Zaangażowanie gminnych samorządów w zapewnianie szerokopasmowego dostępu do Internetu na obszarach nieatrakcyjnych dla biznesu. Rekomendowane działania i modele współpracy z biznesem. Wprowadzenie Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST) zaczynają traktować dostęp do usług szerokopasmowych jako zadanie własne, dźwignię rozwoju swojej gminy, powiatu i województwa. Takiemu podejściu sprzyja procedowany właśnie w Sejmie RP projekt Ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych tzw. Megaustawa. Jednakże interwencja publiczna zawsze rodzi dylemat, jak ją przeprowadzić, by mogła spełnić swój cel, ale nie ograniczała konkurencyjności i pobudziła rynek do samodzielnego działania. Mając to na uwadze, Fundacja Wspomagania Wsi wraz z Polsko Amerykańską Fundacją Wolności (w ramach Programu e-vita) i z Mazowieckim Stowarzyszeniem Gmin na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego zorganizowała 31 marca 2010 r. spotkanie przy okrągłym stole. Celem spotkania było określenie zalecanych modeli interwencji gminnych samorządów w rozwój infrastruktury dostępu do Internetu na obszarach nieatrakcyjnych dla biznesu. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele: lokalnych samorządów urzędów marszałkowskich instytucji centralnych przedsiębiorstw organizacji pozarządowych oraz eksperci rynku teleinformatycznego. Niniejszy raport jest podsumowaniem rekomendacji omówionych w trakcie debaty. Rekomendacje 1. Wszystkimi możliwymi metodami należy tworzyć powszechny, szerokopasmowy dostęp do Internetu wszędzie tam, gdzie mieszkają ludzie. Trzeba też planować dostęp tam, gdzie zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego powstaną nowe inwestycje mieszkaniowe lub przemysłowe. 2. Nie istnieje jednak jeden właściwy model interwencji lokalnego samorządu w rozwój dostępu do Internetu. Wszystko zależy od lokalnych warunków, które samorząd powinien określić przed podjęciem decyzji. 3. Interwencja JST nie powinna zastępować działań komercyjnych operatorów, tylko je ułatwiać i uzupełniać tam, gdzie z przyczyn ekonomicznych nie zostaną podjęte.
4. Samorząd decyzję o inwestycji w szerokopasmowy dostęp do Internetu na swoim terenie musi poprzedzić ustaleniem, jakie przyświecają mu strategiczne cele w zakresie rozwoju technik informacyjnych i komunikacyjnych (ang. ICT). 5. Zadaniami Gminy jest zarówno wspieranie rozwoju powszechnego dostępu do Internetu na jej terenie, jak i (a może przede wszystkim) pobudzanie popytu na korzystanie z sieci. 6. Samorząd powinien pobudzać popyt na korzystanie z Internetu m. in. poprzez wdrażanie publicznych i edukacyjnych usług dostępnych w sieci, edukację, tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu, wspieranie osób wykluczonych cyfrowo a także liderów (sołtysów, proboszczów, nauczycieli, kadr gminnych instytucji etc). 7. Planowanie rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu musi obejmować zarówno obszary obecnie zamieszkałe, jak i tereny, na których zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego powstaną nowe inwestycje mieszkaniowe lub przemysłowe. 8. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego musi zawierać wszystkie elementy rozwoju sieci teleinformatycznych. W planach miejscowych nie może być zakazów, dotyczących inwestowania w infrastrukturę teleinformatyczną. 9. Samorządy gminne powinny budować kanalizację teletechniczną lub ułatwiać jej budowę innym podmiotom przy okazji prowadzonych remontów i inwestycji liniowych. W przypadku braku środków na własną inwestycję powinny informować rynek i szukać inwestorów. 10. Warto brać pod uwagę technologie satelitarne w zapewnieniu dostępu do Internetu tam, gdzie nie można tego zrobić przy pomocy innej technologii. 11. Gmina, chcąca rozwijać infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego na swoim terenie zgodnie z przyjętą strategią jej rozwoju, powinna: a) Przeprowadzić inwentaryzację zasobów telekomunikacyjnych i innej infrastruktury liniowej oraz obiektów do kolokacji anten, b) Zbadać potencjał zapotrzebowania na usługi (w perspektywie 10-12 lat), c) Zaprosić operatorów i porozmawiać o ich planach inwestycyjnych oraz swoich potrzebach, d) Szukać operatora, który jest w stanie zainwestować (Gminy mogą pytać UKE i KIKE o podpowiedź dotyczącą potencjalnych operatorów. Gminy mogą też robić konkursy, żeby wyłonić operatora), d) Wybrać partnera i model organizacyjny (dobrze zastanowić się, czy chce oferować bezpłatny dostęp do sieci), e) Jeżeli inwestor się nie znajdzie, wówczas Gmina sama powinna inwestować. Powinna robić to wykorzystując dostępne środki zewnętrzne, ale nie polegając na nich całkowicie, f) Ocenić, jakie warunki postawi Megaustawa, g) Ocenić, gdzie Gmina może interweniować i na jakich zasadach, h) Poprowadzić akcję informacyjną i edukacyjną, by uzyskać poparcie mieszkańców dla planowanej inwestycji oraz rozbudzić popyt.
Ułatwieniem dla Gminy, ale i dla przedsiębiorców, byłaby organizacja internetowej giełdy informacji o inwestycjach szerokopasmowych np. w ramach Krajowego Forum Szerokopasmowego. Gmina, która chciałaby rozwijać u siebie dostęp do Internetu, zadawałaby tą drogą pytanie przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, jakie mają plany wobec jej obszaru oraz na jakich warunkach chcieliby u nich zainwestować. Dużym wsparciem dla samorządów byłaby pomoc w wyborze modelu interwencji i współpracy z biznesem. Megaustawa pozwoli gminom na zwrócenie się do Prezesa UKE o opinię dotyczącą wyboru właściwego modelu współpracy. To zdejmuje część odpowiedzialności z Gminy. Ustawa zlikwiduje też część barier inwestycyjnych m. in. tych związanych z planami zagospodarowania przestrzennego. UKE będzie doradzać w ramach dużego programu doradczego, który właśnie rusza. MODELE ORGANIZACYJNE Z dotychczasowych doświadczeń JST i przedsiębiorców uczestniczących w spotkaniu przy okrągłym stole, wynikają opisane niżej możliwe modele organizacji zapewniania szerokopasmowego dostępu do Internetu. Nie są to modele rozłączne, poszczególne ich elementy mogą być łączone. 1. Gmina nie inwestuje w sieć, lecz stwarza warunki do rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu. Zainteresowany podmiot gospodarczy, którego JST wspomogła np. ułatwiając proces inwestycyjny, sam zajmuje się budową sieci i pozyskiwaniem klientów. Notabene Gmina ułatwia przedsiębiorcy prowadzenie inwestycji m. in. udostępniając informacje o miejscowych planach zagospodarowania i ich zmianach. Może też pomagać w procedowaniu przy pozwoleniach oraz udostępniając nieruchomości. Zaangażowanie Gminy w nakłanianie ludzi do zainteresowania się Internetem to istotny element systemu biznesowego. 2. Gmina decyduje się na Partnerstwo Publiczno-Prywatne lub inną formę współpracy z biznesem. Szuka współudziałowca do budowy infrastruktury szerokopasmowej i świadczenia usług, lub buduje część infrastruktury i dzierżawi ją operatorowi. 3. Gmina zbudowawszy kompletną infrastrukturę teleinformatyczną, ogłasza przetarg, w wyniku którego wyłania operatora usług szerokopasmowych przedsiębiorcę. Sieć nadal jest własnością Gminy. 4. Gmina buduje sieć szerokopasmową, po czym przekazuje ją w zarządzanie swojej spółce komunalnej, fundacji, stowarzyszeniu lokalnemu lub tworzy spółdzielnię telekomunikacyjną. W każdym z tych przypadków infrastruktura szerokopasmowa pozostaje własnością Gminy. 5. Tam, gdzie nikt inny nie chce inwestować, Gmina bierze na siebie obowiązki operatora telekomunikacyjnego i udostępnia okrojone usługi szerokopasmowe za darmo. Gdy wejdzie w życie tzw. Megaustawa, JST będzie miała możliwość pełnoprawnego świadczenia usług telekomunikacyjnych na rzecz osób fizycznych i prawnych. W opinii części uczestników spotkania w ten sposób, w niektórych przypadkach, Gmina korzystnie
ingeruje w rynek: tworzy popyt na dostęp do Internetu, i stanowiąc konkurencję, podnosi jakość usług świadczonych komercyjnie. Podsumowanie Przedsiębiorcy, którzy wzięli udział w spotkaniu przy okrągłym stole, oczekują od samorządów przede wszystkim dialogu i konsultacji. Uczestnicy- samorządowcy zgodni są co do tego, że samorząd powinien angażować się w rozwój infrastruktury, a nawet świadczenie usług tam, gdzie nie opłaca się to biznesowi. Gmina jednak nie działa na rynku telekomunikacyjnym, tylko wspiera jego rozwój. Rolą samorządu równie ważną, jak wspieranie podaży usług dostępu do sieci, jest zwiększanie popytu na korzystanie z Internetu. Kluczem jest umożliwienie mieszkańcom poznania i wypróbowania różnych narzędzi dostępnych w Internecie, których wykorzystanie może przynieść konkretne korzyści. Istotnym elementem tego działania jest tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu oraz działania edukacyjne. Można do tego wykorzystać działanie 8.3. PO IG i środki z RPO. Projekty rozwoju wykorzystania Internetu w Gminie muszą być kompleksowe i obejmować rozwój dostępu do Internetu, edukację oraz tworzenie nowych elektronicznych usług i zasobów. Całość działań musi być zależna od ustalonych celów strategicznych, czyli de facto odpowiedzi na pytanie: jak gminie i jej mieszkańcom dostęp do usług szerokopasmowych ma służyć co najmniej przez kolejne kilkanaście lat? Spisał Sławomir Kosieliński, COMPUTERWORLD Uczestnicy spotkania przy okrągłym stole, poświęconego roli samorządów gminnych i biznesu w zapewnianiu szerokopasmowego dostępu do Internetu na obszarach nieatrakcyjnych biznesowo, które odbyło się 31 marca 2010 w Warszawie: Przedstawiciele lokalnych samorządów: 1. Wiesław Gołaszewski, Wójt Gminy Płaska, powiat augustowski, województwo podlaskie 2. Marek Janikowski, Wójt Gminy Stoszowice, powiat ząbkowicki, województwo dolnośląskie 3. Marek Klara, Wójt Gminy Miejsce Piastowe, powiat krośnieński, województwo podkarpackie 4. Józef Grzegorz Kurek, Burmistrz Miasta Mszczonowa, Urząd Miejski w Mszczonowie, powiat żyrardowski, województw mazowieckie 5. Paweł Pogorzelski, Wójt Gminy Zawady, powiat białostocki, województwo podlaskie 6. Henryk Toryfter, Wójt Gminy Baranowo, powiat ostrołęcki, województwo mazowieckie
Przedstawiciele urzędów marszałkowskich: 1. Krzysztof Bielawski, Departament Społeczeństwa Informacyjnego, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego 2. Dariusz Kowalczyk, Dyrektor Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Przedstawiciele instytucji centralnych 1. Agnieszka Zaborowska, Dyrektor Departamentu Telekomunikacji, Ministerstwo Infrastruktury 2. Maciej Koziara, Urząd Komunikacji Elektronicznej 3. Agnieszka Suska-Buława, Naczelnik Wydziału Funduszy Strukturalnych Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji 4. Jurand Drop, Naczelnik Wydziału Strategii i Koordynacji Inicjatyw Krajowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji 5. Mariusz Dąbrowski, Wydział Funduszy Strukturalnych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji 6. Paweł Pacek, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przedstawiciele przedsiębiorstw: 1. Tomasz Białobłocki, Dyrektor ds. Projektów Publiczno- Prywatnych Telekomunikacja Polska S.A. 2. Kamil Kurek, Wiceprezes Krajowej Izby Komunikacji Ethernetowej 3. Eugeniusz Gaca, Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 4. Mariusz Wątor, NETMAR 5. Michał Matuszewski, NowoNET Przedstawiciele organizacji pozarządowych, eksperci: 1. Radosław Jasiński, Dyrektor Programowy, Polsko- Amerykańska Fundacji Wolności 2. Piotr Rutkowski, Fundacja Instytut Mikromakro 3. Krzysztof Heller, Infostrategia 4. Wiesław Baług, ekspert Fundacji Wspomagania Wsi 5. Tomasz Kulisiewicz, Stowarzyszenie "Komputer w Firmie" 6. Dariusz Gacoń, Instytut Łączności 7. Józef Orzeł, Stowarzyszenie Miasta w Internecie 8. Wiesława Kwiatkowska, Mazowieckie Stowarzyszenie Gmin na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego 9. Klara Malecka, Fundacja Wspomagania Wsi Prowadzący: Sławomir Kosieliński, Computerworld Organizatorzy: Wiesława Kwiatkowska, Piotr Szczepański, Klara Malecka, Jacek Pietrusiak, Krystian Połomski