Warsztaty dla Komisji Nadzoru Finansowego

Warsztaty dla Komisji Nadzoru Finansowego Mirosław Filip Dyrektor Departamentu Nowych Rynków Warszawa, 13.06.2012 r.

AGENDA Uwarunkowania zewnętrzne Rola TGE na rynku gazu Rynek gazu w Polsce stan obecny Nowa IRiESP fundament giełdowego rynku gazu

TRZECI PAKIET ENERGETYCZNY Trzeci pakiet energetyczny zawiera podstawowe przepisy dotyczące prawidłowego funkcjonowania rynków energii i gazu w UE. Dyrektywy dotyczące energii elektrycznej i gazu wchodzące w zakres trzeciego pakietu energetycznego miały zostać transponowane przez państwa członkowskie do 3 marca 2011 r. W lutym 2011 r. szefowie państw i rządów UE zadeklarowali potrzebę utworzenia wewnętrznego rynku energii do 2014 r. Do tego celu niezbędna jest terminowa i pełna transpozycja przez państwo członkowskie przepisów zawartych w trzecim pakiecie energetycznym.

STANOWISKO KE WOBEC CEN REGULOWANYCH Komisja europejska dopuszcza stosowanie regulowanych cen referencyjnych na rynkach wewnętrznych państw członkowskich Trybunał Sprawiedliwości doprecyzował kryteria zgodności cen regulowanych z przepisami dotyczącymi wewnętrznego rynku energii. Zdaniem KE, zasady regulacji cen gazu w Polsce tych kryteriów nie spełniają

FEDERUTILITY (SPRAWA C-265/08) Przepisy dotyczące wewnętrznego rynku energii stanowią, że począwszy od 1 lipca 2007 r. państwa członkowskie gwarantują odbiorcom swobodę zakupu energii elektrycznej i gazu od wybranego dostawcy. Artykuł 3 ust. 2 oraz art. 23 ust. 1 dyrektywy 2003/55 dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego nie stoją na przeszkodzie przepisowi krajowemu, który zezwala na kształtowanie poziomu cen dostawy gazu ziemnego do odbiorców końcowych poprzez określanie cen referencyjnych, po dniu 1 lipca 2007 r., pod warunkiem że interwencja ta: ogranicza prawo do swobodnego ustalania cen dostawy gazu ziemnego po dniu 1 lipca 2007 r. jedynie w zakresie niezbędnym do osiągnięcia wskazanego celu leżącego w ogólnym interesie gospodarczym; w konsekwencji, przepis taki może obowiązywać tylko w ograniczonym okresie; oraz jest jasno określona, przejrzysta, pozbawiona cech dyskryminacji, weryfikowalna oraz zapewnia unijnym przedsiębiorcom gazowniczym równy dostęp do odbiorców krajowych.

INFRIGEMENT W kwietniu 2011 Komisja Europejska zwróciła się dziś oficjalnie do Polski o dostosowanie krajowych przepisów dotyczących regulowanych cen za energię dla odbiorców końcowych do przepisów UE, kierując do władz polskich uzasadniona opinię w kwestii nie wypełniania przez Polskę obowiązków wynikających z traktatu. Postępowanie w sprawie naruszenia przepisów przez Polskę toczy się. Kolejnym krokiem po uzasadnionej opinii może być już skierowanie przeciwko Polsce sprawy do Trybunału Sprawiedliwości

SZCZEGÓLNA ROLA GIEŁDY TOWAROWEJ NA RYNKU GAZU W WARUNKACH OBOWIĄZYWANIA TARYFY Najpierw konkurencja potem zwolnienie z taryfy Art. 49. Ustawy prawo energetyczne: Prezes URE może zwolnić przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, jeżeli stwierdzi, że działa ono w warunkach konkurencji, albo cofnąć udzielone zwolnienie w przypadku ustania warunków uzasadniających zwolnienie. Zgodnie z art. 32 obowiązującej Ustawy Prawo Energetyczne, obrót gazem prowadzony na giełdzie nie wymaga Koncesji, a w konsekwencji również zatwierdzonej przez Prezesa URE Taryfy.

ZASADNICZA ROLA GIEŁDY TOWAROWEJ NA RYNKU GAZU W WARUNKACH BRAKU TARYFY Wyznaczenie referencyjnej ceny gazu i energii na lokalnym rynku hurtowym, ustalonej w warunkach pełnej konkurencji; Cena ta stanowi punkt odniesienia dla pozostałych transakcji zawieranych na rynku gazu i energii!!!

RYNEK GAZU W POLSCE - STAN OBECNY mld m3 Konsumpcja gazu w Polsce mld m3 Pojemność magazynów mld m3 Import w 2010 GAZ System - sieć przesyłowa konsumentów gazu ziemnego Najbardziej optymistyczne szacunki zasobów gazu łupkowego Planowana rozbudowa sieci przesyłowej do roku 2014 w tym m.in. Świnoujście Szczecin, Szczecin- Gdańsk, Szczecin Lwówek,

GAZOWE POŁĄCZENIA TRANSGRANICZNE OBECNE I PLANOWANE 5 mld 7,5 mld m3/rok Jamal rewers wirtualny 2,3 mld m3/rok 1,5 mld m3/rok 0,5 mld 1,5 do 3,0 mld m3/rok

ŁAŃCUCH WARTOŚCI GAZU W POLSCE Wydobycie /import PGNiG Przesył OGP GAZ-SYSTEM Magazynowanie Sprzedaż hurtowa PGNiG Operator Systemu Magazynowania (oddział PGNiG) Sprzedaz detaliczna PGNiG Dystrybucja PGNiG W każdym ogniwie gazowego łańcucha wartości (poza przesyłem) PGNiG posiada dominującą pozycję z ponad 98% udziałem w rynku

NOWA IRIESP KLUCZEM DO HANDLU GAZEM Punkt wirtualny Punkt w systemie przesyłowym gazu ziemnego wysokometanowego grupy E, o niesprecyzowanej fizycznej lokalizacji, w którym następuje obrót paliwem gazowym (w praktyce dotyczyć będzie SP i SD). Przydział zdolności zdolność, do której uprawniony jest ZUP w określonym punkcie wejścia lub punkcie wyjścia. Zleceniodawca Usługi Przesyłowej (ZUP) Osoba jednostka organizacyjna, która korzysta z usługi przesyłania lub bilansowania na podstawie zawartej z OSP umowy przesyłowej i przydziału zdolności (PZ)

PUNKT WIRTUALNY - DOWOLNY PUNKT POBORU/WTŁOCZENIA Fizyczny model Punktu Wirtualnego Pojęcie Punkt Wirtualny traktuje sieć przesyłową/dystrybucyjną jako pojedynczy zbiornik gazu z dowolnie kształtowaną ilością i konfiguracją zaworów poborowych/wejściowych o takich właściwościach, że pobory gazu (wtłoczenia) z dwóch dowolnych punktów są nierozróżnialne.

Oddzielenie działalności handlowej (podlegającej prawom wolnego rynku) od działalności przesyłowej i dystrybucyjnej (opartych o taryfy zatwierdzane przez Regulatora) NOWA IRIESP GŁÓWNE ASPEKTY FUNKCJONALNE HANDEL GAZEM A PRZESYŁ GAZU Umożliwia zmianę dostawcy gazu bez ryzyka utraty dostępu do sieci!!!

NOWA IRIESP - GŁÓWNE ASPEKTY FUNKCJONALNE ZASADA ENTRY-EXIT Zasada odrębnych przydziałów zdolności na fizyczne punkty wejścia i fizyczne punkty wyjścia Dopuszczenie uczestnika rynku do sieci wystarcza dostęp do jednego fizycznego punkt wejścia lub wyjścia ZUP może być niezbilansowany fizycznie ZUP musi być zbilansowany handlowo Powstaje możliwość zawierania dowolnej ilości anonimowych transakcji na giełdzie i poza nią

HANDEL W PUNKCIE WIRTUALNYM ZASADA Umowa sprzedaży zawarta na giełdzie lub w punkcie wirtualnym jest ważna, skuteczna pomiędzy stronami, które ją zawarły i podlega realizacji. W przypadku braku możliwości fizycznej realizacji umowy: OSP realizuje umowy z wykorzystaniem narzędzi służących do bilansowania, podmiot, który doprowadzi do sytuacji niezbilansowania uiszcza opłaty z tytułu niezbilansowania.

PUNK WIRTUALNY / PUNKT FIZYCZNY LOKALIZACJA PODMIOTÓW Importer sprzedaż do odbiorcy końcowego w PW Wystarczy że importer posiada możliwość fizycznego wprowadzenia gazu do systemu oraz zdolność bilansowania. Nie interesuje go punkt fizycznego odbioru. Odbiorca końcowy kupno od Importera w PW Wystarczy że odbiorca końcowy posiada możliwość fizycznego odbioru gazu z sieci oraz zdolność bilansowania. Nie go interesuje go którędy wprowadzono gaz do sieci. Trader kupno sprzedaż w PW Trader nie musi posiadać dostępu do fizycznych punktów wejścia i wyjścia z sieci. Wystarczy zdolność bilansowania handlowego na punkcie wirtualnym Tradera nie interesuje skąd przypłynął kupowany gaz i dokąd popłynie po sprzedaży.

NIEZBĘDNE MINIMUM DLA RYNKU GIEŁDOWEGO Infrastruktura formalna Nowa Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (po przyjęciu przez URE i wejściu w życie) Nowy Regulamin TGE (po przyjęciu przez KNF) Umowa TGE z OGP-Gaz System (analogiczna do umowy TGE z PSE Operator) Zapewnienie podaży gazu na tworzony rynek Obligo giełdowe Program PUG PGNiG w roli animatora rynku (umowa z TGE) Niezależni importerzy Rynek wtórny- sprzedaż nadwyżek, uzupełnienie niedoborów, bilansowanie

KTO MOŻE HANDLOWAĆ GAZEM NA TGE Każdy ZUP - w rozumieniu IRIESP, który spełnił dodatkowo wymagania stawiane przez IRGiT i podpisał umowę z domem maklerskim. Dopóki nie zostanie zmienione/znowelizowane Prawo Energetyczne, transakcje giełdowe na rynku gazu możliwe są tylko za pośrednictwem domów maklerskich. Dotyczy to wszystkich, nawet PGNiG S.A.!!!

Propozycja uwzględnienia wyników konsultacji do dyskusji Uruchomienie hurtowego rynku gazu może zostać przeprowadzone w dwóch etapach: I etap: Uruchomienie giełdy gazu w II półroczu 2012 r., PGNiG jako animator rynku będzie oferował gaz ziemny w wolumenie odpowiadającym oczekiwaniom uczestników rynku. II etap: Wprowadzenie PUG w drodze nowelizacji ustawy Prawo energetyczne obligo giełdowe nałożone na podmioty o istotnym udziale w rynku gazu.

Projekt Rynek Energii Gazu TGE S.A. Na stronie w w w. r y n e k g a z u. t g e. p l znajdą Państwo wszelkie niezbędne informacje i dane kontaktowe. Osoba odpowiedzialna za Projekt : Mirosław Filip, Dyrektor Departamentu Nowych Rynków rynekgazu@tge.pl tel. +48 (22) 341 99 10