NAUKA O KOSMOSIE KOSMICZNA WĘDRÓWKA PODRÓŻ ASTRONAUTY PRZEZ UKŁAD SŁONECZNY Don Thomas Astronauta NASA Zawsze chciałem polecieć w kosmos, już gdy miałem sześć lat. Znajdowałem się na promie kosmicznym Columbia. Lot miał się rozpocząć za parę minut. Nagle silniki rakietowe zaczęły ogromnie hałasować. Prom Columbia wystartował. Hurra krzyknąłem głośno. Lećmy!. To był początek mojej pierwszej wyprawy w kosmos. Kilka minut później zapadła cisza. Silniki zgasły. Byłem bardzo podekscytowany. Byłem w kosmosie. Co tutaj zobaczę? Listopad 2012 Strona 1
Wschód i zachód słońca Wyjrzałem przez okno. Widok był wspaniały. Przestrzeń kosmiczna była bardzo ciemna. Zauważyłem coś w oddali. Było to koloru niebieskiego i wyglądało jak błękitnawa, lśniąca mgła. To była atmosfera otaczająca Ziemię. Później ujrzałem mój pierwszy wschód słońca w kosmosie. Ziemia obraca się wokół swojej osi i wykonuje jeden obrót co 24 godziny, a my każdego dnia widzimy jeden wschód i jeden zachód słońca. Prom Columbia okrążał naszą planetę co 90 minut. Kiedy byłem w kosmosie, widziałem 16 wschodów i zachodów jednego dnia. Słońce nasza gwiazda Słońce jest najjaśniejszym obiektem na naszym niebie. Jest również największym obiektem Układu Słonecznego. Ale nie jest ono największą gwiazdą w kosmosie. Gwiazdy to duże świecące kule gorących gazów. Gazy te są paliwem, którego używa gwiazda. Starcza go na miliardy lat. Gwiazdy zamieniają gazy na energię. Widzimy ją i czujemy jako światło i bardzo wysoką temperaturę. Przez teleskop możemy obserwować gorące gazy i gwałtowne burze. Jedna z nich wygląda jak ciemny punkt. Nazywamy go plamą na słońcu. Jest ciemna, ponieważ nie jest tak gorąca jak pozostałe obszary słońca. Czasem możemy obserwować plamy na słońcu. Czasami nie widzimy tam żadnych burz. Listopad 2012 Strona 2
Nasz system słoneczny Energia słoneczna ogrzewa Ziemię oraz pozostałe planety. Planeta to duży obiekt w przestrzeni kosmicznej. Podróżuje on wokół gwiazdy. W naszym Układzie Słonecznym znajduje się 8 planet. Cztery z nich są małe i zbudowane ze skał. Nazywamy je wewnętrznymi planetami. Pozostałe cztery planety są duże i zbudowane głównie z gazu. Nazywamy je planetami zewnętrznymi. Największą planetą gazową jest Jowisz. Znajduje się na nim jedna z największych burz w Układzie Słonecznym Wielki Czerwony Punkt. Gwiazdy W kosmosie widziałem planety, Słońce oraz wiele gwiazd. Gwiazdy obserwowane z Ziemi wydają się migotać. Dzieje się tak dlatego, iż gazy, które tworzą atmosferę Ziemi, są zawsze w ruchu. Gwiazdy w przestrzeni kosmicznej nie mrugają. Mają różne kolory. Dzięki temu możemy dowiedzieć się, jaka jest ich temperatura. Chłodniejsze z nich mają kolor czerwony. Cieplejsze są żółte. Gwiazdy niebieskie są gorące. Narodziny gwiazdy Jeżeli ktoś chce badać gwiazdy, to nie ma lepszego miejsca niż przestrzeń kosmiczna. Teleskop Hubble a wykonuje zdjęcia gwiazd. Na niektórych Listopad 2012 Strona 3
zdjęciach znajdują się mgławice. Mgławice to chmury gazów i pyłu znajdujące się w kosmosie. W niektórych z nich tworzą się gwiazdy. Proces ten trwa miliony lat. Wszystko zaczyna się od grawitacji. Grawitacja to siła, dzięki której obiekty przyciągają się wzajemnie. Wszystko, co istnieje, podlega grawitacji. Gazy i pyły tworzące mgławice przyciągają się wzajemnie właśnie dzięki niej. Wszystko, co znajduje się w przestrzeni kosmicznej, jest przyciągane i tworzy kulę. Kiedy taka kula stanie się bardzo gorąca, zaczyna świecić. Taka świecąca kula tworzy gwiazdę/staje się gwiazdą/z takiej świecącej kuli tworzy się gwiazda. Jak umierają gwiazdy? Wiele gwiazd żyje przez miliony, a nawet miliardy lat. Największe i najgorętsze gwiazdy żyją najkrócej. Nasze Słońce jest w połowie swojego życia. Kiedy gwiazda zużyje swoje paliwo, kończy się jej życie. Niektóre z nich umierają po cichu. Niektóre z nich/inne eksplodują. Takie wybuchy są określane przez naukowców jako supernowa. Największe z gwiazd mogą utworzyć czarne dziury. Czarne dziury są małych rozmiarów. Nie wiadomo, co się w nich dzieje. Mają niezwykle silną grawitację. Nawet światło nie może wydostać się z ich pola przyciągania. Listopad 2012 Strona 4
Galaktyki Grupa złożona z milionów gwiazd jest nazywana galaktyką. Nasz Układ Słoneczny znajduje się w galaktyce nazwanej Drogą Mleczną. Teleskop Hubble a wykonał zdjęcia przepięknych galaktyk. Jedna z nich wygląda jak mała żaba. Inna ma kształt podobny do kociego oka. Przez okno promu Columbia widziałem na niebie wiele gwiazd. Jednej nocy zobaczyłem dwie małe galaktyki niedaleko Drogi Mlecznej. Potem ujrzałem jeszcze jeden wschód słońca. W kosmosie widziałem wiele pięknych rzeczy. Były to gwiazdy, mgławice, galaktyki. Lecz najpiękniejsza z nich jest planeta Ziemia nasz dom. Listopad 2012 Strona 5
Słowniczek atmosphere atmosfera axis oś black hole czarna dziura dust pył engine silnik galaxy galaktyka gravity grawitacja horizon horyzont lift off startować nebula (l.mn. nebulae) mgławica planet planeta rotation obrót space kosmos space shuttle prom kosmiczny star gwiazda storm burza sunrise wschód słońca sunset zachód słońca telescope teleskop Listopad 2012 Strona 6