Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Kazus 1. Zakres obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego Stan faktyczny Katarzyna W. przebywająca na urlopie w Brazylii została okradziona. Od polskiego konsula w Rio de Janeiro otrzymała jednorazową zwrotną pomoc pieniężną. Katarzyna W. uznała, że jest to za mała kwota i w związku z powyższym będzie składać odwołanie do ambasadora RP w Brazylii. Problem Czy powyższe działania Katarzyny W. mają oparcie w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego? Odpowiedź Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w art. 1 pkt 1 KPA, 3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w art. 1 pkt 2 KPA, 4) w sprawach wydawania zaświadczeń. Zakres stosowania KPA M. Rojewski, Postępowanie administracyjne 1
Kazus 1 Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Wyłączenie stosowania KPA Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych. Jednakże zgodnie z art. 3 1 KPA przepisów kodeksu nie stosuje się do postępowania w sprawach karnych skarbowych, enumeratywnie wymienionych spraw uregulowanych w ustawie z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), a także spraw należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Tym samym wysokość udzielonej pomocy materialnej przez konsula nie podlega zaskarżeniu w drodze postępowania odwoławczego. Literatura M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008, s. 13. Orzecznictwo Wyrok WSA w Białymstoku z 13.3.2008 r. (II SA/Bk 865/07, niepubl.). Wyrok WSA w Warszawie z 20.12.2007 r. (I SA/Wa 1435/07, niepubl.). Uchwała SN (7) z 30.9.1988 r. (III AZP 3/92, OSN 1992, Nr 10, poz. 172). NOTATKI 2 M. Rojewski, Postępowanie administracyjne
Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Kazus 2 Kazus 2. Wyłączenie stosowania Kodeksu postępowania administracyjnego Stan faktyczny Przeciwko Andrzejowi C. wszczęte było postępowanie karnoskarbowe ze względu na zaległości podatkowe. Sprawa została skierowana do sądu rejonowego celem wydania stosownego orzeczenia. Andrzej C. nie zgodził się z powyższym działaniem urzędu skarbowego i złożył odwołanie do właściwej izby skarbowej. Problemy Czy te działania były prawidłowe? Jakie środki przysługują Andrzejowi C. w jego sytuacji? Odpowiedź Zgodnie z art. 3 1 KPA kodeksu nie stosuje się do: postępowania w sprawach karnych skarbowych, spraw uregulowanych w ustawie 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), z wyjątkiem przepisów działów IV, V i VIII. Przepisów KPA nie stosuje się również do postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Ponadto zgodnie z art. 3 3 KPA przepisów kodeksu nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z: nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Tym samym, działania Andrzeja C. nie były prawidłowe, ponieważ postępowanie administracyjne już się zakończyło, stąd nie ma możliwości prawnej zastosowania środka przewidzianego w procedurach administracyjnych. Jedynym środkiem odwoławczym, jakim może dysponować Andrzej C., to apelacja w wypadku skazania go przez sąd. Wyłączenie stosowania KPA M. Rojewski, Postępowanie administracyjne 3
Kazus 2 Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Literatura M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008, s. 64. Orzecznictwo Postanowienie NSA z 13.12.2007 r. (II GSK 281/07, niepubl.). Wyrok NSA z 7.10.2004 r. (OSK 106/04, niepubl.) NOTATKI 4 M. Rojewski, Postępowanie administracyjne
Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Kazus 3 Kazus 3. Zasada przekonywania Stan faktyczny Organ administracji wydał decyzję bez wskazania uzasadnienia faktycznego i prawnego. Strona nie wiedziała, dlaczego właśnie takie a nie inne rozstrzygnięcie zostało wydane i miała problem ze sformułowaniem odwołania od ww. decyzji, ponieważ nie mogła się ustosunkować do argumentów organu. Problem Jaką zasadę i przepisy szczególne Kodeksu postępowania administracyjnego naruszył organ administracji? Odpowiedź Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu (art. 11 KPA). W podanym przykładzie strona nie była zaznajomiona z argumentacją urzędu, co naruszyło wymienioną powyżej zasadę. Obowiązkiem każdego organu administracji jest najstaranniejsze wyjaśnianie podstawy faktycznej i prawnej decyzji, czyli wyjaśnianie stronie zasadności przesłanek rozstrzygnięcia. W istocie chodzi o wytłumaczenie stronie, dlaczego organ dany przepis zastosował do konkretnych ustaleń faktycznych lub uznał go za niewłaściwy. Ponadto organ naruszył przepis art. 107 KPA dotyczący elementów formalnych decyzji administracyjnej, nie zawarł bowiem w decyzji uzasadnienia faktycznego i prawnego. Wyjaśnienie zasadności przesłanek Literatura M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008, s. 29. Orzecznictwo Wyrok NSA z 29.11.2008 r. (II OSK 1470/07, OSP 2009, Nr 9, poz. 100). Wyrok WSA w Warszawie z 10.9.2008 r. (VIII SA/Wa 193/08, niepubl.). Wyrok NSA z 7.8.2008 r. (I OSK 1151/07, niepubl.). Wyrok WSA w Warszawie z 9.7.2008 r. (V SA/Wa 442/08, niepubl.). Wyrok NSA z 5.6.2008 r. (I OSK 839/07, niepubl.). Wyrok NSA z 15.10.2007 r. (I OSK 1994/06, niepubl.). M. Rojewski, Postępowanie administracyjne 5
Kazus 4 Rozdział I. Postępowanie administracyjne ogólne Kazus 4. Zasada szybkości postępowania Stan faktyczny Organ administracji rozpatrywał podanie wniesione przez Jana D. przez 3 miesiące. Nie powiadomił go o przedłużeniu przewidzianego w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego miesięcznego terminu na rozpatrzenie sprawy. Problem Jaką zasadę i przepisy szczególne Kodeksu postępowania administracyjnego naruszył organ administracji? Zasada szybkości postępowania Odpowiedź Zgodnie z art. 12 1 KPA organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Jest to tzw. zasada szybkości postępowania. Uzupełnieniem tej reguły jest przepis art. 35 1 KPA, w myśl którego organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Przepis ten wskazuje ponadto poszczególne terminy na załatwienie określonego rodzaju spraw. Należy go rozumieć jako nadrzędną wskazówkę dotyczącą załatwiania wszystkich spraw w postępowaniu administracyjnym w taki sposób, by nie tylko dochować terminów określonych w kodeksie, ale by w miarę możliwości sprawy załatwiać w terminach krótszych. Termin miesięczny i dwumiesięczny należy więc traktować jako terminy maksymalne, nie zaś podstawowe. W podanym przykładzie organ naruszył zasadę szybkości postępowania i wyżej wymieniony art. 35 KPA. Literatura M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2008, s. 29. Orzecznictwo Postanowienie WSA w Warszawie z 5.2.2009 r. (IV SA/Wa 1880/08, niepubl.). Wyrok WSA w Warszawie z 10.7.2008 r. (I SAB/Wa 170/07, niepubl.). 6 M. Rojewski, Postępowanie administracyjne
Rozdział III. Postępowanie egzekucyjne w administracji Kazus Wzory wniosków i pism procesowych M. Rojewski, Postępowanie administracyjne 133
Wzory wniosków i pism procesowych POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE 1. Wniosek o rozstrzygnięcie sporu o właściwość Jan Kowalski Jasło, 13 września 2009 r. ul. Kwiatowa 3 38-200 Jasło Organ Sygnatura sprawy WNIOSEK O ROZST R ZYGNIĘCIE SPORU O W ŁAŚCIWOŚĆ Na podstawie art. 22 KPA wnoszę o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego dotyczącego ustalenia właściwego organu w sprawie wydania pozwolenia na budowę. Uzasadnienie W dniu 3.5.2009 r. złożyłem staroście jasielskiemu wniosek o wydanie pozwolenia na budowę domu na nieruchomości o powierzchni 1000 m 2, obejmującej działki: Nr 12/5 o powierzchni 1100 m 2 i Nr 8/9 o powierzchni 400 m 2, dla której prowadzona jest księga wieczysta Nr... przez Sąd Rejonowy w Jaśle. Starosta jasielski odmówił wydania pozwolenia na budowę, wskazując, iż jedna z działek (Nr 8/9) położona jest w powiecie gorlickim, w związku z powyższym pozwolenie powinien wydać również tamtejszy starosta, część nieruchomości położona jest bowiem na obszarze jego właściwości terytorialnej. Wobec powyższego złożyłem wyżej wymieniony wniosek o wydanie pozwolenia, biorąc pod uwagę nadmienione okoliczności. Jednakże w piśmie będącym odpowiedzią starosty gorlickiego wskazano, że organem właściwym do wydania pozwolenia jest starosta jasielski, ponieważ budowany dom (biorąc pod uwagę plan architektoniczny domu) w większej części będzie znajdował się na działce Nr 12/5 (czyli na terenie powiatu jasielskiego). M. Rojewski, Postępowanie administracyjne 135
Wzór 1 Wzory wniosków i pism procesowych W związku z powyższym proszę o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego i wskazanie organu właściwego do załatwienia przedmiotowej sprawy. Jan Kowalski Załączniki: 1. Odpis z księgi wieczystej Nr... Sądu Rejonowego w Jaśle. 2. Pisma starostów (jasielskiego i gorlickiego). 136 M. Rojewski, Postępowanie administracyjne