PROBLEM ODPADÓW NIEORGANICZNYCH W POLSCE STAN AKTUALNY

Transkrypt

1 PROBLEM ODPADÓW NIEORGANICZNYCH W POLSCE STAN AKTUALNY PANEL DYSKUSYJNY ODPADY NIEORGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO Ustroń, Barbara CICHY, Andrzej PASZEK, Ewa KUŻDŻAŁ, Barbara WALAWSKA Instytut Nawozów Sztucznych Oddział Chemii Nieorganicznej w Gliwicach Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Projekt WND-POIG /09 Realizuje Konsorcjum: IChN IOŚ - PB&F

2 Według definicji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 2 Foresight to systematyczny, przyszłościowy sposób docierania do informacji w celu budowania średnio- lub długookresowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów, a w tym kontekście podejmowanie bieżących decyzji i mobilizowanie wspólnych działań. Foresight technologiczny polega na systematycznej ocenie w długiej perspektywie przyszłości nauki i techniki, ekonomii i społeczeństwa, w powiązaniu z umiejętnością dobierania strategicznych technologii przynoszących najlepsze ekonomiczne i społeczne korzyści. Elementy foresightu technologicznego: Identyfikacja kluczowych technologii w przyszłości; Ocena szans i zagrożeń dla technologii; Identyfikacja działań, które należy podjąć w celu rozwoju technologii; Budowa scenariuszy rozwoju 2

3 Proces foresight Analiza stanu wiedzy o technologii Inwentaryzacja odpadów u źródła Badania foresight Wizja 2030 Raport wiedzy Problem odpadów nieorganicznych a rozwój przemysłu chemicznego w Polsce 3

4 Analiza ilości odpadów grupy 06 wytwarzanych w Polsce w latach bazy danych o odpadach za lata Urzędy Marszałkowskie Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zasad sporządzania raportu wojewódzkiego, DU 2007 nr 101 poz Odpady z przeróbki ropy naftowej 06 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej 07 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów, DU 2001 nr 112 poz.1206 z późniejszymi zmianami Przemysł chemiczny działy Polska Klasyfikacja Działalności PKD (2007) 4

5 Odpady wytworzone (mln t) Wytwarzanie odpadów przemysłowych w Polsce Ustawa o Odpadach, DU 2001 Nr 62 poz. 628 z późniejszymi zmianami pozostałe 121, ,39 109,48 grupa 06 3,387 2,9 1,622 źródło: GUS źródło: Urzędy Marszałkow. 5

6 Ilość odpadów, mln Mg Wytwarzanie odpadów z grupy Max 99,% Min 96,13% Razem : Całość: 23,264 mln Mg Chemia: 22,816 mln Mg (98%) lata 33% ilości z 2003 r Rok Średnio/rok Wytwarzanie ogółem, 4,883 3,287 3,387 3,569 3,607 2,909 1,622 mln Mg/rok 3,324 Wytwarzanie w przemyśle Chemicznym, mln Mg/rok 4,862 3,222 3,326 3,511 3,513 2,296 1,584 3,259 6

7 Udziały odpadów z grupy 06 wytworzonych w największych ilościach w latach % Odpadowy siarczan żelazowy 5% Fosfogipsy 11% Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków inne niż wymienione w % *-Kwas siarkowy i siarkawy 4%- Pozostałe z grupy 06 73% Fosfogipsy wymieszane z żużlami, popiołami paleniskowymi, i pyłami z kotłów (z wyłączeniem pyłów z kotłów wymienionych w ) 7

8 Odpady grupy 06 wytwarzane w Polsce w latach Analiza według województw Województwo Suma odpadów wytwarzanych ogółem Ilość zakładów Razem tys. [Mg] Suma odpadów wytwarzanych w przez przemysł chemiczny Ilość zakładów Razem tys. [Mg] Razem , ,0 (Min) 16 (90,2%) , ,2 (0,2%) 43,5 (Max) 19 26,6 Podlaskie 30 0,1 (Min) 0 0,0 Zachodniopomorskie Mazowieckie (Max) 196 8

9 Ilości odpadów z grupy 06 wytworzonych w przemyśle chemicznym w poszczególnych województwach w latach Dolnośląskie 1,7% Pomorskie 4,1% Kujawsko pomorskie 1,7% Pozostałe 0,3% Małopolskie 0,3% Zachodnio-pomorskie Pomorskie Dolnośląskie Kujawsko pomorskie Małopolskie Pozostałe Zachodniopomorskie 92% 9

10 Wytwarzanie niebezpiecznych odpadów z grupy Mg % Razem niebezpiecznych opadów 06 wytworzono w : Wszyscy wytwórcy: 0,968 mln Mg (4% wszystkich odpadów 06) % 88% 73% Chemia: 0,723 mln Mg (75% wszystkich niebez. odpadów 06) % ilości z 2003 r 40% ilości z 2003 r Rok Razem Średnia roczna Wszyscy wytwórcy [Mg] , , , , , ,5 Przemysł Chemiczny [Mg] , , , , , ,4 10

11 Wytwarzanie niebezpiecznych odpadów z grupy 06 w C 3,87% 3,87% 5,00% D 3,49% 3,49% 3,43% latach E 0,84% 0,63% 0,84% 1,94% F 1,94% 0,95% A- kwas siarkowy i siarkawy ( *) B- wodorotlenek sodowy i potasowy ( *) C- wodorotlenek wapniowy ( *) B 6,28% 6,28% 7,98% D- inne kwasy ( *) E- odpady zawierające inne metale ciężkie ( *) A 83,68% 82,01% 83,68% F- pozostałe niebezpieczne odpady z grupy 06 wszyscy wytwórcy / przemysł chemiczny 11

12 Gospodarka odpadami Wytwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie Wszystkie odpady przemysłowe Odpady ,2 74,9 73, ,9 75,4 73, , ,6 13,4 21,7 23,9 17,7 19, , %odzysku % unieszkodliwiania w tym składowanie, % %odzysku % unieszkodliwiania w tym składowanie % % odzysku % unieszkodliwiania w tym składowanie, % 12

13 Ilość odpadów, mln Mg Ilość odpadów, mln Mg Wytwarzanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów z grupy 06 w latach ogółem bez fosfogipsu (060980) i fosfogipsu z popiołami (060981) 6 1,0 5 0,9 0,8 4 0,7 0,6 3 0,5 2 0,4 0,3 1 0,2 0, lata 0, Lata wytwarzanie odzysk unieszkodliwianie Rok razem Odzysk (ogółem), mln Mg/rok 0,669 0,562 0,508 0,503 0,788 0,670 0,517 4,220 Unieszkodliwianie (ogółem), mln Mg/rok 4,123 2,842 2,880 3,022 2,853 2,193 1,150 19,067 Udział odzysku (ogółem), % 13,71 17,10 15,01 14,11 21,87 23,05 31,91 18,14 Udział unieszkodliwiania (ogółem), % 84,44 86,49 85,04 84,67 79,10 75,41 70,93 81,96 13

14 Mg Odzysk i unieszkodliwianie odpadów wytwarzanych w największych ilościach w latach % A - Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków inne niż wymienione w (060503) B - Fosfogipsy (060980) C - Odpadowy siarczan żelazowy (061183) % 17% 54% D - Kwas siarkowy i siarkawy (060101*) 0..% odzysku A B C D * Wytwarzanie Odzysk Unieszkodliwianie Fosfogipsy wymieszane z z żużlami, popiołami paleniskowymi, i pyłami z kotłów (060981), wytworzone w ilości 16,9 mln Mg są unieszkodliwiane w 100% 14

15 Gospodarka głównymi odpadami grupy 06 w latach Gospodarka głównymi odpadami grupy 06, % odzysku i unieszkodliwiania Fosfogipsy wymieszane z żużlami, popiołami 2. Fosfogipsy 3.Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 4. Kwas siarkowy i siarkawy 5. Odpady z produkcji soli i ich roztworów oraz tlenków metali 6. Odpady z produkcji pigmentów oraz zmętniaczy nieorganicznych. 7. Poreakcyjne odpady związków wapnia 8. Odpadowy siarczan żelazowy 9. Wodorotlenek wapniowy 9 % Procesy odzysku odzysku Procesy % unieszkodliwiania Procesy unieszkodliwiania 15

16 Ilość odpadów, mln Mg Ilość odpadów, Mg Wytwarzanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych z grupy 06 w latach Odpady niebezpieczne ogółem Odpady zawierające rtęć ( *) Lata Lata wytwarzanie odzysk unieszkodliwianie

17 Zmiany prawa w przyszłości Dyrektywa 2008/98/WE. Nowa Ustawa o Odpadach ( ) wprowadzenie działań prowadzących do wzrostu stopnia odzysku odpadów, doprecyzowanie określenia statusu produktu ubocznego, utraty statusu odpadu innego niż niebezpieczny i odpadu niebezpiecznego uproszczenie decyzji administracyjnych w gospodarce odpadami zmiana systemu opłat za składowanie odpadów Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) przyjęta przez Parlament Europejski w lipcu 2010 Wzmocnienie roli najlepszych dostępnych technik BAT 17

18 Dyrektywa 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Produkcja wapna, kalcynacja dolomitu i magnezytu, Wytwarzanie szkła (szkliwo), nowe branże: Zmiany prawa w przyszłości Produkcja kwasu azotowego, Produkcja amoniaku, Produkcja węglanu i wodorowęglanu sodu Rozporządzenie nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE Rejestracja substancji Pozwolenia na zastosowania dla substancji SVHC (wzbudzających bardzo duże obawy) Ograniczenia w stosowaniu 18

19 Podsumowanie Przemysł chemiczny wytwarza relatywnie niedużo odpadów nieorganicznych. Większość (tonażowo) z nich to odpady inne niż niebezpieczne. Problemem jest specyfika gospodarki odpadami nieorganicznymi: niski procent odpadów poddaje się procesom odzysku (średnio w %, ale już 80% dla odpadów 06 innych niż fosfogipsowe: i ). Przemysł ten wytwarza niewielką ilość nieorganicznych odpadów niebezpiecznych (średnio w %) trudnych do zagospodarowania. Zadaniem priorytetowym w gospodarce odpadowej przemysłu chemicznego jest redukcja powstających odpadów do minimum oraz zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku 19

20 Podsumowanie Wchodzące w najbliższym czasie zmiany przepisów prawa jak i planowane do wdrożenia Dyrektywy mają na celu wprowadzenie rozwiązań korzystnych dla środowiska, lecz będą dodatkowym obciążeniem dla przemysłu. Wpłyną bezpośrednio na gospodarkę odpadami i będą miały pośredni wpływ na różne aspekty działalności sektora gospodarczego. Wpływ tych zamian na sytuację przemysłu chemicznego będzie analizowany w realizowanym projekcie Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny. Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym wyraża się poprzez realizację prac wyprzedzających rozwój, w tym prac o charakterze prognostycznym, w oparciu o wiedzę i doświadczenie najwybitniejszych przedstawicieli świata nauki i przemysłu. Taki charakter ma projekt Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny. 20

21 Wszystkich zainteresowanych tematem zapraszamy do udziału w Projekcie w charakterze niezależnych ekspertów zewnętrznych. Zapraszamy na stronę projektu: Ankieta eksperta na stronie w zakładce Dla ekspertów Dziękujemy za uwagę 21