Sprawowanie nadzoru epidemiologicznego jest podstawowym zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zadanie to realizuje głównie pion epidemiologii, który każdego roku wdraża i kontroluje programy zapobiegania oraz zwalczania chorób zakaźnych i pasożytniczych. Prowadzi również nadzór nad wykonywaniem szczepień ochronnych, które są skuteczną formę zapobiegania chorobom zakaźnym. Liczba zachorowań na choroby zakaźne oraz zapadalność /na 1 / w roku sprawozdawczym 27 w porównaniu z rokiem 25 i 26. Lp. Jednostki chorobowe 25 rok 26 rok 27rok Liczba wskaźni Liczba wskaźnik Liczba wskaźni zach. k zach. zach. k 1. Salmonellozy-zatrucia pokarmowe 23 23,23 18 18,18 2 2,28 2. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe - ogółem 7 7,7 1 1,1 6 6,7 3. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 5 5,5 6 6,6 6 6,7. Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe 1 1,1 83 83,97 5. Biegunki dzieci do lat 2 1 1,1 17 17,17 25 25,29 6. Krztusiec 1 1,1 3 3, 7. Płonica 22 22,22 26 26,25 2 2,9 8. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu, 2 2,2 9. Wirusowe zapalenie opon mózgowych 2 2,2 1 1,1 1. Zapalenie mózgu inne i nieokreślone 1 1,1 1 1,1 11. Zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone 1 1,1 12. Choroba meningokokowa 1 1,1 13. Posocznica, 2 2,2 5 5,6 1. Borelioza 6 6,6 9 9,9 2 2,23 15. Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę-podjęte 3 3,3 9 9,9 6 6,7 szczepienia p/wściekliźnie 16. Ospa wietrzna 396 399,87 23 25,38 593 599,95 17. Różyczka 1 1,1,,5
Lp. Jednostki chorobowe 25 rok 26 rok 27rok Liczba wskaźni Liczba wskaźnik Liczba wskaźni zach. k zach. zach. k 18. WZW typu A 2 2,2 19. WZW typu B 1 1,1 2. WZW typu C 11 11,11 3 3,3 3 3, 21. Świnka 2 2,23 62 62,61,5 22. Mononukleoza 1 1,1 1 1,1 1 1,1 23. Świerzb 18 18,18 2 2,23 15 15,18 2. Zapalenie płuc o etiologii zakaźnej 16 16,16 9 9,8 36 36,2 25. Zatrucie lekami 22 22,22 11 11,11 1 1,12 26. Zatrucie alkoholem 7 7,7 3 3,3 3 3, 27. Zatrucie.innymi substancjami nie stosowanymi w celach leczniczych 1 1,1 1 1,1 1 1,1 28. Toksyczny efekt kontaktu z jadowitymi zwierzętami 2 2,2 29. Cytomegalia 1 1,1,5 3. Odra 31. Róża 3 3,3 3 3,3 6 6,7 32. Tasiemczyca 1 1,1 1 1,1 33. Toksoplazmoza 1 1,1 3 3, 3. Zakażenia HCV 15 15,15 2 2,2 38 38,5 35. Zakażenia krwi HBV 21 21,21 1 1,1 17 17,2 CHOROBY SZERZĄCE SIĘ DROGĄ POKARMOWĄ Salmonellozy W omawianym okresie sprawozdawczym wzrosła zapadalność na salmonellozy. Zarejestrowano 2 przypadki zachorowań wywołane pałeczkami Salmonella, w tym 1 ognisko zatrucia zbiorowego w mieszkaniu prywatnym. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym wywołującym zachorowania w 79.17 % była pałeczka Salmonella Enteritidis.
Biegunka dzieci do lat 2 W 27 roku zarejestrowano 25 przypadków biegunki (nieznany czynnik etiologiczny) u dzieci do lat 2. W 8 % były to zachorowania dzieci w grupie wiekowej, pozostałe 52 % to zachorowania w grupie 1 roku. Wszystkie dzieci były hospitalizowane. W porównaniu z latami ubiegłymi notuje się duży wzrost zachorowań na biegunkę u dzieci do lat 2. Wirusowe zakażenia jelitowe Ogółem w roku sprawozdawczym zarejestrowano 81 zachorowań. Dynamikę zachorowań w poszczególnych miesiącach przedstawia poniższy wykres. Najliczniejszą grupę spośród wszystkich zachorowań stanowiły dzieci do lat 2, tj. 76.5 % przypadków. Czynnikiem etiologicznym wywołującym zachorowania w 98.77 % był Rotawirus. Należy podkreślić, że tak znaczny wzrost zachorowań na biegunki o etiologii rotawirusowej wynika z rzetelnego powiadamiania PIS w tym zakresie, w porównaniu do lat poprzednich. Jest to również wynik większej dostępności do wykonania badań w tym kierunku. DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA WIRUSOWE ZAKAŻENIA JELITOWE W ROKU 27 16 1 LICZBA ZACHOROWAŃ 12 1 8 6 2 1 2 3 5 6 7 8 9 1 11 MIESIĄCE W ROKU 27
Zakażenia Helicobacter pylori Zakażenia tymi bakteriami są niezwykle rozpowszechnione. Czynnikami związanymi z częstością występowania tych zakażeń są przede wszystkim złe warunki sanitarno-higieniczne, przeludnienie (zagęszczenie ludzi w mieszkaniach), brak bieżącej wody, zanieczyszczenie żywności i wody. Powszechnie przyjmuje się, że człowiek jest głównym rezerwuarem Helicobacter pylori. Bakteria może być przyczyną różnych chorób układu pokarmowego, takich jak zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, gruczolakorak żołądka, chłoniak typu MALT. W drugim półroczu omawianego okresu sprawozdawczego do PSSE w Żarach wpłynęło 115 zgłoszeń wykrytego czynnika chorobotwórczego. Obszar miejski zamieszkują 83 zakażone osoby, co stanowi 72.2 % zgłoszeń, natomiast obszar wiejski 32, co stanowi 27,8 % wszystkich zakażonych. Zapadalność na 1 mieszkańców wynosi 116,35. ZAKAŻENIA KRWIOPOCHODNE Infekcje HBV Widoczny jest niewielki wzrost zarejestrowanych infekcji w stosunku do roku ubiegłego. Zanotowano 17 nowych infekcji HBV. Wprowadzenie do Programu Szczepień Ochronnych szczepień przeciw wirusowemu ZAKAŻENIA HBV NA PRZESTRZENI 3 LAT 21 17 1 25 2 zapaleniu wątroby typu B, obejmowanie szczepieniem osób z grup ryzyka sprawia, iż zauważalny jest spadek zakażeń w młodszych grupach wiekowych. Liczba zakażonych 15 1 5 25 26 27
Infekcje HCV Liczba zakażonych 35 3 25 2 15 1 ZAKAŻENIA HCV NA PRZESTRZENI 3 LAT 5 15 2 25 26 27 W dalszym ciągu w grupie zachorowań szerzących się drogą krwi oraz naruszenia ciągłości tkanek największy udział miały zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C. Wskaźnik zapadalności na infekcje HCV kształtował się na poziomie 38,5 i jest zdecydowanie wyższy od notowanego w latach ubiegłych. Ujawniono i opracowano 38 ognisk zakażeń HCV. 38 Na wirusowe zapalenie wątroby typu C w 25 roku zachorowało 11 osób, natomiast w roku 26 i 27 odnotowano po 3 zachorowania. CHOROBY ODZWIERZĘCE Borelioza To przewlekła choroba bakteryjna przenoszona przez zakażone kleszcze, która przebiega z różnymi objawami narządowymi w kolejnych okresach choroby. Charakterystycznym objawem I okresu choroby są zmiany skórne, które występują w ciągu miesiąca, w miejscu ukłucia przez zakażonego kleszcza i objawiają się rumieniem wędrującym. W roku 27 nastąpił zdecydowany wzrost zapadalności w odniesieniu do lat poprzednich. Na terenie powiatu zarejestrowano 2 zachorowań na Boreliozę. Wpływ na to, niewątpliwie miał wzrost wykrywalności infekcji (wzrost liczby badań w kierunku boreliozy). Cztery osoby spośród zarejestrowanych to pracownicy nadleśnictwa, którzy mają zawodowy kontakt z terenami zalesionymi. Pozostałe osoby zamieszkują tereny zalesione lub okresowo przebywały na takich terenach.
BORELIOZA NA PRZESTRZENI 3 LAT Liczba zachorowań 2 18 16 1 12 1 8 6 2 2 9 6 25 26 27 Toksoplazmoza W omawianym okresie sprawozdawczym zaobserwowano wzrost zachorowań w stosunku do ostatnich lat. Zarejestrowano 3 przypadki zakażenia toksoplazma gondii. Drogi szerzenia toksoplazmozy przedstawia poniższy schemat TOKSOPLAZMOZA NA PRZESTRZENI 3 LAT 3 3 2,5 2 Liczba 1,5 zachorowań 1 1,5 25 26 27
Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę W roku sprawozdawczym zanotowano 59 pokąsań przez zwierzęta (koty, psy, tchórzofretkę) podejrzane o wściekliznę. Najliczniejsze pokąsania to pogryzienia przez niedopilnowane psy. Spośród w/w 6 osób zakwalifikowano do szczepień p/w wściekliźnie. ZAKAŻENIA ZAKŁADOWE W omawianym okresie sprawozdawczym w P.C.U. Sp. zo.o. NZOZ Szpital na Wyspie w Żarach zarejestrowano 2 pojedyncze przypadki zakażenia zakładowego. Jedno wystąpiło na oddziale ginekologiczno-położniczym, drugie na OIT. Zarządzono izolację pacjentek, przeprowadzono dezynfekcję oddziału, nakazano przestrzeganie szczególnego reżimu sanitarnego oraz zasad aseptyki. W ramach bieżącego nadzoru szpitale na terenie powiatu przekazują roczne raporty o zakażeniach zakładowych i drobnoustrojach alarmowych. POSOCZNICE W omawianym okresie zgłoszono do PSSE w Żarach 5 przypadków zachorowań na posocznicę. Dokonano szczegółowej analizy zachorowań. Wszystkie osoby wymagały hospitalizacji. Nie zarejestrowano zgonów z powodu zachorowania na posocznicę. REALIZACJA PROGRAMU ERADYKACJI ZACHOROWAŃ NA POLIOMYELITIS W okresie sprawozdawczym monitorowano hospitalizacje dzieci do lat 1 na oddziale dziecięcym w Żarach. Na terenie powiatu od wielu lat nie odnotowuje się zachorowań i hospitalizacji dzieci z objawami porażeń wiotkich.
NEUROINFEKCJE W roku 27 nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania na chorobę meningokokową. Odnotowano natomiast pojedyncze ogniska zachorowań na bakteryjne oraz wirusowe zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych. Wszystkie przypadki zachorowań były hospitalizowane w Oddziale Zakaźnym Wojewódzkiego Szpitala w Zielonej Górze. Nie odnotowano zgonów z powodu neuroinfekcji. CHOROBY, PRZECIWKO KTÓRYM PROWADZONE SĄ SZCZEPIENIA OCHRONNE Wśród chorób objętych obowiązkowym Programem Szczepień Ochronnych w 27 r. nie zarejestrowano zachorowań na błonicę, tężec, WZW typu B, odrę oraz poliomyelitis. Krztusiec Mimo prowadzonych szczepień ochronnych w roku sprawozdawczym zarejestrowano 3 przypadki zachorowania. W jednym przypadku dziecko wymagało hospitalizacji. Różyczka w roku sprawozdawczym zachorowały na nią osoby, wszystkie leczone ambulatoryjnie. Obserwuje się spadek zachorowań na różyczkę na przestrzeni trzech lat, co niewątpliwie uzyskane zostało dzięki wprowadzonym szczepieniom. DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA RÓŻYCZKĘ NA PRZESTRZENI 3 LAT 1 1 9 8 7 Liczba zachorowań 6 5 3 27 2 1 25 26 Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) w porównaniu z latami ubiegłymi, podobnie jak w przypadku różyczki, notujemy wyraźny spadek zapadalności na nagminne zapalenie przyusznic. Zgłoszone zostały przypadki zachorowania, wszystkie leczono ambulatoryjnie.
DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA ŚWINKĘ NA PRZESTRZENI 3 LAT 27 26 62 25 2 1 2 3 5 6 7 Liczba zachorow ań POZOSTAŁE JEDNOSTKI CHOROBOWE Ospa wietrzna W roku 27 zanotowano zdecydowany wzrost zachorowań w stosunku do lat poprzednich. Nie odnotowano konieczności hospitalizacji z powodu powikłań ospy wietrznej. Ogółem zgłoszono 593 przypadki z podległego terenu. W samym mieście Żary zarejestrowano 26 przypadków, co stanowi 3,8 % ogółu zachorowań. Najliczniejsza grupa chorych mieści się w przedziale wiekowym 5 6 lat i wynosi 188 zachorowań. Ospa wietrzna jest bardzo zakaźną chorobą wieku dziecięcego. Szerzy się drogą kropelkową przez kontakty bezpośrednie i pośrednie oraz przez kontakt z materiałem świeżo zanieczyszczonym zawartością pęcherzyków osoby chorej. Stąd też wynikają tak liczne zachorowania w skupiskach tj. w przedszkolach i szkołach podstawowych. Ze względu na łatwość przenoszenia się wirusów ospy wietrznej istnieją trudności w zwalczaniu epidemii zakładowych. Zachorowanie pozostawia trwałą odporność; powtórne zachorowania są rzadkie.
Zachorowania na ospe wietrzną na przestrzeni 3 lat 7 6 593 liczba zachorowań 5 3 2 396 23 1 25 26 27 lata Dynamika zachorowań na ospę wietrzną w poszczególnych miesiącach roku 27 liczba zachorowań 16 1 12 1 8 6 2 1 2 3 5 6 7 8 9 1 11 12 miesiące roku 27 Płonica Jest ostrą chorobą zakaźną wieku dziecięcego wywołaną przez bakterię paciorkowiec ropotwórczy grupy A. Źródłem zakażenia jest człowiek chory na zakażenie paciorkowcowe (np. anginę), ozdrowieniec lub nosiciel paciorkowca. Zakażeniu na płonicą ulegają tylko ludzie wrażliwi na toksynę paciorkowca. W omawianym okresie nastąpił zdecydowany wzrost zachorowań w stosunku do lat poprzednich. Odnotowano 2 przypadki zachorowań.
DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA PŁONICE NA PRZESTRZENI 3 LAT 5 2 35 Liczba zachorowań 3 25 2 15 1 22 26 5 25 26 27 Dynamika zachorowań na płonicę w poszczególnych miesiacach roku 27 12 1 liczba zachorowań 8 6 2 1 2 3 5 6 7 8 9 1 11 12 miesiące roku 27 Zachorowania występowały ogniskowo w przedszkolach i szkołach podstawowych. Pojedyncze przypadki zakażenia występowały w ogniskach domowych. W ramach nadzoru epidemiologicznego zastosowano dezynfekcję w przedszkolach i szkołach. Mononukleoza zakaźna Opracowano 1 ognisko zachorowania dotyczące letniego chłopca, który wymagał hospitalizacji. W ramach potwierdzenia rozpoznania wykonano badania diagnostyczne. Róża Opracowano 6 ognisk. Pięć osób wymagało leczenia w warunkach szpitalnych, jedna osoba leczona była w warunkach ambulatoryjnych.
Świerzb W roku 27 zgłoszono 15 zachorowań, w tym 6% przypadków zarejestrowano na obszarze miejskim, % przypadków na terenie wiejskim. Odnotowano 2 ogniska rodzinne : po 2 i osoby w rodzinie DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA ŚWIERZB W POSZCZEGÓLNYCH MIESIACACH ROKU 27 5,5 3,5 3 Liczba zachorow ań 2,5 2 1,5 1,5 5 3 3 2 1 1 I II II IV V VI VII V III IX X XI XII Miesiące roku 27 DYNAMIKA ZACHOROWAŃ NA ŚWIERZB NA PRZESTRZENI 3 LAT 25 2 2 15 Liczba zachorowań 1 18 15 5 25 26 27 Robaczyce W roku sprawozdawczym zarejestrowano po jednym przypadku chorób pasożytniczych, tzn. chorób takich jak lamblioza, glistnica, owsica. Wszystkie przypadki zachorowań zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi.
ZATRUCIA Zarejestrowano 1 przypadków zatrucia lekami. Wszystkie osoby wymagały hospitalizacji. Zdecydowana przewaga zgłoszonych przypadków pochodziła z terenu miejskiego - było to 9 osób. Odnotowano 1 przypadek zatrucia amfetaminą i marihuaną oraz 3 przypadki toksycznego działania alkoholu, z czego 2 zakończone zgonem. ZGONY W 27 roku odnotowano 8 zgonów z powodu: chorób zakaźnych: - zapalenia płuc - 6 osób zatruć: efekt toksyczny alkoholu - 2 osoby SZCZEPIENIA OCHRONNE Wiele chorób zakaźnych eliminowanych jest przez obowiązkowe szczepienia ochronne ujęte w Programie Szczepień Ochronnych. W roku sprawozdawczym do kalendarza szczepień zostało wprowadzone szczepienie p/w Haemophilus Influenzae typ b dla każdego nowo urodzonego dziecka. Zaszczepiono również dzieci z roczników 25 oraz 26, co znacznie podniesie odporność populacji w kolejnych latach. Przeprowadzono 11 kontroli w placówkach wykonujących szczepienia ochronne. Stan sanitarny punktów szczepień nie budzi zastrzeżeń i jest zgodny z wymaganiami jakie określa stosowne rozporządzenie. Stan zaszczepienia dzieci w porównaniu do roku ubiegłego poprawił się. Zakończono rozpoczęte we wcześniejszych latach remonty mające na celu dostosowanie placówek do wymagań sanitarnych zawartych w rozporządzeniu, w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI 1. Wskaźnik pokąsań przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę wprawdzie nie rośnie, ale nadal jest wysoki. Obserwuje się niepokojące zjawisko braku odpowiedzialności właścicieli zwierząt domowych, jak również braku podstawowej wiedzy na temat postępowania w razie niedopilnowania zwierząt. W związku z czym dochodzi do narażenia zdrowia i życia ludzi. Nie wszystkie psy są szczepione przeciwko wściekliźnie. Właściciele zwierząt nie posiadają również wiedzy na temat konieczności poddania czworonoga obserwacji weterynaryjnej celem wykluczenia objawów wścieklizny. 2. Niepokojąco wzrasta wskaźnik zachorowań na Boreliozę. Najprawdopodobniej jest to wynik większej wykrywalności zachorowań, jak również wzrostu świadomości społeczeństwa. Z przeprowadzonych dochodzeń ustalono, że do zakażeń doszło na terenie naszego powiatu, co świadczy o występowaniu kleszczy zakażonych krętkami Borelia burgdorferi. 3. Odnotowano tendencję wzrostową w zakresie wykrywalności zakażeń HBV i HCV. Niepokojący jest prawie dwukrotny wzrost zakażeń HCV. Jedną z ważniejszych przyczyn takiego stanu rzeczy jest brak szczepionki, która chroni przed zakażeniem wirusem typu C wirusowego zapalenia wątroby. Pośrednią przyczyną jest niska świadomość społeczeństwa na temat zagrożeń wynikających z braku przestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki w gabinetach zabiegowych, w których praktykuje się zabiegi naruszające ciągłość tkanek.. Wśród wirusowych chorób zakaźnych wieku dziecięcego należy zwrócić uwagę na wzrost zachorowań na ospę wietrzną. Nastąpił natomiast zdecydowany spadek zapadalności na świnkę i różyczkę, które eliminowane są za pośrednictwem szczepień ochronnych 5. Spośród bakteryjnych chorób szerzących sie drogą kropelkową, obserwuje się wzrost zachorowań na płonicę. Zachorowania te szerzą sie w dużych skupiskach dzieci, takich jak szkoły i przedszkola. W ramach przerwania dróg szerzenia infekcji przeprowadzana jest dezynfekcja w przedszkolach i szkołach. 6. Program Szczepień Ochronnych realizowany jest na zadowalającym poziomie. 7. Wysoki koszt szczepionek oraz dobra sytuacja epidemiologiczna wpływa na niski odsetek zaszczepionych na terenie powiatu żarskiego w zakresie szczepień zalecanych.