Zmiany w strukturze użytkowania gruntów w woj. dolnośląskim w latach 1970-2010 dr Jan Jadczyszyn
Zmiany w strukturze użytkowania gruntów opracowano na podstawie mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 Prace zrealizowano w oparciu o umowy zawarte pomiędzy Województwem Dolnośląskim a Instytutem Uprawy nawożenia i Gleboznawstwa Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach (Umowa Nr MGW/3201/11 oraz MGW/4196/12) Zespół realizujący prace: Dr Grzegorz Siebielec, dr Jacek Niedzwiecki, mgr Piotr Koza, mgr Anna Jędrejek, mgr Magdalena Łysiak, mgr Edyta Chabros, mgr Andrzej Gibki, mgr Joanna Koza, mgr Radosław Kaczyński, mgr Tomasz Miturski, mgr Elżbieta Karkuszewska, mgr Elżbieta Wróblewska, mgr Hanna Dębowska, mgr Monika Kamińska
Etapy realizacji prac
Materiały źródłowe wykorzystane w procesie kalibracji i aktualizacji mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 granice podziału administracyjnego: powiat, gmina, obręb geodezyjny /shp/ granice władania z mapy ewidencji gruntów i budynków /shp, dgn, dxf, rdl/ granice klasoużytków z mapy ewidencji gruntów dla części obszaru /shp, dgn, dxf/ skany arkuszy mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 /tif, jpg/ ortofotomapę w skali 1:10000 wykonaną na podstawie zdjęć lotniczych w skali 1:26000 z lat: 2004, 2006 i 2010 mapa pokrycia terenu opracowana na podstawie wielospektralnych zdjęć satelitarnych satelity IRS-P6 o rozdzielczości 5,6 x 5,6 m zdjęcia satelitarne Landsat 7
Proces tworzenia numerycznej warstwy mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 obejmował Skanowanie pojedynczych arkuszy mapy glebowo-rolniczej w rozdziel. 300 dpi Kalibrację arkuszy mapy w oparciu o warstwę granic podziału administracyjnego (obręby, gminy) oraz granice ewidencyjne, kontury klasyfikacyjne (tylko dla części obrębów) Transformację warstwy mapy do układu współrzędnych 1992 Digitalizację konturów glebowych Budowa bazy danych do konturów glebowych.
Przykład analogowej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000
Dane podstawowe nt. numerycznej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 Okres opracowania mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 od początku lat 1960 do końca lat 1970, Łącznie dla województwa dolnośląskiego przetworzono do formatu wektorowego 6387 arkuszy mapy Braki w pokryciu mapy (stan na rok 2013) wystąpiły w powiatach: Powiat Pokrycie mapy (%) Góra 99,0 Polkowice 99,8 Wrocław 99,7 Ząbkowice 96,3 Jelenia Góra 99,5 Legnica 99,4 Złotoryja 98,1
Fragment numerycznej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ARiMR 2012 r
Zmiany w Legnicy
Przekształcenia TUZ na grunty orne w latach 1970-2010
Przekształcenia TUZ na grunty orne w latach 1970-2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ARiMR 2012 r.
Przekształcenia TUZ na grunty orne w latach 1970-2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ARiMR 2012 r.
Przykłady TUZ oraz zmian na tle wybranych zdjęć satelitarnych Landsat 7 w kompozycji Short-Wavelength Infrared (kanały 2,4,5)
Powierzchnie użytków gruntowych w latach 1970 i 2010 [tys. ha] W Tz 22,37 15,74 92,15 55,33 Stan na rok 2010 Stan na rok 1970 Ls 588,14 630,45 TUZ 215,07 318,90 GO 986,55 963,64 0 200 400 600 800 1000 Tysiące 1200
Powierzchnia gruntów ornych w latach 1970-2010 [tys. ha] M. Wrocław M. Wałbrzych M. Jelenia Góra M. Legnica Złotoryja Zgorzelec Wałbrzych Świdnica Jelenia Góra Legnica Lwówek Śląski Lubań Kamienna Góra Jawor Bolesławiec Ząbkowice Śl. Wrocław Wołów Trzebnica Środa Śląska Strzelin Polkowice Oława Oleśnica Milicz Lubin Kłodzko Góra Głogów Dzierżoniów 2,16 2,59 1,98 9,67 11,27 13,27 11,96 20,49 24,89 26,08 24,54 29,33 30,51 32,11 34,43 30,70 35,80 36,95 33,28 36,15 39,92 50,84 49,56 51,76 48,83 51,10 52,55 56,48 56,07 Stan na rok 2010 Stan na rok 1970 81,29 Tysiące ha 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Tysiące ha Transformacja GO na pozostałe kategorie użytkowania wg kompleksów [tys. ha] 14 12 TUZ 10 TUZ Tnk WN 8 Tz TUZ W Tz RN 6 TUZ Tz TUZ Tz N Ls 4 2 0 Tz N N TUZ TUZ N TUZ Tz TUZ N Ls Tz Ls TUZ Tz N Tz TUZ N Tz Ls Ls TUZ Tz Ls Ls Ls Ls N N Tz TUZ Ls Ls Tz Ls Ls Ls 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Kompleksy przydatności rolniczej gleb gruntów ornych
Kompleksy przydatności rolniczej gleb trwałych użytków zielonych Trwałe użytki zielone w latach 1970 i 2010 [tys. ha] GO 5,23 Stan na rok 2010 3z 45,93 63,95 Stan na rok 1970 2z 160,25 245,05 1z 3,67 9,91 Tysiące ha 0 50 100 150 200 250 300
Trwałe użytki zielone w woj. dolnośląskim [tys. ha] M. Wrocław M. Wałbrzych M. Jelenia Góra M. Legnica Złotoryja Zgorzelec Wałbrzych Świdnica Jelenia Góra Legnica Lwówek Śląski Lubań Kamienna Góra Jawor Bolesławiec Ząbkowice Śl. Wrocław Wołów Trzebnica Środa Śląska Strzelin Polkowice Oława Oleśnica Milicz Lubin Kłodzko Góra Głogów Dzierżoniów 0,82 2,39 0,49 2,14 3,64 2,55 2,81 5,03 5,30 5,23 7,27 4,76 5,99 4,33 3,22 6,77 7,96 7,51 5,58 7,68 8,82 8,97 10,64 9,25 10,98 11,30 11,07 10,58 10,33 Stan na rok 2010 Stan na rok 1970 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 31,65 Tysiące ha
Tysiące ha 90 Transformacja TUZ w latach 1970-2010 [tys. ha] 80 70 60 50 40 GO GO WN Tz N Tnk W RN Ls 30 20 10 0 Tz GO Tz Ls GO Ls 1z 2z 3z Kompleksy przydatności rolniczej gleb trwałych użytków zielonych
Udział nowych użytków gruntowych na przekształconych (TUZ) Powierzchnia (ha) Udział (%) 1382 47 9475 624 3061 23 0,0 1,3 8,7 2,8 0,6 0,0 23863 70544 21,9 64,7 GO Ls N Tnk Tz W WN RN
Przekształcenie TUZ wg typów genetycznych gleb Powierzchnia (ha) Udział (%) 582 4402 20 839 24473 0,5 0,0 0,8 4,0 22,4 38139 35,0 8527 31404 7,8 28,8 609 24 0,6 0,0 A - Bielicowe i pseudobielicowe C - Czarnoziemy E - Mułowo-torf. G - Glejowe B - Brunatne D - Czarne ziemie F - Mady M - Murszow-min.
Przekształcenie TUZ na grunty orne wg typów genetycznych gleb Powierzchnia (ha) Udział (%) 311 9 2056 27090 6574 298 17603 16360 38,4 0,4 0,0 0,4 2,9 9,3 25,0 23,2 220 A - Bielicowe i pseudobielicowe B - Brunatne C - Czarnoziemy D - Czarne ziemie E - Mułowo-torf. F - Mady G - Glejowe M - Murszow-min. R - Rędziny T - Torfy 24 0,3 0,0
Przekształcenie TUZ na tereny zabudowane (Tz) wg typów genetycznych gleb Powierzchnia (ha) 181 15 0 15 Udział (%) 0,2 0,0 0,2 2505 2625 26,4 1,9 27,7 14 1017 3104 10,7 32,8 0,1 0 0,0 A - Bielicowe i pseudobielicowe C - Czarnoziemy E - Mułowo-torf. G - Glejowe R - Rędziny B - Brunatne D - Czarne ziemie F - Mady M - Murszow-min. T - Torfy
Podsumowanie i wnioski: 1. W ramach prac przetworzono analogową mapę glebowo-rolniczą w skali 1:5000 do formatu wektorowego (6387 arkuszy) oraz zaktualizowano strukturę użytków gruntowych na mapie, 2. Przeprowadzono analizę zmian w strukturze użytkowania gruntów w latach 1960-2010, 3. W analizowanym okresie powierzchnia trwałych użytków gruntowych (TUZ) zmniejszyła się 318,9 tys. ha do 215,1 tys. ha (32,6%), 4. W obrębie przekształconych TUZ największe powierzchnie przeznaczono na grunty orne 64,7% oraz lasy 21,9%, 5. Włączenie TUZ do uprawy płużnej stwarza zagrożenie przyśpieszonej mineralizacji próchnicy oraz zwiększonej emisji CO2.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ