4. CZARNOMSKI K., OSIECKA R., Strategia w gospodarce odpadami przemysłu chemicznego, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 3 s

Transkrypt

1 Spis publikacji: 1. SKULIMOWSKI A.M.J., Metody roadmappingu i foresightu technologicznego, Chemik: nauka technika - rynek 2009 R. 42 nr 5 s Roadmapping jest metodologią, która wprowadzona została przez duże korporacje elektroniczne w USA w latach 70. ub. wieku jako narzędzie planowania strategicznego i wspomagającego decyzje inwestycyjne. W artykule podano sformułowanie typowego problemu, który może być rozwiązywany w procesie roadmappingu problemu optymalnego wprowadzania na rynek nowych produktów w oparciu o planowanie strategiczne i prognozowanie scenariuszowe technologii chemii nieorganicznej. Przedstawiono też podstawowe idee foresightu i sposób wykorzystania wyników badań foresightowych do budowy strategii w procesie roadmappingu. Pokazano schemat konstrukcji diagramów roadmappingowych oraz metody wspomagania decyzji strategicznych przy wykorzystaniu informacji zebranych w badaniach foresightowych i w procesie roadmappingu, który może także zawierać procedury wykrywania i wyceny opcji rzeczywistych związanych z procesem rozwoju i wdrażania innowacji. Zamieszczony przykład obrazuje praktyczne wykorzystanie roadmappingu do planowania strategii rozwoju produkcji biopaliw płynnych. Słowa kluczowe: roadmapping, foresight technologiczny, analiza wielokryterialna, wspomaganie decyzji inwestycyjnych, zarządzanie technologiami w przemyśle chemicznym, biopaliwa płynne 2. CICHY B., FOLEK S., Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny założenia projektu, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 3 s Technology foresight, specjalna procedura prognostyczna wykorzystująca różne metody analityczne, jest szeroko stosowana w krajach wysoko rozwiniętych. Konsorcjum złożone z: Oddziału Chemii Nieorganicznej IChN w Gliwicach Instytutu Nawozów Sztucznych, Instytutu Ochrony Środowiska i Fundacji Progress&Business uzyskało ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego dotację na realizację, w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, projektu Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny. Słowa kluczowe: foresight technologiczny, odpady nieorganiczne, zaawansowane technologie, konsorcjum, fundusze strukturalne 3. ZWOŹDZIAK J., WALAWSKA B., CICHY B., Nowe wyzwania dla odpadów przemysłowych w Unii Europejskiej, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 3 s Odpady powstające w wyniku działalności człowieka stały się problemem, z którym mieszkańcy świata w najbliższym czasie muszą sobie poradzić. Skutki działań mających na celu głównie zapewnienie potrzeb konsumpcyjnych mieszkańców Ziemi są widoczne wokół nas w postaci wzrostu produkcji zanieczyszczeń. Wagę tego problemu najlepiej obrazuje tzw. ślad ekologiczny, określający zapotrzebowanie człowieka na zasoby naturalne biosfery, który został przekroczony o 40%. Słowa kluczowe: odpady przemysłowe, ślad ekologiczny, odpady chemiczne w UE, odpady chemiczne w Polsce 4. CZARNOMSKI K., OSIECKA R., Strategia w gospodarce odpadami przemysłu chemicznego, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 3 s

2 Strategia Unii Europejskiej określa skoordynowane podejście do kwestii związanych z zapobieganiem powstawaniu odpadów, dzięki któremu polityki dotyczące zapobiegania skupią się na redukcji oddziaływania na środowisko naturalne oraz zostaną ustanowione ramy dla szczegółowych polityk krajowych. Działania w kwestii zapobiegania powstawaniu odpadów muszą być podjęte na wszystkich poziomach administracji. Słowa kluczowe: strategia UE, skoordynowane podejście, zapobieganie odpadom, działania administracji 5. OKOŃ - HORODYŃSKA E., SKULIMOWSKI A.M.J, Wykorzystanie rezultatów badawczych foresightu przy wspomaganiu decyzji strategicznych w przedsiębiorstwach, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 64 nr 6 s W ostatnich czterech latach w Polsce zrealizowano lub rozpoczęto realizację kilkudziesięciu projektów foresightu technologicznego lub regionalnego, finansowanych ze środków Programów Operacyjnych: Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (okres realizacji ) oraz Innowacyjna Gospodarka i Kapitał Ludzki (realizacja od 2008 r.). Wśród projektów branżowych, kilkanaście związanych jest bezpośrednio z technologiami chemicznymi lub z zagadnieniami ochrony środowiska w przemyśle chemicznym. W artykule wskazano możliwości wykorzystania wyników tych projektów, zwłaszcza scenariuszy i trendów technologicznych i rynkowych, przez przedsiębiorstwa chemiczne i inne zainteresowane instytucje w procesach planowania strategicznego, w szczególności w roadmappingu technologicznym. Słowa kluczowe: foresight branżowy i korporacyjny, planowanie strategiczne, roadmapping technologiczny, analiza SWOTC, Narodowa Strategia Spójności 6. PASZEK A., KUŻDŻAŁ E., Problem odpadów nieorganicznych w Polsce stan aktualny, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr Wyniki analizy ilościowej odpadów nieorganicznych w Polsce wykonanej w ramach projektu Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny pokazały spadek ilości wytwarzanych odpadów z grupy 06 o 67% w latach przy uzyskaniu stopnia odzysku odpadów na poziomie 18% ilości wytwarzanej. W analizowanym okresie w przemyśle chemicznym wytworzono 22,8 mln Mg odpadów o kodach 06, co stanowiło 98% wszystkich odpadów z grupy 06 powstających w całej gospodarce. Słowa kluczowe: przemysł chemiczny, odpady nieorganiczne, inwentaryzacja 7. GŁOGOWSKA M.M., Społeczne aspekty gospodarowania odpadami przemysłowymi, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 10 s Głównym celem artykułu jest przedstawienie podstawowych aspektów związanych ze społeczna akceptacja działań związanych z gospodarowaniem odpadami przemysłowymi. W opracowaniu określono rolę społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, przedstawiono genezę sytuacji konfliktowych oraz typy syndromów protestacyjnych. W dalszej części artykułu zaprezentowane zostały instrumenty wspomagające udział społeczny w sprawowaniu kontroli nad środowiskiem oraz zagadnienia społeczne, które staną się przedmiotem badań realizowanych w ramach projektu Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny. Słowa kluczowe: partycypacja społeczna, ochronna środowiska, gospodarka odpadami przemysłowymi, komunikacja społeczna, konsultacje społeczne

3 8. SKULIMOWSKI A. M. J., CICHY B., Znaczenie wiedzy eksperckiej w badaniach perspektyw wpływu na środowisko strumieni odpadów nieorganicznych do roku 2030, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 10 s Artykuł poświecony jest jednemu z podstawowych etapów realizowanego w latach projektu badawczego pt. Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny ( badania ankietowym prowadzonym metodą delficką. Celem analizy delfickiej jest pozyskanie, usystematyzowanie i analiza interdyscyplinarnej wiedzy eksperckiej, dotyczącej zarówno podstawowych dziedzin badań, jak i jej otoczenia ekonomicznego, społeczno politycznego i ekologicznego. Jest to metoda szeroko rozpowszechniona w świecie od lat 60. ub. wieku, służąca do pozyskania, obiektywizacji i właściwego uporządkowania wiedzy eksperckiej, polegająca na co najmniej dwukrotnym badaniu ankietowym tej samej grupy ekspertów. Eksperci wypełniają złożona ankietę online, w której m.in. weryfikują zdane hipotezy (tzw. tezy delfickie). Badania delfickie prowadzone w ramach wspomnianego projektu podzielone zostały na 7 grup tematycznych, obejmujących m.in. ilości i rodzaju odpadów nieorganicznych wytwarzanych przez przemysł chemiczny, wpływu problemu odpadów na rozwój tego przemysłu i na środowisko naturalne, technologią kluczowym dla problemu generowania, recyklingu i unieszkodliwiania tych odpadów, otoczeniu ekonomiczno-polityczno społeczny, w tym m.in. politykę ekologiczna UE, warunki ekonomiczno-rynkowe. Dla sukcesu opisywanych tu badań niezbędny był szeroki udział ekspertów, zarówno naukowców jak i praktyków reprezentujących różne branże i instytucje związane z interdyscyplinarnie pojmowana problematyka odpadów. Słowa kluczowe: foresight odpadów nieorganicznych, analiza delficka online, bazy wiedzy eksperckiej, roadmapping technologiczny. 9. ODPADY NIEOGANICZNE PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO FORESIGHT TECHNOLOGICZNY, Materiały konferencyjne z sesji 3 XI Ogólnopolskiej Szkoleniowej Konferencji Naukowo Technicznej NOWOCZESNE PROGRAMY EKOLOGICZNE: OCHRONA Środowiska przepisy, interpretacje, Rozwiązania, trendy organizowanej przez realizatorów Projektu Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego foresight technologiczny Chemik: nauka technika - rynek 2010, 64 nr 12 s W dniu 21 października 2010 w ramach XI Ogólnopolskiej Szkoleniowej Konferencji Naukowo Technicznej "NOWOCZESNE PROGRAMY EKOLOGICZNE: OCHRONA ŚRODOWISKA PRZEPISY, INTERPRETACJE, ROZWIĄZANIA, TRENDY" przeprowadzona została dyskusja panelu głównego Projektu. Sesję panelową prowadził profesor dr hab. Grzegorz Schroeder z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Rozpoczęto od prezentacji przygotowanej przez IChN i przedstawionej przez dr inż. Andrzeja Paszka a dotyczącej stanu aktualnego gospodarki odpadami nieorganicznymi w Polsce na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji odpadów. Następnie Instytut Ochrony Środowiska przedstawił swoje opracowanie dotyczące aspektów środowiskowo-społecznych gospodarki odpadami nieorganicznymi. Profesor dr hab. inż. Andrzej Skulimowski przedstawił zebranym metody wykorzystania wiedzy eksperckiej przewidywane w projekcie: Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny. Przedstawiciel ZCH Police SA Krzysztof Klein przedstawił problem odpadów tego Zakładu oraz osiągnięte pozytywne efekty ekologiczne. Profesor dr hab. Witold Grzebisz z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przedstawił możliwość zagospodarowania odpadów nieorganicznych w rolnictwie i w tym kontekście o potrzebach polskiego rolnictwa na konkretne produkty nawozowe. W panelu wzięli udział:

4 Moderator panelu: prof. dr hab. Grzegorz Schroeder Paneliści wiodący: dr inż. Andrzej Biskupski, prof. dr hab. inż. Witold Grzebisz, prof. dr hab. Piotr Grzesiak, prof. dr hab. inż. Barbara Grzmil, dr hab. inż. Józef Hoffmann, prof. PWr, mgr inż. Krzysztof Klein, mgr inż. Jerzy Majchrzak, mgr inż. Witold Posadzy. 10. SCHROEDER G., CICHY B., Nowe wyzwania dla przemysłu chemii nieorganicznej, Chemik: nauka technika - rynek 2010 R. 63 nr 12 s w pracy przedstawiono kierunki rozwoju oraz tendencje zmian w nieorganicznym przemyśle chemicznym i gospodarce odpadami niebezpiecznymi. Przedstawiono problemy związane z postępującą globalizacją. Omówiono nowe, perspektywiczne technologie. Ukazano istotę pojęcia innowacyjności przedsiębiorstwa. Przedyskutowano uwarunkowania społeczne i ekonomiczne determinujące dalszy rozwój przemysłu chemicznego oraz gospodarki odpadami. Słowa kluczowe: przemysł chemiczny, kierunki rozwoju, odpady, foresight 11. CICHY B., Priorytet: minimalizowanie i przetwarzanie, Chemia Przemysłowa 5/2010, s Obecnie uwaga wiodących naukowców, polityków, przemysłowców i działaczy społecznych skupia się na zagadnieniach poprawy warunków życia człowieka, w tym na poprawie stanu środowiska naturalnego. Producenci chemikaliów muszą połączyć zasady zrównoważonego rozwoju ze zrównoważoną, czyli opłacalną gospodarką i wypracować optymalną ścieżkę rozwoju branży. Projekty typu foresight zajmują się budowaniem długodystansowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów. W artykule omówiony jest projekt Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego- foresight technologiczny obejmujący polski sektor chemii nieorganicznej. Wyniki takich projektów dostarczają niezbędnych informacji do budowania strategii dalszego rozwoju pozwalającej na wdrożenie mechanizmów dostosowawczych i zachowanie lub odzyskanie konkurencyjności. 12. CICHY B., SKULIMOWSKI A. M. J, Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego w Polsce, Przemysł chemiczny 89/10, 2010, s Pomimo wielu już zrealizowanych w Polsce (lub będących w trakcie realizacji) projektów typu foresight obszar produkcji nieorganicznej i towarzyszącej jej gospodarki odpadowej nie był dotychczas przedmiotem pogłębionych analiz ani nie doczekał się spójnej, w miarę szczegółowej, prognozy rozwoju. Zadanie takie postawili sobie realizatorzy projektu "Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny". W artykule przedstawiono zarys przyjętej metodologii projektu oraz sytuację odpadów i przemysłu nieorganicznego w Polsce. Analizy Projektu prowadzone są w perspektywie do 2030 r. Przemysł chemiczny przetwarzający jedne substancje w inne i wytwarzający wyroby chemiczne na potrzeby innych przemysłów oraz dla konsumentów jest niezbędnym ogniwem każdej gospodarki. Wydaje się jednak, że w odczuciu społecznym chemia i przemysł chemiczny postrzegane są w większym stopniu jako zagrożenie dla środowiska i dla zdrowia ludzi niż jako niezastąpiony element zrównoważonego rozwoju gospodarki. Nasuwają się pytania: czy przemysł chemiczny jest w Polsce niezbędny, i jeżeli tak, to w jakim kierunku powinny iść pozytywne zmiany, a także czy Polska ma niezbędny dla rozwoju tego przemysłu potencjał ekonomiczny, naukowy i kadrowy. Na te pytania, w chociaż w części, powinny odpowiedzieć wyniki projektu foresight.

5 Panele dyskusyjne: 1. Panel dyskusyjny projektu w IOŚ w Warszawie Panel środowiskowo-społeczny projektu w IOŚ w Warszawie Panel dyskusyjny projektu w Ustroniu Raporty: 1. Praca zbiorowa pod redakcją dr inż. Barbara Cichy, Problem odpadów nieorganicznych a rozwój przemysłu chemicznego w Polsce, 2010 wydanie I. 2. Praca zbiorowa pod redakcją dr inż. Barbara Cichy, Problem odpadów nieorganicznych a rozwój przemysłu chemicznego w Polsce, wrzesień 2010 wydanie II. 3. Lubiewa-Wieleżyński W., Majchrzak J., Prognoza rozwoju przemysłu chemicznego w Europie ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu nieorganicznego i nawozowego Poster 1. Gospodarka odpadami nieorganicznymi w Polsce Poster Projektu na XXXV Seminarium naukowo-technicznym Chemistry for Agriculture, Karpacz Konferencja 1. Problem odpadów nieorganicznych w krajowym przemyśle chemicznym- wstęp do badań typu foresight, IV Konferencja naukowo-techniczna Woda, ścieki i odpady w przemyśle, Wrocław