Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju
Epidemiologia Zakażenia układu oddechowego są najczęstszą przyczyną porad ambulatoryjnych. Stanowią one około 50-60% wszystkich zakażeń pozaszpitalnych oraz są najczęstszą przyczyną gorączki u niemowląt i młodszych dzieci. Zakażenia te występują z różną częstością w zależności od wieku oraz współwystępowania czynników ryzyka
Etiologia i epidemiologia Wirusy - zapalenia błony śluzowej nosa, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, ucha środkowego i zatok U małych dzieci 6-8 x łagodne rinowirusy nieżyty nosa, zatok i gardła paragrypy zapalenie krtani i tchawicy adenowirusy zapalenia gardła
Nawracające zakażenia układu oddechowego 8-10 zakażeń w roku n=1314 Gray PA, et al. J Paediatr Child Health. 2011 Grüber C, et al. Pediatr Allergy Immunol. 2008;19:505-12
Zaburzenia oczyszczania drzewa oskrzelowego PCD SCD CF POChP ASTMA etiologia defekt genetyczny odwracalne uszkodzenie rzęsek przez infekcję lub czynniki toksyczne defekt białka CFTR wieloczynnikowa, palenie tytoniu! wieloczynnikowa, atopia, nadreaktywność podst. przyczyna zaburzeń klirensu wrodzone zaburzenia ruchomośc i rzęsek odwracalne zaburzenia ruchomości rzęsek odwodnienie śluzu prowadzące do wzrostu jego lepkości zmniejszenie grubości PCL zaburzające ruchomość rzęsek metaplazja i hiperplazja komórek kubkowych, przerost gruczołów śl. hypersekrecja mucyn metaplazja komórek kubkowych, hypersekrecja mucyn, zwężenie oskrzeli, korki śluzowe
Obraz kliniczny dolegliwości ze strony układu oddechowego Przewlekły kaszel (u 50% w~10m-cu): napadowy, suchy wilgotny [wydzielina śluzowa ropna; okresowo (90% w 10.r.ż.) stale (90% w 15r.ż.)] Zapalenia oskrzeli (obturacyjne) / płuc: nawrotowe /długotrwałe Duszność rzekomoastmatyczna (15 32%) /powysiłkowa Nadreaktywność oskrzeli (50%) Przewlekłe zapalenie zatok (90-100%)/ niedorozwój zatok czołowych / polipy nosa (6 20%)
Astma oskrzelowa Dzieci młodsze wiele podobieństw ale też i różnic w porównaniu ze starszymi. Świszczący oddech może występować u wielu małych dzieci które nie chorują na astmę, co czyni rozpoznanie astmy trudniejszym Rozpoznanie jest trudne ponieważ epizody objawów oddechowych takie jak świszczący oddech i kaszel są także częste u dzieci bez astmy, szczególnie przed 3 rokiem życia Typowo świszczący oddech towarzyszy infekcjom wirusowym, które w tej grupie wiekowej występują 6-8 razy w ciągu roku. Typowo świszczący oddech towarzyszy infekcjom wirusowym, które w tej grupie wiekowej występują 6-8 razy w ciągu roku.
Astma u dzieci < 5 rż. - rozpoznawanie 5 l. 4 Objawy 3 Czynniki ryzyka 2 1 Odpowiedź na leczenie Wiek
Astma u dzieci < 5 rż. - rozpoznawanie 5 l. Czynniki ryzyka 4 3 INDEKS RYZYKA ASTMY Kryteria większe ( co najmniej 1) astma u rodziców (rozpoznana przez lekarza) API 2 1 Wiek atopowe zapalenie skóry u dziecka (rozpoznane przez lekarza) Kryteria mniejsze ( co najmniej 2) alergiczny nieżyt nosa (rozpoznany przez lekarza) świszczący oddech bez objawów infekcji co najmniej 4% eozynofilia we krwi obwodowej Castro-Rodriguez JA. Am J Respir Crit Care Med.,2000;162:1403-1406
Astma oskrzelowa Astma powinna być rozważana u każdego dziecka z nawracającymi świstami, chociaż brak jest swoistego testu do rozpoznania. Z tego powodu rozpoznanie oparte jest głównie na wzorcu objawów, i ich częstości, wywiadzie rodzinnym i badaniu fizykalnym. Próba leczenia na 2-3 miesiące może być pomocna w rozpoznaniu astmy. Ważne jest żeby podejmować indywidulną decyzję. Jeżeli są wątpliwości co do diagnozy astmy, rtg może pomóc w wykluczeniu zaburzeń strukturalnych, gruźlicy, ciała obcego lub innych. Jest szereg objawów które sugerują alternatywne rozpoznanie.
Astma oskrzelowa Rozpoznanie alternatywne objawy sugerujące - Bardzo wczesne objawy, już w okresie noworodkowym ( szczególnie jeśli są związane zaburzenia oddychania) - Zaburzenia oddychania - Wymioty związane z objawami oddechowymi - Stały świszczący oddech - Brak odpowiedzi na leki kontrolujące - Objawy nie są związane z typowymi czynnikami wyzwalającymi takimi jak przeziębienie, wysiłek - Objawy ogniskowe w płucach lub układzie krążenia, palce pałeczkowate - Hypoksemia poza infekcjami wirusowymi
Nebulizacja wspólny mianownik terapii inhalacyjnej Dlaczego? - Nebulizacja wystarczy oddychać naturalny tor oddechowy, nie wymaga koordynacji wdechowej - terapia tolerancyjna czas nebulizacji naszym przyjacielem Nikander, 1997