Centralna Komisja Egzaminacyjna. Matura Przedmioty matematyczno-przyrodnicze

Centralna Komisja Egzaminacyjna Matura 2005 Przedmioty matematyczno-przyrodnicze Warszawa 2005

Spis treści SPIS TREŚCI... 1 SPRAWOZDANIE Z EGZAMINU MATURALNEGO Z PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH... 3 BIOLOGIA... 5 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 5 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 7 3. WYNIKI EGZAMINU Z BIOLOGII... 11 4. BIOLOGIA ZDAWANA DWUJĘZYCZNIE... 22 5. PRZEBIEG EGZAMINU A PROCEDURY... 23 6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 23 CHEMIA... 25 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 25 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 27 3. WYNIKI EGZAMINU Z CHEMII... 32 4. CHEMIA ZDAWANA DWUJĘZYCZNIE... 46 5. PRZEBIEG EGZAMINU A PROCEDURY... 46 6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 46 FIZYKA I ASTRONOMIA... 49 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 49 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 51 3. WYNIKI EGZAMINU Z FIZYKI I ASTRONOMII... 56 4. FIZYKA I ASTRONOMIA ZDAWANA DWUJĘZYCZNIE... 66 5. PRZEBIEG EGZAMINU A PROCEDURY... 67 6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 67 GEOGRAFIA... 69 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 69 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 71 3. WYNIKI EGZAMINU Z GEOGRAFII... 78 4. GEOGRAFIA ZDAWANA DWUJĘZYCZNIE... 88 5. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 89 INFORMATYKA... 91 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 91 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 94 3. WYNIKI EGZAMINU Z INFORMATYKI... 100 4. PRZEBIEG EGZAMINU A PROCEDURY... 107 5. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 107 1

MATEMATYKA... 109 1. POPULACJA ZDAJĄCYCH... 109 2. ARKUSZE EGZAMINACYJNE... 111 3. WYNIKI EGZAMINU Z MATEMATYKI... 115 4. MATEMATYKA ZDAWANA DWUJĘZYCZNIE... 126 5. PRZEBIEG EGZAMINU A PROCEDURY... 126 6. PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 126 2

Przedmioty matematyczno-przyrodnicze 2005 raport ogólny Sprawozdanie z egzaminu maturalnego z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych W sesji wiosennej 2005 r. po raz pierwszy na skalę ogólnokrajową został przeprowadzony jednakowy dla wszystkich absolwentów egzamin maturalny z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych obejmujących biologię, chemię, fizykę i astronomię, geografię, informatykę i matematykę. Wymienione przedmioty, z wyjątkiem informatyki, absolwent mógł wybrać jako przedmiot obowiązkowy (decydujący o zdawalności matury) lub dodatkowy. Informatyka mogła być zdawana tylko jako przedmiot dodatkowy. Do egzaminu przystąpiło: z biologii 72315 (23,4% wszystkich absolwentów), z chemii 24495 (7,9%), fizyki i astronomii 17309 (5,6%), geografii 76283 (24,7%), matematyki 88044 (28,5%) i informatyki 4498 (1,5%). Przygotowano 3 rodzaje arkuszy: standardowy, dla osób słabo widzących i niewidomych. Egzamin maturalny z tych przedmiotów był egzaminem zewnętrznym i miał formę pisemną. Przedmioty matematyczno-przyrodnicze, jako obowiązkowe, mogły być zdawane na poziomie podstawowym lub rozszerzonym, a wyboru poziomu zdający dokonywał podczas egzaminu. Egzamin na poziomie podstawowym trwał 120 minut i polegał na rozwiązaniu zadań z jednego arkusza egzaminacyjnego (Arkusza I). Egzamin na poziomie rozszerzonym trwał 240 minut (w przypadku matematyki 270 minut) i składał się z dwóch części; część pierwsza polegała na rozwiązaniu zadań zawartych w arkuszu dla poziomu podstawowego (Arkusz I), a w części drugiej należało rozwiązać zadania zawarte w arkuszu II. Warunkiem zdania egzaminu było uzyskanie co najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia na poziomie podstawowym, nie określono progu zaliczenia dla poziomu rozszerzonego. Zdający, którzy wybrali któryś z wymienionych przedmiotów jako dodatkowy zdawali egzamin na poziomie rozszerzonym i rozwiązywali te same arkusze, co absolwenci zdający przedmiot obowiązkowy. Dla przedmiotu zdawanego jako dodatkowy nie określono progu zaliczenia. Na świadectwie wyniki egzaminu zarówno obowiązkowego, jak i dodatkowego zostały zapisane w skali procentowej. Absolwenci klas dwujęzycznych, w których biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia lub matematyka były nauczane dwujęzycznie i którzy wybrali dany przedmiot jako obowiązkowy musieli rozwiązywać w ciągu 80 minut Arkusz III (w języku obcym). Zdający, którzy mieli prawo zdawania egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanej do danej niepełnosprawności pisali egzamin w oddzielnym pomieszczeniu i mieli wydłużony czas jego trwania o 30 minut. 3

Biologia 2005 Biologia Egzamin maturalny z biologii odbył się w całym kraju 13 maja 2005 r. i miał formę pisemną. Maturzyści mogli zdawać biologię jako przedmiot obowiązkowy lub dodatkowo wybrany. Biologia jako przedmiot obowiązkowy mogła być zdawana na poziomie podstawowym lub rozszerzonym, a wyboru zdający dokonywał podczas egzaminu. Egzamin na poziomie podstawowym trwał 120 minut i polegał na rozwiązaniu zadań z arkusza I, po tym czasie była przerwa, po zakończeniu której egzamin kontynuowali ci zdający, którzy podjęli decyzję zdawania biologii na poziomie rozszerzonym. W ciągu kolejnych 120 minut rozwiązywali zadania zawarte w arkuszu II. Warunkiem zdania egzaminu było uzyskanie co najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia na poziomie podstawowym, nie określono progu zaliczenia dla poziomu rozszerzonego. Zdający, którzy wybrali biologię jako przedmiot dodatkowy zdawali egzamin na poziomie rozszerzonym. Egzamin trwał 240 minut i składał się z dwóch części, każda po 120 minut. W pierwszej części zdający rozwiązywał arkusz I, w drugiej części - arkusz II. Były to te same arkusze, które rozwiązywali uczniowie zdający biologię jako przedmiot obowiązkowy. Dla przedmiotu zdawanego jako dodatkowy nie określono progu zaliczenia. Absolwenci szkół i oddziałów dwujęzycznych zdający egzamin maturalny z biologii nauczanej w języku obcym, będącym drugim językiem nauczania, rozwiązywali dodatkowo arkusz III, zawierający zadania z zakresu treści wynikających z podstawy programowej dla poziomu podstawowego w tym języku. Ta część egzaminu trwała 80 minut. Wynik tego egzaminu nie miał wpływu na to, czy zdający zdał czy też nie egzamin maturalny. Wyniki egzaminu zostały zapisane na świadectwie w skali procentowej. 1. Populacja zdających Do egzaminu maturalnego z biologii przystąpiło w całej Polsce przystąpiło ogółem 72315 zdających co stanowi 23,4% wszystkich, którzy przystąpili do egzaminu. Biologię jako przedmiot obowiązkowy wybrało 61936, co stanowi 85,65% ogólnej liczby zdających ten przedmiot, a 10379 zdających wybrało ten przedmiot jako dodatkowy, co stanowi 14,35% ogólnej liczby przystępujących do egzaminu maturalnego z biologii. Na następnej stronie przedstawiono liczbę zdających z podziałem na rodzaj szkoły oraz wybór biologii jako przedmiotu obowiązkowego i dodatkowego w OKE ogółem oraz w rozbiciu na województwa. 5

Biologia 2005 Tabela 1. Liczba zdających z uwzględnieniem OKE, województwa i typu szkoły OKE Łącznie w OKE Przedmiot obowiązkowy Przedmiot dodatkowy Województwo Łącznie w wojew. liczba zdających liczba zdających LO* LP** LO* LP** kujawsko-pomorskie 4124 3050 573 488 13 Gdańsk 8089 pomorskie 3965 2350 874 707 34 Jaworzno 7804 śląskie 7804 5535 1329 900 40 lubelskie 5688 3904 1058 660 66 Kraków 15733 Łomża 5033 Łódź 7975 małopolskie 5777 3993 759 965 60 podkarpackie 4268 2935 749 556 28 podlaskie 2417 1508 530 356 23 warmińsko-mazurskie 2616 1591 518 485 22 łódzkie 5144 3606 706 784 48 świętokrzyskie 2831 1936 489 391 15 lubuskie 1594 1093 274 212 15 wielkopolskie 5841 4047 1008 741 45 Poznań 10237 zachodniopomorskie 2802 1928 498 351 25 Warszawa 9367 mazowieckie 9367 6504 1454 1363 46 dolnośląskie 5966 4037 1186 699 44 Wrocław 8077 opolskie 2111 1362 552 181 16 Ogółem 72315 72315 49379 12557 9839 540 *LO - liceum ogólnokształcące, **LP - liceum profilowane Do egzaminu maturalnego z biologii przystąpiło 59218 absolwentów liceów ogólnokształcących oraz 13097 absolwentów liceów profilowanych. Spośród zdających, którzy wybrali biologię jako przedmiot obowiązkowy 58,6% abiturientów przystąpiło również do egzaminu na poziomie rozszerzonym. Ogółem egzamin na poziomie rozszerzonym zdawało 64,0% osób wybierających biologię na egzaminie maturalnym. Diagram 1. Podział populacji zdających uwzględniający wielkość miejscowości, w której znajduje się szkoła miasto pow. 100 tys. 36% wieś 3% miasto do 20 tys. 22% miasto od 20 tys. do 100 tys. 39% 6

Biologia 2005 Największą grupę zdających biologię stanowili absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w dużych i średnich miastach, tylko 3% zdających to absolwenci szkół wiejskich. 97,1% zdających stanowili absolwenci szkół publicznych, a 2,9% zdających ukończyło licea niepubliczne. 2. Arkusze egzaminacyjne Arkusze egzaminacyjne zostały przygotowane zgodnie z koncepcją przedstawioną w Informatorze maturalnym od 2005 roku Biologia. Arkusze egzaminacyjne opracowano dla dwóch poziomów wymagań: podstawowego arkusz I rozszerzonego arkusz II Za prawidłowe rozwiązanie zadań każdego arkusza zdający mógł otrzymać 50 punktów. Zadania w arkuszach egzaminacyjnych sprawdzały umiejętności określone w 3 obszarach standardów wymagań egzaminacyjnych: I. Wiadomości i rozumienie: zdający zna, rozumie i stosuje terminy, pojęcia i prawa, przedstawia oraz wyjaśnia procesy i zjawiska. II. Korzystanie z informacji: zdający wykorzystuje i przetwarza informacje. III. Tworzenie informacji: zdający rozwiązuje problemy i interpretuje informacje. Opis arkusza I Arkusz I zawierał 27 zadań, w tym 23 to zadania otwarte, wymagające od zdającego udzielenia krótkiej odpowiedzi i 4 zadania zamknięte. Zadania sprawdzały wiadomości i umiejętności opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego. Tabela 2. Zakres treści zadań arkusza I Zakres treści Numery zadań Liczba punktów % udział 1 Organizm człowieka jako zintegrowana całość i 1,2,3,4,8,10,11,12,13,14,15,16,17, prawidłowe jego funkcjonowanie 18,19,20 31 62 2 Odżywianie się człowieka 5,6,7,9 7 14 3 Elementy genetyki 21,22,23,24 6 12 4 Elementy ekologii i ochrony środowiska 25,26,27 6 12 Tematyka zadań egzaminacyjnych w arkuszu I obejmowała większość treści z Podstawy programowej, najliczniej były reprezentowane zadania dotyczące organizmu człowieka jako zintegrowanej całości i prawidłowego jego funkcjonowania. Procentowy udział punktów możliwych do uzyskania w arkuszu I za zadania sprawdzające opanowanie umiejętności wchodzących w skład poszczególnych obszarów standardów ilustruje poniższy diagram. 7

Biologia 2005 Diagram 2. Umiejętności sprawdzane w arkuszu I w odniesieniu do obszarów standardów 26% 54% 20% I II III Obszar I standardów Wiadomości i rozumienie Obszar II standardów Korzystanie z informacji Obszar III standardów Tworzenie informacji Zadania egzaminacyjne w arkuszu I sprawdzały przede wszystkim znajomość, rozumienie i stosowanie terminów, pojęć oraz umiejętność przedstawiania i wyjaśniania procesów i zjawisk. Szczegółowy opis sprawdzanych umiejętności przedstawia kartoteka arkusza egzaminacyjnego. Nr zad. 1. Tabela 3. Kartoteka arkusza I Sprawdzana umiejętność Zdający potrafi: rozpoznać, podać nazwy i wymienić funkcje elementów budowy skóry człowieka. Standard Zakres treści z obszaru I Liczba punktów Typ zadania I.1.a)c) I.1.1/2 2 O 2. wskazać cechy charakterystyczne budowy tkanki łącznej. I.1.a) I.1.3 1 O 3. określić znaczenie układu szkieletowego w funkcjonowaniu organizmu człowieka. I.1.b) I.1.8 2 O 4. odczytywać informacje przedstawione w formie rysunku. II.1.b) I.2.1 2 O 5. podać skutki zdrowotne niedoboru podstawowych składników pokarmowych na przykładzie żelaza. I.3.c) I.3.9 2 O 6. porządkować informacje dotyczące trawienia wg wskazanego kryterium. II.2.a) I.4.2 2 O 7. opisywać wchłanianie i transport substancji odżywczych. I.4.b) I.4.2 2 Z 8. interpretować podane informacje według wskazanego kryterium. III.2.a) I.4.11 2 O 9. określić rolę niezbędnych człowiekowi składników pokarmowych. I.3.c) I.3.8 1 O 10. wyjaśnić procesy zachodzące w organizmie człowieka. I.4.b) I.4.1 3 O 11. planować przebieg obserwacji. III.1.d) I.1.4 2 O 12. interpretować informacje dotyczące przyczyn chorób układu krążenia. III.2.a) I.3.11 2 O 13. scharakteryzować rodzaje odporności i jej mechanizmy. I.4.b) I.4.8 1 Z 14. dobierać racjonalne argumenty dotyczące zakażenia wirusem HIV. III.3.a) I.3.11 2 O 15. wskazać struktury odpowiedzialne za produkcję moczu pierwotnego. I.1.c) I.1.2 2 O 16. podać przykłady działań człowieka warunkujące sprawność umysłu. I.4.b) I.4.6 2 O 8

Biologia 2005 17. wyróżniać rodzaje narządów zmysłu. I.1.a) I.1.5 2 Z 18. opisywać budowę i funkcjonowanie oka. I.1.c) I.1.5 2 O 19. wyjaśniać związki przyczynowo skutkowe dotyczące odruchów. III.2.a) I.4.5 2 O 20. porównać budowę ciała kobiety i mężczyzny. I.2.b) I.2.2 2 O 21. 22. odczytywać informacje przedstawione w formie schematu kariotypu. scharakteryzować zastosowanie technik inżynierii genetycznej w biotechnologii i określić korzyści z jej stosowania. II.1.b) I.4.17 2 O I.4.c) I.4.19 2 O 23. określić właściwości kodu genetycznego. I.4.c) I.4.14 1 Z 24. 25. 26. 27. wyjaśnić znaczenie badań genetycznych w profilaktyce chorób nowotworowych. odczytywać informacje przedstawione w formie tekstu i schematu o tematyce ekologicznej. odczytywać ze schematu skutki ekologiczne wywołane działalnością człowieka. dobierać racjonalne argumenty; objaśniać i komentować informacje. III.3.a) I.4.18 1 O II.1.a),b) I.3.2/4 2 O II.1.b) I.3.4 2 O III.2a) I.3.6 2 O Opis arkusza II Arkusz II zawierał 27 zadań, w tym 25 to zadania otwarte, wymagające od zdającego udzielenia krótkiej odpowiedzi i 2 zadania zamknięte. Zadania sprawdzały wiadomości i umiejętności, opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu rozszerzonego. Tabela 4. Zakres treści zadań arkusza II Zakres treści Numery zadań Liczba punktów % udział 1 Komórka podstawowa jednostka życia 28,29,30,32,33,34,48 13 26 2 Energia i życie 31,43,44 4 8 3 Różnorodność życia na Ziemi 35,36,37,39,40,41,42,45,46,47 18 36 4 Genetyka 49,50,51 7 14 5 Ewolucja 52 1 2 6 Ekologia i biogeografia 53,54 5 10 7 Biologia stosowana 38 2 4 Zadania egzaminacyjne w arkuszu II obejmowały większość treści z Podstawy programowej, najliczniej były reprezentowane zadania dotyczące różnorodność życia na Ziemi. Procentowy udział punktów możliwych do uzyskania w arkuszu II za zadania sprawdzające opanowanie umiejętności wchodzących w skład poszczególnych obszarów standardów ilustruje poniższy diagram. 9

Biologia 2005 Diagram 3. Umiejętności sprawdzane w arkuszu II w odniesieniu do obszarów standardów 46% 42% 12% I II III Obszar I standardów Wiadomości i rozumienie Obszar II standardów Korzystanie z informacji Obszar III standardów Tworzenie informacji Zadania egzaminacyjne w arkuszu II sprawdzały głównie umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji, ich selekcji i analizy oraz interpretacji, a także umiejętność planowania eksperymentów, przewidywania obserwacji i formułowania wniosków. Szczegółowy opis sprawdzanych umiejętności przedstawia kartoteka arkusza egzaminacyjnego. Nr zad. Tabela 5. Kartoteka arkusza II Sprawdzana umiejętność Zdający potrafi: Standard Zakres treści z obszaru I Liczba punktów Typ zadania 28. przedstawić podział polisacharydów z przykładami ich I.1.c) I.1.5 3 O występowania w formie tabeli. 29. opisywać podstawowe cechy budowy związków organicznych I.1.a) I.1.5 1 Z w komórce. 30. wyróżnić i opisać fazy cyklu życiowego komórki. I.4.a) I.4.15 2 O 31. rozpoznawać etapy procesów biologicznych na schemacie. I.4.a) I.4.1 1 O 32. objaśniać i komentować informacje dotyczące współpracy III.2.a) I.1.10 2 O organelli komórkowych. 33. wykazać zależność między budową a funkcjami składników I.2.a) I.2.1 1 O strukturalnych komórek nabłonkowych. 34. opisać funkcje wakuoli w komórkach roślinnych. I.1.c) I.1.7 2 O 35. interpretować zależności między budową organizmu III.2.a) I.3.2 2 O środowiskiem. 36. interpretować informacje dotyczące wirusów. III.2.a) I.1.8 2 O 37. wyjaśnić zależności przyczynowo-skutkowe dotyczące III.2.a) I.3.4 2 O bakterii siarkowych. 38. interpretować informacje i wyjaśniać zależności przyczynowo skutkowe między prezentowanymi faktami dotyczącymi genetycznych podstaw regulacji cyklu życiowego bakterii. III.2.a) I.4.20 2 O 39. wyjaśnić znaczenie adaptacyjne budowy mchów dla ich czynnościach życiowych. 40. wykazać, że budowa i modyfikacja organów roślin mają związek z pełnionymi przez nie funkcjami. 41. wskazać związek budowy organizmów z trybem życia na przykładzie jamochłonów. I.3.b) I.3.2 2 O I.2.a)b) I.2.2 2 O I.3.c) I.3.2 2 O 10

Biologia 2005 42. wskazać cechy adaptacyjne w budowie i czynnościach I.3.b) I.3.2 2 O życiowych organizmów do pasożytniczego trybu życia na przykładzie pijawek. 43. określić na podstawie schematu podobieństwa i różnice w II.2.b) I.4.3 2 O procesach fotosyntezy roślin zielonych i bakterii. 44. scharakteryzować przemiany metaboliczne. I.4.a) I.4.2 1 Z 45. określić zakres tolerancji organizmów stenotermicznych. I.3.c) I.3.1 2 O 46. formułować problem badawczy eksperymentu. III.1.a) I.1.9 1 O 47. formułować wnioski na podstawie wyników doświadczenia. III.3.b) I.4.10 1 O 48 dobierać racjonalne argumenty uzasadniające znaczenie badań III.3.a) I.1.5 2 O DNA. 49. rozwiązać zadanie genetyczne dotyczące dziedziczenia barwy III.2.b) I.4.17 3 O skóry i włosów. 50. interpretować rodowód dotyczący dziedziczenia daltonizmu. III.2.a) I.4.18 2 O 51. interpretować informacje dotyczące zmienności organizmów. III.2.a) I.4.24 2 O 52. odczytać informacje dotyczące ewolucji organizmów II.1.a) I.4.26 1 O przedstawione w formie tekstu. 53. konstruować i opisać schemat na podstawie informacji o II.3.a) I.4.14 3 O tematyce ekologicznej. 54 zanalizować i wartościować zmiany w środowisku wywołane działalnością człowieka. III.2.a) I.3.4 2 O 3. Wyniki egzaminu z biologii Do egzaminu maturalnego z biologii jako przedmiotu obowiązkowego przystąpiło 61936 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Spośród nich próg zaliczenia (co najmniej 30% za rozwiązanie zadań z arkusza I) uzyskało 97,70% zdających. Tabela 6. Zdawalność egzaminu OKE Gdańsk Województwo przystąpili zdali nie zdali liczba osób LO LP LO LP LO LP liczba osób % liczba osób % liczba osób % liczba osób kujawsko-pomorskie 3050 573 2983 97,80 519 90,58 67 2,20 54 9,42 pomorskie 2350 874 2323 98,85 773 88,44 27 1,15 101 11,56 Jaworzno śląskie 5535 1329 5484 99,08 1240 93,30 51 0,92 89 6,70 Kraków Łomża Łódź lubelskie 3904 1058 3855 98,74 977 92,34 49 1,26 81 7,66 małopolskie 3993 759 3956 99,07 702 92,49 37 0,93 57 7,51 podkarpackie 2935 749 2888 98,40 653 87,18 47 1,60 96 12,82 podlaskie 1508 530 1472 97,61 404 76,23 36 2,39 126 23,77 warmińsko-mazurskie 1591 518 1510 94,91 363 70,08 81 5,09 155 29,92 łódzkie 3606 706 3516 97,50 666 94,33 90 2,50 40 5,67 świętokrzyskie 1936 489 1910 98,66 457 93,46 26 1,34 32 6,54 lubuskie 1093 274 1027 93,96 210 76,64 66 6,04 64 23,36 Poznań wielkopolskie 4047 1008 3807 94,07 780 77,38 240 5,93 228 22,62 zachodniopomorskie 1928 498 1806 93,67 321 64,46 122 6,33 177 35,54 Warszawa mazowieckie 6504 1454 6411 98,57 1322 90,92 93 1,43 132 9,08 dolnośląskie 4037 1186 3988 98,79 1077 90,81 49 1,21 109 9,19 Wrocław opolskie 1362 552 1346 98,83 480 86,96 16 1,17 72 13,04 Ogółem 49379 12557 48282 97,78 10944 87,15 1097 2,22 1613 12,85 % 11

Biologia 2005 Tabela 7. Średnie wyniki egzaminu z biologii w OKE z uwzględnieniem województw i typu szkoły Arkusz I - poziom podstawowy Arkusz II - poziom rozszerzony OKE Gdańsk Województwo LO LP LO LP średnia średni średnia średni liczba wynik liczba wynik punktów w % punktów w % średnia średni liczba wynik punktów w % średnia średni liczba wynik punktów w % kujawsko-pomorskie 33,85 67,70 25,05 50,10 24,95 49,90 15,35 30,70 pomorskie 33,15 66,30 23,10 46,20 24,00 48,00 13,45 26,90 Jaworzno śląskie 34,90 69,80 25,70 51,40 27,25 54,50 16,45 32,90 Kraków Łomża Łódź lubelskie 34,70 69,40 24,95 49,90 23,65 47,30 14,90 29,80 małopolskie 35,35 70,70 25,90 51,80 25,85 51,70 15,20 30,40 podkarpackie 35,10 70,20 23,40 46,80 25,00 50,00 15,90 31,80 podlaskie 36,15 72,30 25,25 50,50 26,90 53,80 17,20 34,40 warmińsko-mazurskie 34,35 68,70 23,65 47,30 25,20 50,40 15,15 30,30 łódzkie 34,40 68,80 26,70 53,40 25,30 50,60 15,70 31,40 świętokrzyskie 35,70 71,40 25,90 51,80 26,60 53,20 15,30 30,60 lubuskie 35,45 70,90 26,85 53,70 27,40 54,80 16,55 33,10 Poznań wielkopolskie 34,50 69,00 26,30 52,60 25,65 51,30 16,25 32,50 zachodniopomorskie 34,40 68,80 23,00 46,00 26,60 53,20 15,25 30,50 Warszawa mazowieckie 34,30 68,60 24,35 48,70 25,35 50,70 14,75 29,50 Wrocław dolnośląskie 33,75 67,50 24,55 49,10 24,40 48,80 14,85 29,70 opolskie 32,65 65,30 22,50 45,00 22,80 45,60 13,85 27,70 Wyniki absolwentów szkół ogólnokształcących są podobne we wszystkich województwach. Świadczy to zarówno o zbliżonym stopniu przygotowania zdających do egzaminu, jak również o jednolitości i porównywalności systemu sprawdzania i oceniania prac. Absolwenci liceów profilowanych uzyskali bardziej zróżnicowane wyniki i są one niższe w porównaniu z wynikami absolwentów liceów ogólnokształcących, zarówno w arkuszu I (poziom podstawowy), jak i w arkuszu II (poziom rozszerzony). Średni wynik dla rozwiązujących arkusz I wynosi ok. 34 pkt (69%) dla absolwentów liceów ogólnokształcących oraz ok. 25 pkt (50%) dla absolwentów liceów profilowanych. Różnice pomiędzy tymi grupami zdających występują również na poziomie rozszerzonym, co należy tłumaczyć m.in. złożoną sytuacją nowopowstałych liceów profilowanych, które dopiero wypracowują model nauczania i określają poziom wymagań. Najwyższe średnie wyniki z egzaminu na poziomie podstawowym uzyskali absolwenci liceów ogólnokształcących w województwie podlaskim. Natomiast wśród absolwentów liceów profilowanych egzamin na poziomie podstawowym najlepiej napisali zdający z województwa lubuskiego. Wyniki egzaminu maturalnego z biologii w zależności od typu miejscowości przedstawia tabela 8. (patrz diagram 1.). 12

Biologia 2005 Tabela 8. Średnie wyniki egzaminu w % z uwzględnieniem wielkości miejscowości, w której znajduje się szkoła Poziom Poziom podstawowy Poziom rozszerzony wieś Przedmiot obowiązkowy miasto od miasto miasto do 20 tys. do pow. 100 20 tys. 100 tys. tys. wieś Przedmiot dodatkowy miasto od miasto do 20 tys. do 20 tys. 100 tys. miasto pow. 100 tys. 54,36 61,36 64,65 66,45 67,66 71,89 74,66 75,84 38,40 44,05 48,02 51,46 43,43 49,06 53,31 56,15 Analiza średnich wyników egzaminu w różnych szkołach zestawionych według wielkości miejscowości wskazuje, że lepiej poradzili sobie maturzyści z większych miast. Tendencja ta dotyczy zarówno egzaminu na poziomie podstawowym, jak i na poziomie rozszerzonym. Powyższe zestawienie potwierdza również zasadę, że wyższe wyniki uzyskali zdający, którzy wybrali biologię jako przedmiot dodatkowy. Rozkłady wyników dla arkusza I (poziom podstawowy) Wykres 1. Rozkład wyników z arkusza I wszyscy zdający 4,5% 4,0% 3,5% % zdających 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów Wykres 2. Rozkład wyników z arkusza I z uwzględnieniem typu szkoły egzamin obowiązkowy 6% 5% % zdających 4% 3% 2% 1% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów licea ogólnokształcące licea profilowane 13

Biologia 2005 Wykres 3. Rozkład wyników z arkusza I z uwzględnieniem typu szkoły egzamin dodatkowy % zdających 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów licea ogólnokształcące licea profilowane Ogólne dane statystyczne dotyczące wyników egzaminu na poziomie podstawowym zdawanego jako obowiązkowy i dodatkowy pokazuje tabela 9. Tabela 9. Charakterystyka statystyczna arkusz I Wskaźnik Opis wskaźnika Wartość Egzamin obowiązkowy Egzamin dodatkowy statystyczny statystycznego Ogółem Ogółem Ogółem LO LP LO LP LO i LP LO i LP średni wynik w % 65,68 67,90 49,48 64,20 75,34 59,40 74,52 średni wynik w punktach mediana suma punktów uzyskanych przez zdających podzielona przez liczbę zdających liczba punktów, którą uzyskał środkowy zdający w rozkładzie uporządkowanym malejąco 32,84 33,95 24,74 32,10 37,67 29,7 37,26 34 35 25 33 39 30 39 najwyższy wynik 50 50 48 50 50 48 50 najniższy wynik 0 0 0 0 7 0 0 miara rozproszenia średniej odchylenie wyników w standardowe odniesieniu do 8,97 8,27 7,90 8,99 7,13 8,18 7,40 Rozkład wyników jest lewoskośny, co oznacza, że jest on wyraźnie przesunięty w kierunku wyników wysokich, wyższych niż wartość średnia. Zestaw zadań w arkuszu I okazał się umiarkowanie trudny dla większości zdających, jednak obecność bardzo wysokich i bardzo niskich wyników świadczy o zróżnicowaniu umiejętności maturzystów. Abiturienci LP uzyskiwali wyraźnie niższe wyniki w porównaniu z absolwentami LO. Żaden z abiturientów LP nie uzyskał maksymalnej liczby punktów. Rozkład wyników ilustruje różnice w wartościach wskaźników statystycznych egzaminu dla absolwentów liceów ogólnokształcących i profilowanych. Abiturienci z LO uzyskali średnio 33,9 pkt, z LP 24,7 pkt na 50 możliwych do uzyskania. Oznacza to, że opanowali odpowiednio 68% i 51% czynności sprawdzanych na 14

Biologia 2005 egzaminie. Dla absolwentów LO i LP arkusz egzaminacyjny okazał się umiarkowanie trudny. Najwyższy wynik 50 pkt uzyskały 104 osoby z LO, czyli 0,21% wszystkich zdających. W przypadku LP najwyższym wynikiem był wynik 48 pkt i uzyskało go 5 osób, co stanowi 0,04% wszystkich zdających. Najniższy wynik 0 pkt uzyskała 1 osoba z LO, czyli 0,002% wszystkich zdających. W przypadku absolwentów LP najniższy wynik 0 pkt uzyskały 2 osoby, co stanowi 0,02% wszystkich zdających. Na wykresach rozkładów wyników egzaminu z biologii widoczne jest pewne zaburzenie, charakteryzujące się wypiętrzeniem rozkładu na granicy pozytywnego wyniku. Zaburzenie to jest efektem życzliwości egzaminatorów wobec zdających, którym brakowało 1 punktu do uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu. Łatwości zadań w arkuszu I (poziom podstawowy) Wykres 4. Łatwości zadań w arkuszu I Łatwość 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 nr zadania Tabela 10. Interpretacja wskaźnika łatwość zadań w arkuszu I Interpretacja Wskaźnik łatwości Numery zadań Liczba zadań Liczba pkt % udział pkt Bardzo trudne 0,00 0,19 0 0 0 Trudne 0,20 0,49 2, 6, 9, 13, 4 5 10 Umiarkowanie trudne 0,50 0,69 1, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 15, 17, 21, 22, 23 12 24 48 Łatwe 0,70 0,89 12, 14, 18, 19, 20, 24, 25, 26, 27 9 17 34 Bardzo łatwe 0,90 1,00 3, 16, 2 4 8 Łatwość zadań wahała się od 0,20 do 0,92. W arkuszu egzaminacyjnym I nie było zadań bardzo trudnych. Z 27 zadań, 4 okazały się dla zdających trudne i umożliwiały zdobycie 10% ogólnej liczby punktów. Trudne dla zdających były zadania 2, 9 i 13 z I obszaru standardów Wiadomości i rozumienie oraz 6. z obszaru II Korzystanie z informacji. W arkuszu przeważały zadania umiarkowanie trudne, które umożliwiały zdobycie 48% ogólnej liczby punktów. W większości to zadania sprawdzające umiejętności z I obszaru standardów wymagań, za które zdający mógł otrzymać 32% punktów możliwych do uzyskania i po 8% z obszaru II i III. 15

Biologia 2005 Za poprawne wykonanie zadań łatwych i bardzo łatwych zdający mógł otrzymać 42% ogólnej liczby punktów. W większości były to zadania z obszaru III 18% punktów oraz z obszaru I 16% punktów możliwych do uzyskania. W obszarze II za zadania łatwe i bardzo łatwe można było uzyskać 8% punktów. Stopień wykonania zadań był różny dla zdających z liceów ogólnokształcących i profilowanych. Wykres 5. Rozwiązywalność zadań w arkuszu I w różnych typach szkół rozwiązywalność 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 nr zadania LO LP Dla absolwentów LP wszystkie zadania były trudniejsze w porównaniu z absolwentami LO. Wykres 6. Łatwość zadań w arkuszu I w obszarach standardów wymagań egzaminacyjnych łatwość 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0,63 0,62 0,74 I II III obszar standardów Wskaźniki łatwości w odniesieniu do standardów świadczą o tym, że zdający w zadowalającym stopniu opanowali umiejętności sprawdzane na egzaminie maturalnym. W arkuszu I najłatwiejsze okazały się zadania dotyczące tworzenia informacji (obszar III). Wartość wskaźnika łatwości wskazuje, że zadania te były dla zdających łatwe. Zadania z obszaru I (wiadomości i rozumienie) i obszaru II (korzystanie z informacji) były umiarkowanie trudne. 16

Biologia 2005 Wykres 7. Łatwość treści (patrz tabela 2) - arkusz I poziom podstawowy łatwość 1 0,8 0,6 0,4 0,67 0,51 0,61 0,79 0,2 0 1 2 3 4 treść Powyższy wykres przedstawia łatwość treści. Wynika z niego, że dla zdających łatwe okazały się zadania związane z elementami ekologii i ochrony środowiska natomiast zadania związane z odżywianiem się człowieka były umiarkowanie trudne. Rozkłady wyników dla arkusza II (poziom rozszerzony) Wykres 8. Rozkład wyników w arkuszu II wszyscy zdający % zdających 4% 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów Wykres 9. Rozkład wyników z uwzględnieniem typu szkoły egzamin obowiązkowy 7% 6% % zdających 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów licea ogólnokształcące li fil 17

Biologia 2005 Wykres 10. Rozkład wyników z uwzględnieniem typu szkoły egzamin dodatkowy 7% 6% % zdających 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 liczba punktów licea ogólnokształcące licea profilowane Ogólne dane statystyczne dotyczące wyników egzaminu na poziomie podstawowym zdawanego jako obowiązkowy i dodatkowy pokazuje tabela 11. Tabela 11. Charakterystyka statystyczna arkusza II Wskaźnik statystyczny średni wynik w % średni wynik w punktach mediana Wartość Opis wskaźnika Egzamin obowiązkowy statystycznego Ogółem Ogółem LO LP LO i LP suma punktów uzyskanych przez zdających podzielona przez liczbę zdających liczba punktów, którą uzyskał środkowy zdający w rozkładzie uporządkowanym malejąco Egzamin dodatkowy Ogółem LO LP LO i LP 49,50 49,64 30,22 48,36 54,64 33,00 53,54 24,75 24,82 15,11 24,18 27,32 16,50 26,77 25 25 14 24 28 16 27 najwyższy wynik 50 50 41 50 50 42 50 najniższy wynik 0 0 0 0 0 0 0 odchylenie miara rozproszenia wyników standardowe w odniesieniu do średniej 9,86 9,71 6,93 9,86 9,40 7,94 9,63 Rozkład wyników jest zbliżony do normalnego, co potwierdzają to prezentowane wartości wskaźników statystycznych. Zestaw zadań w arkuszu II okazał się umiarkowanie trudny dla większości zdających. Rozkład wyników ilustruje różnice w wartościach wskaźników statystycznych egzaminu dla zdających z liceów ogólnokształcących i profilowanych. Rozkład wyników dla absolwentów liceów ogólnokształcących jest symetryczny. Egzamin na poziomie rozszerzonym okazał się dla nich umiarkowanie trudny i różnicował zdających. Rozkład wyników dla absolwentów liceów profilowanych jest prawoskośny, co oznacza, że jest on wyraźnie przesunięty w kierunku wyników niskich. Zestaw zadań okazał się trudny. Połowa maturzystów z liceów profilowanych uzyskała wyniki niskie z przedziału 0 14 pkt. Abiturienci z LO uzyskali średnio 24,82 pkt, a z LP 15,11 pkt na 50 pkt możliwych do uzyskania. Oznacza to, że opanowali odpowiednio 50% i 30% umiejętności sprawdzanych na egzaminie. Dla zdających z LO arkusz egzaminacyjny okazał się umiarkowanie trudny, a dla 18

Biologia 2005 LP trudny. Najwyższy wynik 50 pkt uzyskały 2 osoby z LO. W przypadku LP najwyższym wynikiem był wynik 41 pkt i uzyskały go 3 osoby, co stanowi 0,12% wszystkich zdających. Najniższy wynik 0 pkt uzyskało 9 osób z LO, czyli 0,03% wszystkich zdających. W przypadku absolwentów z LP najniższy wynik 0 pkt uzyskała 1 osoba, co stanowi 0,04% wszystkich zdających. Wartości średniej i mediany są porównywalne. Rozkład wyników jest symetryczny, zbliżony do normalnego. Kształt wykresu wskazuje na duże rozproszenie wyników i świadczy o zróżnicowaniu umiejętności zdających. Łatwości zadań w arkuszu II (poziom rozszerzony) Wykres 11. Łatwości zadań w arkuszu II 1,0 0,8 łatwość 0,6 0,4 0,2 0,0 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 nr zadania Tabela 12. Interpretacja wskaźnika łatwość zadań w arkuszu II Interpretacja Wskaźnik Liczba Liczba % udział Numery zadań łatwości zadań pkt pkt Bardzo trudne 0,00 0,19 0 0 0 Trudne 0,20 0,49 30, 31, 33, 35, 37, 38, 40, 41, 47, 48, 49, 50, 12 22 44 Umiarkowanie trudne 0,50 0,69 28, 29, 32, 34, 36, 39, 42, 43, 45, 46, 52, 53, 54 13 25 50 Łatwe 0,70 0,89 51 1 2 4 Bardzo łatwe 0,90 1,00 44 1 1 2 Łatwość zadań wahała się od 0,20 do 0,90 W arkuszu egzaminacyjnym II nie było zadań bardzo trudnych. Z 27 zadań, 12 okazało się dla zdających trudne i umożliwiały zdobycie 44% ogólnej liczby punktów. Trudne dla zdających były zadania z III obszaru standardów Tworzenie informacji 7 zadań, za które zdający mógł otrzymać 28% punktów możliwych do zdobycia oraz 5 zadań obszaru I Wiadomości i rozumienie, za które mógł otrzymać 16% punktów. W arkuszu przeważały zadania umiarkowanie trudne, które umożliwiały zdobycie 50% ogólnej liczby punktów. W większości to zadania sprawdzające umiejętności z I obszaru standardów wymagań, za które zdający mógł otrzymać 24% punktów możliwych do uzyskania i odpowiednio 14% z obszaru III oraz 12% z obszaru II. Za poprawne wykonanie zadań łatwych i bardzo łatwych zdający mógł otrzymać 6% ogólnej liczby punktów. Były to zadania z obszaru I 2% punktów oraz z obszaru III 4% punktów możliwych do uzyskania. 19

Biologia 2005 Stopień wykonania zadań był różny dla zdających z liceów ogólnokształcących i profilowanych. Wykres 12. Rozwiązywalność zadań w arkuszu II w różnych typach szkół rozwiązywalność 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 numer zadania LO Dla absolwentów LP wszystkie zadania okazały się trudniejsze w porównaniu z absolwentami LO. LP Wykres 13. Łatwość zadań w arkuszu II w obszarach standardów wymagań egzaminacyjnych 1 łatwość 0,8 0,6 0,4 0,2 0,48 0,55 0,49 0 I II III obszar standardów Powyżej na wykresie przedstawiono łatwość standardów wymagań. Wynika z niego, że dla zdających umiarkowanie trudne były zadania sprawdzające umiejętności określone w obszarze standardu II, a trudne okazały się tez zadania, które sprawdzały umiejętności obszaru I i III standardów wymagań egzaminacyjnych. Łatwość standardów dla arkusza II jest niższa w porównaniu z arkuszem I przy czym dla arkusza II nieznacznie łatwiejszy okazał się obszar II standardów wymagań egzaminacyjnych. Wykres 14. Łatwość treści - arkusz II poziom rozszerzony 1 łatwość 0,8 0,6 0,4 0,51 0,55 0,45 0,55 0,66 0,56 0,25 0,2 0 1 2 3 4 5 6 7 treść Powyższy wykres przedstawia łatwość treści. Wynika z niego, że dla zdających trudne okazały się zadania związane z zagadnieniami różnorodności życia na Ziemi oraz biologii 20

Biologia 2005 stosowanej, natomiast zadania związane pozostałymi treściami były dla zdających umiarkowanie trudne. Egzamin maturalny z biologii w szkołach publicznych i niepublicznych Wykres 15. Rozwiązywalność arkuszy egzaminacyjnych w szkołach publicznych i niepublicznych rozwiązywalność 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 0,64 0,64 0,48 0,50 0,74 0,76 0,53 0,56 poziom podstawowy poziom rozszerzony poziom podstawowy poziom rozszerzony przedmiot obowiązkowy przedmiot dodatkowy Szkoła publiczna Szkoła niepubliczna Rozwiązywalność arkuszy egzaminacyjnych niezależnie od poziomu egzaminu i typu szkoły jest na bardzo podobnym poziomie. Analiza staninowa wyników W celu przeprowadzenia normalizacji wyników uzyskanych na egzaminie maturalnym z biologii uporządkowano je rosnąco i podzielono na 9 przedziałów, zwanych staninami, grupujących według stałych założeń skali staninowej kolejne 4%, 7%, 12%, 17%, 20%, 17%, 12%, 7%, 4% wyników. Zależnie od stopnia trudności narzędzia egzaminacyjnego dla populacji badanych w kolejnych edycjach egzaminu zmieniać się będą wyrażone w procentach zakresy wyników znajdujących się w poszczególnych staninach. Dla każdego egzaminu i dla każdej edycji egzaminu z danego przedmiotu będą przygotowywane oddzielne tabele porządkujące wyniki na przyjętej skali. Tabela 13. Wyniki egzaminu z biologii na skali standardowej dziewiątki BIOLOGIA Poziom podstawowy Poziom rozszerzony Średni wynik 65,68% 49,50% Stopień skali Opis stopnia skali Zakresy wyników Zakresy wyników 1 najniższy od 0% do 32% od 0% do 16% 2 bardzo niski od 34% do 40% od 18% do 22% 3 niski od 42% do 50% od 24% do 32% 4 niżej średniego od 52% do 62% od 34% do 42% 5 średni od 64% do 72% od 44% do 54% 6 wyżej średniego od 74% do 80% od 56% do 66% 7 wysoki od 82% do 86% od 68% do 74% 8 bardzo wysoki od 88% do 92% od 76% do 82% 9 najwyższy od 94% do 100% od 84% do 100% 21

Biologia 2005 W kolumnie zatytułowanej Poziom podstawowy / Zakresy wyników zostały ujęte wyniki wszystkich zdających biologię. Kolumna zatytułowana Poziom rozszerzony / Zakresy wyników ukazuje wyniki tylko tych abiturientów, którzy poza poziomem podstawowym zdawali dodatkowo poziom rozszerzony. Wyrażone w procentach zakresy wyników znajdujących się w poszczególnych staninach są uzależnione od osiągnięć populacji zdających, więc mogą być różne w kolejnych edycjach egzaminu z tego samego przedmiotu i w egzaminach z różnych przedmiotów, np. jeżeli abiturient zdający biologię w maju 2005 r. uzyskał za rozwiązanie zadań z poziomu podstawowego 95% pkt, oznacza, że był to wynik elitarny, należący do 9 stanina, czyli mieścił się wśród 4% wyników najwyższych. Jeżeli zdający uzyskał za rozwiązanie zadań z poziomu rozszerzonego 85% pkt, oznacza, że był to wynik także najwyższy, czyli mieszczący się w 9 staninie, ale ten sam wynik uzyskany na poziomie podstawowym mieścił się zaledwie w 7 staninie, co oznacza, że ponad 11% badanej populacji otrzymało na poziomie podstawowym wyniki wyższe niż 85%. Zwróćmy uwagę na pierwszy stanin, czyli na 4% wyników najniższych na poziomie podstawowym: zakres wyników uzyskanych z biologii w maju 2005 roku na tym poziomie wyrażony w procentach wynosi od 0% do 32%, a więc zdający, który otrzymał 30% punktów z poziomu podstawowego uzyskał wynik należący do najniższych, natomiast 30 % punktów na poziomie rozszerzonym mieści się w 3 staninie, czyli wśród wyników niskich. Gdybyśmy chcieli porównać wyniki uzyskane przez zdających w maju 2005 roku z różnych przedmiotów, okazałoby się, że zakresy wyników w poszczególnych staninach są różne, np.: jeżeli zdający matematykę na poziomie podstawowym uzyskał wynik 72% punktów, to zmieścił się on w staninie 6, czyli w siedemnastoprocentowej grupie wyników wyższych od średniego, ale ten sam wynik uzyskany przez zdającego biologię mieści się w staninie 5, czyli w dwudziestoprocentowej grupie wyników średnich. Znormalizowana skala staninowa może posłużyć do porównywania osiągnięć zdających w danym roku z różnych przedmiotów lub z kolejnych edycji egzaminu z danego przedmiotu. Dlatego też może być wykorzystana, między innymi, w procesie rekrutacji na wyższe uczelnie. 4. Biologia zdawana dwujęzycznie Do egzaminu z biologii zdawanej jako przedmiot dwujęzyczny przystąpiło ogółem 97 zdających. Abiturienci przystępujący do egzaminu rozwiązywali arkusze standardowe oraz dodatkowo arkusz zawierający zadania w języku obcym. Arkusz egzaminacyjny zawierał tekst popularnonaukowy o tematyce biologicznej oraz zadania zamknięte, sprawdzające rozumienie czytanego tekstu a także zadania otwarte, w których zdający musiał się wykazać znajomością terminologii biologicznej w języku obcym. Arkusz egzaminacyjny z biologii dla absolwentów klas dwujęzycznych został opracowany w porozumieniu z nauczycielami tego przedmiotu uczącymi w klasach dwujęzycznych w różnych regionach kraju i zawierał 12 zadań punktowanych od 1 do 3 punktów. Ze względu ma bardzo małą liczbę zdających ten egzamin przedstawiamy jedynie podstawowe dane dotyczące wyboru języka i uzyskanej liczby punktów. Analiza statystyczna przy tak małej populacji zdających byłaby obarczona bardzo dużym błędem. 22

Biologia 2005 Tabela 14. Podstawowe dane dotyczące egzaminu z biologii dla zdających z klas dwujęzycznych j. angielski j. francuski j. niemiecki Ogólna liczba zdających 52 38 7 Liczba zdających, którzy wybrali egzamin z biologii jako przedmiot obowiązkowy Liczba zdających, którzy wybrali egzamin z biologii jako przedmiot dodatkowy 47 36 6 5 2 1 Średni wynik w punktach 19,58 19,55 20,57 Maksymalna uzyskana liczba punktów 25 25 24 Minimalna uzyskana liczba punktów 6 8 16 Zdecydowana większość rozwiązujących zadania w arkuszu dwujęzycznym wybrała biologię, jako przedmiot zdawany obowiązkowo. Średnie wyniki, jakie osiągnęli wszyscy zdający biologię, jako przedmiot dwujęzyczny, są w tej grupie zbliżone do średnich wyników, jakie osiągnęli ci zdający przy rozwiązywaniu arkusza dla poziomu podstawowego. Wykres 16. Rozwiązywalność arkuszy egzaminacyjnych rozwiązywalnoś 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 biologia po angielsku łącznie biologia po francusku łącznie biologia po niemiecku łącznie poziom egzaminu Poziom podstawowy Poziom rozszerzony Poziom dwujęzyczny Dla wszystkich zdających arkusz I i arkusz dwujęzyczny okazały się łatwe, natomiast arkusz II umiarkowanie trudny. 5. Przebieg egzaminu a procedury W całym kraju prace 25 absolwentów zostały unieważnione. Dwie prace unieważniono w OKE Jaworzno, osiemnaście w OKE w Krakowie, dwie w OKE w Łomży, dwie w OKE w Poznaniu, dwie w OKE Warszawie i trzy w OKE we Wrocławiu. Przyczyną unieważnień egzaminów było niesamodzielne rozwiązywanie zadań przez zdających. 6. Podsumowanie i wnioski 1. Egzamin maturalny z biologii zdawało łącznie 72315 absolwentów, co stanowi 23,4% ogółu zdających. Biologia jest jednym z najczęściej wybieranych przedmiotów na egzaminie maturalnym. 2. Egzamin maturalny z biologii zdało 60063 abiturientów, co stanowi 97,7% wszystkich zdających. 23

Biologia 2005 3. Średni wynik uzyskany przez zdających za rozwiązanie arkusza I wynosi 65,68%, a więc zestaw zadań okazał się umiarkowanie trudny. Natomiast średni wynik uzyskany za rozwiązanie arkusza II wynosi 49,50%, tym samym zadania w tym arkuszu okazały trudne. Oba arkusze dobrze zróżnicowały zdających. 4. Najwięcej trudności sprawiły zdającym zadania sprawdzające umiejętności obszaru drugiego i trzeciego standardów egzaminacyjnych. Te właśnie umiejętności powinny zatem być rozwijane przez nauczycieli w szkołach ponadgimnazjalnych. Analizując wyniki egzaminu maturalnego z biologii w skali ogólnopolskiej można dojść do wniosku, że dobór zadań w obu arkuszach był prawidłowy. Zadania zawarte w arkuszu I pozwalały większości zdających zdać egzamin z wynikiem pozytywnym jednocześnie dobrze różnicując zdających. Zadania w arkuszu II były trudniejsze, co jest zgodne z założeniami egzaminu maturalnego. W arkuszu egzaminacyjnym I poziom podstawowy dla zdających łatwe okazały się zadania związane z elementami ekologii i ochrony środowiska, natomiast zadania związane z odżywianiem się człowieka były umiarkowanie trudne. Natomiast w arkuszu egzaminacyjnym II poziom rozszerzony trudne okazały się zadania związane z zagadnieniami różnorodności życia na Ziemi oraz biologii stosowanej, natomiast zadania związane z pozostałymi treściami były dla zdających umiarkowanie trudne. Maturzyści mieli trudności z konstruowaniem zwięzłej i logicznej wypowiedzi, dokonywaniem uogólnień i formułowaniem wniosków oraz uzasadnianiem związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy prezentowanymi faktami. Największą trudność w ocenianiu sprawiały zadania, w których zdający musieli uzasadniać własne poglądy lub opisać przedstawiony problem teoretyczny lub praktyczny. Arkusze egzaminacyjne jako całość, jak i poszczególne zadania, uzyskały pozytywną opinię zarówno wśród nauczycieli, zdających jak i w środowisku akademickim. Podsumowując wyniki egzaminu maturalnego z biologii, należy stwierdzić, że zdający powinni zapoznać się szczegółowo z opisem wymagań egzaminacyjnych i ogólnymi zasadami oceniania zadań, zawartymi w Informatorze maturalnym od 2005 roku - Biologia. Ważne jest, aby maturzyści uważnie czytali i analizowali treść zadań, a następnie udzielali zwięzłej i precyzyjnej odpowiedzi, zgodnej z poleceniem w zadaniu. 24

Chemia 2005 Chemia Egzamin maturalny z chemii odbył się w całym kraju 20 maja 2005 r. i miał formę pisemną. Maturzyści mogli zdawać chemię jako przedmiot obowiązkowy lub dodatkowo wybrany. Chemia jako przedmiot obowiązkowy mogła być zdawana na poziomie podstawowym lub rozszerzonym, a wyboru zdający dokonywał podczas egzaminu. Egzamin na poziomie podstawowym trwał 120 minut i polegał na rozwiązaniu zadań z arkusza I, po tym czasie była przerwa, po zakończeniu której do egzaminu przystąpili ci zdający, którzy podjęli decyzję zdawania chemii na poziomie rozszerzonym. W ciągu kolejnych 120 minut rozwiązywali zadania zawarte w arkuszu II. Warunkiem zdania egzaminu było uzyskanie co najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia na poziomie podstawowym, nie określono progu zaliczenia dla poziomu rozszerzonego. Zdający, którzy wybrali chemię jako przedmiot dodatkowy zdawali egzamin na poziomie rozszerzonym. Egzamin trwał 240 minut i składał się z dwóch części, każda po 120 minut. W pierwszej części zdający rozwiązywał arkusz I, w drugiej części - arkusz II. Były to te same arkusze, które rozwiązywali uczniowie zdający chemię jako przedmiot obowiązkowy. Dla przedmiotu zdawanego jako dodatkowy nie określono progu zaliczenia. Absolwenci szkół i oddziałów dwujęzycznych zdający egzamin maturalny z chemii nauczanej w języku obcym, będącym drugim językiem nauczania, rozwiązywali dodatkowo arkusz III, zawierający zadania z zakresu treści wynikających z podstawy programowej dla poziomu podstawowego w tym języku. Ta część egzaminu trwała 80 minut. Wynik tego egzaminu nie miał wpływu na to, czy zdający zdał czy też nie egzamin maturalny. Wyniki egzaminu zostały zapisane na świadectwie w skali procentowej. 1. Populacja zdających Do egzaminu maturalnego z chemii w całej Polsce przystąpiło ogółem 24495 zdających, co stanowi 7,93% abiturientów przystępujących do matury. Spośród wszystkich zdających chemię 9216 osób wybrało ją jako przedmiot obowiązkowy, co stanowi 37,62% ogólnej liczby zdających ten przedmiot, a 15279 maturzystów zdawało chemię jako przedmiot dodatkowy i stanowi to 62,38% ogólnej liczby przystępujących do egzaminu maturalnego z chemii. Poniżej przedstawiono liczbę zdających z podziałem na rodzaj szkoły oraz wybór chemii jako przedmiotu obowiązkowego i dodatkowego w OKE ogółem oraz w rozbiciu na województwa. 25

Chemia 2005 Tabela 1. Liczba zdających z uwzględnieniem OKE, województwa i typu szkoły OKE Łącznie w OKE Województwo Łącznie w wojew. Przedmiot obowiązkowy liczba zdających Przedmiot dodatkowy liczba zdających LO* LP** LO* LP** Gdańsk 2416 kujawsko-pomorskie 1166 403 21 728 14 pomorskie 1250 372 39 828 11 Jaworzno 2569 śląskie 2569 878 106 1565 20 Kraków 5609 Łomża 1755 Łódź 3356 lubelskie 1722 556 47 1097 22 małopolskie 2431 959 62 1378 32 podkarpackie 1456 505 54 886 11 podlaskie 871 303 31 530 7 warmińsko-mazurskie 884 359 24 490 11 łódzkie 2234 702 101 1379 52 świętokrzyskie 1122 364 43 699 16 lubuskie 496 134 13 342 7 Poznań 3261 wielkopolskie 1928 658 77 1165 28 zachodniopomorskie 837 291 28 508 10 Warszawa 3289 mazowieckie 3289 1272 105 1887 25 Wrocław 2240 dolnośląskie 1783 499 81 1166 37 opolskie 457 109 20 323 5 Ogółem 24495 24495 8364 852 14971 308 *LO - liceum ogólnokształcące, **LP - liceum profilowane Do egzaminu maturalnego z chemii przystąpiło 23335 absolwentów liceów ogólnokształcących oraz 1160 absolwentów liceów profilowanych. Spośród zdających, którzy wybrali chemię jako przedmiot obowiązkowy 73,3% abiturientów przystąpiło również do egzaminu na poziomie rozszerzonym. Ogółem egzamin na poziomie rozszerzonym zdawało 89,8% osób wybierających chemię na egzaminie maturalnym. Diagram 1. Podział populacji zdających uwzględniający wielkość miejscowości, w której znajduje się szkoła miasto do 20 tys. 16% wieś 1% miasto pow.100 tys. 44% miasto od 20 tys. do 100 tys. 39% Największą grupę zdających chemię stanowili absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w dużych i średnich miastach, tylko 1% zdających to absolwenci szkół wiejskich. 26

Chemia 2005 97% zdających stanowili absolwenci szkół publicznych, a 3% zdających ukończyło licea niepubliczne. 2. Arkusze egzaminacyjne Arkusze egzaminacyjne z chemii zostały opracowane zgodnie z koncepcją przedstawioną w Informatorze maturalnym od 2005 roku - Chemia. Arkusze egzaminacyjne opracowano dla dwóch poziomów wymagań: podstawowego arkusz I rozszerzonego arkusz II Za prawidłowe rozwiązanie zadań każdego arkusza zdający mógł otrzymać 60 punktów. Podczas egzaminu zdający mogli korzystać z dołączonej karty wybranych tablic chemicznych oraz prostego kalkulatora. Zadania zawarte w arkuszach egzaminacyjnych sprawdzały umiejętności odpowiadające standardom wymagań: pozwalały wykazać się znajomością, rozumieniem i stosowaniem pojęć, terminów i praw oraz umiejętnością wyjaśniania procesów chemicznych sprawdzały umiejętność analizowania i przetwarzania informacji pochodzących z różnych źródeł, takich jak tabele, schematy, wykresy, teksty o tematyce chemicznej sprawdzały umiejętność rozwiązywania problemów chemicznych, projektowania eksperymentów, tworzenia i interpretowania informacji Opis arkusza I Arkusz I zawierał 30 zadań, w tym 26 otwartych i 4 zamknięte. Za rozwiązanie dziewięciu zadań zdający mogli otrzymać po 1 pkt, dwanaście zadań było punktowanych w skali 0-2 pkt a dziewięć zadań w skali 0-3 pkt. Zadania te sprawdzały wiadomości i umiejętności określone w standardach wymagań dla poziomu podstawowego. Tabela 2. Zakres treści zadań arkusza I Liczba % Zakres treści z Podstawy programowej Numery zadań punktów udział Budowa atomu, izotopy i promieniotwórczość naturalna 1, 2 3 5,0 Wiązania chemiczne 3 2 3,3 Mol substancji chemicznej 4, 6, 20 9 15,0 Właściwości pierwiastków i związków chemicznych 5, 7, 8, 9, 11, 12, 14, 15, 19 15 25,0 Typy reakcji chemicznych 13, 25 2 3,3 Roztwory wodne i ich stężenia 16, 17, 18 6 10,0 Dysocjacja jonowa, reakcje zobojętniania i strącania osadów 10, 21 4 6,7 Reakcje utleniania i redukcji 22, 23 5 8,3 Budowa i właściwości węglowodorów oraz ich pochodnych 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30 14 23,3 Tematyka zadań egzaminacyjnych w arkuszu I obejmowała większość treści z Podstawy programowej, najliczniej były reprezentowane zadania dotyczące właściwości pierwiastków i związków chemicznych oraz właściwości węglowodorów i ich pochodnych. 27