nancy i L i l l e ) s ą upraw nione do wydawania p ełn y ch dyplomów mag i s t e r s k i c h z p o lo n is ty k i (3 z a ś w i a d c z e n i a,ś c i ś l e j 3 z ak resy - wymienione wyżej u m ie ję tn o ś c i p rak ty czn e i f i l o l o g i a o ra z l i t e r a t u r a ). Język p o ls k i może byó drugim przedm iotem przy " a g ré g a tio n " z r u s y c y s ty k i. Tematy p ra c dyplomowyoh (po ukończeniu studiów w yższy ch ); B e a u d e la ire a P o lsk a (Roger D upont); M o lier a Bohomoleo ( I r e ne P a t a l a s ) ; L i t e r a t u r a p o ls k a we F r a n c j i po r. 1945 ( S tr a s b u r g ) ; "Noce i d n ie " M.D ąbrow skiej; C zasow niki w y rażają c e s t a n w gram atyce p o ls k ie j (B ordeaux); P o lsk a w tw ó rczo ś c i B alzaka (P a ry ż ). Tematy rozpraw d o k to rs k ic h : K a t r i e l Ben - A rie : Dramaty Z a p o ls k ie j (P ary ż, s i ę w l i s t o p a d z i e 1965 r. ) obrona o d b y ła
- 114 - G. S ig a l: Pow ieść h is to r y c z n a w l i t e r a t u r z e r o s y j s k i e j i p o l s k i e j, od P u szk in a do S ie n k ie w icza (A ix -en -P ro v en ce) J.B. Neveux: W.G odlew ski: J.D e lo b e l: L.K o ło d z ie j: Progmatyzm f ilo z o f ic z n o - p o e ty c k i M ick iew icza (p ra c a ukończona, obrona w k ró tc e ). P olacy i Niemcy w tw ó rc z o śc i S ie n k ie w ic z a (na u k o ń c z e n iu ). P o ezja J.K asp ro w icza; 0 b o h a te rsk im koniu i walącym s i ę domu - p rz e k ła d (w to k u ) U życie przysłówków dopełniaczow ych M aria S z u re k -W is ti: Obraz P o ls k i w o p isa c h podróży p o d ró ż n i ków fra n c u s k ic h w XVIII w. (1764-1795) S. C lém ent: Z.K ra s iń s k i 1 romantyzm e u r o p e js k i; p rz e k ła d "A g ezy lau sza J.S ło w ack ieg o O lga S z e re r-w irs k i: K oncepcja w o ln o ści w l i t e r a t u r z e p o ls k ie j XIX w. M aria L e c le z io : P ow stanie listo p ad o w e w ś w ie tle utworów S łu ch acze p o lo n is ty k i: p is a r z y fra n c u s k ic h i a n g lo -a m e ry k ań sk ich. W iększość słu c h a c z y j e s t pochodzenia p o lsk ie g o lu b p o l s k o -fra n c u s k ie g o. Jednakże tu 1 ówdzie s tw ie r d z ić można w z ro st lic z b y słu c h a c z y pochodzenia fra n c u s k ie g o.. We w sz y stk ic h k u rsa c h ję z y k a p o lsk ie g o l i c z b a słu ch aczy w ynosi: n a pierw szym k u rs ie ok. 10, przy końcu stu d ió w : 5-6. Z w iększa s ię l i c z b a słu ch aczy k u rsu l i t e r a t u r y porów naw czej, k tó re g o program obejm uje rów nież l i t e r a t u r ę p o ls k ą. D z ię k i temu ok. 200 studentów w P ary żu, ja k a ś s e tk a w Tul u z i e wprowadzona jest w problem atykę l i t e r a t u r y p o l s k i e j (P a ry ż : R enesans i humanizm; J.K ochanow ski; T uluza: Romantyzm; A.M ick iew icz. O parte na m a te ria ła c h n ad esłan y ch p rz e z p r o f. J. B o u r r i l l y B. P o lo n is ty k a w L en in g ra d z ie Studium h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o ls k ie j w L e n in g ra d z ie skup ia s i ę głów nie na K ated rze S la w is ty k i W ydziału F ilo lo g ic z n e go U n iw e rsy te tu L e n ln g ra d z k ieg o. Prace naukowe z z a k re su d z ie jów p o ls k o - r o s y js k ic h związków l i t e r a c k i c h wykonywane są przez w spółpracow ników I n s t y t u t u L ite r a tu r y R o s y js k ie j (Dom P u sz k i-
- 115 - n a) A kadem ii Nauk ZSRR o ra z W ydziału H is to ry c z n o - F i l o l o g i c z nego I n s t y t u t u Pedagogicznego im. A.H ercena. K a te d ra S la w is ty k i U n iw ersy tetu L en in g rad zk ieg o o p u b lik o w ała w ram ach s e r i i " F ilo lo g ia S łow iańska" w r. 1964 dwa z e s z y ty zbiorow e, pośw ięcone h i s t o r i i l i t e r a t u r s ło w ia ń s k ic h, językoznaw stw u słow iańskiem u i s t y l i s t y c e. Oba z e sz y ty zaw ier a j ą rów nież p race p o lo n is ty c z n e. Pierw szy sp o śró d ty c h z e szytów pośw ięcony j e s t problem atyce h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e j, d ru g i zaś - zagadnieniom ję z y k a i s ty lu p is a rz y s ło w ia ń s k ic h. W z e s z y c ie pierw szym z n a jd u ją s ię n a s tę p u ją c e p race p o lo n i s ty c z n e : P.G lin k in, K siążk a o Zygmuncie Sierakow skim (r e c e n z j a k s ią ż k i A.Smlrnowa p t. "Zygmunt S ie ra k o w sk i", wyd. Akadem ii Nauk ZSRR 1959); re c e n z ja W.Zołotowej k s ią ż k i F. Pepłow ak ieg o p t. Słow nictw o i f r a z e o lo g ia p o ls k ie j p u b lic y s ty k i o k re su O św ieoenia i romantyzmu Warszawa 1961; a r ty k u ł W.L ejk in e j- S w ir s k ie j p t. "Rewolucyjny poemat Jan a W oźniakow skiego1! Z eszy t d ru g i (rów nież zbiorow y) p t. " S tu d ia nad e s te ty k ą słow a i sty le m l i t e r a t u r y p ię k n e j, wyd. U n iw e rsy te tu L en in g ra d z k ie g o, L en in g rad 1964, p rz y n o si n a s tę p u ją c e p race p o lo n is ty c z n e : J.M a c iu so w ic z a - "A n tro p o m o rfiz a c ja w p o w ieści Ig o r a New erlego p t. "Leśne m orze" o ra z G.W ołoszynej - "N ie k tó re problem y badań nad języ k iem i sty le m J u liu s z a S ło w ack ieg o ". K a te d ra S la w is ty k i U n iw e rsy te tu L en in g rad zk ieg o p rz y g o to w a ła do druku n a stę p n y z e s z y t zbiorow y s e r i i " F ilo lo g ia S ło w iań sk a" (ukaże s i ę w roku 19'65), w którym opublikow any b ę d z ie a r ty k u ł d o c e n ta W.Obolewicza pośw ięcony c h a r a k te ry s ty c e ogólnego s ta n u ro s y js k ie g o i p o lsk ie g o lite r a tu r o z n a w s tw a w z a k r e s ie p o l o n is ty k i. K a te d ra u k o ń czy ła przygotow anie k s ią ż k i zb io ro w ej pośw ięconej p am ięci E.J a k u b ie ń s k ie j. Z p ra c p o lo n isty c z n y c h z a w ie ra a r ty k u ł W. O bolew icza "K ronika Anonima G a lla ". S pośród rozpraw kandydackich w z a k re s ie p o lo n is ty k i ukończona rozpraw a P.G lin k in a na tem at "N arcyza Żm ichowska". W.0- b o lew io z k o n ty n u u je p racę nad rozpraw ą d o k to rsk ą na tem at " H is to r ia l i t e r a t u r y p o ls k ie j i problem y badań nad ludowoś c i ą ".
- 116 - I n s t y t u t L i t e r a t u r y R o s y js k ie j Akadem ii Nauk ZSRR (Dom P u szk in a j : W r. 1964 wykonano n a s tę p u ją c e p ra c e : 1. R ecen zja L.Jerszo w a k s ią ż k i S.P o lla k a "Wyprawa za t r z y mor z a ", Warszawa 1964. 2. R o z d z ia ł k s ią ż k i R.D m itrije w e j "P ow ieści o sp o rz e ż y c ia i ś m ie rc i",p o św ię c o n y Rozmowie M is trz a ze ś m ie rc ią. W toku p ra c a nad ro z d z ia łe m o r o s y js k o - p o ls k ic h zw iązk ach l i t e r a c k i c h w X V III w. ( a u to r : L.Row niakow a),stanowiącym c z ę ść w ię k s z e j m o n o g ra fii opracow anej p rzez s e k to r w zajem nych zw iązków r o s y j s k i e j l i t e r a t u r y i l i t e r a t u r obcych I n s t y t u t u pod k ie ru n k ie m czło n k a A kadem ii M.A leksieje~»a. P raca b ę d z ie z a kończona w r. 1965. W ydział H is to ry c z n o -F ilo lo g ic z n y I n s t y t u t u P edagogicznego im. A.H ero en a: A.G rig o riew uk o ń czy ł rozpraw ę d o k to rs k ą na tem at " L i t e r a t u r a r o s y js k a za g r a n ic ą ". Z w iązki r o s y js k o - p o ls k ie, począwszy od połowy XVIII w. po r. 1960, omówione s ą w r o z d z i a l e V, c z. 1 p t. "K raje s ło w ia ń s k ie " o ra z w osobnym r o z d z i a l e w I I c z ę ś c i ro zpraw y. Wydawnictwa le n ln g r a d z k ie w ydały w r. 1964 s z e re g p rz e kładów l i t e r a t u r y p o l s k i e j. Między innym i "Humor p o ls k i" (Wyd. " I s k u s s tw o " ), " P o ls k ie leg en d y ludowe i b a jk i" (wyd. "Chudoż e s tw ie n n a ja L i t e r a t u r a " ), A.Z elw erow icz "O pow ieści s ta re g o K om edianta" (wyd. " Isk u s stw o ").W w ydaw nictw ie "C hudożestw lenna j a L i t e r a t u r a " zakończono p racę nad p rzekładem "Kom ediantki" i "Fermentów" Wł. Reym onta. L.Rowniakowa i W.Baskakow I n s t y t u t L it e r a t u r y R o s y js k ie j AN ZSRR 2. MIĘDZYNARODOWY KURS WAKACYJNY UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO DLA SLAWISTdW W d n ia c h od 22 s i e r p n i a do 20 w rz e ś n ia 1965 r. odbył s ię na U n iw e rsy te c ie W arszawskim d z i e s i ą t y M iędzynarodowy Kurs d la S law istów zorganizow any p rz e z Studium Języ k a i K u ltu ry P o l-