Kalkulacyjny układ kosztów bezpośrednie Robocizna Inne wydziałowe zarządu bezpośrednie Techniczny koszty TKW wytworzenia Zakładowy koszt wytworzenia Całkowity koszt własny sprzedaży CKW Rachunkowość zarządcza Klasyfikacja kosztów dla celów sprawozdawczości finansowej Koszt wytworzenia w sprawozdaniu finansowym TKW Produkcja niezakończona niesprzedana niesprzedana Bilans (zapasy) zarządu sprzedaży Produkcja zakończona sprzedana Rachunek zysków i strat 1
Metody kalkulacji Jednostką kalkulacyjną jest wyrażony za pomocą odpowiedniej miary produkt pracy (wyrób gotowy, wyrób nie zakończony, usługa) stanowiący przedmiot obliczania jednostkowego kosztu wytworzenia przedmiot kalkulacji. Rachunek kalkulacyjny powinien wykazać: łączny koszt jednostkowy każdego wyrobu lub usługi, strukturę kosztu jednostkowego. Metody kalkulacji Informacje te są niezbędne do: określenia poziomu kosztów, ustalania cen, analizy rentowności produktów, kontroli kosztów, wyceny zapasów, pomiaru zysku 2
Metody kalkulacji Kalkulacja podziałowa Wyznaczenie kosztu jednostkowego bez produkcji w toku wartość rozliczanych kosztów kj= liczba wyrobów gotowych kj= K Wg z produkcją w toku wartość rozliczanych kosztów kj= liczba wyr got + liczba wyr niezakończ *% przetwożenia K kj= Wg + (Wn*% przerobu) 3
Kalkulacja podziałowa współczynnikowa Istota kalkulacji współczynnikowej polega na sprowadzeniu kosztów różnych wyrobów (usług) do wspólnego mianownika dzięki przeliczeniu ich za pomocą współczynników na jednorodne (umowne) przedmioty kalkulacji Etapy kalkulacji: wyznaczenie współczynnika kalkulacyjnego, wyznaczenie liczby jednostek współczynnikowych (liczba wyrobów * przyjęty współczynnik), wyznaczenie koszu wytworzenia jednostki współczynnikowej (k jedn. współcz.=k / liczba jedn. współcz.), Wyznaczenie jednostkowego kosztu wytworzenia rzeczywistego wyrobu (k jedn. współ. * przyjęty współczynnik) Kalkulacja podziałowa fazowa (procesowa) Kalkulacja podziałowa procesowa (fazowa) ma zastosowanie w produkcji masowej i wieloseryjnej, przechodzącej przez szereg następujących po sobie faz procesów produkcyjnych. 4
Kalkulacja podziałowa fazowa (procesowa) W przedsiębiorstwie wyprodukowano w wydziale I 400 szt. półfabrykatów, a w wydziale II 300 szt. wyr. gotowych. Różnica ilościowa miedzy produkcją wydz. I i II stanowi produkcja w toku, którą stanowią nie przetworzone półfabrykaty pobrane z wydz. I Poniesione koszty przedstawiają się następująco: Lp. Pozycja kalkulacyjna Faza I Faza II Łącznie 1Materiały bezpośrednie 8 000-8 000 2Płace bezpośrednie 4 000 4 700 8 700 wydziałowe - 3 pośrednie produkcyjne 16000 13300 29300 4Razem 28 000 18 000 46 000 Kalkulacja doliczeniowa Kalkulacje doliczeniowe stosuje się w przedsiębiorstwach wytwarzających szeroki asortyment produktów, zróżnicowany pod względem rozmiarów produkcji, konstrukcji oraz technologii produkcji. Istotnym elementem kalkulacji doliczeniowej jest doliczanie (rozliczanie) kosztów pośrednich na poszczególne zlecenia lub asortymenty. Doliczanie to odbywa się w następujących etapach: 1. Określenie bazy doliczeń kosztów wydziałowych (klucza rozliczeniowego), kluczem tym może być np. suma płac bezpośrednich, suma maszyno- lub roboczo-godzin, suma zużytych materiałów, suma kosztów bezpośrednich, 2. Obliczenie wskaźnika narzutu kosztów wydziałowych, który informuje o tym, jaka wielkość kosztów wydziałowych poniesionych w danym okresie przypada na jednostkę ustalonego klucza podziałowego, 3. Wyznaczenie kwoty narzutu doliczanych kosztów, 4. Doliczenie narzut kosztów pośrednich do kosztów bezpośrednich zlecenia/asortymentu 5
Kalkulacja doliczeniowa Wskaźnik narzutu kosztów pośrednich: Wnkw= wartość rozliczanych kosztów (np. wydziałowych) łączna wartość klucza doliczeniwego Kwota narzutu rozliczanych kosztów: Kwota narzutu kosztów=wnkw wartość klucza przypadająca na PK (przedmiot kalkulacji) Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa Przykład 1. Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa W danym okresie sprawozdawczym przedsiębiorstwo Gama wykonała dwa zlecenia produkcyjne: zewidencjonowane w przekroju pozycji kalkulacyjnych zawiera poniższe zestawienie: Łączne zlecenia zlecenia Lp. Pozycja kalkulacyjna koszty 1 2 1Materiały bezpośrednie 18 000 10 000 8 000 2Płace bezpośrednie 4 000 3 000 1 000 wydziałowe - 3 pośrednie produkcyjne 3800?? 4Razem 25800?? Należy sporządzić kalkulację wyrobów, wiedząc że cała produkcja została zakończona, a koszty wydziałowe są rozliczone w stosunku do płac bezpośrednich. 6
Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa Przedsiębiorstwo produkuje trzy asortymenty wyrobów: X, Y, Z. Bezpośrednie koszty produkcji są następujące: Lp. Pozycja kalkulacyjna Wyrób X Wyrób Y Wyrób Z Razem 1Materiały bezpośrednie 7000 3000 6000 16000 2Płace bezpośrednie 2000 1000 2000 5000 W bieżącym okresie wyprodukowano: wydziałowe - 3 pośrednie produkcyjne??? 10000 4Razem??? 31000 asortyment X 500 szt. wyrobów gotowych asortyment Y 600 szt. wyrobów gotowych, 800 szt. wyrobów przetworzonych w 50% asortyment Z - 900 szt. wyrobów gotowych, 375 szt. wyrobów przetworzonych w 80% Należy sporządzić kalkulację jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobów gotowych i niezakończonych wiedząc że koszty wydziałowe są rozliczane w stosunku do sumy płac bezpośrednich. 7