INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL KONSULTANT - KOD 235905 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny. 2) Sytuacja na rynku pracy. 3) Prognozy i plany zatrudnienia. Oczekiwania pracodawców. 4) Kształcenie w zawodzie. 5) Informacje dodatkowe. Literatura. 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej. ANEKS 1
Nauczyciel konsultant to jeden to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 01 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 114) opatrzony kodem 235905. W poprzedniej wersji klasyfikacji zawód ten nosił tą samą nazwę ale inny kod (235902). 1) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 1 - diagnozowanie stanu kwalifikacji nauczycieli; - współdziałanie z nadzorem pedagogicznym, nauczycielami doradcami metodycznymi przy określaniu potrzeb doskonalenia nauczycieli; - organizowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli w zakresie specjalistycznym, metodycznym i wychowawczym, we współpracy ze szkołami wyższymi, zakładami kształcenia nauczycieli i innymi instytucjami prowadzącymi działalność edukacyjną; - organizowanie doskonalenia doradców metodycznych, kadry kierowniczej, pracowników nadzoru pedagogicznego i innych pracowników oświaty; - koordynowanie pracy nauczycieli doradców metodycznych oraz udzielanie im merytorycznej i metodycznej pomocy; - zbieranie, opracowywanie i upowszechnianie informacji pedagogicznej; - inspirowanie innowacji, postępu pedagogicznego w szkołach i placówkach oświatowowychowawczych oraz otaczanie tych działań opieką merytoryczną; - propagowanie i upowszechnianie nowych metod, technik i środków w nauczaniu i wychowaniu; - organizowanie wymiany doświadczeń między szkołami i nauczycielami prowadzącymi działalność innowacyjną; - udzielanie pomocy nauczycielom ubiegającym się o stopnie specjalizacji zawodowej; - pozyskiwanie lub opracowywanie oraz wydawanie i upowszechnianie materiałów metodycznych i pomocniczych dotyczących doskonalenia warsztatu pracy nauczyciela i postępu pedagogicznego; - współdziałanie z innymi placówkami doskonalenia nauczycieli. Zadanie dodatkowe: - pełnienie funkcji nadzoru pedagogicznego. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania (grupa duża 3 23) Przykładowe zawody dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania: nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu, nauczyciel konsultant, nauczyciel matematyki, nauczyciel muzyki, nauczyciel przedszkola, nauczyciel wychowania fizycznego, pedagog, wykładowca na kursach (edukator, trener), trener osobisty (coach, mentor, tutor), itp. 1 http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow (21.08.2015 r.) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 2
Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania określono 4 kompetencje tj.: Kompetencja 1 Dbałość o rozwój i relacje: to nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia poprzez współpracę w rozwiązywaniu problemów z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. Kompetencja 2 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Kompetencja 3 Otwartość na innych: pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywania chęci ich zrozumienia. Kompetencja 4 Rozwiązywanie konfliktów: to osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) SYTUACJA NA RYNKU PRACY Liczba osób zarejestrowanych w PUP woj. kujawsko-pomorskiego w opisywanym zawodzie nie przekroczyła w analizowanych latach liczby 4. Najwięcej ofert na jedno miejsce pracy przypadło w roku 2011 5 ofert pracy na osobę. W I półroczu 2016 r. w rejestrach pup pojawiła się 1 osoba z tym zawodem, która pozostała na koniec okresu sprawozdawczego w rejestrach. W tym czasie nie zgłoszono 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 3
żadnego wolnego miejsca pracy w tym zawodzie. Ze względu na liczbę zgłaszanych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej zawód Nauczyciel konsultant w latach 2014-2010 sklasyfikowany został jako deficytowy 5, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W 2015 r. zarejestrowała się 1 osoba z tym zawodem i zgłoszono do pup w całym województwie 1 wolne miejsce pracy (z tego względu zawód sklasyfikowano jako zrównoważony), natomiast na koniec roku w rejestrach nie było żadnej osoby. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 6. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. Zawód nauczyciel konsultant w 2015 r. nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Dane dotyczą rejestrów urzędów pracy i zamieszczone zostały w tabeli 1. w aneksie. 3) PROGNOZY I PLANY ZATRUDNIENIA. OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW 7 W badaniu ankietowym pracodawców w 2012 r. planowano zatrudnienie 1 osoby w firmie zatrudniającej pow. 50 osób, w której powodem zatrudnienia było uzupełnienie braków kadrowych. Od kandydata oczekiwano znajomości obsługi komputera, posiadania prawa jazdy kat. B oraz wszystkich wyżej wymienionych cech. W 2011 r. zgłoszono 5 ofert pracy niesubsydiowanych w podmiocie zatrudniającym powyżej 50 osób w powiecie bydgoskim, uzasadnianych uzupełnieniem braków kadrowych. Od kandydatów na to stanowisko oczekiwano: umiejętności biurowych, szybkości uczenia się, staranności w wykonywaniu pracy, obowiązkowości, radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami, umiejętności pracy zespołowej, gotowości do podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz ambicji i samodzielności. Wymagano również wykształcenia wyższego. Natomiast w tym samym roku nie planowano zwolnień w zawodzie nauczyciel konsultant. W pozostałych latach nie planowano zatrudniania ani zwalniania osób z tym zawodem. Zawód nauczyciel konsultant znalazł się w perspektywie zatrudnienia do 2018 r. z 1 wskazaniem. 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania zrealizowanego latach 2010-2014. znajdują się na stronie internetowej WUP (www.wup.torun.pl) oraz Projektu (www.podlupa.wup.torun.pl). 4
W ofertach internetowych 8 (analiza przeprowadzona w dniu 27.10.2016 r.) nie znaleziono miejsc pracy w tym zawodzie. 4) KSZTAŁCENIE W ZAWODZIE. Wymagania dotyczące wykonywania zawodu Nauczycielem konsultantem może zostać nauczyciel każdej specjalności, który będzie spełniał wymagania dotyczące wykonywania zawodu (poniżej). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z dnia 27 listopada 2009 r.) na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) na stanowiskach nauczycieli-konsultantów mogą być zatrudnieni nauczyciele posiadający: 1) studia magisterskie i przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w placówce doskonalenia, określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli; 2) stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego; 3) co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej. Zgodnie z w/w rozporządzeniem doskonalenie w zawodzie nauczyciel-konsultant mogą prowadzić wyłącznie placówki doskonalenia posiadające akredytację i publiczne placówki doskonalenia o zasięgu ogólnokrajowym prowadzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, publiczne placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych prowadzone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz publiczne placówki doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa. 5) INFORMACJE DODATKOWE. LITERATURA. PRZYDATNE LINKI: http://cen.bydgoszcz.pl/ Opracowanie: Wiesława Janaszek doradca zawodowy CIiPKZ Bydgoszcz Akceptacja: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ Bydgoszcz 8 www.pracuj.pl www.praca.pl www.infopraca.pl www.olx.pl www.gratka.pl www.gowork.pl www.gazetapraca.pl www.praca.money.pl www.praca.wp.pl www.jooble.pl 5
6) MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie nauczyciel konsultant w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako nauczyciel konsultant w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód nauczyciel konsultant jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w żadnym kraju EOG zawód nauczyciel konsultant nie jest regulowany. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem nauczyciel konsultant wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla specjalistów szkolnictwa zgłoszonych zostało 5604 oferty pracy z 25 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy znajduje się w Niemczech (1174 oferty), Wielkiej Brytanii (1165 ofert), Francji (841 ofert), Szwecji (683 oferty), Belgii (537 ofert) i Republice Czeskiej (322 oferty) - dane wg stanu na dzień 4.11.2016 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie nauczyciel konsultant w krajach EOG powinny posiadać wykształcenie wyższe magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym oraz mieć stopień zawodowy nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego co wiąże się z kilkuletnim doświadczeniem jako nauczyciel. Niezbędna jest umiejętność inspirowania, organizowania i prowadzenia doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej publicznych oraz niepublicznych szkół i placówek oświatowych. Wymagane są też takie predyspozycje jak: umiejętność pracy w grupie, zdolność analitycznego myślenia, operatywność, komunikatywność, dyspozycyjność, odpowiedzialność, kreatywność, chęć gromadzenia i upowszechniania informacji pedagogicznych. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 6
ANEKS TABELA 1. BEZROBOTNI I ZGŁOSZONE WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL KONSULTANT W LATACH 2011-2015 Lata Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2015 1 0 0 0 1 0 2014 1 0 0 0 3 0 2013 0 0 0 0 3 0 2012 0 0 0 0 3 0 2011 2 0 2 0 10 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za lata 2011-2015 r. 7