STATYSTYKI OPISOWE Populacj azwa kad kompl zbór pomarów, obków lub jdok podlgajcch badau. Kad populacj charakrzuj wlkoc zwa paramram. Próba aow cz, podzbór badaj populacj. a podaw obrwacj, kór zalazł w prób uzkuj oc paramrów populacj, czl waroc maorów paramrów opujcch populacj. Emprcz rozkład prawdopodobwa Przkład. W pwm dowadczu farmakologczm ozaczao mom pojawa mpomów chorob u zczurów, kórm podao ow zczpok. Orzmao apujc obrwacj:,,,,,, 3, 3, 3, 5, 5, 7, 7, 7,,, 6, 7, 7,, 5 (d). Hogram Budow hogramu rozpoczam od zbudowaa zrgu rozdzlczgo, z. od pogrupowaa obrwacj w kla. Lczba kla waha zwkl mdz 5 a 0 j oa m wkza m lczjza j próba. W azm przkładz przjmm 5 kla. Szroko kla xmax xm oblczam z wzoru R, gdz R ozacza zroko kla, x max ajwkz k obrwacj, x m ajmjz obrwacj, a k lczb kla. Mar połoa Wród mar połoa ajproz a zarazm ajczcj podawa charakrk prób j rda armcza. rd armcz obrwacj _ azwam wlko x x. Mda uporzdkowago cgu obrwacj azwam waro rodkow (jl lczba obrwacj j parza) lub rd armcz dwóch waroc rodkowch (gd lczba obrwacj j parza). Mod (waroc modal) zboru obrwacj j obrwacja ajczcj wpujca w zborz. Moda mo lub mo b klka waroc modalch w daj prób. Kwarlam Q, Q Q3 azwam wlkoc, kór dzl zbór obrwacj a czr rów czc. Kwarl prwz, zwa ak dolm, j mda ch obrwacj, kór wkz mdaa w całj prób, a kwarl rzc, zwa górm, j mda obrwacj mjzch od mda w całj prób. Mar rozproza ajproz mar rozproza obrwacj j rozp. Rozpm azwam róc mdz ajwkz ajmjz obrwacj w prób. W badaach ad ploowam owj odma pomdora pobrao dw prób. W prwzj uzkao apujc obrwacj:, 3,, 4, 5, 5, 8 (kg). W drugj prób zaoowao: 0, 8, 9, 0, 3,, 6 (kg). W prwzj z prób j o rów 8 7, a w drugj 6 8 8. Waracj zboru dach azwam wlko _ x x x x. Odchlm adardowm azwam prwak kwadraow z waracj czl. W pwch uacjach mom chc porówa zmo w populacjach, o kórch wadomo, maj ró waroc oczkwa. Do go clu połu mom wpółczkm zmoc. Wpółczkm zmoc azwam wlko cv 00%. x Skooc azwam op amr rozkładu. Kuroz azwam op płazcza krzwj rozkładu.
Przdzał ufoc Przdzałm ufoc azwam loow, uzka a podaw prób przdzał, w kórm z przjm prawdopodobwm (ufoc) l za paramr, czl zachodz apujca rlacja P ( a < θ < b) α. Przdzał ufoc dla waroc oczkwaj P x α, < µ < x + α, α, gdz α, j waroc z ablc -Suda dla - op wobod Przkład. W badaach ad całkow długoc karpa uzkao apujc obrwacj (w cm): 9.9 40. 37.8 9.7 34.9 43.4 8.6 40.7 35.9 3.7 44.5 34.9 8.8 9.0 39.. a podaw uzkach obrwacj chcm zal 95% przdzał ufoc dla waroc oczkwaj. Przdzał ufoc dla waracj Prz koruowau przdzału ufoc dla waracj korza z faku, jl próba j mała (<30), o /σ χ. a j podaw buduj przdzał ufoc wdług wzoru ( ) ( ) P σ < < α, c c gdz c c warocam z rozkładu P ( χ < c ) α oraz P ( χ c ) α. χ płajcm apujc zaloc Przdzał ufoc dla wkaka rukur Wkak rukur okrla czo wpowaa badago au w populacj. Do ozacowaa wkaka rukur pobram prób z populacj ozaczam w j lczb lmów (oobków) poadajcch da cch. Jl w -lmowj prób akch oobków j m, o ozacowam wkaka rukur j p ˆ m /. Z or ak wadomo, gd próba j dua, o p ˆ ~ ( p, p(- p) ). a j podaw zacuj wkak rukur wdług apujcgo wzoru m m m m m m P uα < p < + uα α. Przkład 4. W pwj populacj badao lczb oób zaraoch wrum HIV. Wród 400 zbadach oób u 8 wrdzoo obco wrua. Z dokładoc 99% chcm ozacowa mod przdzałow wkak oób chorch w j populacj.
T ooc T dla waroc oczkwaj Populacja ma rozkład ormal ( µ, σ ), prz czm σ j za, populacja dua. x µ 0 u ~ ( 0; ). σ H o Przkład. Badao ma cała w pwj ra w wku 3 mc urzmwach w gopodarwach agrourczch, dpoujcch dum wbgam dla rzod chlwj. Dochczaow obrwacj wkazuj, maa cała oobków kzałuj a pozom 65 kg. Dla 00 loowo wbrach oobków wrdzoo rd ma cała rów 67 kg. Zakładam, odchl adardow ma cała wo 3 kg. Przjmujm pozom ooc α 0. 0. Populacja ma rozkład ormal ( µ, σ ), prz czmσ j za, populacja mała. x µ 0 ~ H o Przkład. Dla zwrfkowaa hpoz, rda długo łodg pwj odma ró wo 86 cm, z doarczoj par kwaów wbrao loowo prób ró, kórch długoc bł apujc: 80, 90, 78, 85, 76, 9, 68, 84, 79, 77, 8, 85. Przjmujm pozom ooc α 0.05, T ooc dla dwóch rdch Populacj o rozkładach ( µ, σ ) ( µ, σ ), waracj za rów; prób mał. x x ~ + H ( 0 ) + ( ) ( + ) + Przkład 3. a pozom ooc α 0.05 prawdzm hpoz, cz cla ra Charola ra Abrd Agu maj am ma cała prz urodzu. Loow prób ma cała cl (wrao w klogramach) bł apujc: Raa Charola: 4, 7, 4, 30 Raa Abrd Agu: 6, 30, 9, 35, 9, 3. Populacj o rozkładach ( µ, σ ) ( µ, σ ), waracj za rów; prób mał. x x, + Przkład 4. Badao długo pdów (w cm) dwóch odma cc wlokwaowj (A B). Uzkao apujc wk (wrao jako rd długoc pdów rol z pozczgólch polk): Odmaa A 3 5 0 8 4 5 Odmaa B 6 4 3 9 8 7 Pam, cz długoc pdów obu odma ró o? T dla dwóch zmch połczoch (par korlowach obrwacj). Populacj o z rozkładach ( µ, σ ) ( µ, σ ) ~ H z 0 gdz: z j odchlm adardowm róc waroc cch X Y (z x - ) a j lczb porówwach par.
Przkład 5. Badao wpłw poobu rozmaaa pwj rol uprawj a długo pdów. W m clu a kadm z 8 polk umzczoo rol amopl pochodzc z krzowaa, uzkujc apujc wk: r polka 3 4 5 6 7 8 Krzowa 88 0 56 97 97 94 0 78 Samoplo 50 97 34 39 95 9 8 6 T dla dwóch waracj kór z poprzdo przowach ów dla dwóch rdch bazował a załou, waracj dla obdwu populacj jdakow (czl: σ ). Zało o, podob jak σ kad, powo b podda wrfkacj. ~ F F, Przjmujm: > ; H 0 Przkład 6. Badao długo pdów dwóch odma łoczka. Dla prwzj odma uzkao apujc wk (w cmrach) dla 7 loowo wbrach rol: 0, 70, 0, 50, 97, 00, 70,, 9, 6, 67, 94, 0, 60, 90, 74, 93. Wbrao 5 rol drugj odma dokoujc a ch pomarów pdów uzkao: 96, 43, 76, 74, 04, 30, 70, 55, 0, 50, 50, 40, 70, 40, 50. Sprawdm, cz waracj długoc pdów rów. Wrfkujm wc hpoz (a pozom ooc α 0. 0): T dla wkaków rukur T dla jdgo wkaka rukur Wrfkujm hpoz zrow, wkak rukur rów j pwj waroc p 0. m p0 u ~ (0, ) p0 ( p0 ) gdz m ozacza lczb oobków poadajcch bada cch, j lczb badach oobków. Waro u porówujm z waroc krcz u α odcza z ablc rozkładu ormalgo Przkład 7. Wuo hpoz, 0% udów pal papro. W clu prawdza j hpoz wloowao zal 50 oób, wród kórch 50 zadklarowało, pal papro. Zwrfkujm hpoz a pozom ooc α 0.05. T dla dwóch wkaków rukur Chcm prawdz, cz wkak rukur w dwóch populacjach rów. Przkładowo, jl porówwalbm płodo dwóch ra bdła, wrólbm (a podaw obrwacj z prób o lczbocach ) w ramach kadj z ra lczb oobków płodch (odpowdo: m m ). Podob jak wj, hpoz o rówoc dwóch wkaków rukur wrfkowa bdzm a podaw prób duch. Saka owa wraaa j apujcm wzorm: p p u pq + m + ~ (0,) H0 m p, q p, +. Przkład 8. Porówwao ł kłkowaa dwóch odma grochu. Wród 00 ao odma PIAST wzzło 85, aoma wród 300 ao odma DAWO wzzło 50. Cz ła kłkowaa ao obu ch odma j acz o róa? Hpoz wrfkujm a dwóch pozomach ooc: α 0.05 oraz α 0.0.
AALIZA WARIACJI DLA KLASYFIKACJI POJEDYCZEJ Załoa: Jdorodoc waracj obkowch, z. bada obk maj wpłwu a wlko waracj pozczgólch obków; Rozkład ormalm rz loowch, co j rówozacz z załom o rozkładz ormalm cch; zaloc mdz obrwacjam doczcm róch obków. T oc jdorodoc waracj Do owaa hpoz H 0 : σ... σ przcwko H : waracj obkow rów uwam ak mamaczj poac:.303 χ [( ) log ˆ ( ) log ˆ ] ~ χ c gdz: c + ( ) 3( ) ˆ ( j ) ˆ ( j ). j j T róc rdch H 0 : µ µ... µ, H : rd obkow rów. ródło zmoc Lczba op wobod Suma kwadraów Mdz obkam T - SS A Wwrz obków (błd). - SS MS F MS A ~ F α,,. SS j j rd kwadra MS A MS, SS A, j j Zada Badao wpłw dodaa pwgo prparau do paz a przro ma cała (w gramach) kaczk ra Pk. Dowadcza załooo w układz klafkacj pojdczj wróajc rz grup wow (I bz dodaku prparau; II z % dodakm; III z 5% dodakm), do kórch loowo przdzloo kaczk. Uzkao apujc wk GR GR GR3 78 77 96 69 76 79 70 74 77 75 73 78 74 78 79 68 7 83 73 80 85 84 8 74 Rplkacj9 7 8 rd 73.889 75.57 8.375 Sprawd, cz doda prparau mo b rkomdowa w wu kaczk?
T -Suda (moda Fhra; ajmjz Io Róc IR) T oujm do porówaa par rdch obkowch. Prwzm apm owaa ooc róc a podaw go u j wzacz ajmjzch och róc (IR ) w oparcu o apujc wzór: Jl: IR α α,. MS + j j IR o wrdzam, µ ró od µ j a przjm pozom oocα. > OCEA WSPÓŁCZYIKA KORELACJI LIIOWEJ (PEARSOA) W przpadku aalz łczj dwóch cch X Y dpoujm param obrwacj dokoam a kadm lmc: x, x,. x, Zakładam, próba pochodz z populacj o dwuwmarowm rozkładz ormalm. Mar zmoc dwóch zmch j kowaracja: ( x )( ) cov (ˆ X,Y ) x ( x x)( ) ( x ) Emaor wpółczka korlacj lowj Paroa uzkujm z wzoru: r x x x x x x x T ooc wpółczka korlacj lowj H 0 : ρ 0 H : ρ 0 Prz załou prawdzwoc hpoz zrowj (o zaloc cch) aka: r ma rozkład -Suda z - opach wobod. r Zada Badao zalo pomdz długoc pdu (w cm), a długoc kłoa (w cm) pwj odma pzc. Z polka wbrao loowo rol, u kórch dokoao pomaru obdwu cch. Wk zaprzowao w abl. r rol 3 4 5 6 7 8 9 0 Długo pdu 05 03 0 07 03 0 04 03 0 06 05 0 Długo kłoa 5.6 6. 4.8 6.5 5.4 5 5.6 6 4.9 6.3 5. 4.9 Zrpruj uzka wk. Sprawd, cz orzmaa zalo mo b uzaa za o?
OCEA WSPÓŁCZYIKA REGRESJI LIIOWEJ Rówa rgrj lowj: β 0 + β x Y zma zala (objaaa), X zma zala (objaajca), 0 ała puk przcca proj z o rzdch, - wpółczk rgrj lowj, Emaor wpółczka rgrj lowj uzkujm z wzoru: x x b ˆβ b 0 ˆ β 0 b x x x T ooc wpółczka rgrj lowj H 0 : β 0 H : β 0 b. b gdz: b b j błdm adardowm wpółczka rgrj. x Zada Badao zalo mdz plom pluzk (w przlczu w kwalach a hkar), a pozomm bałka w aoach (w gramach a klogram). Uzkao apujc wk z 5 plaacj: Plo pluzk Zawaro bałka w aoach 8. 0.6 8.3.9 3. 9.4 7.0.5 9. 9.7.0 8.7 8.0 3.6 6.9 00.7 9.8 99.7 83.8 80. 98.3 03.6 8.5 98.0 97.5 85.0 99.0 99.6 80.0 0.0 wzacz rówa rgrj proj, wkrl proa rgrj, prawd, cz rgrj moa uza za o, podaj błd adardow maora wpółczka rgrj lowj. okrl jakj zawaroc bałka w aoach moa oczkwa, jl plo pluzk w q/ha
ZADAIA. Przprowadzoo dowadcz wazoow, w kórm badao wpłw dodawaa popołu do podłoa a pozom ploowaa zpaku. Wodrboo rz grup wazoów. Kada z grup kładała z dmu wazoów. Prwza aowła grup korol (bz dodaku popołu). Do wazoów drugj grup dodao popół drzw, aoma do wazoów rzcj grup popół wglow. Uzka obrwacj zawoo w abl. Plo zpaku w zaloc od podłoa Grupa korola (K) Grupa wazoów z popołm drzwm (P) ( ) ( ) 9.5 43. 3.7 44. 8.3 43.9 35.5 49. 33.8 46.5 37. 48. 37.8 45.7 Kóra z rzch cholog upraw zpaku mo b rkomdowaa? Grupa wazoów z popołm wglowm (P) ( 3 ) 45. 49.3 50.7 4. 4.8 40.3 4.. Badao korlacj mdz wkm a cm krw u kob. Orzmao apujc obrwacj: wk 56 4 7 36 63 47 55 49 38 4 68 c 47 5 60 8 49 8 50 45 5 40 5 Oblcz zbadaj oo wpółczka korlacj mdz badam ccham. ( α0.0 ) 3. Badao przro plou zara pzc w zaloc od dawk wod z dzczowaa. Orzmao apujc wk: dawk wod: 40 60 60 65 80 80 80 0 0 0 30 przro 0. 0.5 0.7 0.3 0.3 0.4 0.6 0.6 0.7 0.75 0.8 Przjmujc α0.05 zbada oo rgrj lowj wzacz podzwa przro plou prz dawc 00 mm.
WSPÓŁCZYIK IBREDU I SPOKREWIEIA Powzch wadomo obrwujc ludz, zwrza cz rol oobk z jdj rodz wkazuj do b pw podobwo. Młodz rodzc z dzm praj do kogo poccha j bardzj podoba. Oobk podob lko do rodzców, al ak maja wpól cch z pół płm rodzwm, wujkam, dzadkam. Sop podobwa prz wzach rodzch mo b polczo uwajc zaad pokrwa gczgo. Wpółczk pokrwa Wpółczk pokrwa addwgo mdz oobkam -prawdopodobwo, alll z daj par alll jdgo oobka j dcz przz pochodz z alllm j amj par druggo oobka (ch oobków). Druga cz dfcj wmaga ab alll bł dcz przz pochodz. Dwa alll dcz przz pochodz (IBD) jl jd z ch j bzpordo kop druggo (jd oobk j przodkm druggo-pokrw w l proj) lub gd oba kopa go amgo alllu u wpólgo przodka (pokrw w l boczj). Dlago oobk mog m alll dcz przz pochodz jl poadaj co ajmj jdgo wpólgo przodka. R x La bocza ( + F ) ( + Fx)( + F) a R Xa + Fa + FX la proa Wpółczk brdu. Wpółczk brdu oobka X (F x ) j prawdopodobwm oba alll w loowo wbram locu dcz przz pochodz. Wpółczk brdu j paramrm charakrzujcm pojdczgo oobka, w przcww do pokrwa kór odoz do podobwa mdz oobkam. Wpółczk brdu poomka j rów połow pokrwa addwgo mdz jgo rodzcam. Dlago oobk mo b zbrdowa lko wd gd jgo rodzc poadaj wpólgo przodka. Jl oba alll dcz przz pochodz o oobk j homozgocz w dam locu. Dlago wpółczk brdu moa z rprowa jako prawdopodobwo wzrou homozgoczoc oobka a kuk kojarza krwaczgo jgo rodzców. Ab oblcz wpółczk brdu oobka wpujm ck łczc jgo rodzców! ( dochodzm do oobka!!!) przz wpólch przodków. F x + ( Fa) Fx- brd oobka, Fa brd wpólgo przodka rodzców Irpracja wpółczka brdu: Pozom homozgoczoc oobka X bdz o...% wz od rdgo pozomu homozgoczoc oobków majcch wpólch przodków. Skuk brdu: Pozw: +kooldacja gcza populacj +lmacja gów rcwch +urwal korzch cch wbrago przodka gaw (dprja brdowa) -ujaw gów lalch mlalch -ob cch produkcjch rprodukcjch -ob zdoloc adapacjch wooc -zmjz zmoc gczj
Moda ck Moda ck opra a zaadz prz kadm przkazwau j prawdopodobwo ½ zoał przkaza da alll. Wm za przkład półrodzwo: W O O cka łczca j o O W O Dlago rozdzlo przz ck. W clu oblcza pokrwa oobków X Y al zal wpólch przodków ch oobków (oobk W) a ap ck łczc j przz wpólgo przodka. al uwzgld wzkch wpólch przodków, jdak wolo przchodz dwukro przz go amgo oobka, zapujm a rodku wpólgo przodka zgod z krukm rzałk dochodzm od go do jdgo druggo oobka. Macrz pokrw addwch W clu oblcza lmów macrz pokrw addwch al podj apujc krok:. Uporzdkowa oobk wdług wku. Rodzc pow m zawz z umr poomk. Uworz macrz o lczb kolum wrz odpowadajcj lczb oobków w rodowodz.. lm macrz bd oblcza lko w czc poad dagoalj gd a j a j 3. dla zwrz kórch rodzc za zwrz o rodzcach d lm pozadagoal a j ½ a + ½ a d dagoal a jj + ½ a d jl lub/ d za a lub/ a d rów 0 E C A D B I F J G H Przkład: Przpum ruj a wpółczk brdu oobka H. Dlago mum wpa ck łczc oobk G J. J klka molwch ck: ) J A I G ( ½ ) (+) (+ F A ) ) J A C D I - G ( ½ ) (+3) (+ F C ) 3) J B E F - G ( ½ ) (+) (+ F E ) Kocza j zajomo wpółczka brdu wpólch przodków A C E, powa rodzc C E za a ak jd z rodzców A j za przjmujm o pokrw, z wpółczk brdu oobków A C E j rów 0. dlago wpółczk brdu oobka H wo F H ½ [( ½ ) (3) + ( ½ ) (5) + ( ½ ) (4) ] ½ *7/3 0.095 Dla go amgo rodowodu mom uworz macrz pokrw addwch.
Oobk ojcc maka oobk ojcc maka E - - - - C - - - - D C - 3 - A C - 4 - B E - 5 - I A D 6 4 3 F E - 7 - J A B 8 4 5 G F I 9 7 6 H J G 0 8 9 a + a -- +0 a ½ a - + ½ a - 0+00 a 3 ½ a + ½ a - 0+00 a 4 ½ a + ½ a - 0+00 a 5 ½ a + ½ a - 0.5+00.5 a 6 ½ a 4 + ½ a 3 0+00 a 7 ½ a + ½ a - 0.5+00.5 a 8 ½ a 4 + ½ a 5 0+0.50.5 a 9 ½ a 7 + ½ a 6 0.5+00.5 a 0 ½ a 8 + ½ a 9 0.5+0.50.5 a + a -- +0 a 3 ½ a + ½ a - 0.5+00.5 d. -- -- - - - 43-45 76 89 3 4 5 6 7 8 9 0.0 0 0 0 0.5 0 0.5 0.5 0.5 0.5.0 0.5 0.5 0 0.5 0 0.5 0.5 0.5 3.0 0.5 0 0.65 0 0.5 0.33 0.9 4.0 0 0.65 0 0.5 0.33 0.406 5.0 0 0.5 0.5 0.5 0.33 6.5 0 0.33 0.563 0.438 7.0 0.5 0.5 0.33 8.0 0.9 0.609 9.0 0.609 0.09 powa macrz pokrw j macrz mrcz czl a j a j po wpłu pozczgólch wrz mom j przpa jako kolum rd pokrw w populacj oblczam jako rd lmów poad przk. rd brd w populacj oblczam jako rd lmów a przkj pomjzoch o Wpółczk pokrwa domacjgo - prawdopodobwo, para alll jdgo oobka j dcza parz alll druggo oobka (ch oobków). d j d j 0.5(a j a ddj + a dj a dj ) d + (a -) d + (a -) +0 d ¼( a --* a -- + a --* a -- )0.5*00 a 36 ¼( a 4* a- 3 +a 3* a -4 )0.5*00 a 68 ¼( a 44* a 35 +a 45* a 34 )0.5*(*0+0*0,5)0 a 90 ¼( a 78* a 69 +a 79* a 68 )0.5*(0,5*0,563+0,5*0,33)0,0567 Wpółczk pokrwa paczgo (pu addcja * addcja) prawdopodobwo, dw par alll jdgo oobka dcz z m amm param druggo oobka (ch oobków). Ilocz Hadammarda lmów macrz A, czl: (a#a) j a j * a j
PARAMETRY GEETYCZE Podzał zmoc fopowj Waracja fopowa Waracja gcza Irakcja gop-rodowko Waracja rodowkowa Addwa Domacja Epacza... rodowkowa rwała rodowkowa loowa Podawow ródła zmoc gczj: loow rozdzał chromoomów zrócowaa frkwcja alll rkombacja muacj rakcj alllcz alllcz. Odzdzczalo w zrzm j lorazm waracj gczj do waracj σg fopowj. h σp Odzdzczalo w wzm j o udzał waracj gczj addwj w σ A waracj fopowj h σ P Wpółczk odzdzczaloc zawra wc w przdzal <0,>. Woka waro h wkazuj a molwoc prowadza kuczj lkcj, gd wadcz o o oukowo duj zmoc gczj prz wlkj zmoc rodowkowj. Paramr j cch okrloj populacj obrwowaj w dam cza jako ak mo ulga pwm zmaom. Wpółczk powarzaloc wraajc op ł zaloc mdz powarzam warocam fopowm oobków dla daj cch, dfowa j jako ouk waracj gczj waracj rodowkowj rwałj do waracj fopowj. σg + σe p r σp Zawra w przdzal <0,>. Szacowa j dla cch, kór ujawaj wcj jd raz w cgu ca oobków. Clm oc go paramru j uzka formacj lko o molwocach prowadza kuczj, lcz ak wczj lkcj. Korlacj gcz mar ł zaloc mdz fkam gczm dwóch cch. Aalogcz rlacj zachodz dla korlacj fopowch rodowkowch. Mar korlacj j wpółczk korlacj zawrajc w przdzal <-, +>. Dodaa waro go wpółczka wkazuj a o, wraz z wzrom waroc jdj cch apuj wzro waroc drugj. Odwro rlacj wpuj dla ujmj korlacj. Wpółczk korlacj rów (bd blk zru) wkazuj a brak zaloc mdz par cch. ajwajzm z hodowlago puku wdza korlacj gcz, gd a podaw ch oc moa mdz m przwdwa kuk lkcj ukrukowaj a dokoal jdj cch.
Wpółczk korlacj wkorzwa bł czo w lkcj z wzgldu a cch rudo mrzal. Wówcza lkcja mogła odbwa a podaw waroc cch ławj w obrwacj, korlowaj jdak z cch rudo mrzal. Przcz a korlacj gczch: zjawko pljorop prza gów. Wlko wpółczka korlacj gczj, jako paramru odozcgo do pozczgólch oobków lcz do całj populacj, mo b bzpordo wkm kładu jj pul gowj. Czkam o charakrz gczm, zmajcm wlko wpółczka korlacj gczj mo b lkcja oobków, jak ch mgracja. SZACOWAIE KOMPOETÓW WARIACJI Jdoczkowa aalza waracj mo b oowaa jl jdm czkm rócujcm rukur populacj j podzał a grup półrodzwa. Załoa: waracj dla pozczgólch grup ojcowkch pow b jdorod, lczbo grup ojcowkj z orczgo puku wdza powa b wkza (w prakc powa b mjza 0), grup ojcowkch powo b co ajmj klkadz, w przpadku owaa hpoz wmaga j rozkład ormal wkora obrwacj, pokrw w ramach jdj grup ojcowkj powo wo 0,5, pokrw mdz oobkam z róch grup ojcowkch powo b rów zru. Modl dla klafkacj pojdczj: µ + +, j j gdz: j - obrwacja j-go poomka po -m ojcu, µ rda ogóla, fk loow -go ojca, j loow fk rzow zwza z obrwacj j -go poomka po -m ojcu. Tabla aalz waracj/(kowaracj) dla klafkacj pojdczj. ródło Sop Suma rd Waro oczkwaa zmoc wobod kwadraów kwadra rdgo kwadrau (loczów) (locz) (loczu) Mdz SS MS σ + kσ gr. ojcowkm ( SS XY ) ( MS XY ) ( cov + k cov ) Wwrz grup ojcowkch SS MS σ ( SS XY ) ( MS XY ) ( cov ) - lczba ojców - lczba córk po -m ojcu SS j j SS k j j
σ 4σ, d: h A r σˆ r G c σ σˆ c + σˆ cov x σ r E 4 σ σ + σ ( σ X cov 3cov 3σ X )( σ Y V(h ) 3σ Y ) [ 4 + ( ) h ]( 4 h ) 8( )( ) r P ( σ X cov + cov + σ X )( σ Y + σ Y ) WARTO HODOWLAA- MODEL POJEDYCZEGO LOCUS Przjmjm, ccha locowa j drmowaa przz pojdcz locu o alllach. W m locu molw rz gop: BB, Bb, bb. Mom okrl cch locowo przz przjc rdj z dwóch alrawch homozgo jako rodk (o) zdfowa kadgo gopu w odu do go rodka. W m modlu waro gopowa BB G BB o+a G Bb o+d G bb o-a, gdz o j rodkm, a j róc mdz alrawm homozgoam d bb o Bb BB a a Przpum, frkwcja B wo p a frkwcja b wo q, gdz p+q. Jl populacja j w a rówowag Hardgo-Wbrga wd frkwcja gopu BB wo p, bb q, a Bb pq. Oczwc p +pq+q. rda waro gopowa populacj wo o+p a+pqd+q (-a) po przkzałcach orzmujm o+(p-q)a+pqd Waro hodowlaa mo b zdfowaa jako x(oczkwaa waro fopowa poomwa powałgo z kojarza oobka z loowo wbram parram wraoa jako odchl od rdj populacj). Waro hodowlaa j um przcch fków gów oobka. αa+d(q-p) A BB q A Bb (q-p) A bb -p Odchl domacj: Dla locc addwch, gdz d0 odchl waroc gopowj od rdj populacj j rów waroc hodowlaj, G- A. W przpadku a domacj pojawa róca mdz A G. Róca mdz waroc gopowa zwrzca (wraoa jako odchl od rdj) a waroc hodowla j azwaa odchlm domacjm: DG- -A D BB -q d D Bb pqd D bb -p d Całkowa waro fopowa zwrzca zal od gopu rodowka, d PG+E + A+D+E Podob moa rozdzl waracj a pozczgól kompo V P V G +V E V A +V D +V E V A pq V D (pqd) V G V A + V D Dla wkzj lczb locc al poado uwzgld fk wpółdzałaa alll z róch locc, czl fk paz. Sd, P + A + D + I +E. Dla wkzoc cch locowch przjmuj polgcz modl dzdzcza, w kórm ccha warukowaa j przz wl gów o rówm al bardzo małm fkc.
Przkład. Aalzowao ma cała mz w wku god uzkujc apujc pomar: Po amcu : 7,8,7,6,7; Po amcu : 4,6,7,6,7; Po amcu 3: 9,7,8,7,9; Po amcu 4: 7,5,6,8,9. Jaka j odzdzczalo j cch? Cz jj powarzalo mo wo 0.- uzaadj. Przkład. Aalzowao zawaro łuzczu w prwzj lakacj. Próba kładała z 5 grup ojcowkch o lczbocach rówch odpowdo:, 30, 48, 33, 4, 6, 5, 4, 50, 45, 47,, 38, 40, 9. Suma kwadraów dla ródła zmoc mdz grupam ojcowkm woła 45.49 a wwrz grup: 75.57. Ozacuj h aalzowaj cch oraz jj błd adardow. Przkład 3. Z pwj populacj wbrao 50 pokrwoch z ob krów, z kórch kada mała zbada wdajo łuzczu w 3 lakacjach. Wkoao aalz waracj, przjmujc za grup wdajo (lakacj) jdj krow. Uzkao apujc um kwadraów: dla zmoc mdz grupam (krowam) SSc4 550, a dla zmoc wwrz krów (mdz lakacjam): SS90 000.Ozacuj powarzalo j cch. Przkład 4. W abl zawar wk aalz kowaracj wdajoc łuzczu (ccha X) zawaroc łuzczu (ccha Y) w lakacj krów, prz czm populacja łuca do oblcz kładała z 40 grup półrodzwa po 50 oobków kada. Ozacuj wlko korlacj gczj, rodowkowj fopowj. ródło Lczba op Suma kwadraów Suma loczów zmoc wobod Ccha X ccha Y Mdz grupam 53500 96,95 667,6 Wwrz grup 940000 078 6464 Przkład 5. Populacja kładała z 90 grup półrodzwa po 0 oobków kada, uma kwadraów dla prwzj cch dla zmoc mdz ojcam wo 300 aoma wwrz ojców wo 500, rd locz mdz ojcam wo.4, wwrz ojców 0.79. Waracja ojcowka dla drugj cch wo. Ozacuj odzdzczalo prwzj cch, jj błd adardow oraz korlacj gcz mdz m ccham. Cz gdb aalzowam ccham bł przro ma cała zawaro ma w uz o ak korlacj uzałb za korz, dlaczgo?
Przkład 6. Załóm maa cała loch j warukowaa przz pojdcz locu z dwoma alllam o warocach gopowch rówch bb 30kg, Bb 50kg, BB 60 kg. Frkwcja alllu rcwgo wo 0.7. Jaka j waro hodowlaa odchl domacj zwrz o pozczgólch gopach? Jaka j rda waro hodowlaa odchl domacj w populacj? Jaka j oczkwaa waro poomwa oobków o gop BB? Jaka j zmo gcza zwrz w j populacj? Wdzc, waracja rodowkowa dla ma cała woła 68kg ozacuj odzdzczalo w wzm zrzm. Przkład 7. U mz obrwowao g karłowaoc pgma (pg). Mz poadajc go gu (+,+) wał rdo g, ocl pojdczj jgo kop (+,pg) charakrzowała rda maa g, aoma oobk z dwoma akm gam (pg,pg) wał rdo lko 8g. P0.. Wzacz waro hodowla odchl domacj zwrz o pozczgólch gopach oraz kompo waracj gczj. Przkład 8. Waracja gcza j dwa raz wkza od rodowkowj. Jaka j odzdzczalo j cch? Przkład 9. Waracja gcza j 3 raz mjza od rodowkowj rwałj rówa rodowkowj loowj. Jaka j odzdzczalo powarzalo j cch? BLUP ajlpza Lowa obcoa Prdkcja - B Lar Ubad Prdco Modl ojca - oca amc a podaw ukowoc ch poomwa. Zakłada, : pokrw w ramach grup ojcowkj wo ¼. brak pokrwa mdz oobkam z róch grup ojcowkch. amc kojarzo z loow grup amc Zap modlu lowgo ojca w oacj macrzowj: Xβ + Zu + x wmarow wkor obrwacj (obrwacj cch poomwa, zwkl córk, zawa w kolum), j lczb obrwacj; β - px wmarow wkor zach fków ałch (p. ad, zoów wcla p.) p- lczba pozomów fków ałch; u x wmarow wkor zach waroc hodowlach ojców, j lczb ocach ojców; x wmarow wkor zach fków błdów loowch; X xp wmarow macrz cdcj dla fków ałch (wca obrwacj z odpowdm fkam); Z x wmarow macrz cdcj dla fków loowch (w obrwacj poomwa z fkam ojca). Układ rówa mzach (BLUP): Χ' Χ Ζ' Χ Χ' Ζ Ζ' Ζ+Ι 4h h ˆ β u ~ Χ' Ζ'
Przkład Buhaj Córk Wdajo mlka Sado córk Szo wcla córk A A 4000 Iwo woa A 3500 Raco woa A3 400 Iwo zma B B 5800 Raco woa B 4700 Iwo zma Modl zwrzca (oobcz) Moda BLUP modl zwrzca (Amal Modl) j ajdokładjz mod acz oowa prakc w wlu krajach do oc wlu cch gauków zwrz gopodarczch. kór właoc mod BLUP AM: pozwala a wlmowa wpłwów czków ałch (p. czk rodowkow, wk), wkorzuj formacj od oobków pokrwoch z wkorzam opmalch wag, brz pod uwag wpujc lkcj oraz rd gcz, makmala dokłado lkcja a podaw BLUP powa da ajwz pop hodowla powa wkorzujc wzk dop formacj makmalzuj dokłado oc, lkcja a baz BLUP opmalzuj odp pokol albowm młod zwrza przc lpz od arzch, choca waracja ch waroc hodowlach j mjza al waracja oobków arzch, przz opmal wkorza formacj rodzowj BLUP makmalzuj pop w apm pokolu. W prakc prowadza o do faku, ajlpj wco zwrza czo z ob pokrwo. Zam oowa BLUP amal modl dłuz cza mo prowadz do brdu wkajcch z go kokwcj. umolwa oc wzkch oobków (obrwowach obrwowach) oca amców j poprawoa o waro amc Zap modlu zwrzca w oacj macrzowj: Xβ + Za + - x wmarow wkor obrwacj oobków β - px wmarow wkor fków ałch X - xp wmarow macrz cdcj dla fków ałch Z - xq wmarow macrz cdcj (w obrwacj z oc oobków) a - qx wmarow wkor loowch gczch fków addwch oobków q j lczb ocach oobków - x wmarow wkor błdów loowch Układ rówa mzach (BLUP): Χ' Χ Ζ' Χ Χ' Ζ Ζ' Ζ+Α β ~ˆ αa Χ' Ζ' h α h Przkład. Oobk Maka Ojcc Ukowo Sado oobka oobka K L T 8500 Iwo W S T 900 Iwo S B M 8300 Raco L B M 900 Raco
DOKŁADO OCEY WARTOCI HODOWLAEJ Dokłado oc waroc hodowlaj j o korlacja mdz prawdzw a przwdwa cov( I,A ) σi σi waroc hodowla ria σ * σ σi * σ A σ A I A Dokłado oc przprowadzaj a podaw mod BLUP oblcza wg wzoru: r d α j j gdz d j o lm dagoal macrz LHS - w wrzu, w kórm zajduj rozwza dla fku loowgo oobka j. Dokłado oc a podaw dku lkcjgo zal od dopch ródł formacj: ródła: Srabl T. 006. Gka cch locowch zwrz w prakc. hp://ja.au.poza.pl/~rabl/ Va Ardok J., Bjma P., Bovhu H., Croojma R., Va dr Ld T. 00. Amal Brdg ad Gc-lcur o ABG-0304. Wagg Uvr, Th hrlad. IDEKS SELEKCYJY Łcza waro hodowlaa - waro hodowlaa oobka pod wzgldm wcj jdj cch. Idk lkcj - lczba wraajca łcz waro hodowla a podaw rówaa rgrj wlokroj. I b x + b x +... + b x, gdz: I waro dku -go oobka b, b,..., b wpółczk rgrj wlokroj x, x,..., x waroc fopow cch -go oobka. Korukcja dku lkcjgo objmujcgo dw cch I b x + b x, a a gdz: b b, odchla adardow fopow odpowdo dla cch I II.
Wlkoc a a + r a R p p r a + a R G G a uzkujm rozwzaa apujcgo układu rówa: r wpółczk korlacj fopowj mdz ccham. p aoma: RG h ( d + drg ) R h ( d r d ) +, G G gdz: r G wpółczk korlacj gczj mdz ccham h h prwakam kwadraowm maorów odzdzczaloc cch, d vh oraz d vh v v wagam koomczm cch. Przkład. Skoruuj dk lkcj objmujc dw cch kur ch. Cz do dalzj hodowl wbrałb kur, kóra zoła 3 jaj o ma 64g cz ak kóra zoła 30 jaj o ma 65g? Ccha x ( ) o lczba jaj Maa jaja (g) Waga koomcza v ( ) 5 Odchl adardow ( ) 37 3 Wpółczk odzdzczaloc h ( ) 0.7 0.43 gczj r ( ) G Wpółczk korlacj - 0.6-0. fopowj r Przkład. Oblcz łcz waro hodowla dwóch rków, kórch wdajo wł czj woła: rk A 6,0, rk B 5,0 a ch ma odpowdo 30,0 3,0. Waracja wdajoc wł ma woła,0 5,0 a odzdzczalo ch cch: 0,4 0,3. Korlacja gcza fopowa mdz m ccham wo odpowdo 0, 0,4. Przjmj dzcokro wkz wag koomcz dla ma zwrz al dla ma wł. ( ) p SELEKCJA j o wbór oobków a rodzców apgo pokola. METODY SELEKCJI w kruku jdj cch + ajławjz ajbardzj waa - jdoroa, uwzglda zwzków mdz ccham - mo doj do padku ch cch w kruku wlu cch + bardzj clowa - rudjza mj wa - kuczoc zal od włacwgo doboru cch ch zwazków apcza koljo w kruku kadj z wbrach cch - długorwała - og poprzdo pozom mo obzc prz lkcj a kolja cch zala rówocz dla klku cch z ualm pozomu mmalgo + uwzglda rówocz ró cch - brak podjca całocowgo wkakowa uwzglda łcz wzk cch ch powazaa Iwo lkcj () o rda przwaga lkcjoowach zwrz wzgldm całj populacj wraoa w jdokach odchla adardowgo.
Przlcza frakcj a wo lkcj Frakcja 0,00 0,00 0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 I 3,364 3,67 3,047,959,889,83,78,737,698 Frakcja 0,0 0,0 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 I,663,49,66,53,06,984,97,858,804 Frakcja 0, 0, 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 I,755,400,59 0,966 0,798 0,644 0,497 0,350 0,95 Róca lkcja (S) o róca mdz rd waroc wlkcjoowach zwrz a rd waroc cch w populacj: S σ P Rakcja a lkcj (R) o róca mdz waroc rd w populacj wjcowj a rd pokola poomgo. Prz braku gczch oddzałwa powodujcch podobwo mdz rodzcam a poomwm oraz braku lkcj auralj, ouk rakcj a lkcj do róc lkcjj rówa odzdzczaloc. J o zw. odzdzczalo zralzowaa. R h S Dokładjz mod j rgrja rakcj a lkcj a róc lkcj R S RS h S S Odp pokol (L) j o rd wk rodzców w momc urodza poomwa. Pop gcz o zwkz waroc gczj zwrz w cza, pod wzgldm m + f m + P f P okrloj cch lub grup cch. Rrok h σ P hσ A L L L L m Przkład. a podaw dach zawarch w abl ozacuj odzdzczalo zralzowa. Jakj waroc cch al podzwa w zóm pokolu? ado Sado Rakcja a podawow lkcj lkcj I 40 4.6.3 II 44. 0.8 III 44.6 IV 45. 0.9 V 46.5.5 VI Przkład. Slkcja owc pod km ma wł. Załóm, poadam ado owc kładajc z 000 mak kórch rukura wkowa j apujca: 50z. - ma laa, 00-3 laa, 80-4 laa, 50 5 la, 0-6la, 00-7la. W adz j ak 0 rków z czgo ma laa, a 8-3 laa. Przjmjm, rk urzmwa zwkl poprzz laa, mak - 6 la, a prwz poomwo uzkuj od zwrz w wku la. Oobk kojarzo w ouku do 50, plo wo, a 80% jag doraa wku dojrzałgo. Przjmujc za podaw lkcj fop wła oobków, oraz odzdzczalo cch wo 0,30 a fopow adardow odchl 0,4 kg oblcz, jaka j rakcja a lkcj w przlczu a rok? f m f
Ruk. Praca hodowlaa w adz owc W wku procu arza zwrza z pozczgólch grup wkowch przchodz co roku do arzch kla. Praca hodowlaa ralzowaa j w momc lkcj ajlpzch fopowo roczch rków jarlc. Co roku porzba uzupł ajmłodz grup zwrz, j. 50 amc amców. Powa dopch j po 400 młodch kaddaów d: f m /400 f f 50/400 po przlczu frakcj a wo lkcj (parz abla) orzmujm: m.66 f 0.644. Odp pokol dla amców amc oblczam jako rd wao wku lczboc pozczgólch grup wkowch, j.: L m (*+8*3)/(+8).4 L f (50*+00*3+80*4+50*5+0*6+00*7)/(50+00+80+50+0+00)3.99.. 66 + 0. 644 R rok 0. 3* 0. 4 0. 055kg. 4 + 3. 99 Przkład 3. W pwm laboraorum zamrzao prowadz prac hodowla w kruku zwkza wag zczurów w wku 0 god. Wlko urzmwaj populacj woła rdo 00z. Souk płc do kojarz woł :4 (amców do amc), a jda amca odchowwała przc 4 młod. Oblcz, jaka bdz rda maa zwrz po 5 pokolach prac hodowlaj wdzc, odzdzczalo j cch wo 0,4, rda maa poczkowa zwrz 50g, a fopow odchl adardow,75. PROGRAMY HODOWLAE Program hodowla j rukur zorgazowa w clu gczgo dokoala populacj zwrz gopodarkch. Cl hodowla okrla kruk w kórm chcm dokoal populacj, czl okrla, kór cch bd dokoalo jak ack j połoo a kada z cch. Mo o b wrao w kagorach wag koomczch lub podaj popraw cch. Cl hodowla w oparcu o koomcz modl mów produkcjch: waro koomcza kadj cch j drmowaa przz modlowa fku jak wwra a ccha a dochód ada. Rówa dochodu j wprowadza w ak poób j fukcj cch clu hodowlago a waro koomcza kadj z cch j pochod czkow rówaa wzgldm j cch. Dlago waro koomcza cch wraa rówam: δpr v δp Gdz Pr j rówam dochodu a P j waroc fopow cch.
Zk Waro koomcza waro koomcza jdoka Ccha H A v +A v +... Fukcja zku Wkr luruj uc fukcj dochodu do wprowadza wag koomczch. Waga koomcza cch o wzro dochodu dzk popraw j cch o jd jdok. Po zalzu wag koomczch cl hodowla (H) j wraa jako waoa uma waroc hodowlach wag koomczch: Cl hodowla opar o poda pop oowa j głów w przpadkach cch dla kórch rudo j wprowadz wag koomcz (p. zdrow cz dobroa) al wc mo b poda ch gcz dokoal. Moa wd wprowadz wag cch v w oparcu o poda pop (p. urzma obcgo pozomu płodoc) a ap formułowa cl hodowla H jak w rówau powj Składkam programu hodowlago : m gromadza dach, mod arzdza oc waroc hodowlaj, m lkcj kojarza, rukura przkazwaa uzkago popu w populacj produkcjj Opmal wzór programu hodowlago zal od gauku cch zawarch w clu hodowlam Jako alrawch programów hodowlach mo b ocaa przz porówwa odpowdz a lkcj (zralzowaj lub oczkwaj), urzmaa róorodoc gczj (wpółczk brdu) oraz kozów ralzacj programu. Irakcja gop x rodowko j zjawkm w kórm wralwo gopu a zma w rodowku ró pomdz gopam. Jl wpuj rakcja gop x rodowko wd wzglda wdajo gopów ró mdz rodowkam W zaoowau do hodowl zwrz rakcja gop x rodowko j oa prz dcdowau co do clów hodowlach oc waroc hodowlaj. ródła: Srabl T. 006. Gka cch locowch zwrz w prakc. hp://ja.au.poza.pl/~rabl/ Szwaczkowk T. 000. Paramr gcz. Drobarwo Polk 0:7-9. Va Ardok J., Bjma P., Bovhu H., Croojma R., Va dr Ld T. 00. Amal Brdg ad Gc-lcur o ABG-0304. Wagg Uvr, Th hrlad.
WZORY: R x ( + Fa ) ( + F )( + F ) k SS x cov rg σ x * σ d j 0.5(a j a ddj + a dj a dj ) d + (a -) j j r E a (a j + a d ( σ X 3σ ) cov 3cov X )( σ a + r Y a d P 3σ Y cov + cov ( σ + σ )( σ + σ ) X F x + X V(h ) Y Y ) ( F ) [ 4 + ( ) h ]( 4 h ) 8( )( ) a ródło Sop Suma rd Waro oczkwaa zmoc wobod kwadraów kwadra rdgo kwadrau Mdz grupam ojcowkm Wwrz grup ojcowkch (błd) SS MS σ SS MS σˆ + kσˆ R Xa ĥ SS 4σˆ σˆ + σˆ + Fa + F X Χ' Χ Χ' Ζ b Χ' d vh A Bb (q-p) S z Ζ' Χ Ζ' Ζ + Α αa Ζ' R G h( d + drg ) A bb -p a + rpa R G R R RS h r pa + a R G α αa+d(q-p) h h h R G h ( drg + d ) A BB q. d vh S α 4 a a h b -c F + c (R d -C d S ) b 4 S