Stopniowanie przymiotnika (komparatiivi, superlatiivi) Pobrano z www.suomika.pl Stopniowanie przymiotnika Stopniowanie przymiotnika to tworzenie form w stopniu wyższym (komparatiivi) i stopniu najwyższym (superlatiivi). Positiivi (stopień równy) Stopień równy to forma podstawowa przymiotnika, np. kaunis (piękny), hyvä (dobry).
Tą formę zastosujemy, jeśli dwie rzeczy mają taką samą wartość. Używamy ze zwrotem yhtä kuin (tak samo jak), np. Mikko on yhtä pitkä kuin Pekka. (Mikko jest tak samo wysoki jak Pekka.) Komparatiivi (stopień wyższy) Stopień wyższy używamy do wyrażania porównań, jeśli jedna rzecz ma wyższą wartość. Często używamy z wyrazami w partitiivi lub słówkami kuin (niż), yhä (coraz), vielä (jeszcze), paljon (dużo), vähän (trochę), ei yhtään (wcale), mitä, sita (im, tym), kumpi (który z dwóch), np. Viro on Suomea pienempi. (Estonia jest mniejsza od Finlandii.) = Viro on pienempi kuin Suomi. (Estonia jest mniejsza niż Finlandia.) Leijona on isompi kuin hiiri. (Lew jest większy niż mysz.) Tilanne on yhä huonompi. (Sytuacja jest coraz gorsza.) Tuo huone on vielä pienempi. (Tamten pokój jest jeszcze mniejszy.) Tuo paita on paljon ohuempi kuin tämä. (Tamta koszula jest dużo cieńsza niż ta.) Isä on ollut vähän väsyneempi viime aikoina. (Ojciec jest ostatnio trochę bardziej zmęczony.) Elokuva ei ole yhtään parempi kuin kirja. (Film wcale nie jest lepszy od książki.) Mitä huonompi päivä, sitä parempi yö. (Im gorszy dzień, tym lepsza noc.) Kumpi teistä on vanhempi? (Który z was jest starszy?)
Stopień wyższy tworzymy dodając końcówkę mpi do rdzenia wyrazu. Należy też pamiętać o pewnych regułach: 1. Końcówkę mpi dodajemy do rdzenia wyrazu. Rdzeń wyrazu to forma przymiotnika utworzona w przypadku genetiivi bez końcówki n. Przykłady: heikko (słaby) > forma genetiivi to heikon > rdzeń to heiko- > stopień wyższy to heikompi (słabszy) kaunis (piękny) > forma genetiivi to kauniin > rdzeń to kaunii- > stopień wyższy to kauniimpi (piękniejszy) 2. Dwusylabowe wyrazy zakończone na jedną krótką samogłoskę a/-ä, zamieniają ją na e. Przykłady: kuiva (suchy) > kuivempi (suchszy) syvä (głęboki) > syvempi (głębszy) ALE: ahkera (pilny) > ahkerampi (pilniejszy) ponieważ wyraz jest trzysylabowy, nie dochodzi to wymiany końcówki; vapaa (wolny) > vapaampi (bardziej wolny) ponieważ wyraz jest zakończony na długą samogłoskę aa, nie dochodzi to wymiany końcówki; vaikea (trudny) > vaikeampi (trudniejszy) ponieważ wyraz jest trzysylabowy zakończony na dwie samogłoski, nie dochodzi to wymiany końcówki. 3. Występują wyjątki przy tworzeniu stopnia wyższego: hyvä (dobry) > parempi (lepszy) pitkä (długi) > pidempi / pitempi (dłuższy) kiva (fajny) > kivampi / kivempi (fajniejszy) lyhyt (krótki) > lyhyempi / lyhempi (krótszy)
Superlatiivi (stopień wyższy) Stopień wyższy używamy, jeśli jedna rzecz ma najwyższą wartość wśród reszty. Często używamy z wyrazami w elatiivi (-sta/-stä) oraz genetiivi (-n) oraz słówkami kaikkein / kaikista (ze wszystkich), toiseksi (drugi). Przykłady: Hän oli meistä kolmesta nopein. (On był z nas trzech najszybszy.) Hän on maailman vahvin nainen. (Ona jest najstarszą kobietą na świecie.) Tämä hame on kaikkein halvin. (Ta spódnica jest najtańsza ze wszystkich). Olin toiseksi nopein. (Byłam druga najszybsza). Natomiast mitä użyjemy do tworzenia tzw. stopnia najwyższego absolutnego, np. Kirja oli mitä mielenkiintoisin. (Książka była niesamowicie ciekawa.) Stopień najwyższy tworzymy dodając końcówkę in do rdzenia wyrazu. Należy też pamiętać o pewnych regułach: 1. Końcówkę in dodajemy do rdzenia wyrazu. Rdzeń wyrazu to forma przymiotnika utworzona w przypadku genetiivi bez końcówki n. Przykłady: heikko (słaby) > forma genetiivi to heikon > rdzeń to heiko- > stopień najwyższy to heikoin (najsłabszy) 2. Wyrazy zakończone w rdzeniu na samogłoskę a/-ä lub e, tracą ostatnią samogłoskę z rdzenia. Przykłady: halpa (tani) > halva- > halvin (najtańszy) syvä (głęboki) > syvä- > syvin (najgłębszy) pieni (mały) > piene > pienin (najmniejszy) vaikea (trudny) > vaikea- > vaikein (najtrudniejszy)
väsynyt (zmęczony) > väsynee- > väsynein (najbardziej zmęczony) kevyt (lekki) > kevye- > kevyin (najlżejszy) hapan (kwaśny) > happama > happamin (najkwaśniejszy) puhdas (czysty) > puhtaa > puhtain (najczystszy) 3. Wyrazy zakończone w rdzeniu na samogłoskę i lub -ii, zamieniają ją na pojedyncze e. Przykłady: siisti (porządny) > siisti- > siistein (najporządniejszy) kaunis (piękny) > kaunii- > kaunein (najpiękniejszy) 4. Występuje kilka wyjątków przy tworzeniu stopnia nawyższego: hyvä (dobry) > paras / parhain (najlepszy) pitkä (długi) > pisin (najdłuższy) uusi (nowy) > uusin (najnowszy) kiva (fajny) > kivoin / kivin (najfajniejszy) lyhyt (krótki) > lyhyin / lyhin (najkrótszy) Zestawienie przykładowych przymiotników w stopniu równym, wyższym i najwyższym Nominatiivi (stopień równy) Tłumaczenie Genetiivi Komparatiivi(stopień wyższy)-mpi Superlatiivi(stopień najwyższy)-in heikko słaby heikon heikompi heikoin tuttu znajomy tutun tutumpi tutuin halpa tani halvan halvempi halvin kylmä zimny kylmän kylmempi kylmin ahkera pilny ahkeran ahkerampi ahkerin vaikea trudny vaikean vaikeampi vaikein
vapaa wolny vapaan vapaampi vapain ilionen radosny iloisen iloisempi iloisin rikas bogaty rikkaan rikkaampi rikkain kaunis piękny kauniin kauniimpi kaunein lyhyt krótki lyhyen lyhyempi lyhyin väsynyt zmęczony väsyneen väsyneempi väsynein onneton nieszczęśliwy onnettoman onnettomampi onnettomin! hyvä dobry hyvän parempi paras! uusi nowy uuden uudempi uusin! pitkä długi pitkän pidempi / pitempi pisin Uwaga! Końcówka mpi (w stopniu równym) i in (w stopniu najwyższym) ulega przekształceniom przy odmianie przez przypadki. Oto przykład przymiotnika suuri w stopniu wyższym i najwyższym odmienionego przez przypadki: Komparatiivi -mpi Superlatiivi -in pojedyncza mnoga pojedyncza mnoga Nominatiivi suurempi suuremmat suurin suurimmat Genetiivi suuremman suurempien suurimman suurimpien Partitiivi suurempaa suurempia suurinta suurimpia Inessiivi suuremmassa suuremmissa suurimmassa suurimmissa Elatiivi suuremmasta suuremmista suurimmasta suurimmista Illatiivi suurempaan suurempiin suurimpaan suurimpiin Adessiivi suuremmalla suuremmilla suurimmalla suurimmilla Ablatiivi suuremmalta suuremmilta suurimmalta suurimmilta Allatiivi suuremmalle suuremmille suurimmalle suurimmille Essiivi suurempana suurempina suurimpana suurimpina Translatiivi suuremmaksi suuremmiksi suurimmaksi suurimmiksi
Haluan ostaa suuremman talon. (Chcę kupić większy dom.) Hän asuu suuremmassa talossa. (On mieszka w większym domu.) Elefantit ovat suurempia kuin hiiret. (Słonie są większe niż myszy.) Suurimmassa laukussa on puhelin. (W największej torbie jest telefon.) Valaat ovat maailman suurimpia nisäkkäitä. (Wieloryby są największymy ssakami na świecie.) Suomen kielen tikapuut: Kielioppi- ja harjoituskirja alkeistaso 2, Heikki Kangasniemi, s. 70-72, 142-144 Suomi sujuvaksi 2, Marjukka Kenttälä, s. 189, 207