Zgodnie z obietnicami składanymi na forum Kogi uzupełniam kurs Alibre Design Xpress o tworzenie złożenia części. W celu ułatwienia przygotowałem potrzebne w tej części pliki zawierające rysunki poszczególnych części (do pobrania z Kogi). Oczywiście podział windy na takie, a nie inne części podyktowany był ograniczeniem do dziesięciu liczby części, z których składał się będzie projekt. I tak w upakowanym archiwum powinny znaleźć się następujące części (w nawiasach podałem ile takich części trzeba będzie wstawić do projektu): - Podstawa (2); - Wał (1); - Koniec wału (2); - Korba (1); - Obejma korby (2); - Słupek (1); - Zapadka (1). Jak widać osiągnęliśmy limit części w pojedynczym złożeniu (w wersji angielskojęzycznej assembly). Dodatkowa uwaga dotyczy aktualnej wersji oprogramowania. W trakcie przygotowywania niniejszego odcinka kursu korzystałem z najnowszych aktualizacji (Service Pack 1) należy je koniecznie zainstalować. Po instalacji (automatycznej, przeprowadzonej przez główny moduł programu) wersja podana przez mój system (Pomoc -> O Alibre Design) to 9.1.0.9336. Starsze mogą nie chcieć otworzyć przygotowanych przeze mnie plików z poszczególnymi elementami układanki Projektowanie złożenia polega na wstawianiu do projektu utworzonych wcześniej części i na ustaleniu przestrzennych zależności pomiędzy nimi. W niniejszym projekcie części i zależności będziemy wprowadzać sukcesywnie. W module głównym programu wybieramy Plik -> Nowy -> Złożenie lub wybieramy przycisk z rozwijanego menu jak na rysunku poniżej: Po uruchomieniu modułu Złożenie automatycznie otworzy się okno dialogowe pozwalające na wprowadzenie części. Po wyświetleniu zawartości katalogu, w którym umieszczone są pliki z projektami części wybieramy na początek wał, a po naciśnięciu OK ukaże się nam następujący widok: Wstawianie części odbywa się w sposób opisany w powyższym oknie dialogowym. Wstawmy wał (KLM) w pozycji jak na rysunku powyżej (punkt przecięcia osi podświetlony) i wciśnijmy Zakończ. Zwróćcie uwagę, że 1
po wstawieniu części i przesunięciu kursora myszy pojawi się podgląd ewentualnej kolejnej kopii wstawianej części. Wykorzystując tę możliwość dodamy teraz dwie podstawy wału. W pasku narzędziowym po stronie prawej wybieramy Wstaw Część/Podzespół, wybieramy plik z podstawą wału i wstawiamy do projektu dwie kopie podstawy w pozycjach zbliżonych do tych na rysunku poniżej: Ustawimy teraz pierwszą z zależności dotyczącą podstaw wału. Włączamy widok z dołu (jeśli pasek narzędziowy widoków nie jest dostępny, to można go włączyć z menu Widok -> Paski narzędzi...) i nieco obracamy cały projekt tak aby uwidocznić dolne powierzchnie podstaw: Uruchamiamy Wstaw relacje złożenia i po kliknięciu pola Wybrane elementy zaznaczamy na projekcie (KLM) kolejno obie dolne powierzchnie podstaw wału. Wybieramy typ relacji Kąt i wyznaczamy wartość 0 stopni. 2
Dzięki temu dolne powierzchnie podstaw zawsze będą względem siebie równoległe. Teraz wyrównamy otwory w podstawach względem osi wału. Zaznaczamy zewnętrzną powierzchnię osi i wewnętrzną powierzchnię otworu w jednej z podstaw (patrz niżej) i ponownie uruchamiamy polecenie Wstaw relacje złożenia: 3
Tym razem relacją będzie Styczność do wewnątrz. Dokładnie taką samą relację ustalamy dla przeciwległej podstawy. Zwróćcie uwagę, że po wprowadzeniu tych trzech relacji próba obrócenia jednej z podstaw spowoduje automatyczne dostosowanie położenia drugiej. Dla próby proponuję uruchomienie w pasku narzędziowym pozycji Obróć część i po zaznaczeniu jednej z podstaw poobracać ją. Powinna jedynie kręcić się wokół osi wału, ale wraz z drugą podstawą. Teraz nasuniemy podstawy na osie. W tym celu należy zaznaczyć przyśrodkową powierzchnię podstawy i zewnętrzną powierzchnię połówki wału i wybieramy ponownie Wstaw relacje złożenia. W celu zaznaczenia obu powierzchni, konieczne będzie obrócenie modelu jednocześnie przytrzymujemy lewy i prawy przycisk myszy i obracamy przesuwając mysz nie trzeba przy tym zamykać okna dialogowego relacji. Odpowiednim typem relacji jest Przyleganie z Odsunięciem 0 mm: Po wciśnięciu OK. prawa podstawa nasunie się na oś. To samo wykonujemy dla przeciwległej połówki (w tym przypadku zaznaczone muszą być zewnętrzna powierzchnia koła zębatego wału i przyśrodkowa powierzchnia postawy): 4
Teraz do projektu dodamy dwa końce wału, umieszczając je orientacyjnie w pobliżu końca osi wału (widok z przodu): Zwróćcie uwagę, że lewy koniec jest odwrócony - poprawimy to odpowiednią relacją. Najpierw umieścimy w odpowiedniej pozycji prawy koniec. Zaznaczmy powierzchnię osi wału i wewnętrzną powierzchnię łożyska w końcówce (relacja Styczność do wewnątrz): Podobną relację ustawiamy dla przeciwległej końcówki wału. Teraz dosuniemy końcówki wału do jego podstaw, najpierw tę stronę, po której końcówka jest prawidłowo zorientowana przestrzennie względem windy. Uruchamiamy ponownie ustalanie relacji i zaznaczamy zewnętrzną powierzchnię podstawy i przyśrodkową końcówki (konieczne będzie obracanie modelu) i wybieramy relację Przyleganie w polu Odsunięcie wprowadzając odległość 0 mm: 5
Przejdźmy na drugą stronę. Po tej stronie zaznaczamy obie powierzchnie elementów, które mają się ze sobą stykać (w tym przypadku obie powierzchnie są ustawione na zewnątrz): Ta ostatnia relacja spowoduje odpowiednie odwrócenie końcówki wału i dosunięcie jej do podstawy (w trakcie ustalania relacji zawsze można sprawdzić jej działanie włączając opcję Podgląd). Poniżej efekt dotychczasowej pracy: 6
Do projektu dołożymy teraz korbę wraz z jej kołem zębatym oraz obie obejmy wału (widok z przodu): Najpierw wstępnie zmontujemy korbę i obejmy. W tym celu musimy powiększyć sobie obszar projektu tak, aby widzieć wewnętrzną powierzchnię wygięcia obejmy. Uruchamiamy okno dialogowe relacji i wybieramy relację Styczność do wewnątrz dla oznaczonych na poniższej ilustracji powierzchni korby i obejmy: 7
Taką samą relację ustawiamy dla drugiej obejmy. Dzięki temu obie obejmy powinny nasunąć się na oś korby. Jak widać na poprzedniej ilustracji korba jest nieco przesunięta (oba koła zębate korby i wału - nie są ustawione w jednej płaszczyźnie). Aby to poprawić musimy wyrównać (Wyrównanie) odpowiadające sobie powierzchnie kół: Następnie dosuniemy korbę wraz z obejmami do podstaw wału, pozostawiając na razie całą korbę na tej samej wysokości. Najpierw zabezpieczmy równoległość obu obejm: 8
a następnie ustawmy relację Przyleganie dla odpowiadających sobie powierzchni obejm i podstaw (wystarczy dla jednej): Teraz odpowiednio ustalimy pozycje obydwu obejm na osi korby. Użyjemy tu relacji Wyrównanie z parametrem Odsunięcie ustawionym na 1 mm. Powierzchnie dla tej relacji zaznaczone są na poniższej ilustracji. Pamiętajcie, że blaszka, z której wykonana jest obejma ma 0,1 mm grubości, więc aby wybrać odpowiednią (boczną zewnętrzną) powierzchnię trzeba będzie odpowiednio powiększyć okno projektu (rolkę myszy lub Tryb powiększania lub Dopasuj do okna z paska narzędziowego u góry ekranu). Podobnie postępujemy z drugą obejmą. 9
Pozostaje nam tylko ustalić wysokość położenia korby. Ustalmy relację Wyrównanie z Odsunięciem o 8,705 mm dla zaznaczonych powierzchni (górna powierzchnia obejmy i słupka podstawy). Wymiar wynika z wymiarów kół zębatych: 10
Dotychczasowy efekt: Postawimy teraz słupek z blokadą wału. Wstawmy do projektu od razu obydwie części. Tak przedstawia się widok z przodu: a tak izometryczny: 11
Aby zamontować zapadkę w słupku ustawimy Styczność do wewnątrz osi zapadki i odpowiadającego jej otworu w słupku: Teraz ustawimy zapadkę pośrodku dużego wycięcia w słupku. Ustalmy relację Przyleganie z Odsunięciem 0,25 mm dla zaznaczonych poniżej powierzchni: 12
Obróćmy projekt tak, aby zobaczyć jego spód i dla podstawnych powierzchni słupka i jednej z podstaw ustalmy relację Ustawienie (jednoznaczna z Kąt 0 stopni): Tę samą relację ustalmy dla tylnych powierzchni słupka i jednej z podstaw: 13
Teraz pozostaje odpowiednio ustawić w przestrzeni słupek trzema relacjami (kolejne ilustracje z podanymi parametrami relacji): 14
Po właściwym ustawieniu słupka winda jest już złożona: 15
Dociekliwi zadadzą pytanie: Efekt taki sam jak projektu z pierwszych trzech części kursu, po co więc to wszystko?. Otóż tak złożony projekt ma pewne dodatkowe właściwości: - każdej z osobnych części można nadać osobny kolor (patrz dalej); - każda z części zachowuje ruchomość dozwoloną wprowadzonymi relacjami: w niniejszym projekcie możliwe będą: o obrót zapadki wokół własnej osi, o obrót wału wokół osi o i obrót korby wokół osi. - ponadto możliwe jest sporządzenie tzw. widoku rozstrzelonego (ang. Exploded view) przedstawiającego wszystkie części na jednym rysunku, ale porozsuwane. Każda interwencja w położenie którejkolwiek części niezgodna z relacjami spowoduje odpowiednie dopasowanie położenia pozostałych części (popróbujcie poobracać i poprzesuwać). Ponadto w pełnej, profesjonalnej wersji programu możliwe jest sprawdzenie poprawności działania urządzenia z zachowaniem zasad mechaniki i grawitacji, nie mówiąc już o imitowaniu naturalnych materiałów czy o fotorealistycznym renderingu. Zasady zwymiarowania i sporządzenia rysunku technicznego są dokładnie takie same, jak te opisane w 3 części kursu. Poniżej pokazałem jak zmieniać kolory poszczególnych części. Najprościej w drzewie projektu kliknąć prawym klawiszem myszki na modyfikowaną część i po wybraniu pozycji Właściwości koloru ustawić odpowiadające nam odcień (Kolor i Kolor krawędzi), przezroczystość (Widoczność) i odblask (Odbicia): 16
Sporządźmy teraz widok rozstrzelony. W menu wybieramy pozycje Wstaw -> Widok rostrzelony. Program przełączy tryb projektu na widok rozstrzelony. W pasku narzędziowym po stronie prawej dostępne są dwie opcje: Ręczny tryb rozstrzelenia i Automatyczne rozstrzelenie złożenia. Wypróbujmy tryb automatyczny: Zupełnie bez sensu, ale tego właśnie się spodziewałem. W drzewie projektu KPM na widok rozstrzelony i wyjdźmy z tego widoku, a następnie usuńmy go z projektu (KPM i Usuń). Ponownie wybierzmy Wstaw -> Widok rozstrzelony ale tym razem wybierzmy tryb ręczny. Zaznaczmy (KLM) interesującą nas część i wybierzmy oś rozstrzelenia, np. jak na rysunku poniżej: 17
Następnie przesuńmy część tak, aby pokazać ewentualny sposób montażu. Tak samo postąpmy z pozostałymi częściami. Ja przygotowałem coś takiego: Tło rysunku celowo przyciemnione (Narzędzia -> Opcje -> Kolor tła) dla uwidocznienia białych linii - tzw. ścieżek rozstrzelenia. Stopień rozstrzelenia wszystkich części jednocześnie, wzdłuż wyznaczonych przez nas ścieżek można teraz regulować klikając w pasku narzędziowym po prawej stronie ekranu w przyciski Powiększ i Zmniejsz rozstrzelenie. Wszystkich zachęcam do eksperymentowania, bo tylko w ten sposób nabierzemy wprawy. Życzę miłej zabawy! PS.: Obecnie próbuję ominąć ograniczenia wersji Xpress i zmusić program do wyznaczenia obrysu kadłuba na podstawie przekrojów poprzecznych. Jak się z tym uporam, to zamieszczę kolejny odcinek.. Pozdrawiam, Robert Czarnecki 18