Przykładowe pytania egzaminacyjne Studium Zarządzania Ryzykiem poziom I 1. W przypadku przeprowadzenia operacji na rynku futures na obligacje rządowe stroną transakcji jest a) rząd emitujący obligacje b) broker dopuszczony do przeprowadzania transakcji na giełdzie c) bank centralny kraju, w którym znajduje się giełda d) izba rozliczeniowa giełdy 2. Obligacja najtańsza w dostawie to taka obligacja, której implikowana stopa repo jest a) najwyŝsza dla obligacji dopuszczonych do dostawy b) najniŝsza dla obligacji dopuszczonych do dostawy c) zerowa d) równa stopie repo banku centralnego 3. Jaką cenę zapłaty powinien uiścić nabywca jednego kontraktu na dziesięcioletnią amerykańską obligację skarbową w przypadku rozliczenia poprzez fizyczną dostawę obligacji, której współczynnik konwersji wynosi 0.9808, cena kontraktu wyniosła 110-16 i wartość narosłych odsetek na dzień rozliczenia wynosiła 1750,25 USD? a) 98 080,- USD b) 110 128,65 USD c) 110 500,- USD d) 112 250,25 USD 4. Obliczyć cenę kontraktu futures przy zastosowaniu modelu arbitraŝu, jeŝeli cena obligacji najtańszej w dostawie wynosi 102, stopa kuponowa obligacji wynosi 5%, trzymiesięczna stopa repo wynosi 4.75%, a czas pozostający do rozliczenia kontraktu wynosi 180 dni (act/360). a) 104.75 b) 103.2545 c) 102.50 d) 101.745 5. Zarządzający portfelem zamierza zabezpieczyć pozycję w obligacjach o duration 5 lat i o wartości nominalnej 10 milionów dolarów. Obliczony przez niego współczynnik zabezpieczenia przy zastosowaniu futures na obligacje UST 5-letnie wyniósł 1.09. Proszę wskazać jaką transakcję powinien przeprowadzić manager, aŝeby w pełni zabezpieczyć swój portfel: a) kupić 109 US kontraktów 5-letnich b) sprzedać1090 US kontraktów 5-letnich c) kupić 1090 US kontraktów 5-letnich d) sprzedać 109 US kontraktów 5-letnich Warszawski Instytut Bankowości 1
6. Czynnik dyskontowy na 1 rok wynosi 0.905. Kwotowanie dwuletniego swapa to 15%. Wyznacz wartość czynnika dyskontowego na dwa lata. a) 0,909 b) 0,834 c) 0,751 d) 0,654 7. Inwestor kupuje opcję call z ceną wykonania 35 po 4 i sprzedaje opcję call z ceną wykonania 50 po 2.50. Jeśli cena instrumentu bazowego w momencie realizacji tych opcji wynosi 45, to zysk netto w momencie realizacji wynosi a) 8.50 b) 13.50 c) 16.50 d) 23.50 8. Które z poniŝszych stwierdzeń opisujących opcje jest fałszywe? a) Opcja put daje jej posiadaczowi prawo sprzedaŝy określonego aktywa po określonej cenie przed lub w momencie wygaśnięcia opcji b) Opcja call będzie wykonana tylko w przypadku gdy wartość rynkowa instrumentu bazowego przewyŝsza cenę wykonania c) Zysk na opcji call wzrasta wraz ze spadkiem ceny instrumentu bazowego d) Opcja put będzie wykonana tylko w przypadku gdy wartość rynkowa instrumentu bazowego jest niŝsza niŝ cena wykonania 9. Która z poniŝszych strategii jest najbardziej ryzykowna? a) sprzedaŝ strategii straddle b) kupno opcji put c) sprzedaŝ opcji call d) wszystkie charakteryzują się jednakowym ryzykiem 10. Opcja call dla której aktualna cena spot jest niŝsza od ceny realizacji opcji (stike) jest: a) in-the-money b) out-of-the-money c) at-the-money d) Ŝadne z powyŝszych 11. Parametr rho opcji opisuje tempo zmian a) vegi względem zmian zmienności b) ceny opcji względem upływu czasu c) delty względem zmian ceny instrumentu bazowego d) ceny opcji względem zmian stóp procentowych Warszawski Instytut Bankowości 2
12. BieŜąca stopa 1M wynosi 4,00%, a stopa FRA1x2 4,20%, stopa okres 3M 4,40%. ZałóŜ Ŝe 1M = 31 dni, 2M = 61 dni, oraz 3M = 92 (dni liczone od daty spot). Stopy są podane na bazie ACT/365. Wówczas a) DF(3M) = 0,969031237 (do dnia spot) b) DF(2M,3M) = 0,996445556 c) Stopa forward prosta ACT/365 F(2M,3M) = 4,5705786% d) Stopa 2M prosta ACT/365 = 4,3071342 % 13. Stopa depozytowa dla 1Y (prosta, ACT/365) wynosi 4,6572%, czynnik dyskontowy (do daty spot) wynosi DF(2Y) = 0,920998, stopa kontraktu IRS 3Y 4,50% (annual, ACT/365). ZałóŜ, Ŝe okres ny ma n*365 dni. Wówczas a) DF(1Y)= 0,96660 (do daty spot) b) Stopa kontraktu IRS 2Y (annual, ACT/365) = 4,3100755% c) Stopa zerokuponowa dla okresu 3Y = 4,479639% (kapitalizacja ciągła, ACT/365) d) DF(3Y) = 0,876131646 (do daty spot) 14. Rozpatrzmy kontrakt FRA3x6 na 100 mln PLN, którego rozliczenie przypadnie za 1M od daty spot, kupiony ze stopą 4,50%. Okres depozytowy tego kontraktu ma 91 dni. BieŜąca stopa 1M wynosi 4,20% (ACT/365), a stopa FRA1x4 wynosi 4,40% (wszystkie stopy są na bazie ACT/365). Okres depozytowy dla 1M wynosi 31 dni. Wówczas a) wynik niezrealizowany (liczony na datę spot) na kontrakcie FRA3x6 wynosi 24553 PLN (z dokładnością do 10 PLN) b) hipotetyczne rozliczenie w 1M w kontrakcie FRA3x6 wynosi 24661 PLN (z dokładnością do 10 PLN) c) wartość hipotetycznej wymiany w 4M w kontrakcie FRA3x6 wynosi 24952 PLN (z dokładnością do 10 PLN) d) wynik niezrealizowany wzrośnie jeśli stopa 1x4 zmaleje 15. Rozpatrzmy kontrakt IRS (receive fixed annual / pay float semi-annual) o rezydualnym czasie trwania 3 lata, który został zawarty ze stopa 5.00% o zmiennym nominale: w 1 roku 100 mln PLN, w 2 roku - 80 mln PLN, w 3 roku 60 mln PLN. BieŜące kwotowanie standardowego kontraktu IRS 3Y (fixed annual / float semi-annual) wynosi 4.00%. Wówczas a) Wartość bieŝąca kontraktu IRS o zmiennym nominale jest ujemna b) Wartość bieŝąca kontraktu IRS o zmiennym nominale jest dodatnia c) MoŜe wynieść zero d) Jest zbyt mało danych by ustalić znak wartości bieŝącej tego kontraktu 16. Który z poniŝszych elementów nie jest częścią składową wewnętrznego procesu oceny adekwatności kapitałowej (ICAAP)? a) proces przeglądu nadzorczego (SREP) b) identyfikacja ryzyka c) agregacja ryzyk d) określenie polityki i skłonności do podejmowania ryzyka Warszawski Instytut Bankowości 3
17. Do jakiego segmentu (klasy ekspozycji) moŝe zostać zaklasyfikowany kredyt mieszkaniowy zabezpieczony hipoteką na nieruchomości mieszkalnej w przypadku zastosowania metody standardowej wyliczania wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe (zaznacz stwierdzenie nieprawdziwe): a) ekspozycji naleŝących do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka w przypadku walutowych kredytów hipotecznych b) ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomościach gdy wartość zabezpieczenia przekracza wartość ekspozycji c) ekspozycji przeterminowanych gdy opóźnienie w spłacie przekracza 90 dni d) ekspozycji detalicznych gdy wartość zabezpieczenia nie przekracza wartości ekspozycji 18. Zgodnie z podstawową metodą ratingów wewnętrznych (foundation internal rating based approach FIRB) bank samodzielnie szacuje: a) oczekiwaną stratę kredytową (EL) b) wartość zagroŝoną ryzykiem kredytowym (CVaR) c) prawdopodobieństwo niewypłacalności (PD) d) współczynniki konwersji kredytowej (CCF) 19. W przypadku zastosowania metody ratingów wewnętrznych wysokość funduszy własnych jest korygowana o a) wartość kredytów, które w trakcie ostatniego roku stały się niewypłacalne b) róŝnicę pomiędzy utworzonymi odpisami (rezerwami) a oczekiwaną stratą kredytową c) średnioroczną wartość odpisów (rezerw) tworzonych w ostatnich trzech latach d) nie dokonuje się korekty 20. Limit koncentracji zaangaŝowań zgodnie z Prawem bankowym wynosi a) 15% funduszy własnych banku w przypadku grupy podmiotów powiązanych b) 25% funduszy własnych banku c) 100% funduszy własnych banku w przypadku zaangaŝowań wobec Skarbu Państwa d) 800% funduszy własnych banku 21. Sposób konstrukcji ratingów polegający na odzwierciedleniu w oceny ratingowej wpływu cyklu koniunkturalnego na poziom ryzyka związanego z klientem nazywany jest a) point in time b) through the cycle c) rating flexibility d) skipping the cycle Warszawski Instytut Bankowości 4
22. Osoba fizyczna uzyskuje miesięczny dochód netto 3500 zł, ponosi miesięczne wydatki: 1500 zł oraz spłaca co miesiąc 800 zł zobowiązań finansowych (kredyt samochodowy). Jaka jest graniczna wysokość kredytu mieszkaniowego, który moŝe zaciągnąć ta osoba fizyczna i utrzymać zdolność kredytową, jeśli wnioskuje o kredyt złotowy (aktualne oprocentowanie 7,7%), spłacany przez 15 lat wg rat malejących (stała rata kapitałowa): a) 50 000 zł b) 75 000 zł c) 100 000 zł d) 125 000 zł 23. Scoring aplikacyjny (wskaŝ prawdziwe twierdzenie): a) słuŝy głównie do oceny poziomu ryzyka jednostek samorządu terytorialnego i gospodarstw domowych b) umoŝliwia sterowanie jakością nowo sprzedawanych kredytów poprzez wysokość punktu odcięcia (cut-off) c) bazuje na danych socjo-demograficznych klienta, informacjach o wnioskowanym kredycie oraz dotychczasowej spłacie kredytów d) często jest wykorzystywany do wyznaczania wysokości limitów dla kredytów odnawialnych 24. Scoring behawioralny (zaznacz stwierdzenie nieprawdziwe): a) polega na ocenie przez doradcę zachowania klienta podczas składania wniosku kredytowego b) najczęściej jest stosowany w przypadku kredytów odnawialnych i kart kredytowych c) jest wykorzystywany do ustalania scenariuszy postępowania z klientem d) umoŝliwia skrócenie czasu podejmowania decyzji kredytowych dla obecnych klientów banku 25. Stopa odzysku (wskaŝ prawdziwe twierdzenie): a) stanowi główny miernik efektywności tablic scoringowych b) liczona jest jako stosunek kwot odzyskanych do wartości ekspozycji w momencie niewypłacalności, z uwzględnieniem wartości pieniądza w czasie c) nie jest zaleŝna od cyklu koniunkturalnego d) moŝe być wyznaczana wyłącznie na podstawie danych banku 26. Wartość zagroŝona ryzykiem kredytowym (wskaŝ prawdziwe twierdzenie): a) jest głównym składnikiem uwzględnianym w cenie kredytów b) znajduje się w liczniku RAROCa c) zawarta jest w ostatniej kolumnie macierzy migracji d) określa poziom strat, który moŝe być przekroczony z określonym niskim prawdopodobieństwem (np. 1%) Warszawski Instytut Bankowości 5
27. Rozkład strat kredytowych (wskaŝ prawdziwe twierdzenie): a) dla klientów instytucjonalnych jest zbliŝony do rozkładu normalnego b) wyznaczany jest w oparciu o konkretne modele portfelowe c) jest dystrybuantą prawdopodobieństwa niewypłacalności d) stosowany jest do oceny efektywności metodyk oceny zdolności kredytowej 28. Historyczne stopy niewypłacalności wyznaczane są jako: a) iloraz wartości kredytów niewypłacalnych na koniec roku do wartości wszystkich kredytów na koniec roku b) iloczyn oczekiwanej straty kredytowej oraz stopy odzysku c) iloraz liczby kredytobiorców, którzy w ciągu roku stają się niewypłacalni (licznik) do liczby kredytobiorców wypłacalnych na początku roku d) wartość wynikająca z rozkładu strat kredytowych 29. Dla klienta indywidualnego, posiadającego kredyt gotówkowy (1.5 tys. zł, zaległość w spłacie przekraczająca 90 dni w wysokości 450 zł) oraz kartę kredytową zgodnie z Nową Umową Kapitałowa - bank (zaznacz stwierdzenie nieprawdziwe): a) będzie identyfikował wystąpienie niewypłacalności oddzielnie dla kredytu gotówkowego i karty kredytowej b) moŝe uznać nie uznawać kredytu gotówkowego za niewypłacalny dopóki kwota zaległości w spłacie nie przekroczy 500 zł c) okres opóźnienia w spłacie dla kredytu w karcie kredytowej będzie liczył od dnia braku spłaty całości zadłuŝenia d) dla ustalenia niewypłacalności analizuje opóźnienie w spłacie zadłuŝenia oraz prawdopodobieństwo nie wywiązania się klienta ze zobowiązań wobec banku 30. Zmienność dzienna indeksu WIG20 wynosi 1.50%. Wyznacz wartość zagroŝoną (VaR) w horyzoncie 1 roku (252 dni robocze), z poziomem ufności 99%. a) 3,50% b) 23,82% c) 55,48% d) 103,5% 31. Portfel składa się z dwóch akcji: X i Y. VaR akcji X wynosi 7 tys PLN, zaś VaR akcji Y 9 tys PLN. Współczynnik korelacji pomiędzy nimi wynosi +0.5. Wyznacz VaR portfela złoŝonego z tych dwóch akcji. a) 8 185 b) 11 401 c) 13 892 d) 16 000 Warszawski Instytut Bankowości 6
32. Jeśli obligacja sprzedawana jest z dyskontem, to a) jest to nieatrakcyjna inwestycja b) emitent tej obligacji ma kiepską wiarygodność kredytową c) kupon jest wyŝszy niŝ rynkowy d) dochodowość w terminie do wykupu jest wyŝsza niŝ jej kupon. 33. Obligacja trzyletnia o wartości nominalnej 100 wypłaca kupon 12% rocznie. Wyznacz jej cenę, jeŝeli jej rentowność wynosi 8%. a) 90,39 b) 100,00 c) 110,31 d) 121,70 34. Portfel jest wraŝliwy na stopy krótkoterminowe (do 1 roku włącznie) i na stopy długoterminowe (powyŝej 5 lat), przy czym BPV (przy zmianie o -1bp) względem stóp krótkoterminowych wynosi +1000 PLN, a wraŝliwość na stopy długoterminowe -2000 PLN. Wówczas wartość portfela a) przy przesunięciu równoległym stóp procentowych o +3 bp zmieni się o -3 000 PLN b) przy przesunięciu równoległym stóp procentowych o -3 bp zmieni się o +3 000 PLN c) przy wzroście stóp krótkoterminowych o 3 bp i spadku stóp długoterminowych o 2bp zmaleje o 7 000 PLN d) przy wzroście stóp krótkoterminowych o 3 bp i wzroście stóp długoterminowych o 2 bp zmaleje o 1 000 PLN 35. Stwierdzenie zmiana kosztu jednostkowego o 1% skutkuje zmianą kryterium decyzyjnego o 7% jest charakterystyczne dla pomiaru ryzyka w kategoriach: a) analizy zmienności prognozowanych przepływów pienięŝnych b) analizy wraŝliwości w kontekście wielkości krytycznych c) analizy zagroŝenia w kontekście wielkości ryzykowanej d) analizy wraŝliwości w kontekście marginesu bezpieczeństwa 36. W którym przypadku spółka wygenerowała zysk ekonomiczny w trakcie działalności gospodarczej. a) ROIC = 10%, ROA=5%, WACC=9%, ROE=7% b) ROIC = 9%, ROA=9%, WACC=9%, ROE=15% c) ROIC = 8%, ROA=11%, WACC=9%, ROE=13% d) ROIC = 9%, ROA=10%, WACC=9%, ROE=14% 37. Jaką skumulowaną lukę przeszacowania ma bank w przedziale 4-6 miesięcy, który posiada następujące aktywa i pasywa (dla uproszczenia przyjęto, Ŝe bank nie posiada kapitału i wszystkie transakcje zostały zawarte w dniu, dla którego podane są rynkowe stopy procentowe patrz poniŝej): kredyt udzielony klientowi na pięć lat na kwotę PLN 100 mln, którego oprocentowanie jest zmienne co trzy miesiące według stawki WIBOR 3M; 5-letnią obligację Skarbu Państwa o stałym oprocentowaniu w kwocie PLN 100 mln; Warszawski Instytut Bankowości 7
jednodniowy depozyt klienta oprocentowany w wysokości 4,00% w kwocie PLN 50 mln oraz 3-miesięczny depozyt klienta oprocentowany w wysokości 4,25% w kwocie PLN 150 mln. Aktualne rynkowe stopy procentowe sa następujące: jednodniowa = 4,25%, 1- miesięczna = 4,50%, 3-miesięczna = 4,75%, 1-roczna = 5,00%, 5-letnia = 5,50%. a) Ujemną w wysokości PLN 100 mln b) Ujemną w wysokości PLN 200 mln c) Dodatnią w wysokości PLN 100 mln d) Dodatnią w wysokości PLN 200 mln 38. Jaka jest wartość dochodu naraŝonego na ryzyko (EaR) w terminie do 12 miesięcy dla banku o bilansie opisanym w punkcie powyŝej przy zakładanej zmianie stóp procentowych o 1 pkt procentowy: a) Minus PLN 1 mln b) Plus PLN 1 mln c) Minus PLN 2 mln d) Plus PLN 5 mln 39. Kryterium porównawczym dla określenia stopy transferowej dla określonej pozycji aktywów i pasywów w Metodzie Rynkowych Stóp Procentowych jest: a) Średnie oprocentowanie wszystkich aktywów banku w przypadku poszczególnych pozycji pasywów oraz średnie oprocentowanie wszystkich pasywów banku w przypadku poszczególnych pozycji aktywów. b) Oprocentowanie określonej grupy pasywów finansujących określoną grupę aktywów. c) Adekwatne ze względu na termin niezmienności stopy procentowej w transakcjach z klientami stopy procentowe rynków pienięŝnych i kapitałowych. d) Stopy depozytów jednodniowych z rynków pienięŝnych. 40. Zakładając, Ŝe po roku cała krzywa rynkowych stóp procentowych uległa przesunięciu w górę o 1 pkt procentowy, a struktura aktywów i pasywów nie uległa zmianie (wszystkie aktywa i pasywa, których terminy zapadalności przypadały w tym okresie, były odnawiane w tych samych kwotach i na te same okresy zapadalności), jaką nową wartość osiągnie marŝa strukturalna: a) 1,75% b) -0,25% c) 0,75% d) 0,00% 41. Luka płynności w przedziale do 1 miesiąca jest dodatnia, zaś w przedziale powyŝej 1 miesiąca do 2 miesięcy ujemna. Osoba operacyjnie zarządzająca pozycją płynności powinna: a) ulokować nadwyŝkę z pierwszego przedziału na długi termin, b) poŝyczyć środki na pierwszy termin i ulokować je w drugim terminie, c) oszacować moŝliwy poziom wpływów gotówki z tytułu pozyskania depozytów od nowych klientów, d) Ŝadne z powyŝszych. Warszawski Instytut Bankowości 8
42. JeŜeli bank posiada portfel aktywów płynnych mniejszy niŝ wolumen pasywów niestabilnych, to: a) zwiększa to jego dochodowość b) ma źle zabezpieczoną płynność krótkoterminową c) nie ma to Ŝadnego znaczenia d) wzrost stóp procentowych spowoduje spadek dochodów odsetkowych 43. Które z poniŝszych zdań nt. luki płynności jest fałszywe? a) Polega na rozbiciu wszystkich generujących ryzyko płynności pozycji aktywów i pasywów banku według terminów ich zapadalności i wymagalności na przedziały czasowe b) Pozwala ustalić wielkość niedopasowania operacji aktywnych ze źródłami ich finansowania w poszczególnych przedziałach czasowych c) Jeśli występuje przewaga zapadających aktywów nad wymagalnymi pasywami mamy do czynienia z dodatnią luką płynności, d) W przypadku wątpliwości co do terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, przepływy naleŝy alokować w ten sposób, aby termin zapadalności aktywów był jak najbliŝszy, a termin zapadalności pasywów jak najdalszy. 44. Luka duration jest krótka/ujemna, jeŝeli: a) duration aktywów jest większe niŝ skorygowane duration pasywów b) duration aktywów jest krótsze niŝ skorygowane duration pasywów c) spadek wartości ekonomicznej kapitału Banku wystąpi w przypadku spadających stóp procentowych d) wartość bieŝąca aktywów jest mniej wraŝliwa na spadek stóp procentowych niŝ wartość bieŝąca pasywów 45. Które z poniŝszych stwierdzeń jest prawdziwe: a) Czynnikiem ryzyka operacyjnego jest konkretne wystąpienie nieprawidłowości w przebiegu procesu wewnętrznego, działaniu ludzi lub funkcjonowaniu systemu, b) Strategicznym celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest jego identyfikacja, pomiar i analiza, c) W zakresie wyliczania wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego, Metoda Podstawowego Wskaźnika róŝni się od Metody Standardowej m.in. sposobem uwzględniania ujemnych wartości bazowych w liczbie obserwacji branych pod uwagę przy kalkulacji wymogu kapitałowego d) Ŝadne z powyŝszych. 46. W zakresie zaawansowanych metod pomiaru ryzyka operacyjnego, Metoda Rozkładu Strat (LDA) i Metoda Pomiaru Wewnętrznego (IMA) róŝnią się między sobą tym, Ŝe: a) W metodzie IMA, w przeciwieństwie do metody LDA, nie jest istotna częstotliwość występowania straty operacyjnej, b) W metodzie LDA, w przeciwieństwie do metody IMA, straty nieoczekiwane są szacowane bezpośrednio, a nie poprzez załoŝenie o określonej relacji ich wartości do wysokości strat oczekiwanych, Warszawski Instytut Bankowości 9
c) W metodzie LDA, w przeciwieństwie do metody IMA, wyliczany jest współczynnik γ (gamma), d) Wymóg kapitałowy w metodzie LDA, w przeciwieństwie do metody IMA, wyliczany jest oddzielnie dla kaŝdej kombinacji linii biznesowej i typu ryzyka. 47. Bank w kolejnych latach zrealizował następujące wyniki brutto: 1800, -400, 1400. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego wynosi 720. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego wynosi 80. Fundusze własne wynoszą 1300, a współczynnik α wynosi 20%. Ryzyko operacyjne powoduje: a) ObniŜenie współczynnika wypłacalności o 3,98 pp., b) PodwyŜszenie współczynnika wypłacalności o 2,88 pp., c) ObniŜenie współczynnika wypłacalności o 5,78 pp., d) ObniŜenie współczynnika wypłacalności o 6,58 pp. 48. Jaki średni wynik brutto zrealizował bank w linii biznesowej A, jeśli w linii biznesowej B zrealizował odpowiednio średni wynik brutto w wysokości 300, czynniki β dla linii biznesowej A i B wynosi odpowiednio 15% i 18%, kapitał banku wynosi 1500, a współczynnik wypłacalności 12%, wiedząc ponadto, Ŝe wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego wyznaczony metodą standardową stanowi 45% całkowitego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka bankowego: a) 2640 b) 2500 c) 1500 d) 1250 Warszawski Instytut Bankowości 10