FONETYKA Język polski Klasa III Gim Co to jest fonetyka?
Fonetyka Fonetyka (z gr. phonetikos) to dział nauki o języku badający i opisujący cechy dźwięków mowy, czyli głosek. Zajmuje się ona procesami powstawania samogłosek i spółgłosek, opisuje ich cechy, dokonuje klasyfikacji. Bada także inne składniki brzmieniowej warstwy wypowiedzi: akcent wyrazowy i zdaniowy oraz intonację właściwą różnym rodzajom zdań.
Fonetyka GŁOSKA I LITERA Co to jest głoska i co to jest litera?
Fonetyka GŁOSKA to najmniejsza, niepodzielna słyszalna i mówiona cząstka ludzkiej mowy.
Fonetyka W języku polskim jest znacznie więcej głosek niż liter w alfabecie. Dlatego zapisanie dla polszczyzny dźwięków wymagało tworzenia różnych kombinacji liter.
Fonetyka Głoska może być zapisana jedną literą (d-o-m), dwiema (cz-a-p-k-a) lub trzema literami (dzi-e-c-k-o). Jak widać w powyższych przykładach, liczba liter i głosek w tym samym wyrazie jest często inna.
Fonetyka UWAGA NA LITERĘ i! Litera i może być znakiem graficznym samogłoski (w pozycji przed spółgłoską), np. w wyrazie igła (i-g-ł-a), lub tylko znakiem miękkości poprzedzającej spółgłoski (w pozycji przed samogłoską), np. wiedza (w -e-dz-a), niebo (n -e-b-o).
Fonetyka Bez względu na pozycję w wyrazie i zawsze zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę, np. wiara (w -a-r-a), nadzieja (n-a-dz -e-j-a), miłość (m -i-ł-o-ś-ć).
Podane wyrazy podziel na litery i głoski. Podaj ich liczbę. WZÓR: uzyskać litery: u-z-y-s-k-a-ć (7), głoski: u-z-y-s-k-a-ć (7) kolor - szczoteczka zeszyt - chodź rzeczowy - dzban pójść - dżokej szanowany - szczęśliwa -
Podane wyrazy podziel na sylaby. Podaj litery oznaczające samogłoski. dziennik powieść komedia mit liryk ironia
Przyjrzyj się uważnie wyrazom z poprzedniego ćwiczenia. Zaobserwuj, między jakimi głoskami znajduje się litera i wtedy, gdy jest znakiem graficznym samogłoski tworzącej sylabę. Podaj swój wniosek. Litera i jest znakiem graficznym samogłoski, kiedy występuje przed, natomiast jest tylko zmiękczeniem poprzedzającej ją spółgłoski.
W podanych wyrazach wskaż i, które tylko zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę. przerzutnia, epitet, animizacja, personifikacja, przenośnia, wykrzyknienie, powtórzenie
Podane wyrazy podziel na litery i głoski. Podaj ich liczbę. streszczenie list przemówienie opis opowiadanie
Podaj po trzy przykłady wyrazów, w których: liczba głosek równa jest liczbie liter, liczba głosek jest mniejsza niż liczba liter.
BUDOWA NARZĄDÓW MOWY. KLASYFIKACJA GŁOSEK
Czym są narządy mowy? Do czego służą?
Jama gardłowa (krtań z umieszczonymi w niej wiązadłami głosowymi), jama ustna (z językiem, podniebieniem twardym i miękkim zakończonym języczkiem, dziąsłami i zębami) oraz jama nosowa decydują o brzmieniu głosek. Ze względu na klasyfikację głosek wśród wymienionych narządów mowy szczególne znaczenie mają wiązadła głosowe, podniebienie miękkie i język.
Klasyfikacja głosek Spółgłoski dzielimy na: ustne i nosowe, dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie. Spółgłoski m, n, ń, r, l, ł nie mają swoich odpowiedników bezdźwięcznych.
Fonetyka Samogłoski dzielimy na: ustne (a, e, i, o, u, y) i nosowe (ą, ę), twarde i miękkie (miękkie jest tylko i). Wszystkie są dźwięczne.
Fonetyka ZASADY PISOWNI LITER ą i ę Litery ą i ę piszemy wyłącznie w wyrazach rodzimych, czyli rdzennie polskich (z wyjątkiem wyrazu kolęda).
Fonetyka Literę ą piszemy w końcówkach narzędnika lp. rzeczowników, które w M. lp. są zakończone na a, np. (zapoznaję się z) głoską, literą, zasadą.
Fonetyka W celowniku liczby mnogiej wszystkie rzeczowniki mają końcówkę om, np. (przyglądam się) znakom, literom, zasadom.
Fonetyka Literę ę piszemy: w końcówkach form B. lp. rzeczowników, które w M. lp. są zakończone na a, np. (poznaję) głoskę, literę, zasadę, w końcówkach form M. lp. niektórych rzeczowników rodzaju nijakiego, np. dziewczę, źrebię, pisklę,
Fonetyka w końcówkach 1. os. lp. czasowników w czasie teraźniejszym i przyszłym prostym, np. widzę, słyszę, poznaję (wyjątki: rozumiem, wiem, umiem, śmiem). Litery ę i ą piszemy w zakończeniach czasowników czasu przeszłego, zakończonych w bezokoliczniku na ąć, np. przyjąć przyjął, przyjęła, przyjęli, przyjęły.
Fonetyka Uzupełnij zapis: Wiązadła głosowe drżą przy wymowie głosek, np., ponieważ. Natomiast przy wymowie głosek, np., wiązadła głosowe są i powietrze.
Podane wyrazy podziel na głoski. Dokonaj klasyfikacji każdej z nich. WZÓR: r spółgłoska twarda, dźwięczna, ustna. rezydencja perfumy labirynt świeca widzą ucztować
Utwórz nowe wyrazy, zastępując jedną ze spółgłosek dźwięcznych jej bezdźwięcznym odpowiednikiem. bielić dratwa głos wrak górnik działo -
BIBLIOGRAFIA 1. Czarniecka-Rodzik Zofia Gramatyka i stylistyka, WSiP, Warszawa 2009
Dziękuję za uwagę Aniela Ignaszak