RAPORT ECC, WERSJA ROBOCZA, W SPRAWIE SYSTEMU REJESTRACYJNEGO (LIGHT LICENSING), BEZKONCESYJNEGO I BEZLICENCYJNEGO WYKORZYSTANIA WIDMA

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Komitet ds. Łączności Elektronicznej (Electronic Communications Committee, ECC) w ramach Europejskiej Konferencji Administracji Pocztowych i Telekomunikacyjnych (CEPT) RAPORT ECC, WERSJA ROBOCZA, W SPRAWIE SYSTEMU REJESTRACYJNEGO (LIGHT LICENSING), BEZKONCESYJNEGO I BEZLICENCYJNEGO WYKORZYSTANIA WIDMA Miejscowość, miesiąc, rok

RAPORT KOMITETU DS. ŁĄCZNOŚCI ELEKTRONICZNEJ 132, WERSJA ROBOCZA Strona 2 STRESZCZENIE Niniejszy Raport dokonuje przeglądu terminologii używanej w określaniu rodzaju systemu regulacyjnego lub system koncesjonowania stosowanego w przypadku regulowania użycia aplikacji radiowych. W szczególności raport wskazuje, że praktyki stosowane w różnych krajach europejskich odzwierciedlają różną interpretację sformułowań licence-exempt oraz light licensing. Proponowana jest terminologia pomocnicza, mająca na celu ujęcie niektórych podstawowych różnych pomiędzy różnymi opcjami regulacyjnymi: Zezwolenie indywidualne (Prawo indywidualnego użytkowania) Zezwolenie ogólne (Bez prawa indywidualnego użytkowania) Zezwolenie Light-licensing (system rejestracyjny) Licence-exempt indywidualne 1 (system bezkoncesyjny) Indywidualne planowanie / koordynacja częstotliwości Tradycyjna procedura wydawania koncesji Indywidualne planowanie / koordynacja częstotliwości Uproszczona procedura, w porównaniu z tradycyjną procedurą wydawania koncesji Przy ograniczonej liczbie użytkowników Brak indywidualnego planowania / koordynacji częstotliwości Rejestracja i/lub notyfikacja Brak ograniczeń w liczbie użytkowników, brak konieczności koordynacji Brak indywidualnego planowania / koordynacji częstotliwości Brak rejestracji lub notyfikacji Prowadzone jest badanie różnych procedur implementacji systemu light licensing i licence-exempt, w oparciu o wyniki ankiety przeprowadzonej wśród administracji CEPT w lutym 2008 r. Ankieta, która zawierała listę aplikacji radiowych potencjalnie obsługiwanych w systemie rejestracyjnym, kierowała do administracji CEPT prośbę o opisanie systemu regulacyjnego wdrażanego przy użyciu wyżej określonej sieci analitycznej. Niniejszy raport stwierdza, że użycie terminów jak licence-exempt, light licensing oraz koncesja indywidualna opisanych w powyższej tabeli jest wygodnym sposobem uściślania systemu koncesjonowania oraz powiązanego podejścia do zarządzania widmem i odzwierciedlenia różnych poziomów kontroli nad rozmieszczeniem i/lub użytkowaniem nadajników przez administrację, który może okazać się niezbędny w celu spełnienia oczekiwań rynku. 1 Nazywane czasem tradycyjnym sposobem udzielania koncesji

RAPORT KOMITETU DS. ŁĄCZNOŚCI ELEKTRONICZNEJ 132, WERSJA ROBOCZA Strona 3 Spis treści STRESZCZENIE...2 WYKAZ SKRÓTÓW...5 1 WPROWADZENIE...6 2 OPIS RÓŻNYCH SYSTEMÓW REGULACYJNYCH ORAZ TERMINOLOGII...6 2.1 DYREKTYWA O ZEZWOLENIACH...6 2.2 ANALIZA KLUCZOWYCH CZYNNIKÓW RÓŻNICOWANIA POMIĘDZY RÓŻNYMI SYSTEMAMI REGULACYJNYMI...8 2.2.1 Zezwolenia indywidualne a ogólne...8 2.2.2 Obowiązek rejestracji i/lub notyfikacji...8 2.2.3 Proces wydawania zezwoleń...8 2.3 ZWOLNIENIE Z KONCESJI (LICENSE-EXEMPT) A SYSTEM REJESTRACYJNY (LIGHT LICENSING)...9 2.3.1 Systemy bezkoncesyjne (Licence-exempt)...9 2.3.1.1 Definicje...9 2.3.1.2 Zasady ogólne...9 2.3.2 Systemy rejestracyjne (light licensing)...10 2.4 OMÓWIENIE INNYCH TERMINÓW...12 2.4.1 Wspólne wykorzystanie widma (Collective use of the spectrum)...12 2.4.2 Model commons...13 2.5 WNIOSKI DOTYCZĄCE TERMINOLOGII...14 3 Procedury implementacji systemów bezkoncesyjnego (license-exempt) i rejestracyjnego (light licensing)...14 3.1 ANKIETA DOTYCZĄCA PROCEDUR IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW REJESTRACYJNYCH...14 3.1.1 Wprowadzenie...14 3.1.2 Podsumowanie wyników ankiety...15 3.1.3 Analiza konkretnych przykładów...17 3.1.3.1 Systemy obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian...17 3.1.3.2 Wzmacniacze sygnału w pasmach koncesjonowanych...18 3.1.3.3 Stacje FWA/BWA w pasmach częstotliwości 3,5 GHz i 5,8 GHz...20 3.1.3.4 Łącza punkt-punkt służby stałej w paśmie 64-66 GHz...20 3.1.3.5 Stacje VSAT...21 3.1.3.6 Urządzenia PR27 (CB)...21 3.1.3.7 Stacje amatorskie, pasmo morskie UKF i radiolatarnie systemu COSPAS-SARSAT...21 3.1.3.8 Służby pomocnicze dla produkcji programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Programme making, SAP) oraz służby pomocnicze dla nadawania programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Broadcasting, SAB)...21 3.2 OGÓLNE TENDENCJE...22 3.2.1 Systemy bezkoncesyjne (Licence-exempt)...22 3.2.2 Systemy rejestracyjne (light licensing)...23 ANNEX 1: PRZEGLĄD RÓŻNYCH KATEGORII WSPÓLNEGO WYKORZYSTANIA WIDMA CZĘSTOTLIWOŚCI OKREŚLONYCH W BADANIU PRAWNYCH, EKONOMICZNYCH I TECHNICZNYCH ASPEKTÓW WSPÓLNEGO WYKORZYSTANIA WIDMA CZĘSTOTLIWOŚCI WE WSPÓLNOCIE EUROPEJSKIEJ...28 ANNEX 2: ANKIETA DOTYCZĄCA PROCEDUR IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW REJESTRACYJNYCH (SZABLON)...30 ANNEX 3: PRZEGLĄD OBOWIĄZUJĄCYCH OBECNIE SYSTEMÓW KONCESJONOWANIA DOTYCZĄCYCH ZASTOSOWAŃ, ZGODNIE Z DANYMI PODANYMI W ODPOWIEDZIACH NA PYTANIA ANKIETY DOTYCZĄCYCH IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW REJESTRACYJNYCH (LIGHT LICENSING) 32 ANNEX 4: PODSUMOWANIE UWAG DOTYCZĄCYCH KORZYŚCI/WAD WYNIKAJĄCYCH Z SYSTEMU REJESTRACYJNEGO (LIGHT LICENSING) PODANYCH W ODPOWIEDZIACH NA PYTANIA ANKIETY DOTYCZĄCEJ IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW REJESTRACYJNYCH...33

ANNEX 5: PRZEGLĄD ODPOWIEDZI POSZCZEGÓLNYCH ADMINISTRACJI DLA KAŻDEGO ZASTOSOWANIA...34

WYKAZ SKRÓTÓW Skrót CEPT LE LL CUS GPR/WPR SAP/SAB FS FWA/BWA Objaśnienie Europejska Konferencja Administracji Pocztowych i Telekomunikacyjnych (ang. European Conference of Postal and Telecommunications Administrations) System bezkoncesyjny (Licence-exempt) System rejestracyjny (Light-licensing) Wspólne wykorzystanie widma (Collective use of the spectrum) Systemy obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian (ang. Ground- and Wall- Probing Radar imaging systems) Służby pomocnicze dla produkcji programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Programme making) oraz służby pomocnicze dla nadawania programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Broadcasting) Usługa stacjonarna (Fixed service) Stacjonarny dostęp bezprzewodowy (Fixed Wireless Access) / Szerokopasmowy dostęp bezprzewodowy (Broadband Wireless Access)

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 6 1 WPROWADZENIE Artykuł 18 Regulaminu Radiokomunikacyjnego (ang. Radio Regulations) mówi, że niedozwolone jest założenie, ani obsługiwanie stacji przez osobę prywatną lub przedsiębiorstwo bez koncesji wydanej w odpowiedniej formie i zgodnie z postanowieniami niniejszego Regulaminu lub w imieniu rządu kraju, którego przedmiotowa stacja podlega. Powyższy termin koncesja można rozumieć szeroko. Oznacza on, że użytkowanie widma częstotliwości wymaga wyraźnego zezwolenia. Warunki użytkowania widma częstotliwości powinny być określone w specyfikacji interfejsu radiowego (ang. Radio Interface Specification, RIS). Specyfikacja może obowiązywać w przypadku zastosowań nieokreślonych lub określonych, łącznie ze szczegółowym określeniem wymogów technicznych i operacyjnych. Powinna także określać odpowiedni system koncesjonowania. Do określania rodzaju systemu regulacyjnego lub systemu koncesjonowania używa się różnej terminologii: bezkoncesyjny, zwolniony z koncesji, wolny od koncesji, zezwolenie ogólne, pozwolenie ogólne, system rejestracyjny (light licensing), koncesjonowany, koncesja indywidualna, zezwolenie indywidualne... Określenia oznaczają, że termin koncesja oraz koncesjonowany można rozumieć w sposób odmienny niż sugeruje to art. 18 Regulaminu Radiokomunikacyjnego. Celem niniejszego raportu jest przede wszystkim opisanie głównych typów możliwych systemów regulacyjnych związanych z wykorzystaniem widma częstotliwości poprzez określenie kluczowych czynników różnicowania. Podstawa prawna zapewniona przez ramy regulacyjne UE w dyrektywie nr 2002/20/WE dotyczącej sieci i usługi komunikacji elektronicznej (Dyrektywa o zezwoleniach) stanowi czynnik różnicowania pierwszego stopnia. W następnej kolejności raport koncentruje się na różnicy pomiędzy systemami rejestracyjnym i niekoncesjonowanym (light licensing i licence-exempt) oraz uwzględnia terminy takie, jak wspólne wykorzystanie widma częstotliwości oraz model commons (bezlicencyjne wykorzystanie widma). Prowadzone jest badanie różnych procedur implementacji systemu light licensing i licenceexempt, w oparciu o wyniki ankiety przeprowadzonej wśród administracji CEPT w lutym 2008 r. W oparciu o analizę implementacji, raport przedstawia podsumowanie najlepszych praktyk, a także trudności praktycznych i sposobów ich eliminowania. Podczas opisywania różnych procedur implementacji, szczególną uwagę zwrócono na różne pojęcia dotyczące praw użytkowania i zarządzania zakłóceniami. 2 OPIS RÓŻNYCH SYSTEMÓW REGULACYJNYCH ORAZ TERMINOLOGII 2.1 Dyrektywa o zezwoleniach Artykuł 5.1 Dyrektywy o zezwoleniach mówi, że O ile to jest możliwe, a w szczególności, gdy ryzyko szkodliwych interferencji jest znikome, państwa członkowskie nie będą uzależniać użytkowania częstotliwości radiowych od przyznania indywidualnego prawa użytkowania, ale będą określać warunki użytkowania takich częstotliwości radiowych w ogólnym zezwoleniu.

Podstawową różnicą pomiędzy różnymi systemami regulacyjnymi jest zatem to, czy wykorzystanie częstotliwości radiowych podlega, czy też nie, przyznaniu indywidualnego prawa użytkowania. W oparciu o to rozróżnienie pomiędzy zezwoleniem indywidualnym a zezwoleniem ogólnym, poniższa tabela przedstawia proste zestawienie powszechnie używanej terminologii, która uważana jest za równorzędną: Zezwolenie indywidualne Podlega przyznaniu indywidualnego prawa użytkowania Zezwolenie indywidualne Koncesjonowany Zezwolenie ogólne NIE podlega przyznaniu indywidualnego prawa użytkowania Koncesja ogólna Niekoncesjonowany Tabela 1: powszechnie używane terminy Uwzględniając jednak możliwe zamieszanie, które może wyniknąć ze stosowania terminów koncesja lub koncesjonowany oddzielnie (jako, że art. 18 Regulaminu Radiokomunikacyjnego mówi, że niedozwolone jest założenie ani obsługiwanie stacji nadawczej przez osobę prywatną ani przedsiębiorstwo bez koncesji wydanej w odpowiedniej formie ), należy zalecić unikanie w przyszłości stosowania terminów Koncesjonowany i Niekoncesjonowany w dokumentach określających cele ECC. Należy wyjaśnić, czy termin koncesja oznacza pozwolenie indywidualne, czy ogólne. Niniejszy raport bada także inne możliwe czynniki pozwalające na rozróżnienie pomiędzy różnymi terminami. W odniesieniu do możliwych kryteriów wydawania zezwolenia ogólnego, panuje ogólne odczucie, że w świetle możliwych układów, które należy uwzględnić w przypadku zezwolenia ogólnego, lista kryteriów nie może być wyczerpująca, ani że każde możliwe kryterium nie może zostać określone. Możliwość wydania zezwolenia ogólnego będzie zawsze wymagało analizy określonej sytuacji. Jako wskazówkę można zastosować poniższe kryteria: - Zezwolenie ogólne, gdy koordynacja pomiędzy użytkownikami nie jest konieczna - Zezwolenie ogólne, gdy użytkowanie możliwe jest we wszystkich regionach kraju - Zezwolenie ogólne, gdy indywidualizacja użytkownika nie jest konieczna - Zezwolenie ogólne w przypadku, gdy użytkowanie częstotliwości lub pasma częstotliwości możliwe jest dla pewnej liczby użytkowników na określonym obszarze - Zezwolenie ogólne, gdy widmo częstotliwości dostępne jest długoterminowo Ponadto, aplikacje radiowe, które nie wymagają indywidualnego planowania i koordynacji częstotliwości (lub indywidualnego przyznawania częstotliwości) powinny być, ogólnie rzecz biorąc, zwolnione z obowiązku posiadania koncesji indywidualnej i powinny podlegać zezwoleniom ogólnym. Należy także zauważyć, że bieżące europejskie ramy regulacyjne znajdują się w fazie procesu ostatecznego przeglądu. Może wystąpić konieczność dokonania ponownego przeglądu niniejszego raportu po uzyskaniu wyników procesu i po zdobyciu doświadczenia w zakresie praktycznej implementacji nowych ram przez organy administracyjne.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 8 2.2 Analiza kluczowych czynników różnicowania pomiędzy różnymi systemami regulacyjnymi 2.2.1 Zezwolenia indywidualne a ogólne Jak podkreślono już we wprowadzeniu, podstawowa różnica pomiędzy zezwoleniami indywidualnymi (np. koncesjonowane wykorzystanie widma częstotliwości) a zezwoleniami ogólnymi (np. niekoncesjonowane użytkowanie widma) ma w ramach regulacyjnych EU charakter prawny. Różnice prawne zasadniczo odzwierciedlają obowiązek, lub jego brak, w zakresie uzyskania indywidualnych praw użytkowania przed rozpoczęciem nadawania. Należy jednak podkreślić, że różnicowanie pierwszego stopnia nie powinno przesądzać o różnych praktykach związanych z zarządzaniem widmem częstotliwości, które mogą zostać opracowane w celu optymalizacji wykorzystania widma. Nie należy także zakładać, że podział ten odpowiada różnicowaniu na np. chronione / niechronione lub wyłączne / wspólne wykorzystanie widma częstotliwości. 2.2.2 Obowiązek rejestracji i/lub notyfikacji Jako czynnik różnicowania drugiego stopnia proponuje się utrzymanie możliwego obowiązku rejestracji lub notyfikacji, lub jego braku,. W odróżnieniu od wymogów technicznych (pasmo częstotliwości, maksymalna moc, zasady dostępu do kanałów) lub operacyjnych (np. obszar geograficzny lub ograniczenia czasowe działania stacji radiowych), obowiązek rejestracji lub notyfikacji ma charakter administracyjny i wymaga, jako warunku koniecznego wykorzystania, skontaktowania się użytkownika z Organem Zarządzającym Widmem (ang. Spectrum Management Authority) oraz spełnienia nałożonych obowiązków. Tego rodzaju przepisy, często kojarzone z koncepcją systemu rejestracyjnego (light licensing) pozostają w obszarze zezwoleń ogólnych tak długo, jak przeznaczone są wyłącznie do umożliwienia kontroli rozmieszczenia i użytkowania aplikacji w celu uniknięcia szkodliwych interferencji z usługami radiowymi, a nie do ich ograniczania. W przeciwnym razie przepisy te należałyby do grupy zezwoleń indywidualnych, gdyby były związane z możliwym ograniczeniem liczby użytkowników lub pewną koordynacją przez użytkowaniem. Odpowiedź organu administracyjnego wynikająca np. z tego rodzaju procesu koordynacji oznaczałaby, z perspektywy regulacji, zezwolenie indywidualne. 2.2.3 Proces wydawania zezwoleń Trwa także spór o to, czy termin system rejestracyjny (light licensing) opisuje proces wydawania zezwoleń na użytkowanie pasma radiowego, tzn. zezwoleń indywidualnych, w którym wymaga się, aby wnioskodawca przedłożył szczegółowe informacje dotyczące wnioskowanej koncesji w formie elektronicznej w systemie prowadzonym przez krajowy organ zarządzający częstotliwością. System może automatycznie, lub przy niewielkim wspomaganiu, wydać koncesję, jeśli wniosek spełnia niezbędne wymagania. Zgodnie z takim podejściem, systemu rejestracji (light licensing) nie można postrzegać jako

połączenia ani kompromisu pomiędzy systemami przyznawania koncesji oraz zwolnień z koncesji. Zamiast tego koncesje wydawane w ramach systemu rejestrowania nie różnią się od tradycyjnych licencji z regulacyjnego punktu widzenia. Koncesje powinny zawierać warunki techniczne niezbędne i wystarczające do uniknięcia szkodliwej interferencji z innymi systemami i użytkownikami. Jednak proces wydawania koncesji różni się od tradycyjnych koncesji tym, że wiąże się z intensywnym wykorzystaniem systemów IT. Proces wydawania koncesji, który może różnić się od tradycyjnych procedur zaangażowaniem dedykowanych systemów IT przeznaczonych do automatycznego planowania częstotliwości i przyznawania koncesji, może być postrzegany jako ważny czynnik różnicujący. 2.3 Zwolnienie z koncesji (license-exempt) a system rejestracyjny (light licensing) Chociaż praktyki stosowane w różnych krajach europejskich odzwierciedlają różną interpretację powyższych terminów, warto rozważyć możliwe definicje, które ujmować będą podstawowe różnice pomiędzy różnymi opcjami. 2.3.1 Systemy bezkoncesyjne (Licence-exempt) 2.3.1.1 Definicje W raporcie dotyczącym Wspólnego wykorzystania widma częstotliwości opracowanym na zlecenie KE i przeprowadzonym przez konsorcjum agencji konsultacyjnych ( Raport dotyczący wspólnego wykorzystania widma częstotliwości ) 2, systemy bezkoncesyjne definiowane są w następujący sposób: Korzystanie z widma nie wymaga zezwolenia ani koordynacji, nie podlega także opłatom. Dostęp regulowany jest wyłącznie poprzez przestrzeganie określonych warunków regulacyjnych. W opinii Grupy ds. Polityki Widma Radiowego dotyczącej aspektów podejścia europejskiego do wspólnego wykorzystania widma częstotliwości (RSPG08-244 Final) przyjęto następującą definicję wspólnego wykorzystania widma częstotliwości: Wspólne wykorzystanie widma częstotliwości pozwala nieograniczonej liczbie niezależnych użytkowników i/lub urządzeń uzyskać dostęp do widma w tym samym zakresie częstotliwości, w tym samym czasie oraz na określonym obszarze geograficznym zgodnie z określonymi warunkami. W oparciu o poprzednią analizę czynników różnicujących, można zaproponować także następującą definicję: System bezkoncesyjny to ogólny system zezwoleń w ramach określonych warunków, który nie obejmuje rejestracji ani notyfikacji. Należy zauważyć, że takie podejście może w szczególności oznaczać, że system bezkoncesyjny nie jest równoznaczny ze zwolnieniem z zezwoleń indywidualnych. 2.3.1.2 Zasady ogólne Ogólnie rzecz biorąc, CEPT zamierza ustanowić jednolite warunki korzystania z widma dla urządzeń radiowych niewymagających koncesji (LE), uznając, że możliwość wyegzekwowania krajowych ograniczeń zależy od zdolności użytkowników do postępowania zgodnie z instrukcjami obsługi, w szczególności w przypadku nadajników radiowych wbudowanych w 2 Ostateczny raport z Badania prawnych, ekonomicznych i technicznych aspektów wspólnego wykorzystania widma częstotliwości we Wspólnocie Europejskiej opublikowany w listopadzie 2006 r.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 10 towary konsumpcyjne, które są w obrocie w UE zgodnie z Dyrektywą R&TTE (dyrektywa w sprawie urządzeń radiowych i końcowych urządzeń telekomunikacyjnych). Brak obowiązków administracyjnych wymagających od użytkownika skontaktowania się z Organem Zarządzającym Widmem jak to ma miejsce w przypadku systemu rejestracyjnego (light licensing) wynikający z definicji LE, zmniejsza możliwość wyegzekwowania zmieniających się warunków technicznych w Europie i wymaga dalszej harmonizacji. Jako przykład systemów bezkoncesyjnych podawane są następujące regulacje: - Większość urządzeń bliskiego zasięgu zgodnie z zaleceniem ERC 70-03 - Urządzenia wykorzystujące technologię UWB (ultraszerokopasmową) (patrz decyzja ECC/DEC/(06)04 i ECC/DEC/(06)12) - Urządzenia działające w częstotliwości PMR446 - Telefonia bezprzewodowa - Stacje dostępu bezprzewodowego w paśmie częstotliwości 5725-5 875 MHz dostępne bez koncesji W przypadku nadajników radiowych, ze względu na właściwości techniczne i/lub operacyjne, prawdopodobieństwo wystąpienia szkodliwych zakłóceń podczas rozmieszczania i użytkowania jest niskie i dlatego przyznawanie zezwoleń indywidualnych może stanowić zbędny koszt, a bardziej odpowiedni okazać się może model bezkoncesyjny. Definicja warunków wydajnego wykorzystania widma częstotliwości dla określonego pasma częstotliwości i aplikacji zazwyczaj wymaga całościowego badania zgodności w celu określenia, czy zastosowanie modelu bezkoncesyjnego nie będzie działać na niekorzyść innych użytkowników widma. Trudność ta jest szczególnie zauważalna tam, gdzie zastosowanie docierać ma do rynku masowego (radary krótkiego zasięgu, urządzenia wykorzystujące technologię UWB, lokalne radiowe sieci komputerowe RLAN, systemy identyfikacji radiowej RFID...). Wyegzekwowanie przez organy administracji możliwych przyszłych działań naprawczych w zakresie regulacji widma częstotliwości możliwe jest tylko, jeśli jego wpływ w zakresie kosztów i wyników zastosowania zachowa odpowiednie proporcje. Wreszcie, w obliczu braku rejestracji ani notyfikacji, kwantyfikacja wykorzystania widma może okazać się poważnym wyzwaniem i może wymagać kosztownych metod. Pasmo częstotliwości w systemie bezkoncesyjnym zazwyczaj nie nadaje się do ponownego przydzielenia za wyjątkiem długich okresów. 2.3.2 Systemy rejestracyjne (light licensing) Systemy rejestracyjne można opisać na wiele sposobów. Na przykład, pkt 3.6.2 raportu ECC nr 80 dotyczącego Wzmocnienia harmonizacji i wprowadzenia elastyczności w ramach regulacyjnych widma częstotliwości zawiera następujące terminy: System rejestracyjny stanowi połączenie użytkowania bezkoncesyjnego i ochrony użytkowników widma częstotliwości. Model ten opiera się na zasadzie kolejności zgłoszeń, zgodnie z którą użytkownik powiadamia regulatora o położeniu i właściwościach stacji. Baza danych zainstalowanych stacji zawierająca odpowiednie parametry techniczne (lokalizacja, częstotliwość, moc, antena itp.) jest ogólnie dostępna i należy zapoznać się z nią przed

dokonaniem instalacji nowych stacji. Jeśli nadajnik może zostać zainstalowany bez wywierania wpływu na zarejestrowane już stacje (np. nie przekraczając wstępnie określonych kryteriów interferencji), nowa stacja może zostać zapisana w bazie danych. Niezbędny jest mechanizm umożliwiający nowemu podmiotowi na rynku sprawdzenie, czy zarejestrowana stacja jest używana. Nowe podmioty na rynku powinny mieć możliwość wyszukania umowy z istniejącymi użytkownikami na wypadek przekroczenia kryteriów interferencji. Możliwe ograniczenie liczby użytkowników, które jest sugerowane wyżej, oznacza, że takie podejście należy do grupy zezwoleń indywidualnych. Należy jednak uwzględnić, że skuteczne systemy regulacyjne mogą łączyć w sobie różne właściwości regulacyjne obowiązujące np. na obszarze geograficznym działania (np. zezwolenie ogólne na terytorium krajowym, a niektóre strefy koordynacyjne mogą podlegać indywidualnemu prawu użytkowania). Jeden z organów administracyjnych zaproponował zdefiniowanie systemu rejestracyjnego (light licensing) jako wydawanie koncesji na nadajniki radiowe przy użyciu systemów IT do składania i przetwarzania wniosków. W ramach tego podejścia system rejestracyjny (light licensing) należy do grupy zezwoleń indywidualnych, lecz jest raczej uważany za narzędzie dla organów władz do wykorzystania systemów IT i Internetu w celu uproszczenia procesu przyznawania koncesji przedsiębiorstwom i innym użytkownikom radiowym. Utrzymywano także, że system rejestracyjny (light licensing) należy przewidzieć wyłącznie wtedy, gdy niezbędne jest planowanie indywidualnych częstotliwości oraz że system ten powinien prowadzić do rzeczywistego uproszczenia procedury w porównaniu z typowymi procedurami zezwoleń (wydanie koncesji). Na przykład, koncesja dla operatorów bezprzewodowego dostępu szerokopasmowego (ang. broadband wireless access, BWA) obejmuje ogólne warunki dotyczące wyłącznie działania sieci, osobne warunki rejestracji stacji bazowych nie są wymagane. System rejestracyjny (light licensing) został także opisany w dokumencie konsultacyjnym Licence-Exemption Framework Review (LEFR, Przegląd ram systemu bezkoncesyjnego) 3, opublikowanym przez Ofcom UK w 2007 r. System rejestracyjny (light licensing) to mechanizm, dzięki któremu użytkownicy pasma uzyskują niewyłączne koncesje, które zazwyczaj są ogólnodostępne, bezpłatne lub związane z symboliczną opłatą. Mogą istnieć dalsze obowiązki związane z udzieleniem koncesji, np. konieczność zarejestrowania lokalizacji nadajników oraz koordynacja ich rozmieszczenia z innymi zarejestrowanymi użytkownikami. Zgodnie z tym podejściem, system rejestracyjny (light licensing) wydaje się plasować gdzieś pomiędzy modelem przyznawania koncesji, a modelem bezkoncesyjnym. Dokument konsultacyjny LEFR stwierdza także, że wraz z powstaniem autonomicznych technologii rozmieszczania i wykrywania, granice pomiędzy systemem rejestracyjnym (light licensing) oraz modelem bezkoncesyjnym (licence-exemption) będą się coraz bardziej zacierać. Wydaje się, że istnieją dwie przeciwstawne tendencje: System rejestracyjny (light licensing) jest formą zezwolenia indywidualnego, określaną poprzez - indywidualne planowanie / koordynację częstotliwości - uproszczoną procedurą w porównaniu z typowymi procedurami zezwoleń 3 Dokument konsultacyjny w sprawie ram dotyczących zarządzania widmem częstotliwości wykorzystywanym przez urządzenia niewymagające koncesji opublikowany 12 kwietnia 2007 r.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 12 System rejestracyjny (light licensing) jest formą zezwolenia ogólnego, określaną poprzez - brak indywidualnego planowania / koordynacji częstotliwości - wymaganie rejestracji i/lub notyfikacji, co pozwala na kontrolę rozmieszczenia i użytkowania, bez jego ograniczania W obu przypadkach system rejestracyjny (light licensing) dopuszcza zazwyczaj większą moc niż modele bezkoncesyjne. Odnośnie do drugiego podejścia w ramach zezwoleń ogólnych, jeden z organów administracji zakwestionował cel regulacyjny obowiązku rejestracji. Obawy budzi fakt, że jeśli nie istnieje ograniczenie liczby użytkowników ani rozmieszczenia nadajników do określonego zastosowania (np. w tradycyjnym systemie zwolnień z koncesji), nie istnieją skuteczne środki zapobiegania szkodliwym interferencjom i żadne dodatkowe wymagania powiadomienia ani rejestracji nie zmienią tego. Mając na uwadze fakt, że takie przepisy dotyczące rejestracji/notyfikacji planowane są na skalę krajową, powyższa obawa powinna zachęcić organy administracyjne do dokonywania regularnych przeglądów stanu działających systemów rejestracyjnych w celu konwersji zwolnienia z koncesji tam, gdzie jest to konieczne. 2.4 Omówienie innych terminów W niniejszym rozdziale przedstawione są także rozważania na temat terminów wspólne wykorzystanie widma częstotliwości oraz model commons, z zaznaczeniem, że pojęcia te nie powinny być postrzegane jako odpowiedniki. 2.4.1 Wspólne wykorzystanie widma (Collective use of the spectrum) Ostateczny raport z Badania prawnych, ekonomicznych i technicznych aspektów wspólnego wykorzystania widma częstotliwości we Wspólnocie Europejskiej (raport CUS) sporządzony na zlecenie KE i przeprowadzony przez konsorcjum agencji konsultacyjnych został opublikowany w listopadzie 2006 r. Niniejsze opracowanie stanowi przydatną podstawę dla lepszego zrozumienia pojęcia wspólne wykorzystanie widma częstotliwości. W podsumowaniu dla kierownictwa (patrz część 0.3.1 raportu CUS), wspólne wykorzystanie przedstawione jest jako jedno z trzech głównych podejść do zarządzania widmem radiowym, dwa pozostałe to model administracyjny, w którym poszczególnym użytkownikom wyłączne prawa do używania widma przyznawane są przez krajowe organy regulacyjne, oraz model rynkowy, w którym wyłączne prawa uzyskiwane są za pomocą mechanizmów rynkowych, np. licytacji lub obrotu częstotliwościami. W części 2.1 raportu CUS przedstawiono poniższą propozycję: Dla celów niniejszego raportu, określenie wspólne wykorzystanie widma częstotliwości używane jest jako pojęcie ogólne, oznaczające wszystkie podejścia do zarządzania widmem częstotliwości, pozwalające na zajmowanie tego samego zakresu częstotliwości przez więcej niż jednego użytkownika jednocześnie, bez konieczności uzyskania indywidualnej (wyłącznej) koncesji. Dla każdej kategorii wspólnego wykorzystania określonej w części 2.2 raportu CUS, w ANEKSIE 1 niniejszego raportu zawarto propozycję wyjaśnienia odpowiedniego systemu regulacyjnego w oparciu o wcześniejsze analizy.

W tym zakresie należy także wspomnieć o opinii Grupy ds. Polityki Widma Radiowego dotyczącej aspektów podejścia europejskiego do wspólnego wykorzystania widma częstotliwości (CUS) przyjętej przez Grupę w listopadzie 2008 r. 2.4.2 Model commons W dokumencie konsultacyjnym Ofcom LEFR, model commons wydaje się być definiowany jako opozycja podejścia zależnego od zastosowania. Promowane jest podejście z wieloma klasami modeli commons w odniesieniu do widma: W każdej klasie zastosowania miałyby ogólnie podobne właściwości, zgodnie z ograniczeniami regulatora dotyczącymi mocy promieniowanej. W skrócie, każda klasa przypisana byłaby określonej części widma, przy czym urządzenia zwolnione z koncesji podlegałyby ograniczeniu mocy promieniowanej (określonemu przez regulatora) oraz jednemu lub więcej protokołów uprzejmości (zatwierdzanych przez regulatora, ale określanych przez organy ds. standardów). Odniesienia do koncepcji private commons (prywatnego modelu commons), która należy do grupy zezwoleń indywidualnych można znaleźć zarówno w raporcie CUS, jak i w dokumencie konsultacyjnym Ofcom LEFR.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 14 2.5 Wnioski dotyczące terminologii Praktyki stosowane w różnych krajach europejskich odzwierciedlają różną interpretację sformułowań licence-exempt oraz light licensing. Podsumowując, proponowana jest następująca tabela, mająca na celu ujęcie niektórych podstawowych różnic pomiędzy różnymi opcjami regulacyjnymi: Indywidualne pozwolenie (Prawo indywidualnego użytkowania) Zezwolenie ogólne (Bez prawa indywidualnego użytkowania) Zezwolenie Light-licensing (system rejestracyjny) Licence-exempt indywidualne 4 (system bezkoncesyjny) Indywidualne planowanie / koordynacja częstotliwości Tradycyjna procedura wydawania koncesji Indywidualne planowanie / koordynacja częstotliwości Uproszczona procedura, w porównaniu z tradycyjną procedurą wydawania koncesji Przy ograniczonej liczbie użytkowników Brak indywidualnego planowania / koordynacji częstotliwości Rejestracja i/lub notyfikacja Brak ograniczeń w liczbie użytkowników, brak konieczności koordynacji Tabela 2: kluczowe cechy charakterystyczne różnych systemów koncesjonowania Brak indywidualnego planowania / koordynacji częstotliwości Brak rejestracji lub notyfikacji Uwaga: skuteczne systemy regulacyjne mogą łączyć w sobie różne właściwości regulacyjne obowiązujące np. na obszarze geograficznym działania (np. zezwolenie ogólne na terytorium krajowym, a niektóre strefy koordynacyjne mogą podlegać indywidualnemu prawu użytkowania). Wyrażono także przekonanie, że termin system rejestracyjny (light licensing) powinien być uważany za narzędzie dla organów władz do wykorzystania systemów IT i Internetu w celu uproszczenia procesu przyznawania koncesji przedsiębiorstwom i innym użytkownikom radiowym. 3 Procedury implementacji systemów bezkoncesyjnego (license-exempt) i rejestracyjnego (light licensing) 3.1 Ankieta dotycząca procedur implementacji systemów rejestracyjnych 3.1.1 Wprowadzenie Ankieta została przygotowana w celu zbadania różnych procedur implementacji systemu rejestracyjnego i bezkoncesyjnego, w celu określenia i podsumowania najlepszych praktyk, a także praktycznych trudności i sposobów ich eliminowania. 4 Nazywane czasem tradycyjnym sposobem udzielania koncesji

Wprowadzenie do niniejszej ankiety zawiera tabelę przedstawioną w części 2.5 powyżej, opracowaną na podstawie wyników badań CEPT/WGRA w celu zilustrowania podstawowych różnic pomiędzy różnymi opcjami regulacyjnymi. Aplikacje radiowe znajdujące się na poniższej liście określone zostały jako działające w systemie koncesjonowania. Dla każdej aplikacji poproszono organy administracji o wypełnienie zaproponowanych szablonów (patrz ANEKS 2 do niniejszego raportu): Systemy obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian (patrz decyzja ECC/DEC/(06)08) Wzmacniacze - Wzmacniacze sygnałów DVB-T i DVB-H ( nadajniki uzupełniające ) - Wzmacniacze sygnału GSM i UMTS - Wzmacniacze sygnału FM w tunelach drogowych - stacje bazowe GSM na pokładzie samolotów (patrz decyzja ECC/DEC/(06)07) stacje FWA/BWA o częstotliwości 5,8 GHz (patrz Zalecenie ECC/DEC/(06)04) stacje FWA/BWA o częstotliwości 3,5 GHz (patrz Zalecenie ECC/DEC/(07)02) łącza punkt-punkt służby stałej w paśmie 64-66 GHz (patrz Zalecenie ECC/REC/(05)02) stacje VSAT - Stacje w zakresie częstotliwości 11 GHz (patrz Decyzja ERC/DEC/(00)08) - Stacje w paśmie częstotliwości 14,0-14,5 GHz (patrz Zalecenie ERC 13-03) Urządzenia PR27 (patrz ERC/DEC/(98)16) Stacje amatorskie Pasmo morskie UKF Radiolatarnie systemu COSPAS-SARSAT Służby pomocnicze dla produkcji programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Programme making, SAP) oraz służby pomocnicze dla nadawania programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Broadcasting, SAB) - Profesjonalne mikrofony radiowe - Łącza audio / video - Przenośne stacje naziemne dla satelitarnej służby reporterskiej (SNG) W ankiecie zanotowano także, że niektóre z wymienionych wyżej zastosowań mogą nie być dozwolone w niektórych krajach lub podlegają systemowi zezwoleń indywidualnych lub systemowi bezkoncesyjnemu (co oznacza, że dostęp do widma częstotliwości regulowany jest wyłącznie poprzez spełnienie określonych warunków regulacyjnych). Istotne jest podkreślenie, że chociaż proponowany kwestionariusz koncentrował się na przykładach, które mogłyby być uważane za należące do systemu rejestracyjnego (light licencing) przez niektóre administracje, ponieważ oferować mogą różne przypadki implementacji plasujące się pomiędzy dwoma bardziej skrajnymi (i poniekąd prostszymi) typami systemów, tzn. koncesjonowanym i zwolnionym z koncesji (LE), analiza wyników powinna skupić się na systemach regulacyjnych w szerszej perspektywie. 3.1.2 Podsumowanie wyników ankiety Urząd wysłał ankietę dotyczącą implementacji systemu rejestracyjnego (light licensing) do

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 16 administracji CEPT w dniu 5 lutego 2008 r. z ostatecznym terminem odpowiedzi wyznaczonym na 4 kwietnia 2008 r. Urząd otrzymał otrzymał odpowiedzi od następujących 27 administracji CEPT: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Niemcy, Węgry, Irlandia, Łotwa, Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, Malta, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwecja i Szwajcaria.

ANEKS 3 do niniejszego raportu zawiera przegląd obowiązujących obecnie systemów koncesjonowania dotyczących wniosków, zgodnie z danymi podanymi w odpowiedziach. Można zaobserwować, co następuje: - Odpowiedzi dotyczące rodzaju stosowanego systemu regulacyjnego (tradycyjny system koncesjonowania 5, LL lub LE) charakteryzują się znacznym rozrzutem między administracjami w zakresie wszystkich podanych zastosowań; - Najczęściej cytowany system regulacyjny to koncesjonowanie tradycyjne; - Dla każdego podanego zastosowania przynajmniej jedna administracja opisała odpowiedni system regulacyjny jako system rejestracyjny (light licensing). Sugeruje to, że zarówno praktyki krajowe, jak i interpretacja terminów nie są w Europie zharmonizowane. ANEKS 4 do niniejszego raportu zawiera podsumowanie uwag dotyczących korzyści/wad wynikających z systemu rejestracyjnego (light licensing) podanych w odpowiedziach. Tabela przedstawia użyteczne wskazówki dotyczące potencjalnych korzyści i wad systemów rejestracyjnych (light licensing), w oparciu o rozważenie znacznej różnorodności przypadków implementacji. Należy zatem pamiętać, aby nie uwzględniać tych elementów jako cech charakterystycznych pojedynczego modelu koncesjonowania. Zgodnie z odpowiedzią Finlandii na pytanie o amatorów, pojęcie system rejestracyjny (light licensing) nie jest uznane w fińskiej ustawie o radiofonii. Warunki korzystania z urządzeń radiowych mogą być jednak określane indywidualnie, w zależności od przypadku, a prawo pozwala na stosowanie bardzo elastycznych rozwiązań, od zwolnienia z koncesji do tradycyjnego koncesjonowania przy użyciu planowania częstotliwości oraz innych działań będących na pograniczu tych procedur. To stwierdzenie może odnosić się do większości administracji europejskich. Wreszcie, oprócz różnych elastycznych rozwiązań, które można uzyskać w celu regulacji wykorzystania widma częstotliwości w różnych zastosowaniach radiowych, nasuwa się wniosek, że administracje dążyć będą do wyszczególnienia wymagań minimalnych. Wymaga to, aby każdy obowiązek powiązany z wykorzystaniem widma częstotliwości był w każdym przypadku uzasadniony potrzebą zapewnienia wydajnego wykorzystania widma radiowego i uniknięcia szkodliwej interferencji lub potrzebą spełnienia innych wymagań na rzecz interesu publicznego. 3.1.3 Analiza konkretnych przykładów ANEKS 5 do niniejszego raportu zawiera przegląd odpowiedzi poszczególnych administracji dla każdego zastosowania. Należy zauważyć, że pełne zestawienie odpowiedzi udzielonych przez poszczególne administracje można znaleźć w Aneksie 5 do dokumentu Doc. RA (08)058 rev1. 3.1.3.1 Systemy obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian Punkt 4 Decyzji ECC/DEC/(06)08 przewiduje, że wykorzystanie systemów obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian podlegać będzie odpowiedniemu systemowi 5 «Tradycyjne koncesjonowanie» wspomniane w ankiecie rozumiane było jako system zezwoleń indywidualnych, zgodnie z którym krajowa administracja oficjalnie przyznaje częstotliwość operatorowi lub stacji.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 18 koncesjonowania, pozostawiając administracji krajowej odpowiedzialność za określenie praktycznych szczegółów implementacji. Odpowiedzi w ankiecie pokazują w rzeczywistości zrównoważoną ocenę trzech opcji, z zaznaczeniem, że kilka administracji wciąż musi wprowadzić w życie postanowienia Decyzji ECC/DEC/(06)08. System obrazowania za pomocą georadaru i radaru do penetracji ścian stanowi typowy przykład systemu rejestracyjnego (light licensing) należącego do grupy zezwoleń ogólnych w krajach, w których podejmowane są określone kroki w celu kontrolowania lub monitorowania wykorzystania takich systemów w pobliżu stacji radarowych lub obserwatoriów astronomii radiowej. Nie istnieją ograniczenia liczby użytkowników. Dla porównania, urządzenia wykorzystujące technologię UWB działające zgodnie z regulacją dotyczącą UWB podlegają bardziej restrykcyjnym poziomom mocy lub określonym technikom ograniczania. 3.1.3.2 Wzmacniacze sygnału w pasmach koncesjonowanych W przypadku wzmacniaczy sygnału DVB-T / DVB-H ( nadajników uzupełniających ) i wzmacniaczy sygnału FM w tunelach drogowych, znaczna większość odpowiedzi wykazuje występowanie tradycyjnego koncesjonowania. W obliczu braku określonego systemu regulacyjnego dotyczącego wzmacniaczy, może to oznaczać, że ich zastosowanie jest dozwolone dla operatorów nadających, którym w ramach indywidualnych koncesji przyznawany jest zasięg krajowy, regionalny lub lokalny. Niemcy, na przykład, podkreślają fakt, że z formalnego punktu widzenia nawet nadajnik FM w tunelu drogowym podlega niemieckim regulacjom dotyczącym nadawania i mediów. Podobnie, Szwecja wskazuje, że koncesje na nadajniki transmisji mogą być wydawane wyłącznie przedsiębiorstwom posiadającym ważną koncesję na nadawanie (przyznawaną przez rząd lub szwedzką radę radiofonii i telewizji). Podobnie, stosowanie wzmacniaczy sygnału GSM i UMTS dozwolona jest w większości krajów wyłącznie przez autoryzowanych operatorów sieci GSM/UMTS. Zgodnie z informacjami podanymi przez Cypr, operatorzy sieci GSM/UMTS ponoszą pełną odpowiedzialność za projekt sieci. Zastosowanie wzmacniaczy nie jest ujęte w żadnym programie zezwoleń. Estonia także opisuje te pasma częstotliwości jako automatycznie zaplanowane pasma częstotliwości, co oznacza, że ich wykorzystanie regulowane jest przez użytkownika częstotliwości radiowych zgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu. Użytkownik ponosi odpowiedzialność za planowanie częstotliwości działania sieci. Zostaną uwzględnione wszystkie techniczne ograniczenia wskazane w koncesji (łącznie z zapewnieniem wielo- lub dwustronnej umowy o koordynacji). Polska podaje przykład wzmacniaczy o maksymalnej dozwolonej efektywnej mocy wypromieniowanej 20 dbm w ramach systemu bezkoncesyjnego. Warto zaznaczyć, że stacje bazowe GSM na pokładach samolotów wydają należeć raczej do grupy zezwoleń ogólnych. Poniżej podane są dwa wstępne wyjaśnienia: - Rozmieszczenie takich systemów jest de facto ograniczone do dobrze zdefiniowanego

środowiska (np. kabiny samolotu). - Istnieje środek regulacyjny CEPT i KE umożliwiający harmonizację (patrz Decyzja ECC/DEC/(06)07) Francja wskazała, że przewidziany jest system zezwoleń ogólnych, powiązany z postanowieniami zalecenia 6 Cocom MCA.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 20 Wreszcie, przypadek wzmacniaczy RNSS nie został tutaj opracowany, ponieważ tylko jednak administracja wskazała, że stosowanie tego rodzaju systemów jest dozwolone. Zakłada się, że większość administracji europejskich czekać będzie do zakończenia trwających badań CEPT w tym zakresie, zanim tego typu systemy zostaną dopuszczone. 3.1.3.3 Stacje FWA/BWA w pasmach częstotliwości 3,5 GHz i 5,8 GHz Znaczna większość odpowiedzi dotyczących stacji FWA/BWA o częstotliwości 3,5 GHz odnosi się do systemów tradycyjnego koncesjonowania stacji bazowych. Stacje końcowe są często przedstawiane jako dozwolone w ramach LE, ponieważ zgodnie z częstą praktyką stacje końcowe funkcjonują pod kontrolą operatora posiadającego koncesję. Francja odnosi się do indywidualnych zezwoleń udzielonych operatorom pętli lokalnej połączonych z możliwością operatorów działających na przyległych obszarach negocjowania wyższych wartości gęstości mocy, przy czym powiązane umowy podlegają zgłoszeniu administracji. Podobnie, Szwecja wskazała, że w wyniku konkurencyjnych procedur udzielono koncesje w blokach (konkurs ofert na koncesje krajowe i regionalne w paśmie 3,4-3,6 GHz, licytacja koncesji miejskich w paśmie 3,6-3,8 GHz). System rejestracyjny (light licensing) stosowany jest dla poszczególnych stacji bazowych posiadacza koncesji. Dla porównania, Rosja uważa, że uwzględniając fakt, że zasoby częstotliwości w rozważanych pasmach są ograniczone, zastosowanie systemu rejestracyjnego w tym przypadku wydaje się być niemożliwe. Powyższe spostrzeżenia wydają się w rzeczywistości przedstawiać przede wszystkim różnicę w stosowanej terminologii, ponieważ, we wszystkich przypadkach, dane pasmo lub blok częstotliwości przypisywane są tylko jednemu operatorowi. Sposób przyznawania bloków także wymaga postępowania administracyjnego i procesu wyboru. W pierwszej kolejności wyraźnie zauważalny jest tradycyjny system koncesjonowania. Jednak system rejestracyjny (light licensing) wydaje się być stosowany w odniesieniu do procesu przyznawania częstotliwości poszczególnym stacjom. Dla porównania, przypadek stacji FWA/BWA o częstotliwości 5,8 GHz charakteryzuje się raczej niskim poziomem implementacji, w szczególności wynikającym z niezgodności z innymi użytkownikami pasma. W Irlandii, zastosowanie to stanowi przykład systemu rejestracyjnego (light licensing), w którym możliwe jest złożenie wniosku przez Internet oraz jego przetworzenie przez systemy IT. Rejestracja szczegółowych informacji o systemie w bazie ComReg jest obowiązkowa. Nie jest jednak prowadzone planowanie częstotliwości i nie istnieje ograniczenie liczby użytkowników, nie istnieje także ochrona użytkowników i nie są pobierane opłaty. W Norwegii istnieje nawet większy stopień swobody dla użytkownika, ponieważ nie istnieje obowiązek rejestracji: Norwegia korzysta z systemu LE, przy czym gęstość mocy nie może przekraczać wartości -122,5 dbw/m2 mierzonej przy zadanym paśmie częstotliwości 1 MHz na granicy Norwegii i krajów sąsiednich. 3.1.3.4 Łącza punkt-punkt służby stałej w paśmie 64-66 GHz Większość odpowiedzi dotyczących łączy punkt-punkt służby stałej w paśmie 64-66 GHz

odnosi się do tradycyjnego systemu koncesjonowania. Ogólnie rzecz ujmując, skuteczna implementacja Zalecenia ECC/REC/(05)02 jest dość niska. Norwegia wydaje się wprowadzać rodzaj systemu rejestracyjnego, w którym rejestracja stacji jest obowiązkowa. Nie jest jednak prowadzone planowanie częstotliwości i na chwilę obecną nie istnieje ograniczenie liczby użytkowników. Wnioski składane na papierze są przetwarzane i zaznaczono, że wraz ze wzrostem liczby łączy, należy dokonać oceny innych metod rejestracji, np. automatycznej rejestracji przez Internet. 3.1.3.5 Stacje VSAT Odpowiedzi dotyczące VSAT wydają się odzwierciedlać zrównoważone opinie i praktyki znajdujące się gdzieś pomiędzy systemem bezkoncesyjnym a tradycyjnym system koncesjonowania. Może wymagać to bardziej szczegółowego rozważenia w celu zapewnienia większej harmonizacji systemów regulacyjnych w krajach europejskich. 3.1.3.6 Urządzenia PR27 (CB) Znaczna większość odpowiedzi dotyczących CB odnosi się do systemu bezkoncesyjnego. 3.1.3.7 Stacje amatorskie, pasmo morskie UKF i radiolatarnie systemu COSPAS-SARSAT Warto zauważyć, że w liście zastosowań podanej w ankiecie, stacje amatorskie, pasmo morskie UKF i radiolatarnie systemu COSPAS-SARSAT stanowią jedne z najczęściej udzielanych odpowiedzi, w przypadku których następuje odniesienie do systemu rejestracyjnego (light licensing). Kilka administracji wspomniało o systemie bezkoncesyjnym (licence exempt). Fakt, że te pasma częstotliwości przyznawane są odpowiednim służbom radiokomunikacyjnym w pierwszej kolejności, oraz że stacje te wymagają ochrony stanowi dobre wyjaśnienie odniesienia głównie do koncesjonowania tradycyjnego. Jednak, jeśli chodzi o państwa członkowskie UE, należy uwzględnić fakt, że stacje mogą działać w ramach zezwoleń indywidualnych, ponieważ nie istnieje indywidualne prawo użytkowania przypisane do stacji. Mając na względzie uzgodnienie terminologii (patrz część 2.5) w zakresie systemu rejestracyjnego (light licensing) w ramach zezwoleń ogólnych, system bezkoncesyjny nie wydaje się być odpowiedni do opisania systemu stosowanego obowiązkowo (rejestracja i/lub notyfikacja) dla podpisów wywołania lub innych metod identyfikacji, a nawet certyfikatu użytkownika przed rozpoczęciem użytkowania. Dlatego system rejestracyjny (light licensing) może być zastosowany w kontekście zezwoleń ogólnych w celu uzasadnienia tego rodzaju ograniczenia rejestracji. 3.1.3.8 Służby pomocnicze dla produkcji programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Programme making, SAP) oraz służby pomocnicze dla nadawania programów radiowych lub telewizyjnych (Services Ancillary to Broadcasting, SAB) Większość odpowiedzi odnosi się do tradycyjnego systemu koncesjonowania. Wynik ten należy jednak zrównoważyć i rozważyć pod kątem poszczególnych przykładów systemu SAP/SAB w celu lepszej harmonizacji systemu regulacyjnego w krajach europejskich.

Raport Komitetu ds. Łączności Elektronicznej 132, wersja robocza Strona 22 3.2 Ogólne tendencje W oparciu o materiał zgromadzony dzięki ankiecie i dalszym analizom, proponuje się dokonać próby opracowania ogólnych tendencji dotyczących różnych procedur implementacji systemów bezkoncesyjnych (license-exempt) i rejestracyjnych (light licensing). Szczególną uwagę zwrócono tu na różne pojęcia dotyczące praw użytkowania i zarządzania zakłóceniami. 3.2.1 Systemy bezkoncesyjne (Licence-exempt) Rozważania na temat różnych przykładów wskazują, że procedury implementacji systemów bezkoncesyjnych (license-exempt) mogą wahać się od przydziałów ogólnych (np. urządzenia bliskiego zasięgu, urządzenia wykorzystujące technologię UWB) do określonych przypadków, w których autoryzowane nadajniki wykazują wysoki stopień udostępnienia różnym użytkownikom widma. Niektóre określone przydziały w ramach systemu bezkoncesyjnego mogą być prawie wyłączne (np. systemy alarmowe pomocy socjalnej, CB, PMR446). Urządzenia radiowe w ramach systemu bezkoncesyjnego (license-exempt) działają na zasadzie niepowodowania zakłóceń oraz braku żądania ochrony przed zakłóceniami. Zasada braku żądania ochrony przed zakłóceniami oznacza na przykład, że użytkownik systemu LE zazwyczaj nie może żądać od administracji (która jest ogólnie odpowiedzialna za jakość udostępnianego widma) działania w celu rozstrzygnięcia przypadku zakłócenia. Zakłada się także, że: - regulacja widma częstotliwości dla nadajników w systemie bezkoncesyjnym uwzględnia możliwość zamierzonego działania nadajników (na przykład poprzez niedopuszczenia stosowania systemu bezkoncesyjnego, w którym możliwe byłyby zakłócenia ze strony służb zasiedziałych), - producenci opracowują wystarczająco stabilne odbiorniki i wybierają pasma częstotliwości zgodne z planowaną jakością usług. W tym zakresie należy wspomnieć o opinii Grupy ds. Polityki Widma Radiowego dotyczącej aspektów podejścia europejskiego do wspólnego wykorzystania widma częstotliwości (CUS), ponieważ omawia ona przede wszystkim kwestię jakości usług w ramach CUS. Specyfika działania na zasadzie niepowodowania zakłóceń oraz braku żądania ochrony przed zakłóceniami jest zazwyczaj wyraźnie określona w części decyzyjnej celów ECC, uzasadnia ona w jakiś sposób status regulacyjny nadajników. Szczególnej uwagi wymaga odniesienie w celach ECC do usługi radiokomunikacyjnej w rozumieniu Regulaminu Radiokomunikacyjnego ITU, ponieważ nadajnik działający w systemie bezkoncesyjnym (LE) może działać w paśmie częstotliwości przydzielonym służbie radiokomunikacyjnej oraz zgodnie z definicjami zawartymi w Regulaminie (np. lokalnej radiowej sieci komputerowej RLAN, ITS). Odniesienie do Regulaminu może błędnie sugerować, że tego rodzaju stacje są w jakiś sposób chronione, a prawa i obowiązki określone w Regulaminie dotycząc państw-sygnatariuszy, oraz że wyłącznie stacje należycie zarejestrowane w ITU mogą uzyskać skuteczną ochronę przed innego rodzaju użytkowaniem w innych krajach. Status Regulaminu nie ma wpływu na status nadajników LE, które są rozmieszczane i użytkowane bez kontroli ze strony organów administracyjnych. Działania prawne mogą być

podejmowane na szczeblu krajowym wyłącznie przeciwko nieautoryzowanym emisjom. Odniesienie do Regulaminu zapewnia raczej informacje o kontekście międzynarodowym, który ma szczególne znaczenie podczas przeprowadzania badań zgodności przed regulacją. 3.2.2 Systemy rejestracyjne (light licensing) Pojęcie systemy rejestracyjne (light licensing) wydaje się być dość przydatne w uzasadnieniu podejścia do zarządzania widmem częstotliwości, w którym pewien stopień kontroli nad rozmieszczeniem i/lub użytkowaniem nadajników utrzymywany jest przez organ administracji bez wprowadzania tradycyjnego systemu koncesjonowania. Wydawać się może, że możliwe jest rozróżnienie trzech zasadniczych przypadków, w których te terminy mogą być adekwatne.