Strategia rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 r., ze szczególnym uwzględnieniem roku 2015 Formularz do wyrażenia opinii do dokumentu Nazwa instytucji: NIEZALEŻNE ZRZESZENIE STUDENTÓW (NZS) Data wypełnienia: 18.02.2010 r. 1. Spośród działań zaproponowanych w przedstawionej strategii, prosimy o wskazanie maksymalnie pięciu, które oceniają Państwo jako najlepsze i maksymalnie pięciu, które oceniają Państwo jako najgorsze. Różnorodność uczelni i programów studiów Wprowadzenie programów dyplomowych w miejsce kierunków studiów Wprowadzenie studiów w trybie standardowym i przedłużonym w miejsce studiów stacjonarnych i niestacjonarnych Upowszechnienie trójstopniowego systemu studiów Promowanie studiów I stopnia Wprowadzenie kursów wyrównawczych Wprowadzenie nowej typologii uczelni Wzmocnienie i powiązanie systemów akredytacji kształcenia i ewaluacji badań Działania oceniane jako najlepsze Działania oceniane jako najgorsze Otwartość na otoczenie społeczne i gospodarcze Wzmocnienie i usprawnienie systemu pomocy materialnej dla studentów Rozszerzenie oferty edukacyjnej uczelni dla osób w różnym wieku Wsparcie współpracy uczelni ze szkołami ponadgimnazjalnymi Wzmocnienie partnerstwa uczelni z przedsiębiorstwami i pracodawcami Pobudzenie aktywności i wrażliwości społecznej studentów
Mobilność kadry akademickiej i studentów Wprowadzenie obowiązku mobilności do polityki zatrudniania Upowszechnienie badawczych stanowisk podoktorskich Działania oceniane jako najlepsze Działania oceniane jako najgorsze Pobudzanie mobilności międzysektorowej kadry akademickiej Uwzględnienie mobilności w organizacji studiów Utworzenie Krajowej Agencji Wymiany Akademickiej Konkurencja jako instrument poprawy jakości Wprowadzenie kontraktów na zadania dydaktyczne uczelni Rozszerzenie konkursowego finansowania badań Wzmocnienie niecenowych mechanizmów konkurowania o studentów Efektywność wykorzystania zasobów Usprawnienie zarządzania strategicznego szkolnictwem wyższym przez państwo Racjonalizacja systemu publicznego szkolnictwa wyższego Zwiększenie elastyczności systemu wynagrodzeń nauczycieli akademickich Usprawnienie systemów zarządzania uczelniami publicznymi Wprowadzenie semestru wakacyjnego Przejrzystość działania Wprowadzenie przejrzystego ustroju uczelni opartego na czytelnej odpowiedzialności jej organów Poszerzenie obowiązków informacyjnych Wprowadzenie ogólnopolskiego rejestru studentów i systemu rejestracji kandydatów na studia Wprowadzenie przejrzystych zasad polityki kadrowej
2. Prosimy o uzasadnienie powyższych ocen Przedstawiona strategia w większości jest zgodna z postulatami Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Niezmiernie trudno pośród tak wielu dobrych pomysłów dobrać te, które są najistotniejsze. Dlatego też w powyższym zestawieniu zaznaczyliśmy pomysły, które naszym zdaniem są priorytetowe dla rozwoju Szkolnictwa Wyższego: Wprowadzenie programów dyplomowych w miejsce kierunków studiów Wprowadzenie studiów w trybie standardowym i przedłużonym w miejsce studiów stacjonarnych i niestacjonarnych Wzmocnienie partnerstwa uczelni z przedsiębiorstwami i pracodawcami Wprowadzenie obowiązku mobilności do polityki zatrudniania Usprawnienie systemów zarządzania uczelniami publicznymi Niestety większą trudność sprawia wyłonienie działań naszym zdaniem najgorszych. Wynika to z faktu, iż założenia ogólne są jak najbardziej słuszne, gdy jednak zagłębi się w szczegóły to wiele propozycji zawiera niedobre naszym zdaniem rozwiązania, które mogą źle wpłynąć na kondycję Szkolnictwa Wyższego. Utworzenie Krajowej Agencji Wymiany Akademickiej Zakładamy, że powstanie tego typu biura, będzie nieść ze sobą zby duży rozrost administracji i wydatków publicznych, nieproporcjonalnych do uzykanych efektów. Ponadto zakładamy, że uczelnie funkcjonując na tak konkurencyjnym rynku same lepiej dopasują promocję swojej jednostki do oferty i możliwiści. Usprawnienie zarządzania strategicznego szkolnictwem wyższym przez państwo W naszym przekonaniu rozwiązania takie nie przyniosą zakładanych w strategii pozytywnych skutków. Prowadzić mogą natomiast do centralizacji oraz usztywnienia
systemu szkolnictwa wyższego oraz zahamowania zakładanej w strategii konkurencyjności. 3. Jakie istotne działania nie zostały Państwa zdaniem uwzględnione w Strategii? Cieszymy się, iż większość postulatów zgłaszanych podczas poprzednich konsultacji, które odbywały się ze zleceniodawcą Strategii rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 r., MNiSW, zostały uwzględnione w sporządzonym dokumencie. Działania, które należy wziąć ponadto pod uwagę: Stworzenie specjalnych możliwości dla wybitnych studentów poprzez wprowadzenie tutoringu bliskiej współpracy pomiędzy wykładowcą i studentem na zasadzie mistrz-uczeń Podwyższenie wymagań w zakresie zakładania nowych uczelni wyższych Utworzenie indywidualnego toku studiów dla wybitnie uzdolnionych doktorantów Wprowadzenie obowiązku ewaluacji pracowników naukowych połączonego z publikacją informacji o wykładowcy w Internecie. Brak strategii rozwiązywania problemów uczelni niepublicznych, które będą się borykać z niżem demograficznym. Brak strategii pomocy dla studentów uczelni likwidowanych z powodu ogłoszenia upadłości. W ramach poprawy procesu dydaktycznego oraz prowadzenia badań naukowych proponujemy wprowadzenie obowiązkowego prowadzenia prac i badań w ramach których student zdobywałby doświadczenie i umiejętności
badawcze, a ich całokształt rzutowałby bezpośrednio na ocenę końcową studenta. Aby przeciwdziałać zjawisku coraz to pogarszającego się poziomu społeczeństwa obywatelskiego na gruncie akademickim należy podkreślić w kształtującej się reformie stałe miejsce i rolę jaką odgrywają w kulturalnym i społecznym życiu studenckim niezależne organizacje zrzeszające w swych szeregach młode i aktywne osoby, oddziałujące w pozytywny sposób na środowisko studenckie promując zachowania pro-społeczne i obywatelskie. Tym samym niezbędne jest zapewnienie im instrumentów i narzędzi niezbędnych do prowadzenia działalności.
Pozostałe uwagi i komentarze Strategia Szkolnictwa Wyższego w Polsce 2020 w wielu przypadkach wskazuje pozytywny kierunek zmian nastawiony na rozwój innowacji i zrównoważonego rozwoju. Należy jednak zaznaczyć kwestie, które w przyszłości mogą rzutować w sposób niezamierzony w strategii na cały system szkolnictwa wyższego, a w szczególności na sytuację studentów i całego państwa. Analizując powyższą strategię Niezależne Zrzeszenie Studentów uznało za trafną przedstawioną diagnozę obecnego systemu szkolnictwa wyższego oraz zewnętrznych uwarunkowań wpływających na jego rozwój. Za poprawne uznane zostały również główne założenia do reformy przedstawione w strategii. W przedstawionej strategii pojawiły się szczegółowe rozwiązania, które na które budzą zaniepokojenie Niezależnego Zrzeszenia Studentów: obawy budzi możliwość zmniejszania zamawianych przez MNiSW ilości miejsc na programach dyplomowych w ramach kontraktów. Docelowo może to doprowadzić do wprowadzenia całkowitej odpłatności za studia i likwidacji nieodpłatnych studiów w Polsce, ponownego rozpatrzenia i poprawy wymaga zaprezentowany system pomocy dla studentów w kwestii likwidacji stypendiów naukowych na rzecz socjalnych oraz cały sposób ich przyznawania, Zastępowanie godła państwowego przez logo uczelni. Proponujemy stosowanie godła państwowego i logo uczelni jednocześnie, co według nas przyniesie podobne efekty (pkt. 10.20),
umowa między uczelnią, a studentem powinna zostać poddana odpowiedniej standaryzacji. Jej opracowaniem powinna zająć się specjalnie do tego powołana niezależna grupa ekspercka. W umowie powinny również zostać zagwarantowane prawa przysługujące studentowi przez cały okres nauczania, marginalizacja głosu samorządu studentów w senacie uczelni, zaniepokojenie wzbudza fakt uniemożliwiający prowadzenie zajęć wykładowcom z tytułem magistra, rozszerzenie kompetencji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego niesie ze sobą zagrożenie pełnego podporządkowania uczelni, a co za tym idzie groźbę nadużyć kompetencji i uprawnień posiadanych przez ministra. Tyczy się to powoływania, przekształcania i likwidacji uczelni publicznych, nie zrozumiałym jest sens oraz sposób przyznawania stypendiów socjalnych w ramach złożeń do reformy przedstawionych w punkcie 13.43 na jednoczesnej podstawie sytuacji materialnej studenta, jak i jego wyników w nauce, do podtrzymania ładu wewnętrznego uczelni organem powołującym radę powierniczą obok właściwego ministra powinny być: ustępujące władze uczelni, samorząd terytorialny oraz samorząd studentów danej uczelni. wielce zastanawiającym jest również sposób finansowania uczelni. Według nas powinien on zostać poddany dodatkowym analizom i konsultacjom ze względu na swój strategiczny charakter w całym systemie szkolnictwa wyższego, interesujące jest również pojecie upadłości w odniesieniu do uczelni. Wymaga on odpowiedniego rozszerzenia i wyjaśnienia,
proponujemy również wprowadzenie do programu nauczania klas maturalnych zajęć z zakresu kreowania ścieżki kariery, co umożliwi przyszłemu studentowi obranie określonej drogi rozwoju oraz ukierunkowania działań w dalszym etapie edukacji oraz przyszłego rozwoju zawodowego.- Wprowadzenia tego typu założenia mogłoby odbyć się w ramach konsultacji międzyresortowych do nowelizacji odpowiednich ustaw będących w gestii MEN. Podjęcie tego typu działań będzie niezbędne do efektywnego wprowadzenia reformy o szkolnictwie wyższym. Według nas Strategia szkolnictwa wyższego w Polsce 2020 pomimo kompleksowo przedstawionego zakresu działań oraz założeń wymaga dopracowania oraz wyjaśnienia niektórych kwestii na poziomie bardziej szczegółowym, choć równie istotnym co do funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego w naszym kraju. W trosce o prawa, możliwości i przyszłość grupy społecznej najżywiej zainteresowanej reformą, jaką są studenci, Niezależne Zrzeszenie Studentów pragnie kontynuować współpracę na dalszych etapach kształtowania się reformy w duchu partnerstwa i konstruktywnej współpracy. 4. Mamy prośbę o dokonanie ogólnej oceny naszej Strategii (w skali od 1 ocena najgorsza do 5 ocena najlepsza) 1 2 3 4 5 Ocena ogólna Strategii (w skali od 1 do 5):