Przydatność wybranych markerów biochemicznych w przewidywaniu wystąpienia preeklampsji u ciężarnych

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 4, 197-21, 211 Przydatność wybranych markerów biochemicznych w przewidywaniu wystąpienia preeklampsji u ciężarnych MICHAŁ KREKORA 1, KATARZYNA ZYCH 2, LIDIA BIESIADA 1, ZBIGNIEW PIETRZAK 1, URSZULA FAFLIK 1, GRZEGORZ KRASOMSKI 1 Streszczenie Cel pracy: Celem pracy była ocena, czy stężenia wybranych parametrów biochemicznych w surowicy krwi między 11. a 14. tygodniem ciąży jest przydatna w przewidywaniu wystąpienia stanu przedrzucawkowego u ciężarnych. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 5 pacjentek nieobciążonych nadciśnieniem tętniczym, u których podczas pierwszego trymestru ciąży pobrano próbki krwi celem oznaczenia stężenia, naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu (VEGF) aktywiny A oraz endogliny (CD15) w surowicy krwi pomiędzy 11. a 14 tygodniem ciąży. Badania przeprowadzono ze środków pracy własnej nr 52-15-81 Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Oznaczeń dokonywano metodą immunoenzymatyczną ELISA, stosując zestawy Quantikine. Badania wykonywano zgodnie z procedurą ustaloną przez producenta zestawów. Wyniki: Spośród 5 ciężarnych biorących udział w badaniu u czterech wystąpił stan przedrzucawkowy. Poziom stężenia VEGF wynosił 1,92 pg/ml w ciążach z rozwiniętą rzucawką vs 2,51 pg/ml, ale różnica ta nie jest istotna statystycznie p =.247. Poziom stężenia aktywiny A różnił się znacząco w obu badanych grupach i wynosił odpowiednio 1675,5 pg/ml, u których rozwinął się stan przedrzucawkowy vs 1212,8 pg/ml w grupie kobiet z ciążą przebiegającą. Natomiast stężenie endogliny CD15 wynosiło 9, pg/ml w ciężarnych, u których rozwinął się stan przedrzucawkowy vs 8,32 pg/ml w ciążach przebiegających, różnica ta również nie była istotna statystycznie p =,371. Wnioski: 1) Zaobserwowano istotną statystycznie różnicę w poziomie stężenia aktywiny A w grupie pacjentek z ciążą, w której przebiegu wystąpił stan przedrzucawkowy w stosunku do grupy pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu p =,54. 2) Nie zaobserwowano istotnej statystycznie różnicy w poziomie stężenia VEGF oraz endogliny CD15 w grupie pacjentek z ciążą, w której przebiegu wystąpił stan przedrzucawkowy w stosunku do grupy pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu, odpowiednio wynosiło p =,247, p =,371. Słowa kluczowe: stan przedrzucawkowy, VEGF, aktywina A, endoglina, ciąża Wstęp Stan przedrzucawkowy jest złożonym problemem chorobowym występującym w 5-8% wszystkich ciąż. Jest on główną przyczyną zwiększonego ryzyka powikłań okołoporodowych oraz zgonów zarówno matek, jak i noworodków. Do głównych objawów stanu przedrzucawkowego należą nadciśnienie tętnicze z towarzyszącym białkomoczem. Objawy te najczęściej po raz pierwszy zaobserwować można po 2. tygodniu ciąży i zazwyczaj ustępują w ciągu 42 dni po porodzie [2]. Około 15% stanów przedrzucawkowych przebiega bez wcześniej występującego nadciśnienia oraz białkomoczu, objawy takie jak ból głowy, nieostre widzenie, ból brzucha lub nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych (małopłytkowość, wzrost aktywności enzymów wątrobowych) są podstawą rozpoznania stanu przedrzucawkowego [1]. Zaburzenie to ma większą częstość występowania wśród pierwiastek oraz w ciążach wielopłodowych lub po zastosowaniu technik wspomaganego rozrodu [29]. Etiologia stanu przedrzucawkowego nie jest wyjaśniona, a podejmowane próby jej określenia pozwoliły jedynie na lepsze poznanie patogenezy tego schorzenia niedoprowadzając jednak do ostatecznego ustalenia wywołującego ją schorzenia. Nie w pełni jasna etiologia stanu przedrzucawkowego, stopień zagrożenia dla przyszłej matki, a także jej dziecka, skłoniła autorów do podjęcia tematu i wykorzystania wybranych markerów biochemicznych w przewidywaniu wystąpienia preeklampsji u ciężarnych [22]. Niewątpliwie wyjaśnienie wzajemnych interakcji pomiędzy badanymi czynnikami przyczyniłoby się do lepszego poznania wieloczynnikowej etiologii i różnych patomechanizmów prowadzących do wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Aby badania przesiewowe były skuteczne, powinny być wystarczająco czułe i specyficzne i muszą zapewnić odpowiednią dodatnią wartość prognostyczną [3]. Do chwili obecnej, zostało opisanych kilkanaście różnych markerów, samodzielnie lub w połączeniu, które mogą spełniać te kryteria [17, 29]. W czasie ostatnich lat przeprowadzono wieloośrodkowe badania, mające na celu uzyskania specyficznego markera biochemicznego stanu przedrzucawkowego. Naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF), zwany również czynnikiem przepuszczalności naczyń (VPF), jest uważany obecnie za kluczowy czynnik regulujący fizjologiczną i patologiczną angiogenezę. Wykazano obecność czynnika VEGF w ciąży fizjologicznej w osoczu ciężarnych, zwłaszcza w III trymestrze jej trwania, a także 1 II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Klinika Położnictwa i Ginekologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki 2 Katedra Pediatrii i Immunologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i Immunologii Wieku Rozwojowego

198 M. Krekora, K. Zych, L. Biesiada, Z. Pietrzak, U. Faflik, G. Krasomski w osoczu krwi pępowinowej. U ciężarnych ze stanem obserwowano istotnie niższe stężenie tej substancji w porównaniu ze zdrowymi ciężarnymi już w II trymestrze ciąży [12, 13]. Bardzo obiecujące wydają się wyniki badań nad aktywiną A. W ciąży podstawowym źródłem krążącej aktywiny są: łożysko, doczesna oraz błony płodowe [9]. W ciążach o prawidłowym przebiegu stężenie aktywiny A stopniowo rośnie od początku ciąży aż do 38. tygodnia jej trwania, a następnie obniża pomiędzy 38. a 41. tygodniem ciąży [1, 11]. Stężenie aktywiny A jest znacząco podwyższone u pacjentek z preeklampsją, a efekt ten jest jeszcze bardziej nasilony u pacjentek z rozpoznanym zespołem HELLP. Należy podkreślić, że u pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu lub z przewlekłym nadciśnieniem wartości te pozostają bez zmian bądź nieznacznie wzrastają z wiekiem ciąży [14]. Rozpuszczalna Endoglina (CD15, seng) jest koreceptorem dla transformującego czynnika wzrostu komórkowego (TGF-$), została zlokalizowana zarówno w syncytiotrofoblaście, jak i w komórkach śródbłonka. Jest ona odpowiedzialna za angiogenezę, różnicowanie komórek śródbłonka i regulacji napięcia naczyń poprzez śródbłonkową syntetazę tlenku azotu. W ciąży o prawidłowym przebiegu na przełomie I i II trymestru stężenie seng znacznie się obniża, zaś w ciąży, w której rozwinie się preeklampsja, to zjawisko jest nieobecne. Wykazano istnienie korelacji między wzrostem seng w ciąży w szczególności nasilonej między 17. a 2. tygodniem ciąży a rozwojem preeklampsji i nasileniem objawów chorobowych [4]. Celem pracy była ocena, czy stężenia wybranych parametrów biochemicznych w surowicy krwi między 11. a 14. tygodniem ciąży jest przydatna w przewidywaniu wystąpienia stanu przedrzucawkowego u ciężarnych. Materiał i metody Badania przeprowadzono w dwóch etapach w Klinice Położnictwa i Ginekologii II Katedry Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi w latach 21-211. Pierwszy z nich stanowił część kliniczno-biochemiczną, podczas której przeprowadzona została ocena kliniczna i diagnostyka. Do badań zostało zakwalifikowanych 5 ciężarnych pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży. Z badań wykluczono ciężarne z ciążą wielopłodową oraz ciężarne z następującymi położniczymi i niepołożniczymi powikłaniami ciąży: anomalie płodu lub jego obumarcie; bezobjawowy bakteriomocz lub odmiedniczkowe zapalenie nerek, nadciśnienie tętnicze przewlekłe, choroby serca (klasy II-IV), choroby nerek, cukrzyca oraz choroby o podłożu autoimmunologicznym. Ciężarne, u których doszło do rozwoju nadciśnienia ciążowego lub PE, stanowiły właściwą grupę badaną. Diagnostyka preeklampsji oparta była na ogólnie przyjętych kryteriach rozpoznania choroby [8]. Wszystkie ciężarne zostały następnie objęte kompleksową opieką położniczą, a w razie wystąpienia nadciśnienia ciążowego lub preeklampsji były hospitalizowane w Klinice. Ciężarne, które spełniały ww. kryteria, po poinformowaniu o celu badań i wyrażeniu zgody były włączono do badań. Od każdej ciężarnej pobrano próbkę krwi na badania obejmujące oznaczenie morfologii, leukocytozy, wykładników funkcji nerek oraz lipidogramu oraz próbkę krwi celem oceny, VEGF, aktywiny A oraz endogliny. Drugi etap badań obejmował analizę dokumentacji oraz przeprowadzenie analizy statystycznej uzyskanych wyników. Uzyskano zgodę Komisji Etyki Badań Lekarskich Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki. Powyższe badania przeprowadzono ze środków finansowych pracy własnej nr 52-15-81 Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Krew do badań pobierano z żyły odłokciowej do probówek zawierających żel separacyjny firmy SARSTET. Po odwirowaniu w temp. +4EC z siłą odśrodkową 1 g surowicę przenoszono do probówek typu Eppendorf i przechowywano w temperaturze!2ec. Przed przystąpieniem do badań próbki rozmrażano w temperaturze pokojowej i dokładnie mieszano. Stężenie naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu, aktywiny A oraz endogliny w surowicy krwi oznaczano metodą immunoenzymatyczną ELISA, stosując zestawy Quantikine firmy R&D Systems (USA). Badania wykonywano zgodnie z procedurą ustaloną przez producenta zestawów. Próg czułości dla aktywiny A wynosił 3,67 [,75-7,85] pg/ml, zaś zakres referencyjny mieścił się w przedziałach 142-753 pg/ml. Dla VEGF próg czułości wynosił 9, pg/ml, zakres referencyjny [62-77] pg/ml. Natomiast dla oceny stężenia endogliny próg czułości był,7 ng/ml a zakres referencyjny [2,54-7,6] ng/ml. W opracowaniu wyników badań wykorzystano następujące metody statystyczne: test Manna-Whitneya do porównywania parametrów położenia (wartość oczekiwana) badanych zmiennych w dwóch grupach: pacjentki w ciąży przebiegającej i pacjentki w ciąży, u których wystąpił stan przedrzucawkowy. Wybór testu nieparametrycznego spowodowany był małą liczebnością grupy pacjentek w ciąży zagrożonej rzucawką oraz niespełnieniem założenia o normalności rozkładu badanej cechy w grupie pacjentek w ciąży o prawidłowym przebiegu. Dla VEGF, aktywiny A oraz endogliny zastosowano test jednostronny gdyż znany był kierunek zmian tego parametru w ciążach zagrożonych wystąpieniem stanu przedrzucawkowego oraz jednozmiennowy model regresji logistycznej dla oceny wybranych czynników ryzyka [15, 16]. Dla wszystkich stosowanych testów statystycznych przyjęto poziom istotności " =,5. W regresji logistycznej zamiast prawdopodobieństwa w teście Walda podano granice 95% przedziału ufności dla ilorazu szans (OR). Interpretacja tego przedziału jest następująca: jeśli podany przedział liczbowy pokrywa wartość 1, to iloraz szans nie różni się w sposób istotny statystycznie od jedności. Zatem potencjalny czynnik ryzyka nie jest istotnie związany z prawdopodobieństwem (ryzykiem) wystąpienia preeklampsji.

Przydatność wybranych markerów biochemicznych w przewidywaniu wystąpienia preeklampsji u ciężarnych 199 Wyniki Wyniki przedstawiono na wykresach. Activin A VEGF Edoglina Cd15 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5 25 2 15 1 5 12 1 8 6 4 2 Ryc. 1. VEGF w porównywanych grupach Zaobserwowano różnicę w poziomie stężenia VEGF w grupie pacjentek z ciążą, w której przebiegu wystąpił stan przedrzucawkowy, w stosunku do grupy pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu. Różnica ta nie jest jednak istotna statystycznie p =,247. Poziom stężenia VEGF wynosił 1,92 pg/ml w ciążach z rozwiniętą rzucawką vs 2,51 pg/ml w ciążach o przebiegu. Ryc. 2. Aktywina A w porównywanych grupach. Na rycinie zaznaczono wartości średnie (wysokość słupka) i odchylenia standardowe (wąsy) Ryc. 3. Endoglina CD15 w porównywanych grupach. Na rycinie zaznaczono wartości średnie (wysokość słupka) i odchylenia standardowe (wąsy) Poziom stężenia aktywiny A różnił się znacząco w obu badanych grupach i wynosił odpowiednio 1675,5 pg/ml u kobiet, u których rozwinął się stan przedrzucawkowy vs 1212,8 pg/ml w grupie kobiet z ciążą przebiegającą bez powikłań. Obserwowana różnica jest istotna statystycznie, p =,54. Stężenie endogliny CD15 wynosiło 9, pg/ml w grupie ciężarnych, u których rozwinął się stan przedrzucawkowy vs 8,32 pg/ml w ciążach przebiegających, różnica również nie była istotna statystycznie p =,371. Dyskusja Mimo istnienia wielu potencjalnych markerów stanu przedrzucawkowego wiarygodność tych markerów w przewidywaniu jego wystąpienia jest niespójna pomiędzy cytowanymi badaniami w pracy. Trwają poszukiwania jednego, skutecznego o wysokiej specyficzności i czułości markera stanu przedrzucawkowego. Sharkey i wsp. wykonali oznaczenia stężeń VEGF w osoczu matek, u których ciąża przebiegała i u matek ze stanem [27]. Osoczowe stężenia VEGF u kobiet w ciąży o przebiegu fizjologicznym były istotnie niższe niż u kobiet z preeklampsją, zatem przypuszcza się, że stan przedrzucawkowy jest następstwem zmniejszonej perfuzji łożyskowej spowodowanej brakiem przemiany tętnic spiralnych w tętnice maciczno-łożyskowe, które na skutek braku warstwy mięśniowej umożliwiają znaczne obniżenie oporu obwodowego naczyń [29]. W patogenezie preeklampsji istotną rolę odgrywa również aktywacja komórek śródbłonka. Baker i wsp. zasugerowali, że zaburzenie funkcji komórek śródbłonka może być spowodowane podwyższonym stężeniem surowiczego VEGF, co sugeruje rolę tego czynnika w etiologii stanu przedrzucawkowego. Wydaje się, że opisane wyżej procesy są jednymi z istotnych elementów patomechanizmu powstawania nadciśnienia indukowanego ciążą [21]. W chwili obecnej wiadomo, że aktywina A jest nie tylko jednym z markerów stanu przedrzucawkowego, ale może towarzyszyć też innym schorzeniom w trakcie trwania ciąży [21]. Spencer i wsp. w badaniu obejmującym 64 kobiety ciężarne ze stanem wykazali, że mimo podwyższonego stężenia aktywiny A u kobiet ze stanem w pierwszym trymestrze ciąży, w porównaniu z grupą kontrolną było ono zbyt niskie, aby jednoznacznie przewidzieć, u których z tych kobiet rozwinie się preeklampsja [21]. Seufert i wsp. w 24 r. wskazali, iż aktywina A jest markerem o wysokiej czułości i jej stężenie koreluje z nasileniem objawów chorobowych [9]. Według Raportu Światowej Organizacji Zdrowia przedstawionego przez Conde-Agudelo A i wsp. połączenie markerów prowadzi do wzrostu wrażliwości i specyfiki w porównaniu z oceną tylko jednego markera, przypisując również duże znaczenie nie tylko samym markerom biochemicznym, ale również ultrasonograficznym [22].

2 M. Krekora, K. Zych, L. Biesiada, Z. Pietrzak, U. Faflik, G. Krasomski W ciąży o prawidłowym przebiegu obserwowane jest istotne obniżenie stężenia endogliny CD15 między I i II trymestrem jej trwania. Zjawisko to u ciężarnych, u których rozwinie się preeklampsja, jest nieobecne. Badania przeprowadzone przez Ravi T. i wsp. w 211 roku potwierdziły znaczenie endogliny jako czynnika predykcyjnego w rozwoju preeklampsji. Autorzy w cytowanej pracy stwierdzili, iż dwukrotny wzrost stężenia seng w 17-2. tygodniu ciąży przewiduje rozwinięcie się stanu przedrzucawkowego [5].Potwierdzono różnież, że stężenie seng koreluje z nasileniem choroby i ulega obniża się po zakończeniu ciąży [4]. Wyjaśnienie wzajemnych interakcji pomiędzy badanymi czynnikami przyczyniłoby się do lepszego poznania wieloczynnikowej etiologii i różnych patomechanizmów prowadzących do wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Otrzymanie pozytywnych wyników i poziomu wybranych parametrów biochemicznych w surowicy krwi matki umożliwiłoby wczesną selekcję ciężarnych zagrożonych wystąpieniem preeklampsji, a tym samym uniknięcia wielu powikłań położniczych. Wnioski Zaobserwowano istotną statystycznie różnicę w poziomie stężenia aktywiny A w grupie pacjentek z ciążą w której przebiegu wystąpił stan przedrzucawkowy w stosunku do grupy pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu p =,54. Nie zaobserwowano istotnej statystycznie różnicy poziomu stężenia VEGF oraz endogliny CD15 w grupie pacjentek z ciążą, w której przebiegu wystąpił stan przedrzucawkowy w stosunku do grupy pacjentek z ciążą o prawidłowym przebiegu, odpowiednio p =,247, p =,371. Badana grupa pacjentek wydaje się zbyt mała, a przedstawione wyniki badań nadal nie wskazują jednoznacznie na możliwość zastosowania VEGF, aktywiny A oraz endogliny jako samodzielnych markerów we wczesnej diagnostyce stanu przedrzucawkowego. Piśmiennictwo [1] Teliga-Czajkowska J. (24) Ogólnoustrojowe zaburzenia w przebiegu nadciśnienia ciążowego zespół HELLP. Nadciśnienie tętnicze. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków: 729-732. [2] Davison J.M., Homuth V., Jeyabalan A. et al. (24) New Aspects in the Pathophysiology of Preeclampsia. J. Am. Soc. Nephrol. 15: 244-2448. [3] Ay E., Kavak Z.N., Elter K., Gokaslan H., Pekin T. (25) Screening for pre-eclampsia by using maternal serum inhibin A, activin A, human chorionic gonadotropin, unconjugated estriol, and alpha-fetoprotein levels and uterine artery Doppler in the second trimester of pregnancy. Aust. N. Z. J. Obstet. Gynaecol. 45, 4: 283-288. [4] Leszczyńska-Gorzelak B, Poniedziałek-Czajkowska E. (29) Perinatologia Neonatologia i Ginekologia, 2( 2): 94-11. [5] Thadhani R., Kisner T. et al.(211) Pilot Study of Extracorporeal Removal of Soluble Fms-Like Tyrosine Kinase 1 in Preeclampsia, Circulation [6] Bersinger N. A., Smarason A.K., Muttukrishna S. et al. (23) Women with preeclampsia have increased serum levels of pregnancy-associated plasma protein A (PAPP-A), inhibin A, activin A and soluble E-selectin. Hypertens Pregnancy, 22, 1: 45-55. [7] Bersinger NA, Groome N, Muttukrishna S. (22): Pregnancyassociated and placental proteins in the placental tissue of normal pregnant women and patients with pre-eclampsia at term. Eur. J. Endocrinol. 147, 6: 785-93. [8] Blackburn CA, Keelan JA, Taylor RS et al. (23) Maternal serum activin A is not elevated before preeclampsia in women who are at high risk. Am. J. Obstet. Gynecol. 188, 3: 87-11. [9] Seufert R., Neubert S., Tanner B. et al. (24) Inhibins and Activin A in hypertensive Disorders of Pregnancy and HELLP Syndrome. Zentralbl. Gynakol. 126(3): 148-153. [1]Davidson E.J., Riley S.C., Roberts S.A. et al. (23) Maternal serum activin, inhibin, human chorionic gonadotrophin and alpha-fetoprotein as second trimester predictors of preeclampsia. BJOG. 11, 1: 46-52. [11]Ekbom P, Damm P, Andersson AM et al. (26) Serum levels of activin A and inhibin A are not related to the increased susceptibility to pre-eclampsia in type I diabetic pregnancies. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 85, 2: 143-7. [12]Cooper J.C., Sharkey A.M., Charnock-Jones D.S. (1996) VEGF mrna levels in placentae from pregnancies complicated by pre-eclampsia. Br. J. Obstet. Gynaecol. 13: 1191-96. [13]Kim S.Y., Ryu H.M., Yang J.H. (27) Increased sflt-1 to PIGF ratio in women who subsequently develop preeclampsia. J. Korean Med. Sci. 22: 873-877. [14]Florio P., Ciarmela P., Luisi S. et al. (22) Pre-eclampsia with fetal growth restriction: placental and serum activin A and inhibin A levels. Gynecol Endocrinol. 16, 5: 365-72. [15]Florio P., Reis F.M., Severi F.M. (26): Umbilical cord serum activin A levels are increased in pre-eclampsia with impaired blood flow in the uteroplacental and fetal circulation. Placenta 27, 4-5: 432-437. [16]Hanisch C.G., Pfeiffer K.A., Schlebusch H. et al. (24) Adhesion molecules, activin and inhibin candidates for the biochemical prediction of hypertensive diseases in pregnancy? Arch. Gynecol. Obstet. 27, 2: 11-5. [17]Krzemińska-Pakuła M., Kurpesa M. et al. (24) Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży. Polski Przegląd Kardiologiczny 6, 4: 445-448. [18]Muttukrishna S., Hyett J., Paine M. (26) Uterine vein and maternal urinary levels of activin A and inhibin A in preeclampsia patients. Clin Endocrinol. 64, 4: 469-73. [19]Ong C.Y Liao A.W., Munim S. et al. (24) First-trimester maternal serum activin A in pre-eclampsia and fetal growth restriction. J. Matern. Fetal Neonatal. Med. 15, 3, 176-8. [2]Baker P.N., Krasnow J., Roberts J.M. et al. (1995) Elevated serum levels of vascular endothelial growth factor in patients with pre-eclampsia. Obstet. Gynecol. 86 :815-821. [21]Conde-Agudelo A., Villar J., Lindheimer M. (24) World Health Organization systematic review of screening tests for preeclampsia. Obstet. Gynecol. 16(4): 869. [22]Silver H.M., Lambert-Messerlian G.M., Reis F.M. et al.(22) Mechanism of increased maternal serum total activin a and inhibin a in preeclampsia. J. Soc. Gynecol. Investig. 9, 5: 38-12. [23]Spencer K., YU C.K.H., Savvidou M. et al. (26) Prediction of pre-eclampsia by uterine artery Doppler ultrasonography and maternal serum pregnancy-assciated plasma protein-a, free beta-human chorionic gonadotropin, acticvin A and inhibin A at 22 + to 24+ weeks gestation. Ultrasound Obstet. Gynecol. 27: 658-663.

Przydatność wybranych markerów biochemicznych w przewidywaniu wystąpienia preeklampsji u ciężarnych 21 [24] Tannetta D.S, Muttukrishna S., Groome N.P. et al. (23) Endothelial cells and peripheral blood mononuclear cells are a potential source of extraplacental activin a in preeclampsia. J. Clin. Endocrinol. Metab. 88, 12: 5995-61. [25] Tjoa M.L., Oudejans C.B., van Vugt J.M. et al. (24) Markers for presymptomatic prediction of preeclampsia and intrauterine growth restriction. Hypertens. Pregnancy 23, 2: 171-189. [26] Sharkey A.M., Cooper J.C., Balmforth J.R. et al.(1996) Maternal plasma levels of vascular endothelial growth factor in normotensive pregnancies and in pregnancies complicated by pre-eclampsia. Eur. J. Clin. Invest, 26 (12): 1182-1185. [27]Grill S., Rusterholz C., Zanetti-Dällenbach R. et al.(29) Potential markers of preeclampsia a review, Reproductive Biology and Endocrinology 7: 7. [28]Markowska A, Drews K (25) Angiogeneza w rozrodczości, Adv. Clin. Exp. Med, 14, 1: 123-127. J Michał Krekora Klinika Położnictwa i Ginekologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki 93-338 Łódź, ul Rzgowska 281/289 e-mail: krekoram@poczta.onet.pl Usefulness of biochemical markers in predicting the occurrence preeclampsia in pregnant women Objectives: The aim of this study was to evaluate whether the concentrations of selected biochemical parameters in serum between 11 and 14 weeks' gestation is useful in predicting the occurrence of preeclampsia in pregnant women. Material and methods: The study group consisted of 5 hypertensive patients unloaded in which during the first trimester of pregnancy, blood samples were taken to determine the concentration of activin A, vascular endothelial growth factor (VEGF) and endogliny (CD15) in serum between 11 and 14 weeks of gestation.the study was conducted by means of their own work No. 52-15-81 Medical University of Lodz. Determinations were made using an ELISA immunoassay, using kits Quantikine. Tests were performed in accordance with the procedure laid down by the manufacturer sets. Results: Of the 5 pregnant women who have determined the concentration of activin A in serum between 11 and 14 weeks of gestation occurred in four pre-eclampsia. The concentration level of activin A differed significantly in both groups and amounted to 1675.5 pg/ml, who developed pre-eclampsia vs 1212.8 pg/ml in women with pregnancy extending without complications. While the concentration of VEGF was 1.92 pg/ml in pregnancies with developed eclampsia vs 2.51 pg/ml, but this difference is not statistically significant p =.247. The concentration was 9. endogliny CD15 pg/ml in pregnant women who developed preeclampsia vs. 8.32 pg/ml in running pregnancies without complications, this difference also was not statistically significant p =.371. Conclusions: 1) It was observed a statistically significant difference in the level of concentration of activin A in the group of patients with pregnancy occurred in the course of pre-eclampsia in relation to the group of patients with a normal course of pregnancy p =.54. 2) There was no statistically significant difference in the level of concentration of VEGF and CD15 endoglin in the group of patients with pregnancy in the course of pre-eclampsia occurred in relation to the group of patients with a normal course of pregnancy, respectively, p =.247, p =.371. Key words: pre-eclampsia, VEGF, activin A, endoglin, pregnancy