Fahrenheit PR. Opinie, tendencje i prognozy firm z branży PR fala 3. Warszawa, styczeo 2010 r.

Fahrenheit PR Opinie, tendencje i prognozy firm z branży PR fala 3. Warszawa, styczeo 2010 r.

Spis treści Wstęp ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 Cele badania ---------------------------------------------------------------------------------------------- 4 Metodologia badania ---------------------------------------------------------------------------------- 4 Wyniki badania porównanie fali z czerwca 09, października 08 oraz styczeo 10 --- 6 Ogólne wyniki badań ----------------------------------------------------------------------------------------- 6 Bariery rozwoju branży PR -------------------------------------------------------------------------------- 25 Drivery rozwoju branży PR -------------------------------------------------------------------------------- 26 PR INDEX ------------------------------------------------------------------------------------------------- 28 Spis tabel i rysunków --------------------------------------------------------------------------------- 30 2

Wstęp W styczniu 2010 roku została przeprowadzona III fala badania wśród agencji z branży public relations. W badaniu uczestniczyły agencje PR z terenu Polski, które są członkami Związku Firm Public Relations. ZFPR powstał w styczniu 2001 r. i jest reprezentacją branży profesjonalnych usług PR w Polsce i obecnie zrzesza 31 agencji. W III fali badania Farenheit PR uczestniczyły 28 firm PR: 1. Alert Media Communications 2. Ciszewski PR 3. ComPress S.A. 4. Euro RSCG Sensors 5. Feedback/Hill&Knowlton 6. Fleishman Hillard 7. Genesis PR 8. Glaubicz Garwolińska Consultants 9. Headlines 10. ITBC Communication 11. Lighthouse Consultants 12. MARTIS Consulting 13. Mmd Public Relations 14. Multi Communications 15. NBS Public Relations 16. Neuron Agencja Public Relations 17. On Board PR 18. Partner of Promotion 19. Principle 20. Profile 21. Publink 22. Raczkiewicz Chanczke Consultants (Rc2) 23. Rowland Communications 24. RPR Group 25. Sigma International 26. Twenty Four Seven PR 27. United PR 28. Weber Shandwick 3

Uczestnicy badania odpowiadali na pytania dotyczące obecnej sytuacji na rynku branży PR, kondycji ich firmy oraz prognoz dotyczących najbliższego kwartału zarówno w odniesieniu do agencji z branży, jak i firm korzystających z usług PR. Badanie zostało zrealizowane w formie wywiadu telefonicznego. Cele badania Badanie miało na celu dokonanie diagnozy sytuacji na rynku branży PR. Bardziej szczegółowo scharakteryzowane cele badania obejmowały ocenę sytuacji w takich elementach, jak: Ogólna ocena aktualnej sytuacji branży PR; Sytuacja firm korzystających z usług agencji PR; Ocena kondycji firmy: poziom obrotów, zapytań, konkursów, przetargów oraz płac; Zmiany inwestycyjne w firmie; Prognoza zmian na rynku PR na najbliższy kwartał; Ograniczenia w rozwoju branży PR; Najbardziej sprzyjające czynniki w rozwoju branży PR. Zostało dokonane również porównanie wyników uzyskanych podczas II fali badania z wynikami uzyskanymi w I fali badania. Zarówno cel główny, jak i poszczególne cele szczegółowe zostały osiągnięte przy wykorzystaniu kwestionariusza ankiety. Metodologia badania Badanie wśród firm z branży PR zostało przeprowadzone metodą ankiety, w oparciu o ustrukturyzowany kwestionariusz. Badania ankietowe to złożony i wieloetapowy proces wymagający realizacji określonych reguł metodologicznych. Odpowiadają na pytania: Co? Ile? Jak często? Jak silnie? Kto? Prowadzą do pomiaru oraz identyfikacji faktów. Badania ankietowe są metodą gromadzenia informacji opartą na bezpośrednim komunikowaniu się z respondentem, przeprowadzaną przy pomocy kwestionariusza 4

ustrukturyzowanego o jawnym celu. Strukturyzacja kwestionariusza jest rozwiązaniem najczęściej stosowanym w badaniach społecznych. Ma on być gwarancją na to, że wszyscy respondenci odpowiadają na takie same pytania (otrzymują jednakowe bodźce). Narzędzia, jakie wykorzystywane są w badaniach ankietowych, to kwestionariusze: z przeważającymi pytaniami zamkniętymi, z zastosowaniem skal, stawiające respondentów w sytuacji konieczności dokonania wyboru oraz pytaniami otwartymi umożliwiającymi otrzymanie bardziej precyzyjnych odpowiedzi na wybrane pytania. Badanie (wywiad telefoniczny) zostało zrealizowane z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania CATI Support 2. Wywiady były przeprowadzane przez doświadczonych ankieterów w profesjonalnym studio CATI, a ich praca była na bieżąco monitorowana. W analizie odpowiedzi respondentów uwzględnione zostały jedynie te odpowiedzi z kafeterii, które uzyskały wartość wyższą niż. Te, dla których wartość wynosiła, nie zostały pokazane na wykresach. 5

Wyniki badania porównanie fali z czerwca 09, października 08 oraz stycznia 10 Ogólne wyniki badań Ponad 6 respondentów pozytywnie ocenia sytuację w branży PR. W tej grupie aż 5 uznało ją za zdecydowanie dobrą, a - bardzo dobrą. W porównaniu do wcześniejszych fali badania wyraźnie widać wzrost ocen raczej dobrych (aż o 18%): raczej źle 15% czerwiec'09 ani dobrze, ani źle 29% 39% 4 raczej dobrze 39% 39% 5 zdecydowanie dobrze 8% 2 4 6 Wykres 1. Porównanie - ocena aktualnej sytuacji w branży PR. Na przestrzeni okresu czerwiec 2009 styczeń 2010 znacznie zwiększył się odsetek respondentów dostrzegających poprawę sytuacji i rozwój rynku w branży PR. W czerwcu 2009 było to 15%, natomiast w styczniu 2010 już 5. Tym samym znacznie zmalał odsetek respondentów mówiących o kryzysie z 58% (czerwiec 2009) do 21% (styczeń 2010). Porównywalny we wszystkich falach jest odsetek osób przekonanych o stabilności rynku w branży PR: 6

brak danych sytuacja się poprawiła, widad rozwój rynku 15% 26% czerwiec'09 5 sytuacja jest stabilna, nic się nie zmienia 23% 26% 25% jest kryzys, widad oznaki załamania rynku 21% 48% 58% 2 4 6 Wykres 2. Porównanie ocena bieżącej sytuacji w branży PR. Ponad połowa respondentów przyznała w styczniu 2010, że kondycja firm, dla których świadczą usługi, jest obecnie mniej więcej taka sama jak 3 miesiące temu 5. W październiku opinię taką wyraziło nieco mniej, bo 48% badanych. Natomiast jako nieco lepszą sytuację ocenił w styczniu 2010 roku co czwarty ankietowany (25%), przy 35% w październiku 2009, ale zaledwie 8% w czerwcu 2009. Tylko badanych w styczniu 2010 uznało, że sytuacja ich klientów jest nieco gorsza niż była 3 miesiące temu w czerwcu taką opinię wyraziło aż 35% respondentów: trudno powiedzied jest znacznie gorsza czerwiec'09 jest nieco gorsza 38% jest mniej wiecej taka sama 5 48% 5 jest nieco lepsza 8% 25% 35% jest znacznie lepsza 2 4 6 Wykres 3. Porównanie ocena kondycji firm, dla których świadczone są usługi PR w porównaniu do sytuacji sprzed 3 miesięcy. 7

Wydatki firm klientów branży PR zwiększyły się według 18% respondentów ze stycznia 2010. Podczas fali badań z października 2009 takie zdanie miało jedynie ankietowanych. Najczęściej jednak respondenci są przekonani o stałości inwestycji na działania PR ze strony ich klientów uważało tak 5 osób w styczniu, 65% w październiku i 4 w czerwcu: trudno powiedzied 9% czerwiec'09 zmniejszały wydatki na działania PR 22% 25% 4 inwestowały w takim samym stopniu 4 5 65% zwiększały wydatki na działania PR 12% 18% 2 4 6 8 Wykres 4. Porównanie ocena poziomu wydatków na działania PR firm korzystających z takich usług. Ocena aktualnej sytuacji firmy jest w zdecydowanej większości przypadków pozytywna, ale warto zauważyć, że na przestrzeni okresu czerwiec 2009 styczeń 2010 odsetek osób wybierających odpowiedź raczej dobrze wzrósł z 6 do 75%. Malał jednocześnie wyraźnie odsetek tych, którzy nie mieli zdania w tym zakresie (z 16% do ), a ponadto w styczniu 2010 w ogóle nie pojawiła się kategoria raczej źle : 8

raczej źle ani dobrze ani źle raczej dobrze zdecydowanie dobrze czerwiec'09 16% 6 7 75% 16% 18% 2 4 6 8 Wykres 5. Porównanie ocena aktualnej sytuacji firmy. Poziom obrotów w firmach w okresie ostatnich 3 miesięcy według połowy respondentów 3 fali badania zwiększył się. W październiku 2009 było to nieznacznie więcej, bo 52% odpowiedzi. Zmniejszył się natomiast udział respondentów, którzy twierdzili, że poziom obrotów w ich firmie uległ zmniejszeniu z 12% (czerwiec i październik 2009) do (styczeń 2010): brak odpowiedzi zmniejszył się 12% 12% czerwiec'09 pozostał na tym samym poziomie 4 39% 6 zwiększył się 2 52% 5 2 4 6 8 Wykres 6. Porównanie ocena poziomu obrotów firmy. Natomiast inne były wskazania respondentów odnośnie poziomu obrotów w firmie w okresie ostatniego roku. W styczniu 2010 tylko 29% przyznało, że obroty zwiększyły się, w 9

październiku 2009 było to 35%, a w czerwcu 2009 4. Jednocześnie w styczniu 2010 tylko 25% twierdziło, że obroty firmy w perspektywie roku zmniejszyły się dla porównania, w październiku 2009 było to aż 48%. W styczniu 2010 roku aż 39% respondentów uznało, że poziom obrotów w ich firmie nie zmienił się w ostatnim roku: brak odpowiedzi zmniejszył się 25% 32% 48% czerwiec'09 pozostał na tym samym poziomie 2 39% zwiększył się 35% 29% 4 2 4 6 Wykres 7. Porównanie poziom obrotów w ostatnim roku. Liczba zapytań, w których uczestniczyły firmy PR, znacznie zwiększyła się na przestrzeni analizowanego okresu czasu. O tym zwiększeniu mówiło zaledwie 16% respondentów w czerwcu 2009, 26% w październiku 2009, ale już 46% w styczniu 2010 roku. Tym samym zmniejszył się odsetek respondentów uważających, że liczba zapytań zmniejszyła się (z 28% do 18%) oraz że pozostała bez zmian (z 56% do 36%): 10

brak odpowiedzi zmniejszyła się czerwiec'09 28% 26% 18% pozostała na tym samym poziomie 36% 4 56% zwiększyła się 16% 26% 46% 2 4 6 Wykres 8. Porównanie liczba zapytao. Podobna sytuacja dotyczyła liczby konkursów zwiększyła się ona według 2 osób z badania w czerwcu 2009, ale już według 43% w styczniu 2010. Jednocześnie zmniejszył się odsetek badanych przekonanych, iż liczba konkursów zmniejszyła się (z 28% do 11%) oraz pozostała na tym samym poziomie (z 48% do 39%): brak odpowiedzi zmniejszyła się 9% 11% 28% 26% czerwiec'09 pozostała na tym samym poziomie 48% 43% 39% zwiększyła się 2 22% 43% 2 4 6 Wykres 9. Porównanie liczba konkursów. Dla porównania, mniej widoczne zmiany dotyczyły liczby przetargów, w których uczestniczyły firmy branży PR. O ich zwiększeniu się mówiło od 2 (czerwiec 2009) do 25% (styczeń 2010) ankietowanych. O zmniejszeniu z kolei liczby przetargów od 32% do 18% badanych. Jednak niezależnie od fali badania, najczęściej respondenci przyznawali, iż 11

liczba przetargów, w których uczestniczyła ich firma, nie uległ zmianie najczęściej taka opinia wyrażana była podczas ostatniej fali badania (5 wskazań w styczniu 2010): brak odpowiedzi zmniejszyła się 9% 18% 32% 26% czerwiec'09 pozostała na tym samym poziomie 4 43% 5 zwiększyła się 2 22% 25% 2 4 6 Wykres 10. Porównanie liczba przetargów. Poziom płac w firmach z branży PR nie zmienił się według 71% respondentów (dane za styczeń 2010). Podczas badania październikowego taką opinię wyraziło więcej, bo aż 8 badanych. Żaden z respondentów w styczniu 2010 roku nie przyznał, że w jego firmie poziom płac uległ zmniejszeniu, przy 8% udziale takich wskazań wśród odpowiedzi z czerwca i października 2009. Ponadto, co czwarty respondent z 3 fali badania deklarował, że płace w jego firmie wzrosły dla porównania, w październiku odpowiedź taką wybrało zaledwie 9% badanych: 12

brak odpowiedzi zmniejszył się pozostał na tym samym poziomie zwiększył się czerwiec'09 8% 8% 76% 8 71% 16% 9% 25% 5 10 Wykres 11. Porównanie ocena poziomu płac. Choć we wszystkich falach badania najczęściej ankietowani deklarowali, iż ogólny poziom inwestycji w ich firmach pozostawał na tym samym poziomie, to odsetek ten spadł z 8 (czerwiec 2009) do 68% (styczeń 2010). Tym samym na przestrzeni okresu czerwiec styczeń zdecydowanie wzrósł odsetek osób deklarujących zwiększony poziom inwestycji w firmie: z 8% do 21%: brak odpowiedzi zmniejszył się pozostał na tym samym poziomie zwiększył się czerwiec'09 12% 9% 8 78% 68% 8% 21% 2 4 6 8 Wykres 12. Porównanie ocena ogólnego poziomu inwestycji. Jak można zauważyć, najmniej różnorodnych inwestycji miało miejsce według respondentów z badania czerwcowego, więcej w październiku 2009 i styczniu 2010. Jeśli już, firmy PR najczęściej inwestowały w sprzęt i oprogramowanie. O ile jednak w czerwcu deklarowało tak 12% ankietowanych, to w październiku 2009 22%, a w styczniu 2010 już w 13

co czwartej firmie (25%) inwestowano właśnie w sprzęt i oprogramowanie. W październiku na drugim miejscu wśród inwestycji pojawiał się know how firmy (), natomiast w czerwcu 2009 i styczniu 2010 szkolenia dla pracowników (odpowiednio 8% i 11%). Pozostałe działania, jak promocja, zmiana biura czy przejęcie kapitału, to zdaniem ankietowanych marginalne inwestycje: zmiana biura czerwiec'09 przejęcie kapitału know - how firmy działania promocyjne 9% szkolenia dla pracowników sprzęt, oprogramowanie 8% 9% 11% 12% 22% 25% inne brak zmian w poziomie inwestycji 68% 8 78% 2 4 6 8 Wykres 13. Porównanie dziedziny zmian poziomu inwestycji. Przekonania ankietowanych odnośnie prognoz na rynku PR na najbliższe 3 miesiące są optymistyczne: w styczniu 2010 aż 5 z nich twierdziło, że sytuacja ta raczej się poprawi. W październiku było to zaledwie. Znacznie mniej osób w porównaniu do poprzednich fal badania twierdziło, że sytuacja na rynku PR nie ulegnie zmianie (29% w styczniu 2010 i aż 65% w październiku 2009) lub raczej się pogorszy (odpowiednio i 16%): 14

trudno powiedzied raczej się pogorszy 8% czerwiec'09 16% 9% nie ulegnie zmianie 29% 48% 65% raczej się poprawi 28% 5 zdecydowanie się poprawi 9% 2 4 6 8 Wykres 14. Porównanie prognoza sytuacji na rynku PR w okresie najbliższych 3 miesięcy. Prognozy sytuacji w branży PR w perspektywie roku są dość pozytywne: większość respondentów we wszystkich falach badania twierdziła, że raczej ulegnie ona poprawie. Odsetek ten najwyższy był w styczniu 2010 (6), a najniższy w październiku 2009 (5). Warto zauważyć, iż w styczniu 2010 stosunkowo najniższy był odsetek respondentów wyrażających przekonanie, że sytuacja w branży PR w perspektywie roku zdecydowanie się poprawi (zaledwie ). trudno powiedzied raczej się pogorszy nie ulegnie zmianie raczej się poprawi zdecydowanie się poprawi czerwiec'09 11% 16% 1 18% 12% 9% 6 5 6 8% 2 4 6 8 Wykres 15. Porównanie prognoza sytuacji na rynku PR w okresie roku. 15

Na przestrzeni analizowanego okresu czasu (czerwiec 2009 styczeń 2010) widocznie wzrósł odsetek respondentów przewidujących, że wyniki ekonomiczne firm, dla których świadczone są usługi PR, będą nieco lepsze niż obecnie: wzrost ten nastąpił z 12% do 29%. Stabilność tych wyników w ostatniej fali badania (styczeń 2010) prognozowało znacznie mniej respondentów niż w badaniu październikowym: odsetki te wynosiły odpowiednio 46% i 65%. Natomiast nieco gorsze wyniki ekonomiczne firm pobierających usługi PR przewidywało w dwóch ostatnich falach znacznie mniej respondentów niż w badaniu czerwcowym w czerwcu twierdziło tak 32% badanych, w październiku, a w styczniu. Warto również zauważyć, iż jedynie w styczniu 2010 respondenci przypuszczali, że wyniki ekonomiczne firm, dla których świadczą usługi PR, będą znacznie gorsze taką opinię wyraziło badanych: będą znacznie gorsze niż obecnie będą znacznie lepsze niż obecnie trudno powiedzied będą nieco gorsze będą mniej więcej takie same będą nieco lepsze niż obecnie czerwiec'09 12% 11% 32% 4 65% 46% 12% 1 29% 2 4 6 8 Wykres 16. Porównanie prognoza wyników ekonomicznych firm, dla których świadczone są usługi PR. Wraz z kolejnymi falami badania respondenci wyrażali coraz lepsze opinie na temat zatrudnienia w firmach, dla których świadczą usługi PR. Dopiero w styczniu pojawiały się odpowiedzi wskazujące na powiększanie zatrudnienia w tych firmach taką opinię wyraziło badanych. Znacznie obniżyły się z kolei odsetki respondentów wyrażających przekonanie, że firmy będą zwalniać pracowników w czerwcu i październiku odsetki te stanowiły odpowiednio 2 i 26%, a w styczniu zaledwie 1 odpowiedzi: 16

brak odpowiedzi trudno powiedzied będą dokonywały zwolnieo pozostawią zatrudnienie na takim samym poziomie powiekszą zatrudnienie czerwiec'09 11% 16% 21% 2 26% 1 6 61% 46% 2 4 6 8 Wykres 17. Porównanie prognoza polityki zatrudnienia w firmach, którym świadczone są usługi PR. Choć we wszystkich falach respondenci najczęściej nie przewidywali zmian w inwestycjach firm, dla których świadczone są usługi PR, to wyraźnie rósł odsetek respondentów przypuszczających, że firmy te będą zwiększać swoje wydatki na ten właśnie obszar działalności. W czerwcu takie przypuszczenie wyraziło 16% badanych, natomiast w styczniu już dwa razy więcej, bo 32% respondentów. Podczas 1 i 3 fali badania stosunkowo najczęściej pojawiały się wskazania dotyczące zmniejszenia wydatków na PR 12% i 11%: trudno powiedzied będą zmniejszały wydatki na PR będą inwestowały w takim samym stopniu będą zwiększały wydatki na PR 8% 8% 12% 11% 16% 26% 32% czerwiec'09 6 7 5 2 4 6 8 Wykres 18. Porównanie prognoza poziomu inwestycji w firmach, którym świadczone są usługi PR. Zmieniały się opinie respondentów dotyczące popytu na usługi PR. W późniejszych falach badania mniej osób wyrażało przekonanie, że popyt ten będzie taki jak obecnie (56% 17

w czerwcu i 29% w styczniu), a więcej było zdania, że będzie on rósł w takim samym tempie jako obecnie (wzrost z 28% w czerwcu do 46% w styczniu). Szybszy niż obecnie wzrost popytu na usługi PR przewidywany był najczęściej w październiku (aż 3), w pozostałych falach badania rzadziej wskazywano taką odpowiedź: trudno powiedzied będzie taki sam jak teraz będzie rósł wolniej będzie rósł w takim samym tempie 35% 29% 28% 3 czerwiec'09 56% 46% będzie rósł szybciej niż teraz 16% 18% 3 2 4 6 Wykres 19. Porównanie prognoza zmian popytu na usługi PR. Liczba zapytań, konkursów czy przetargów, w których będzie uczestniczyć firma w najbliższych 3 miesiącach, według większości badanych pozostanie na tym samym poziomie: od 5 (styczeń) do 65% (październik). O zwiększeniu się jej liczby mówiło od 22% (październik) do 28% (czerwiec), natomiast przekonanie o zmniejszeniu liczby zapytań, konkursów i przetargów wyrażali wyłącznie respondenci z badania styczniowego 1 wskazań: 18

brak odpowiedzi 8% 11% czerwiec'09 zmniejszy się 1 pozostanie na tym samym poziomie 5 6 65% zwiększy się 28% 22% 25% 2 4 6 8 Wykres 20. Porównanie prognoza poziomu zapytao, konkursów i przetargów w okresie najbliższych 3 miesięcy. Liczba konkursów w perspektywie 3 miesięcy według respondentów ze wszystkich fal badania najczęściej pozostanie na tym samym poziomie, choć odsetki różnią się między sobą od 68% (czerwiec) do 46% (styczeń). Podobną ilość wskazań we wszystkich falach uzyskało przekonanie, że liczba konkursów zwiększy się ok. 2-22%. Natomiast tylko w badaniu styczniowym respondenci wyrażali przekonanie, że zmniejszy się w okresie 3 miesięcy liczba konkursów, w których uczestniczyć będzie ich firma (1 wskazań): brak odpowiedzi zmniejszy się 12% 18% 1 czerwiec'09 pozostanie na tym samym poziomie 46% 68% 65% zwiększy się 2 22% 21% 2 4 6 8 Wykres 21. Porównanie prognoza zmian liczby konkursów w okresie najbliższych 3 miesięcy. Odnośnie zmian liczby przetargów, w których będzie uczestniczyć firma w okresie najbliższych 3 miesięcy, na przestrzeni czerwiec 2009 styczeń 2010, wzrósł odsetek tych, 19

którzy przyznawali, że liczba ta zwiększy się: odpowiednio z 2 do 25%. Zmniejszał się z kolei odsetek osób, które nie przewidywały zmian w tym zakresie z 68% do 46%. Podczas ostatniej fali badania stosunkowo najwyższy był odsetek respondentów uznających, ze zmniejszy się liczba przetargów, w których będzie uczestniczyć ich firma (11%): brak odpowiedzi zmniejszy się 8% czerwiec'09 18% 11% pozostanie na tym samym poziomie 46% 68% 65% zwiększy się 2 22% 25% 2 4 6 8 Wykres 22. Porównanie prognoza zmian liczby przetargów w okresie najbliższych 3 miesięcy. W poszczególnych falach badania zmniejszały się odsetki respondentów, którzy nie planowali zmiany poziomu wydatków na inwestycje: w czerwcu 2009 było to 6, natomiast w styczniu 2010 zaledwie 32%. Wśród badanych z 1 i 3 fali nikt nie planował zmniejszenia wydatków na inwestycje, podczas gdy w październiku podczas 2 fali, deklarowało tak respondentów. Jednak w badaniu styczniowym aż 18% respondentów nie zamierzało inwestować w ogóle (w poprzednich falach odsetki te kształtowały się na poziomie 8% - 9%). Nieznacznie zwiększenie wydatków na inwestycje planowało aż 32% badanych w styczniu, podczas gdy w październiku było to 1 respondentów. Ponadto październik i styczeń to jedyne miesiące, gdy respondenci planowali zdecydowane zwiększenie wydatków na inwestycje, 1: 20

brak danych zmniejszę wydatki na inwestycje nie zamierzam inwestowad nie zmienię poziomu wydatków na inwestycje zwiększę wydatki na inwestycje lecz niewiele zdecydowanie zwiekszę wydatki na inwestycje czerwiec'09 8% 9% 18% 6 48% 32% 1 28% 32% 1 2 4 6 8 Wykres 23. Porównanie prognoza zmian w wydatkach na inwestycje. Brak prognozowanych zmian w poziomie inwestycji lub brak inwestycji w przyszłym roku deklarowało 72% firm podczas badania czerwcowego. W październiku odsetek ten kształtował się na poziomie 5, natomiast w styczniu 2010 5. Zgodnie z deklaracjami, ankietowani w czerwcu 2009 najczęściej planowali inwestycje w sprzęt i oprogramowanie (16%) oraz szkolenia dla pracowników (12%), podobnie było w styczniu 2010, choć odsetki wskazań były wyższe odpowiednio 29% i 18%. Natomiast respondenci badania październikowego najchętniej prognozowali inwestycje w szkolenia dla pracowników (3), a następnie zmiany biura, sprzęt i oprogramowanie oraz inne działania (po wskazań): 21

zmiana biura przejęcie kapitału know - how firmy działania promocyjne czerwiec'09 8% 8% 9% 1 8% szkolenia dla pracowników sprzęt, oprogramowanie inne 12% 18% 16% 8% 3 29% brak zmian w poziomie inwestycji/brak inwestycji 5 5 72% 2 4 6 8 Wykres 24. Porównanie prognoza zmiany poziomu inwestycji w poszczególnych dziedzinach. Zdecydowany wzrost płac w swoich firmach przewidywało 1 respondentów w styczniu 2010, a październiku nikt nie wskazał takiej odpowiedzi. Podczas 3 fali badania stosunkowo najpopularniejszą odpowiedzią było wskazanie, iż wzrosną wynagrodzenia wybranych pracowników (43%), natomiast w pozostałych falach dominowało przekonanie, że wynagrodzenia pozostaną na tym samym poziomie choć odsetki znacznie się różniły (48% w czerwcu 2009 i aż 10 w październiku): 22

brak danych wzrosną wynagrodzenia wybranych pracowników czerwiec'09 11% 4 43% wynagrodzenia pozostaną na takim samym poziomie 32% 48% 10 tak, płace na pewno wzrosną 12% 1 5 10 Wykres 25. Porównanie prognoza zmian w zakresie płac. Ogólne oceny ubiegłego roku, jakie sformułowali respondenci, są zróżnicowane. Jako dobry oraz jako zły poprzedni rok uznało tyle samo badanych po 38% (łącznie liczone oceny bardzo dobre i raczej dobre oraz bardzo złe i raczej złe). Co czwarty respondent nie potrafił dokonać jednoznacznej oceny ubiegłego roku (25%): 29% 29% bardzo dobrze raczej dobrze ani dobrze ani źle 25% raczej źle bardzo źle brak danych Wykres 26. Ogólna ocena ubiegłego roku. Perspektywy rozwoju branży PR w nadchodzącym roku są zdecydowanie bardziej pozytywne: aż 61% badanych uważa, że będzie raczej dobrze. Kolejne 1 wskazało, że sytuacja będzie bardzo dobra łącznie więc 75% respondentów wskazało, że w branży PR w przyszłym roku będzie lepiej. Negatywne opinie wyraziło zaledwie badanych, przy czym wszyscy wskazali odpowiedź raczej źle, nie pojawiło się w ogóle wskazanie, że 23

sytuacja będzie bardzo zła. Ponadto jedynie 18% respondentów nie potrafiło dokonać jednoznacznej oceny perspektyw rozwoju branży PR w nadchodzącym roku (odpowiedź ani dobrze ani źle ), a nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie: 18% 1 bardzo dobrze raczej dobrze ani dobrze ani źle 61% raczej źle brak danych Wykres 27. Ocena perspektyw rozwoju branży PR w nadchodzącym roku. Natomiast najczęściej prognozowane kierunki rozwoju branży PR w najbliższych latach to większe wykorzystanie środków unijnych oraz specjalizacje branży. Respondenci proponowali również większe zintegrowanie branży z mediami czy profesjonalizację usług. Rzadziej pojawiały się inne wskazania: venty, konferencje, kreacje marki czy usługi komunikacyjne. Wszystkie odpowiedzi wraz z liczbą wskazań zawarte są w poniższej tabeli można powiedzieć, iż respondenci zdecydowanie widzą przyszłość branży PR w sięganiu po środki UE, a także w profesjonalizacji i specjalizacji branży: Kierunek rozwoju branży PR w nadchodzących latach Liczba wskazao Brak danych 4 Większe wykorzystanie środków UE (w tym kampanie 6 społeczne, ekologiczne) Specjalizacje 5 Specjalizacja media, zintegrowanie mediów i PR 4 Profesjonalizacja usług 3 Eventy 2 Konferencje 2 Kreacja marki 2 Usługi komunikacyjne, Community Relations 2 Korzystanie ze wsparcia samorządów 1 24

Edukacja 1 Zacieśnianie współpracy z instytucjami finansowymi 1 Nowe usługi 1 Rozszerzenie branży 1 Sektor komercyjny, zawężenie granicy między PF a reklamą 2 PR korporacyjny 1 Specjalizacje - IT 1 Nowe technologie 1 Specjalizacje - konsulting 1 Kompleksowe strategie dla klientów 1 PR zarządzania kryzysem i restrukturyzacyjny 1 Lobbing 1 Strategiczna funkcja PR 1 Marketing 1 Wsparcie sprzedaży 1 Wzrost świadomości klientów 1 Profesjonalizacja branży ze względu na wzrost oczekiwań klientów 1 Bariery rozwoju branży PR Bariery rozwoju branży PR, jakie w różnych falach badania wskazywali najczęściej respondenci, są zróżnicowane. Najwyraźniej można zauważyć zmianę w kwestii zmniejszania budżetów na działania PR. W czerwcu 2009 aż 6 respondentów uznało to za główną barierę rozwoju branży PR (najwięcej wskazań spośród wszystkich), w październiku 2009 4, natomiast w styczniu 2010 odpowiedź ta uzyskała zaledwie 18% wskazań. Wyraźnie widać, iż firmy PR znacznie mniej obawiają się zmniejszania budżetów na ich działania, jakie przeznaczają ich klienci. Podobnie zmniejszył się odsetek badanych, którzy uważali, barierą rozwoju ich branży jest spadek zapotrzebowania na usługi PR z 12% w czerwcu do w styczniu. W dwóch ostatnich falach badania (październik 2009 i styczeń 2010) wyraźnie wyższy był odsetek wskazań na brak zrozumienia specyfiki i niedostateczną edukację na temat PR jako barierę rozwoju tej branży wynosiły one odpowiednio 52% i 5, natomiast w czerwcu 2009 kształtował się on na znacznie niższym poziomie 36%. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu zmniejszył się odsetek respondentów uważających, że barierą rozwoju branży PR jest deficyt wykwalifikowanych specjalistów w tej dziedzinie w czerwcu 2009 taką opinię wyraziło aż 36% badanych, natomiast w styczniu 2010 21%. Respondenci dostrzegają również brak profesjonalizmu wśród firm PR w styczniu aż 32% badanych uważało, iż jest to bariera rozwoju całej 25

branży. Nieco niższy był odsetek wskazań na tę odpowiedź w czerwcu 2009 (28%), a zdecydowanie niższy w październiku 2009: zaledwie : bariery prawne czerwiec'09 istnienie konkurencyjnych związków firm PR inne 12% spadek zapotrzebowania na usługi PR 9% 16% brak profesjonalizmu wśród firm PR deficyt wykwalifikowanych specjalistów w branży rozproszenie i rozdrobnienie firm PR 1 21% 22% 28% 32% 36% 36% 32% zmniejszanie budżetów na działania PR 18% 4 6 brak zrozumienia specyfiki i niedostateczna edukacja na temat PR 36% 52% 5 1 2 3 4 5 6 7 Wykres 28. Porównanie bariery rozwoju branży PR. Drivery rozwoju branży PR Najwięcej różnych driverów rozwoju branży PR wskazywali respondenci podczas 1 fali badania dla wszystkich odpowiedzi z kafeterii właśnie w czerwcu 2009 uzyskano najwyższe odsetki wskazań. Najczęściej wskazywane drivery rozwoju branży to profesjonalizacja branży PR i rozwój know how. Odsetki dla tej odpowiedzi kształtowały się na poziomie od 8 (czerwiec 2009) do 5 (styczeń 2010). Mniej respondentów w późniejszych falach wskazywało jako drivery zwiększanie budżetów na działania PR (z 52% 26

do 1) oraz rosnące zapotrzebowanie na usługi PR (z 76% do 32%). Konkurencja ze strony zagranicznych firm PR jest czynnikiem rozwojowym dla branży według co piątego (21%) respondenta z badania styczniowego w badaniu czerwcowym było to aż 36%, a w październikowym zaledwie. duża konkurencja wśród krajowych firm PR 1 32% czerwiec'09 inne 16% konkurencja zagranicznych firm PR 21% 36% konsolidacja rynku 9% 1 4 rosnące zapotrzebowanie na usługi PR 35% 32% 76% zwiększanie budżetów na działania PR 1 39% 52% profesjonalizacja branży PR i rozwój know - how 65% 5 8 2 4 6 8 10 Wykres 29. Porównanie drivery rozwoju branży PR. 27

PR INDEX PR Index został stworzony w oparciu o wskaźniki zawarte w kwestionariuszu. Poszczególne elementy były oceniane na skali od -10 do 10. Uwzględnione zostały w nim takie składowe jak: OGÓLNA OCENA SYTUACJI NA RYNKU PR AKTUALNA KONDYCJA FIRM PR OBROTY FIRM PR INWESTYCJE W BRANŻY PR POZIOM PŁAC W BRANŻY PR ŚREDNIA: AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PR OGÓLNA SYTUACJA - PROGNOZA KWARTALNA WYDATKI NA PR - PROGNOZA KWARTALNA POPYT NA USŁUGI PR - PROGNOZA KWARTALNA INWESTYCJE PLANOWANE NA NAJBLIŻSZY KWARTAŁ POZIOM PŁAC W NAJBLIŻSZYM KWARTALE ŚREDNIA: PROGNOZOWANA SYTUACJA NA RYNKU PR FAHRENHEIT PR Elementy tworzące Index Fahrenheit PR grupują się na dwie kategorie połowa z nich to wielowymiarowa ocena aktualnej sytuacji w branży, pozostałe przedstawiają stan rzeczy spodziewany przez przedstawicieli firm zrzeszonych w ZFPR w ciągu najbliższego kwartału. Uśrednione wskaźniki Aktualna sytuacja na rynku PR oraz Prognozowana sytuacja na rynku PR pozwalają na zarysowanie kompletnego obrazu istniejącego stanu rzeczy, a jednocześnie wskazują nastroje w branży. Każda odpowiedź w powyższych pytaniach otrzymała swoją rangę na skali od 10 do 10. Następnie odpowiedzi zostały zsumowane oraz uśrednione. W wyniku tych operacji okazało się, iż w branży PR nastroje są bardzo dobre. Ogólny index wyniósł 3,66. Wszystkie poszczególne wskaźniki są dodatnie pozwala to przypuszczać, iż w opinii ankietowanych pracowników firm PR sytuacja w branży jest naprawdę pozytywna. Średnia ocen aktualnej sytuacji na rynku PR jest nawet wyższa niż prognozowana: obecna sytuacja uzyskała wskaźnik na poziomie 3,88; natomiast prognozowana 3,44. Wśród składowych aktualnej oceny branży najlepiej oceniana jest 28

PROGNOZY AKTUALNIE ogólna kondycja firm PR: wskaźnik kształtował się na poziomie aż 6,2 i był najwyższy ze wszystkich pozostałych. Równie wysoko respondenci oceniali obroty firm wskaźnik osiągnął wartość 5,6. Jak widać na wykresie, najniższe wskaźniki cząstkowe dotyczyły poziomu inwestycji w branży PR (jedynie 1,6). Nieco wyższe, choć też dość niskie, były oceny poziomu płac w branży PR wskaźnik ukształtował się na poziomie 2,4. Również wskaźnik prognozowanej sytuacji na rynku PR wskazuje na dobrą kondycję firm PR. Szczególne znaczenie dla jego wysokości ma wynoszący aż 6 wskaźnik prognozowanego popytu na usługi PR. Silny jest także ten dotyczący poziomu płac w branży ukształtował się on na poziomie 4. Najprawdopodobniej respondenci z branży wierzą, iż po dotychczasowym zastoju wywołanym kryzysem gospodarczym, który zamroził pensje, w najbliższym okresie czasu ulegną one podwyższeniu. FAHRENHEIT PR ŚREDNIA: AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PR 3,66 3,88 AKTUALNA KONDYCJA FIRM PR 6,2 OGÓLNA OCENA SYTUACJI NA RYNKU PR 3,6 OBROTY FIRM PR 5,6 POZIOM PŁAC W BRANŻY PR 2,4 INWESTYCJE W BRANŻY PR 1,6 ŚREDNIA: PROGNOZOWANA SYTUACJA NA RYNKU PR 3,44 POZIOM PŁAC W NAJBLIŻSZYM KWARTALE 4 POPYT NA USŁUGI PR - PROGNOZA KWARTALNA 6 INWESTYCJE PLANOWANE NA NAJBLIŻSZY KWARTAŁ 1,4 OGÓLNA SYTUACJA - PROGNOZA KWARTALNA 3,4 WYDATKI NA PR - PROGNOZA KWARTALNA 2,4 0 1 2 3 4 5 6 7 Wykres 30. PR Index styczeo 2010. W porównaniu do poprzedniej, październikowej fali badania, ogólny index PR wzrósł aż o 1,38 punkta. Na tak znaczny wzrost wskaźnika wpłynęły średnie ocen zarówno sytuacji 29

PROGNOZY AKTUALNIE aktualnej w branży, jak i prognozowanej w obu przypadkach wskaźniki są wyższe od tych październikowych. FAHRENHEIT PR ŚREDNIA: AKTUALNA SYTUACJA NA RYNKU PR 2,28 2,44 3,66 3,88 AKTUALNA KONDYCJA FIRM PR 4,2 6,2 OGÓLNA OCENA SYTUACJI NA RYNKU PR 2,8 3,6 OBROTY FIRM PR 4,4 5,6 POZIOM PŁAC W BRANŻY PR 0,4 2,4 INWESTYCJE W BRANŻY PR 0,4 1,6 ŚREDNIA: PROGNOZOWANA SYTUACJA NA RYNKU PR 2,12 3,44 POZIOM PŁAC W NAJBLIŻSZYM KWARTALE 2 4 POPYT NA USŁUGI PR - PROGNOZA KWARTALNA 5 6 INWESTYCJE PLANOWANE NA NAJBLIŻSZY KWARTAŁ OGÓLNA SYTUACJA - PROGNOZA KWARTALNA 0,6 1 1,4 3,4 p WYDATKI NA PR - PROGNOZA KWARTALNA 2 2,4 0 1 2 3 4 5 6 7 Wykres 31. Index PR porównanie: październik 2009 i styczeo 2010. Aktualna ocena sytuacji w branży PR jest znacznie lepsza, niż w październiku 2009 roku. Wskaźnik wzrósł z 2,44 do 3,88, co daje aż 1,44 punkta. Jak można zaobserwować na poniższym wykresie, wartość punktowa wszystkich poszczególnych wskaźników aktualnej oceny sytuacji w branży wzrosła. Niemniej jednak najwyższy wzrost (aż 2 punktowy) dotyczył ocen aktualnej kondycji firm na rynku PR (wzrost z 4,2 do 6,2 punkta) oraz poziomu płac w branży (wzrost z 0,4 do 2,4 punkta). Równie znaczący wzrost (na poziomie 1,2 punkta) został odnotowany także w kategoriach: obroty firmy (z 4,4 do 5,6 punkta) oraz inwestycje (z 0,4 do 1,6 punkta). Natomiast najniższy wzrost (o 0,8 punkta) odnotowano w ocenach ogólnej sytuacji na rynku PR. 30

Pozytywne oceny aktualnej sytuacji w branży PR mają swoje przełożenie na prognozowaną sytuację rynku. Uśrednione oceny tych prognoz wskazują na wzrost o 1,32 punkta w stosunku do badania październikowego. Na jego wielkość szczególny wpływ ma przede wszystkim prognozowany popyt na usługi PR (6 punktów, wzrost o 1 punkt w stosunku do fali październikowej), poziom płac (4 punkty, wzrost o 2) oraz ogólna sytuacja branży w perspektywie kwartalnej (3,4 punkta, wzrost aż o 2,4 punkta). Najmniej optymizmu respondenci wykazywali w prognozach dotyczących wydatków na PR choć również nastąpił w tej kategorii wzrost, to był on zaledwie na poziomie 0,4 punkta. Styczniowa fala badania dotyczącego rynku PR pokazuje jednoznacznie pozytywny nastrój panujący wśród pracowników branży. W porównaniu do badania przeprowadzonego w październiku 2009 roku można obserwować wzrost wszystkich cząstkowych wskaźników. Respondenci bardzo pozytywnie oceniają aktualną sytuację w branży, najwyraźniej widmo kryzysu gospodarczego zostało już zażegane i nie blokuje on rozwoju branży. Po ustabilizowaniu sytuacji gospodarczej pracownicy oczekują także poprawy swoich uposażeń. Niewątpliwie wzrost obrotów firm czy ich aktualnej kondycji, jak również prognozowanie jeszcze lepszej ogólnej sytuacji branży oraz zwiększonego popytu na usługi PR, w przekonaniu respondentów powinien w silnym stopniu wpłynąć pozytywnie na poziom ich wynagrodzeń. Podsumowując, można powiedzieć, iż silne wskaźniki dodatnie aktualnej i prognozowanej sytuacji w branży PR, pozwalają ze znaczną pewnością przypuszczać, że jej progresywny rozwój jest oczywisty dla pracowników branży PR. 31

Spis tabel i rysunków Wykres 1. Porównanie - ocena aktualnej sytuacji w branży PR.... 6 Wykres 2. Porównanie ocena bieżącej sytuacji w branży PR.... 7 Wykres 3. Porównanie ocena kondycji firm, dla których świadczone są usługi PR w porównaniu do sytuacji sprzed 3 miesięcy.... 7 Wykres 4. Porównanie ocena poziomu wydatków na działania PR firm korzystających z takich usług... 8 Wykres 5. Porównanie ocena aktualnej sytuacji firmy.... 9 Wykres 6. Porównanie ocena poziomu obrotów firmy.... 9 Wykres 7. Porównanie poziom obrotów w ostatnim roku.... 10 Wykres 8. Porównanie liczba zapytao.... 11 Wykres 9. Porównanie liczba konkursów.... 11 Wykres 10. Porównanie liczba przetargów.... 12 Wykres 11. Porównanie ocena poziomu płac.... 13 Wykres 12. Porównanie ocena ogólnego poziomu inwestycji.... 13 Wykres 13. Porównanie dziedziny zmian poziomu inwestycji.... 14 Wykres 14. Porównanie prognoza sytuacji na rynku PR w okresie najbliższych 3 miesięcy.... 15 Wykres 15. Porównanie prognoza sytuacji na rynku PR w okresie roku.... 15 Wykres 16. Porównanie prognoza wyników ekonomicznych firm, dla których świadczone są usługi PR.... 16 Wykres 17. Porównanie prognoza polityki zatrudnienia w firmach, którym świadczone są usługi PR.... 17 Wykres 18. Porównanie prognoza poziomu inwestycji w firmach, którym świadczone są usługi PR.... 17 Wykres 19. Porównanie prognoza zmian popytu na usługi PR.... 18 Wykres 20. Porównanie prognoza poziomu zapytao, konkursów i przetargów w okresie najbliższych 3 miesięcy.... 19 Wykres 21. Porównanie prognoza zmian liczby konkursów w okresie najbliższych 3 miesięcy.... 19 Wykres 22. Porównanie prognoza zmian liczby przetargów w okresie najbliższych 3 miesięcy.... 20 Wykres 23. Porównanie prognoza zmian w wydatkach na inwestycje.... 21 Wykres 24. Porównanie prognoza zmiany poziomu inwestycji w poszczególnych dziedzinach.... 22 Wykres 25. Porównanie prognoza zmian w zakresie płac... 23 Wykres 26. Ogólna ocena ubiegłego roku.... 23 Wykres 27. Ocena perspektyw rozwoju branży PR w nadchodzącym roku.... 24 Wykres 28. Porównanie bariery rozwoju branży PR.... 26 Wykres 29. Porównanie drivery rozwoju branży PR.... 27 Wykres 30. PR Index styczeo 2010.... 29 Wykres 31. Index PR porównanie: październik 2009 i styczeo 2010.... 30 32