GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI Tom 24 2008 Zeszyt 3/3 DOROTA POLAK* Wp³yw sk³adowania odpadów naftowych w z³o u Borzêcin na œrodowisko Wprowadzenie Sk³adowanie odpadów pochodz¹cych z poszukiwania lub rozpoznawania z³ó kopalin, ich rozpoznawania i przeróbki to powa ny problem. Poniewa brak jest bezpiecznych sposobów unieszkodliwiania takich odpadów na powierzchni ziemi, pomys³ ich sk³adowania w górotworze z równoczesnym zastosowaniem technologii otworów iniekcyjnych okaza³ siê jak najbardziej przydatny i skuteczny. Na szczególne zainteresowanie zas³uguje fakt stosowania z dobrymi rezultatami omawianej technologii w ogólnoœwiatowej praktyce przemys³owej ju od blisko szeœædziesiêciu lat. Pomimo istnienia ju tego typu sk³adowisk w Polsce, zaistnia³a potrzeba znalezienia kolejnego miejsca spe³niaj¹cego wszelkie niezbêdne kryteria. Z³o e gazu ziemnego Borzêcin okaza³o siê w³aœciwym miejscem zarówno ze wzglêdu na warunki geologiczno-z³o owe, jak i swoj¹ lokalizacjê. 1. Warunki geologiczno-z³o owe Borzêcin Z³o e gazu ziemnego Borzêcin znajduje siê w województwie dolnoœl¹skim, na zachód od miejscowoœci migród i na pó³nocny zachód od Wroc³awia, na Nizinie Po³udniowo- -Wielkopolskiej. Le y ono w rozleg³ej strefie utworów wêglanowych o zwiêkszonej mi¹ szoœci ci¹gn¹cej siê w tym obszarze prawie równole nikowo. Zakumulowane jest w wapieniu podstawowym, * Mgr in., Wydzia³ Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH, Kraków; e-mail: dorota.polak@onet.pl
276 jak i zalegaj¹cym poni ej czerwonym sp¹gowcu w œrodkowej czêœci monokliny przedsudeckiej. Praktyka eksploatacyjna potwierdzi³a ³¹cznoœæ hydrodynamiczn¹ pomiêdzy tymi dwoma poziomami stratygraficznymi. Rys. 1. Struktura z³o a Borzêcin Fig. 1. Borzêcin fiedel structure Z³o e to posiada ekran akumulacji gazu w postaci nadleg³ej warstwy wapienia anhydrytowo-solnego osadów cechsztynu. Ma ono charakter masywowy i jest ograniczone od do³u poziomem wody podœcielaj¹cej na g³êbokoœci 1360 m (pierwotnie 1380 m). Powierzchnia z³o a wynosi 17,4 km 2. Jego pierwotne zasoby by³y szacowane na 3,5 mld m 3 przy ciœnieniu z³o owym wystêpuj¹cym na poziomie 15,7 MPa. Jednak w 2000 r. wykonano przeszacowanie z³o a i zatwierdzono je na poziomie 4,15 mld m 3 (Cygar 2008). Gaz ziemny znajduj¹cy siê w z³o u Borzêcin jest zaazotowany, zawiera hel, siarkowodór oraz dwutlenek wêgla. Inne istotne parametry z³o a gazu ziemnego Borzêcin oraz wystêpuj¹cej w nim kopaliny zawiera tabela 1. 2. Charakterystyka z³o a Borzêcin pod wzglêdem przydatnoœci na miejsce sk³adowania odpadów Jednym z g³ównych powodów decyduj¹cych o wyborze z³o a Borzêcin na podziemne sk³adowisko odpadów by³ fakt praktykowania ju od roku 1994 zat³aczania produktów odpadowych kopalnianej instalacji odsiarczania do tego z³o a. Wœród innych, równie wa - nych czynników decyduj¹cych o wyborze z³o a Borzêcin, nale y wymieniæ:
277 Zestawienie wa niejszych parametrów z³o a i kopalny Major parameters of reservoir and mineral TABELA 1 TABLE 1 1. Powierzchnia z³o a w wapieniu cechsztyñskim 17,325 km 2 w czerwonym sp¹gowcu 6,175 km 2 2. Œrednia mi¹ szoœæ efektywna z³o a 33,3 m 3. G³êbokoœæ zalegania wody podœcielaj¹cej pierwotna 1380,0 m aktualna 1360,0 m 4. Porowatoœæ efektywna ska³y zbiornikowej wapieñ cechsztyñski 5,9% czerwony sp¹gowiec 16,21% 5. Pierwotne ciœnienie z³o owe 15,48 MPa 6. Temperatura z³o a 323 K 7. Wspó³czynnik nasycenia por gazem 0,8 8. Wspó³czynnik wydobycia 0,8 z³o e znajduje siê w koñcowej fazie eksploatacji (koniec jest przewidywany na rok 2018), z³o e jest bardzo dobrze rozpoznane pod wzglêdem geologicznym, zat³aczanie odpadów (odwiertami znajduj¹cymi siê peryferyjnie, przy konturze) odbywaæ siê bêdzie przy równoczesnej eksploatacji gazu ziemnego, szczelnoœæ i nieprzepuszczalnoœæ z³o a, istnienie warstw izoluj¹cych, zabezpieczaj¹cych przed ewentualnym niekontrolowanym rozp³ywem substancji odpadowych, istnienie dotychczasowego wyposa enia napowierzchniowego odwiertów, które zostanie powtórnie wykorzystywane do zat³aczania odpadów. 3. Charakterystyka odpadów przeznaczonych do sk³adowania W Polsce sk³adowanie odpadów reguluje rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 27 wrzeœnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. Nr 112 poz. 1206). Zgodnie z ustaw¹ przedmiotem dzia³alnoœci na z³o u gazu ziemnego Borzêcin bêdzie sk³adowanie odpadów innych ni niebezpieczne i obojêtne, pochodz¹cych z poszukiwania lub rozpoznawania z³ó kopalin, ich wydobywania i przeróbki. Tabela 2 zawiera wykaz odpadów
278 oznaczonych szeœciocyfrowym kodem, gdzie dwie pierwsze cyfry oznaczaj¹ grupê odpadów wskazuj¹c¹ Ÿród³o powstania odpadów, dwie kolejne cyfry identyfikuj¹ podgrupê odpadów, a ca³oœæ kodu (szeœæ cyfr) okreœla rodzaj odpadów (Dziadkiewicz 2004). TABELA 2 Wykaz odpadów przeznaczonych do sk³adowania w porach i szczelinach z³o a gazu ziemnego Borzêcin (Koncesja ) TABLE 2 Indicative waste to deposition in Borzêcin gas field s pores and cracks Kod Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów 01 Odpady powstaj¹ce przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin 01 01 Odpady z wydobywania kopalin 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych ni rudy metali wody z³o owe pochodz¹ce z ró nych z³ó wêglowodorów 01 05 P³uczki wiertnicze i inne odpady wiertnicze 01 05 07 P³uczki wiertnicze zawieraj¹ce baryt i odpady inne ni wymienione w 01 05 05 (zawieraj¹ce ropê naftow¹) i 01 05 06 (zawieraj¹ce substancje niebezpieczne) 01 05 08 P³uczki wiertnicze zawieraj¹ce chlorki i odpady inne ni wymienione w 01 05 05 (zawieraj¹ce ropê naftow¹) i 01 05 06 (zawieraj¹ce substancje niebezpieczne) 01 05 99 Inne nie wymienione odpady (ciecze po kasowaniu ska³y zbiornikowej) 05 Odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki wêgla 05 07 Odpady z oczyszczania i transportu gazu ziemnego 05 07 99 Inne nie wymienione odpady ciecze stosowane do oczyszczania i osuszania gazu ziemnego: wody technologiczne, metanol, glikol, amina, tj. substancje nie nadaj¹ce siê do regeneracji, nasycone wod¹ z³o ow¹. 4. Identyfikacja potencjalnych zagro eñ dla œrodowiska naturalnego W niniejszym referacie omówiono jedynie rodzaje zagro eñ dla œrodowiska naturalnego, jakie mog¹ wyst¹piæ w trakcie zat³aczania odpadów do górotworu. Na obecnym etapie powstawania inwestycji niemo liwe jest jeszcze oszacowanie iloœciowe poszczególnych typów zanieczyszczeñ. Bêdzie to mo liwe dopiero po ukoñczeniu budowy instalacji i okreœleniu rzeczywistego zapotrzebowania na sk³adowanie. Bêd¹ to wartoœci okreœlone na etapie wykonania oceny rozwi¹zañ zawartych w projekcie budowlanym. 4.1. Zagro enia dla powierzchni ziemi ³¹cznie z gleb¹ Do ska enia gleby mo e dojœæ podczas eksploatacji gazu ziemnego, g³ównie podczas sytuacji awaryjnych, tzn. w wyniku erupcji z odwiertu, pêkniêcia zbiorników magazynowych
279 solanki lub ruroci¹gów przesy³owych solanki. Równie w przypadku zat³aczania odpadów do ska enia mo e dojœæ jedynie w sytuacjach awaryjnych wyst¹pienie nieszczelnoœci instalacji do zat³aczania lub pêkniêcie zbiornika magazynowego (Rychlicki 2001). Istnieje mo liwoœæ powstania odpadów technologicznych podczas ewentualnego up³ynniania odpadów sta³ych przed ich zat³oczeniem do górotworu oraz w przypadku okresowych oczyszczañ instalacji. Nie nadaj¹ siê one do zat³aczania do górotworu i to w interesie inwestora le y minimalizacja powstaj¹cych ich iloœci. 4.2. Zagro enia dla wód podziemnych i powierzchniowych ród³em zanieczyszczeñ powierzchni ziemi i wód powierzchniowych mog¹ byæ (Rychlicki 2001): rozlew substancji ropopochodnych (gazoliny, paliw napêdowych, smarów, olejów), rozlewy innych substancji chemicznych (glikol, metanol i inne) stosowanych w operacjach technologicznych, rozlewy zat³aczanych substancji. Powa nym zagro eniem dla œrodowiska mo e byæ na opisywanym obiekcie ewentualne przenikanie odpadów do wód gruntowych lub powierzchniowych. Jednak zaprojektowane zbiorniki magazynowe na odpady ciek³e powinny posiadaæ odpowiedni¹ konstrukcjê i obwa³owanie ziemne, a od wewn¹trz obszar obwa³owania powinien byæ dodatkowo wy³o ony odpowiednim uszczelnieniem w postaci geomembrany. Równie w przypadku zbiornika magazynowego odpadów przeznaczonych do zat³oczenia oraz w miejscu przet³aczania odpadów z autocystern do zbiornika magazynowego nale y zachowaæ niezbêdne œrodki bezpieczeñstwa. Na podstawie materia³ów archiwalnych mo na stwierdziæ, e nie istnieje bezpoœredni kontakt pomiêdzy wodami z³o owymi, a wy ej leg³ymi poziomami wód podziemnych. Zalegaj¹ce nad z³o em utwory anhydrytowo-solne cechsztynu stanowi¹ wystarczaj¹c¹ ochronê przed migracj¹ deponowanych odpadów do wy ej zalegaj¹cych piêter wodonoœnych. Ponadto konstrukcje odwiertów przewidzianych do zat³aczania gwarantuj¹ brak kontaktu pomiêdzy zat³aczanym odpadem a le ¹cymi poni ej z³o a piêtrami wodonoœnymi. Dodatkowo stan zabezpieczenia sprawdzony zostanie równie podczas prób szczelnoœci. Natomiast cementowanie przestrzeni miêdzyrurowej stanowi zabezpieczenie przed ewentualnym przemieszczaniem siê wód z ró nych poziomów wodonoœnych (Rychlicki 2001). W warunkach bezawaryjnej pracy nie istnieje mo liwoœæ kontaktu cieczy z³o owej (zat³aczanego odpadu) z wodami podziemnymi. 4.3. Zagro enia dla powietrza atmosferycznego Zagro enia mo na podzieliæ na (Rychlicki 2001): emisje niezorganizowane: pochodz¹ce ze stanowisk redukcyjno-pomiarowych,
280 podczas prowadzenia prac remontowych przy odwiertach, ze zbiorników magazynowych; emisje zorganizowane: kot³ownia technologiczna, pochodnia do spalania gazu. T³o zanieczyszczeñ powietrza atmosferycznego w rejonie z³o a Borzêcin dla SO 2,NO 2 i py³u zawiesinowego stanowi 40% wartoœci normatywnych. Operacjom technologicznym prowadzonym podczas eksploatacji odwiertów towarzyszyæ mog¹ zjawiska powoduj¹ce negatywne zmiany w elementach œrodowiska przyrodniczego. Zagro enia atmosfery mo e byæ spowodowane emisjami: zat³aczania gazów, które mog¹ towarzyszyæ: pomiarom wykonywanym w odwiertach, naprawom i wymianie armatury na urz¹dzeniach do wydobycia i transportu gazu, syfonowaniu odwiertów, nieszczelnoœciom; par metanolu w trakcie nape³niania zbiorników magazynowych, glikolu z instalacji regeneracji DEG-u, COiNO x z kot³owni, oparów z zat³aczanych cieczy. W sytuacji zaprzestania eksploatacji gazu ziemnego lub rozpoczêcia zat³aczania do strefy zawodnionej z³o a odpadów ciek³ych nie zachodzi potrzeba instalacji nowych urz¹dzeñ, jednoczeœnie emisja zorganizowana nie wzroœnie. Emisja niezorganizowana mo e mieæ swoje pochodzenie ze zbiornika magazynowego odpadów przeznaczonych do zat³aczania oraz urz¹dzeñ s³u ¹cych po przet³oczeniu odpadów z cystern przewo ¹cych odpady do zbiornika magazynowego. W przypadku zagro enia emisj¹ ponadnormatywn¹ zasadne bêdzie zastosowanie hermetyzacji obiegu odpadów w urz¹dzeniach s³u ¹cych do ich przet³aczania i magazynowania. 4.3. Zagro enia dla klimatu akustycznego Na podstawie wykonywanych ekspertyz mo na stwierdziæ, e normalny ha³as na terenie zabudowy mieszkaniowej s¹siaduj¹cej z kopalni¹ nie przekracza wartoœci dopuszczalnych dla pory dziennej i nocnej. Ewentualne sporadyczne zak³ócenie klimatu akustycznego mo e byæ spowodowane (Rychlicki 2001): syfonowaniem odwiertów, turbulentnym przep³ywem, prac¹ uk³adów redukcyjnych i pomiarowych w pobli u urz¹dzeñ zat³aczaj¹cych. Podczas normalnej pracy kopalni, ale równie po rozpoczêciu zat³aczania odpadów, poziom ha³asu nie bêdzie przekracza³ dopuszczalnych wartoœci. Jedynym Ÿród³em ha³asu jest sprzêt mechaniczny obs³uguj¹cy kopalniê.
281 W przypadku wyst¹pienia zagro enia np. od urz¹dzeñ zat³aczaj¹cych, nale y je umieœciæ w budynku lub wykonaæ obwody lub elementy ekranuj¹ce. 4.4. Zagro enia promieniowanie Na terenie kopalni nie wystêpuj¹ Ÿród³a promieniowania. Równie w przypadku zat³aczania odpadów takie Ÿród³a nie wyst¹pi¹. 4.5. Zagro enia dla krajobrazu Kopalnia po³o ona jest na obszarach chronionych gleb oraz w niewielkiej odleg³oœci od granic Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jednak dzia³alnoœæ magazynowania odpadów nie wymaga budowy obiektów lub urz¹dzeñ stanowi¹cych dominantê w otaczaj¹cym krajobrazie. 4.6. Zagro enia œwiata roœlinnego i zwierzêcego oraz ludzi Przy zastosowaniu nowoczesnych rozwi¹zañ projektowych planowana dzia³alnoœæ nie bêdzie oddzia³ywaæ ponadnormatywnie na poszczególne elementy œrodowiska oraz ludzi w czasie normalnej bezawaryjnej pracy ci¹gu technologicznego. 4.7. Z a g r o e n i a w s y t uacjach awaryjnych Najczêstszymi przyczynami sytuacji awaryjnych mog¹ byæ (Rychlicki 2001): niekontrolowane dzia³ania si³ przyrody, nieodpowiednia lokalizacja obiektów w stosunku do ró norodnych elementów otoczenia (np. istniej¹cej zabudowy, elementów infrastruktury, obiektów przyrodniczych itp.), w³aœciwoœci fizykochemiczne zat³aczanych substancji, przede wszystkim ich palnoœæ i wybuchowoœæ, charakter operacji technologicznych prowadzonych w obrêbie z³o a, niew³aœciwe postêpowanie cz³owieka, zarówno w trakcie pracy, jak i w sytuacjach nie zwi¹zanych z procesem produkcyjnym. Z dostêpnych informacji wynika, e jak dotychczas w trakcie eksploatacji z³o a Borzêcin nie wyst¹pi³a adna powa na sytuacja awaryjna. W sytuacjach awaryjnych najwiêksze zagro enie odnosi siê do wód gruntowych. Jednak dziêki odpowiednim zabezpieczeniom sytuacje takie zostan¹ wyeliminowane. Dlatego zarówno ciecze z³o owe jak i odpady przeznaczone do zat³oczenia nie bêd¹ migrowaæ na dalsze odleg³oœci. Gwarantem odpowiedniego zabezpieczenia ma byæ zastosowanie dwup³aszczowych zbiorników oraz zabezpieczeñ wykonanych pod nimi, a tak e istnienie ma³ych spadków terenu oraz ma³ych spadków hydraulicznych wód gruntowych.
282 5. Monitoring œrodowiska i urz¹dzeñ technologicznych W celu zachowania wszelkich koniecznych warunków bezpiecznego dla œrodowiska prowadzenia dzia³alnoœci sk³adowania odpadów w z³o u Borzêcin konieczne jest prowadzenie monitoringu wód podziemnych, powietrza atmosferycznego oraz urz¹dzeñ technologicznych. 5.1. Monitoring wód podziemnych Monitoring ten powinien byæ prowadzony w stosunku do czwartorzêdowego poziomu wodonoœnego, który pomimo izolacji od wp³ywów powierzchniowych potencjalnie móg³by byæ zagro ony. Obserwacje nale y wykonywaæ w s¹siedztwie miejsca roz³adunku cystern na bocznicy kolejowej oraz w s¹siedztwie zbiorników magazynowych odpadów przeznaczonych do zat³aczania. Badania pobieranych próbek wody powinny byæ wykonywane w pierwszym etapie dzia³alnoœci, co trzy miesi¹ce, nastêpnie co szeœæ miesiêcy. Obserwacje powinny byæ prowadzone przy zastosowaniu otworów monitoringowych (co najmniej jednego od strony nap³ywu wód podziemnych i co najmniej dwóch od strony odp³ywu tych wód). 5.2. Monitoring powietrza atmosferycznego W zwi¹zku z zagro eniami, jakie potencjalnie mog³yby wyst¹piæ w trakcie przet³aczania odpadów, a nastêpnie ich magazynowania, nale y wykonywaæ monitoring jakoœci powietrza atmosferycznego poprzez pobieranie okresowo próbek w miejscach nara onych. 5.3. Monitoring urz¹dzeñ technicznych Najskuteczniejszym sposobem zapewnienia efektywnej ochrony œrodowiska przed zagro eniami zwi¹zanymi z u ytkowaniem urz¹dzeñ do magazynowania i transportu odpadów jest szczelnoœæ tych urz¹dzeñ. Gwarantem tego ma byæ stosowanie zbiorników i ruroci¹gów o podwójnych œciankach. Odwierty iniekcyjne powinny natomiast posiadaæ uszczelnienie kolumny rur t³ocznych w górnej czêœci g³owic¹ eksploatacyjn¹, w dolnej natomiast pakerem eksploatacyjnym. Powsta³a w ten sposób przestrzeñ ochronno-kontrolna powinna byæ dodatkowo jeszcze byæ wype³niona inhibitorem korozji. Przestrzenie kontrolno-pomiarowe powinny byæ poddawane ci¹g³emu monitoringowi. Wnioski 1. Ze wzglêdu na niemo liwoœæ sk³adowania na powierzchni ziemi odpadów ciek³ych lub odpadów sta³ych nadaj¹cych siê do up³ynnienia w celu ochrony œrodowiska
283 co równoczeœnie wi¹ e siê z jego potencjalnym zagro eniem istnieje rozwi¹zanie technologiczne rozwi¹zuj¹ce ten problem. 2. Proponowane rozwi¹zanie technologiczne to sk³adowanie odpadów za pomoc¹ otworów iniekcyjnych w górotworze. 3. Z³o e Borzêcin spe³nia wszelkie potrzebne kryteria geologiczno-z³o owe, aby móc stanowiæ podziemne sk³adowisko odpadów. 4. Powierzchnia ziemi ³¹cznie z gleb¹ oraz wody podziemne i powierzchniowe chronione bêd¹ przed zanieczyszczeniami, w przypadku spe³nienia zaleceñ w zakresie zastosowania nowoczesnych rozwi¹zañ projektowych uniemo liwiaj¹cych kontakt zat³aczanych odpadów z tymi komponentami œrodowiska. 5. Zalegaj¹ce nad z³o em utwory anhydrytowo-solne cechsztynu stanowi¹ wystarczaj¹c¹ ochronê przed migracj¹ deponowanych odpadów, do wy ejleg³ych piêter wodonoœnych. W warunkach bezawaryjnej pracy nie istnieje wiêc mo liwoœæ kontaktu cieczy z³o owej (zat³aczanego odpadu) z wodami podziemnymi. 6. Dla wyeliminowania przypadku zagro enia jakoœci powietrza atmosferycznego, klimatu akustycznego oraz wód podziemnych nale y zastosowaæ odpowiednie rozwi¹zania technologiczne. 7. Prognozuje siê, e przy zastosowaniu nowoczesnych rozwi¹zañ projektowych, zalecanych w ocenie oddzia³ywania na œrodowisko, planowana dzia³alnoœæ nie bêdzie oddzia³ywaæ ponadnormatywnie na poszczególne komponenty œrodowiska oraz ludzi, w czasie normalnej bezawaryjnej pracy ci¹gu technologicznego. 8. Nie przewiduje siê, aby przy w³aœciwie zastosowanych urz¹dzeniach technologicznych wyst¹pi³y skutki transgeniczne. LITERATURA C y g a r R., 2008 Gaz z Borzêcina od 35 lat. Wiadomoœci Naftowe i Gazownicze 2(118), s. 18 20. D z i a d k i e w i c z M. i in., 2004 Wstêpna koncepcja zagospodarowania z³o a gazu ziemnego Borzêcin w zakresie sk³adowania w z³o u odpadów oraz modernizacji instalacji technologicznej. Dokument wewnêtrzny PGNiG Oddz. w Zielonej Górze. Koncesja Nr 12/2003/s na prowadzenie dzia³alnoœci w zakresie podziemnego sk³adowania odpadów w z³o u gazu ziemnego Borzêcin. L u b a œ J., 2008 Pierwsza europejska przemys³owa instalacja sekwestracji CO 2. Nafta-Gaz, styczeñ 2008, s. 49 51. R y c h l i c k i S., S t o p a S., 2001 Raport oddzia³ywania przedsiêwziêcia na œrodowisko do wniosku o udzielenie koncesji na sk³adowanie odpadów w górotworze dla z³o a Borzêcin. Opracowanie na zlecenie PGNiG Oddz. w Zielonej Górze. WP YW SK ADOWANIA ODPADÓW NAFTOWYCH W Z O U BORZÊCIN NA ŒRODOWISKO S³owa kluczowe Sk³adowanie odpadów, z³o e, œrodowisko naturalne, oddzia³ywanie
284 Streszczenie W obliczu koniecznoœci sk³adowania odpadów pochodz¹cych z rozpoznanych z³ó kopalin, ich wydobywania i przeróbki zaistnia³a potrzeba w³aœciwego wytypowania odpowiedniego sk³adowiska. Z powodu braku bezpiecznych sposobów unieszkodliwiania odpadów na powierzchni ziemi poszukiwanym rozwi¹zaniem okaza³o siê sk³adowanie odpadów w górotworze z równoczesnym zastosowaniem technologii otworów iniekcyjnych. Technologia taka jest ju praktykowana na œwiecie z powodzeniem od lat 50 ubieg³ego stulecia, stanowi¹c stosunkowo tanie rozwi¹zanie. W Polsce jako jedno z miejsc spe³niaj¹cych wszelkie niezbêdne kryteria zarówno ekologiczne, jak i technologiczne zosta³o wytypowane z³o e Borzêcin. Z³o e to zostanie dok³adniej omówione od strony geologiczno-z³o owej. Czytelnik zostanie zapoznany z jego g³ównymi parametrami zarówno z³o owymi jak i charakteryzuj¹cymi kopalinê. W niniejszym referacie wymieniono kryteria, jakie powinno spe³niaæ z³o e, aby mog³o stanowiæ bezpieczne miejsce sk³adowania odpadów. Sprecyzowano konkretne rodzaje sk³adowanych odpadów, z uwzglêdnieniem ich podzia³u na klasy i grupy, zgodnie z uzyskan¹ koncesj¹. W dalszej czêœci artyku³u przeprowadzono identyfikacjê zagro eñ œrodowiska, takich jak: zagro enia dla powierzchni ziemi ³¹cznie z gleb¹, zagro enia dla wód podziemnych oraz powierzchniowych, zagro enia powietrza atmosferycznego, zagro enia dla klimatu akustycznego, zagro enia promieniowaniem, zagro enia dla krajobrazu, zagro enia dla œwiata roœlinnego i zwierzêcego oraz dla ludzi, a tak e potencjalne zagro enia mog¹ce wyst¹piæ w sytuacjach awaryjnych. Dla ka dego z wymienionych rodzajów zagro eñ omówiono mo liwe warunki ich wyst¹pienia oraz œrodki przeciwdzia³ania im. Szczególn¹ uwagê poœwiêcono monitoringowi wód podziemnych, powietrza atmosferycznego oraz urz¹dzeñ technicznych, jako dodatkowe przeciwdzia³anie wszelkim nieprzewidzianym, niekorzystnym sytuacjom. W czêœci tej zasugerowano lokalizacjê otworów piezometrycznych oraz czêstotliwoœæ poboru odpowiednich próbek. Dla ka dego z wymienionych rodzajów zagro eñ omówiono mo liwe warunki ich wyst¹pienia oraz œrodki przeciwdzia³ania im. ENVIROMENTAL IMPACT OF OIL WASTE DEPOSITION IN BORZECIN STRUCTURE Key words Waste deposition, reservoir, enviroment, enviromental impact Abstract The need for appropriate selection of waste disposal site has arose as the result of exploration, production and processing of mineral deposits activities. Due to lack of safe utilization methods on surface the deposition in underground formation through injection wells became the preferred solution. This technology has been successfully implemented worldwide since 1950 s mainly because of low cost. In Poland, Borzêcin structure, which meets required ecological and technological criteria has been selected for those purposes. Reservoir and geological characteristics of this field will be thoroughly detailed giving the reader of this paper the opportunity to familiarize with main formation and mineral features. This paper will detail the criteria a formation has to meet to be considered safe waste disposal site. Individual waste type will be meticulously specified and assigned class and group in line with obtained concession. Environmental risk analyses will be performed in subsequent sections of this article i.e. identification of hazards to: soil, underground and surface waters, atmosphere, climate, noise, radioactivity, landscape, fauna and flora, humans. Additionally hazards as the result of accidents will be detailed. For every and each of identified hazards criteria of occurrence will be comprehensively described and the available methods of counter measures proposed.