foresight foresight Odpady nieorganiczne przemyslu chemicznego technologiczny Projekt WNDPOIG.01.01.0100009/09 Raport koncowy Redakcja Barbara Cichy Projekt Odpady nieorganiczne przemyslu chemicznego technologiczny" jest wspólfinansowany przez unie europejska ze srodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 20072013 Gliwice Warszawa Styczen 2012 Kraków
Ekonomika Ekologia definicje Spis tresci Ksiazka adresowa 9 Wprowadzenie 11 Czesc I Odpady nieorganiczne przemyslu chemicznego Technologia 21 Rozdzial 1 Stan polskiego przemyslu nieorganicznego na tle sytuacji w Unii Europejskiej 23 1.1. Europejski przemysl chemiczny 23 1.2. Polski przemysl chemiczny 25 1.3. Polski przemysl nieorganiczny i nawozowy 28 Rozdzial 2 Stan gospodarki odpadami nieorganicznymi 2.1. Odpady nieorganiczne przemyslu chemicznego w Polsce 35 35 2.2. Inwentaryzacja odpadów wytworzonych 37 2.3. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów nieorganicznych 48 2.4. Gospodarka wybranymi odpadami nieorganicznymi 64 2.5. Podsumowanie 80 Rozdzial 3 Technologie produktów nieorganicznych generujacych glówne odpady kluczowe dla projektu i ich trendy rozwoju 85 3.1. Technologie produkcji kwasu ortofosforowego 87 3.2. Trendy rozwoju technologii produkcji kwasu fosforowego 91 3.2.1. Przeglad doniesien literaturowych (deskresearch) 91
soda 3.2.2. Analiza wyników badan ankietowych (ankieta Delphi) 94 3.3. Technologia produkcji weglanu sodu kalcynowana 95 3.4. Trendy rozwoju technologii produkcji sody kalcynowanej 103 3.4.1. Przeglad doniesien literaturowych (desk research) 103 3.4.2. Analiza wyników badan ankietowych (ankieta Delphi) 106 3.5. Technologia produkcji bieli tytanowej 108 3.6. Trendy rozwoju technologii produkcji bieli tytanowej 112 3.6.1. Przeglad doniesien literaturowych (desk research) 112 3.6.2. Analiza wyników badan ankietowych (ankieta Delphi) 114 3.7. Technologie produkcji kwasu siarkowego 115 3.7.1. Stan technologiczny 115 3.8. Trendy rozwoju technologii produkcji kwasu siarkowego 117 3.8.1. Zmniejszenie ilosci odpadów cieklych i ich ekologicznie bezpieczna stabilizacja 117 3.8.2. Zmniejszenie ilosci odpadów stalych 118 3.8.3. Zmniejszenie ilosci odpadów gazowych 119 3.8.4. Analiza szans i zagrozen dla technologii produkcji kwasu siarkowego 121 3.8.5. Podsumowanie 122 Rozdzial 4 Technologie odzysku i unieszkodliwiania odpadów nieorganicznych 129 4.1. Wprowadzenie 129 4.2. Fosfogips 130 4.3. Stale produkty uboczne z procesu produkcji sody 138 4.3.1. Wapno posodowe 138 4.3.2. Chlorek wapnia 141 4.4. Charakterystyka odpadów z produkcji kwasu siarkowego 143 4.4.1. Kwasy odpadowe 145 4.4.2. Zuzyty katalizator wanadowy 146
nawozy 4.4.3. Zwiazki siarki (S07, S03, mgla i krople kwasu siarkowego) 147 4.5. Odpadowe kwasy siarkowe z przemyslu chemicznego 149 4.6. Odpady z produkcji bieli tytanowej (siarczan zelaza (II)) 150 4.7. Gips z odsiarczania spalin 152 4.8. Podsumowanie 154 4.8.1. Fosfogips 154 4.8.2. Stale produkty uboczne z procesu produkcji sody 155 4.8.3. Odpady z produkcji kwasu siarkowego 156 4.8.4. Odpady z produkcji bieli tytanowej 156 Rozdzial 5 Ochrona srodowiska w prawodawstwie Wspólnoty Europejskiej i polskim 161 5.1. Prawo Wspólnoty Europejskiej 161 5.2. Prawodawstwo polskie 165 Rozdzial 6 Prognozy rozwoju produkcji bazowych chemikaliów nieorganicznych i nawozów mineralnych w swietle europejskich priorytetów srodowiskowych 171 6.1. Wstep 171 6.2. Miedzynarodowe programy rozwoju i priorytety srodowiskowe 171 6.3. Prognozy dla przemyslu nieorganicznego 175 6.3.1. Soda 176 6.3.2. Przemysl nawozowy fosforowe i azotowe 177 6.3.3. Siarka i kwas siarkowy 179 6.3.4. Biel 180 tytanowa 6.4. Podsumowanie 181 Rozdzial 7 Srodowiskowe i spoleczne aspekty przemyslu chemicznego 183 7.1.1. Wplyw skladowiska odpadów z grupy 06 na srodowisko 185
7.1.2. Glówne zródla zanieczyszczen 185 7.2. Efekty i szkody srodowiskowe 189 7.3. Ocena ryzyka srodowiskowego i zdrowotnego powodowanego zanieczyszczeniem srodowiska 195 7.3.1. Podstawowe pojecia w zakresie analizy ryzyka powodowanego przez zanieczyszczenie srodowiska 196 7.3.2. Ocena narazenia i analiza ryzyka powodowanego zanieczyszczeniem srodowiska metalami ciezkimi 198 7.4. Przemysl chemii nieorganicznej i jego produkty w srodowisku 208 7.4.1. Wspólczesne i przyszle uwarunkowania w rozwoju przemyslu nawozowego. Wyzywienie ludnosci a zuzycie nawozów 208 mineralnych 7.4.2. Nowe odmiany nawozów sztucznych 220 7.5. Spoleczne aspekty gospodarowania odpadami nieorganicznymi przemyslu chemicznego w perspektywie 2020 i 2030 r. 224 Czesc II Metodyka technologicznych studiów perspektywicznych dla strumieni odpadów nieorganicznych przemyslu chemicznego 235 Rozdzial 1 Podstawy metodologiczne foresightu technologicznego. Mozliwosc zastosowania rezultatów badawczych foresightu w przedsiebiorstwach sektora chemii nieorganicznej 237 1.1. Wstep 237 1.1.1. D1 aczego fores i ght? 238 1.1.2. Prognozowanie technologiczne a metody foresightu 247 1.2. Metody badan foresightowych 248 1.2.1. Metody heurystyczne 248 1.2.2. Metody ilosciowe foresightu 251 1.2.3. Badania ankietowe 255
ankieta 1.2.4. Podsumowanie 256 1.3. Foresight a planowanie strategiczne w przedsiebiorstwach 256 1.3.1. Metody priorytetyzacji w foresighcie i planowaniu strategicznym 260 1.4. Projekty foresightowe zrealizowane w Polsce 261 1.5. Uwagi koncowe 269 Rozdzial 2 Metody badan delfickich delficka online 273 2.1. Cele badan delfickich w projekcie 273 2.2. Ankiety delfickie 275 2.3. Ogólne zasady formulowania problematyki badan delfickich 277 2.4. Zasady wyboru ekspertów do badan delfickich 277 2.5. Analiza wiarygodnosci odpowiedzi i respondentów 282 2.6. Zakres tematyczny badan 284 2.7. Analiza ankiet delfickich 287 2.8. Wnioski koncowe 290 Rozdzial 3 Metody analizy SWOTC (Strengths Weaknesses Opportunities Threats Challenges) 293 3.1. Charakterystyka analizy SWOTC 293 3.2. Zastosowania praktyczne SWOTC 294 3.3. SWOTC w zastosowaniu do oceny technologii przemyslu nieorganicznego 295 3.4. Przyklad analizy SWOTC 297 3.5. Opis implementacji metody 303 3.6. Zastosowania wyników analizy SWOTC 308 Rozdzial 4 Podstawy analizy trendów i konstrukcja scenariuszy strumieni odpadów nieorganicznych sektora chemicznego 4.1. Model ewolucji zdarzen 311 311
4.2. Metody analizy trendu: Warunkowa i Strukturalna Analiza Trendu 313 4.2.2. Analiza strukturalna trendów (AST) 316 4.3. Obliczeniowe aspekty analizy trendu 318 4.4. Scenariusze 319 4.5. Wplyw ewolucji technologii na wytwarzanie odpadów nieorganicznych w przemysle chemicznym 321 Rozdzial 5 Metody prognozowania scenariuszowego rankingów 325 5.1. Wprowadzenie 325 5.2. Dynamiczne rankingi a foresight 328 5.3. Opis metody dynamicznych rankingów 329 5.4. Zastosowania metody DPR 332 5.5. Zastosowanie rezultatów priorytetyzacji technologii do alokacji srodków 336 5.6. Wnioski koncowe 338 Rozdzial 6 Wyznaczanie scenariuszy odpadów nieorganicznych przemyslu chemicznego w Polsce do roku 2030 na podstawie wyników ankiety delfickiej 341 6.1. Metodyka obliczen 341 6.2.0bliczenia 344 Czesc III Scenariusze 401 Scenariusz intensywnego rozwoju 403 Scenariusz stabilnego wzrostu 409 Scenariusz turbulencji ekonomicznospolecznych 415 Streszczenia rozdzialów 417