dr Alicja Raciniewska Zakład Badań Kultury Materialnej i Wizualnej Instytut Socjologii UAM, Poznań alicjar@amu.edu.pl CO TO JEST SOCJOLOGIA? PODSTAWY SOCJOLOGII. WYKŁAD 1
August COMTE (1798 1857) łac. socius towarzysz, partner, sprzymierzeniec społeczny ; gr. logos słowo, opinia, mowa, mądrość, wiedza Termin socjologia wprowadzony przez francuskiego myśliciela Augusta Comte a w pierwszej poł. XIX wieku; socjologia jako królowa nauk Socjologia = nauka badająca w systematyczny sposób funkcjonowanie i zmiany w SPOŁECZEŃSTWIE #1. socjologia = nauka o społeczeństwie?
Ale kłopoty z powyższą definicją: 1. Wśród socjologów brak jest zgody co do tego czym jest społeczeństwo; 2. Społeczeństwem zajmują się i badają je również inne nauki społeczne (antropologia, ekonomia, historia, politologia, pedagogika, psychologia i inne) Jednak. To, czym jest socjologia można określić przeciwstawiając ją innym naukom społecznym #1. socjologia = nauka o społeczeństwie?
Przykład 1: moda Przykład 2: szczęście #2. Na przykład?
#2. Na przykład?
Wniosek: Specyfikę socjologii jako nauki konstytuuje unikalna perspektywa przyglądania się życiu społecznemu #2. Na przykład?
1. Socjologia nie interesuje się jednostkami, ale: tym, co dzieje się pomiędzy jednostkami relacjami, stosunkami, zależnościami tym, co sprawia, iż coś się pomiędzy jednostkami dzieje: źródła relacji, stosunków, zależności; co umożliwia ich zachodzenie? skutkami tego, co się dzieje pomiędzy jednostkami #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
2. Ludzkie działania są postrzegane jako fragment większej całości #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
3. Życie społeczne jest uporządkowane życie społeczne jest (w miarę) regularne; regularność nadają mu wartości i normy, struktury społeczne, instytucje; to, co ogranicza swobodę działań, działanie jednocześnie umożliwia; zawsze mamy wybór- jest on źródłem zmian społecznych. #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
4. Ludzie zasadniczo wiedzą, co robią (A.Giddens) Socjolog powinien badać wiedzą potoczną, ale.. nie do końca jej ufać, bo ludzie nie zawsze wiedzą, co robią: niezamierzone skutki działań, rutyna, socjalizacja, lokalność perspektywy itd. Anthony Giddens #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
5. Wyobraźnia socjologiczna najbardziej potrzebna cecha umysłu polegająca na umiejętności myślenia w sposób poza rutynowy : Charles Wright Mills zawieszenie oczywistości świata; wyjście poza swój prywatny punkt widzenia; umiejętność spojrzenia na siebie samego wśród innych ludzi, świadomość własnej pozycji i roli w strukturze społecznej, swoich powiązań i relacji z innymi; świadomość własnego miejsca w procesie dziejowym. "Wyobraźnia socjologiczna umożliwia nam zrozumienie historii i biografii oraz zachodzących w społeczeństwie relacji między nimi. Takie jest jej zadanie i obietnica (Mills 2005: 12-13). #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
6. Socjologia zajmuje się badaniem społeczeństw nowoczesnych i ponowoczesnych Społeczeństwa nowoczesne zaczęły pojawiać się w Europie w XVII w.; swoją dojrzałość uzyskały w XIX i XX w.; w drugiej połowie XX wieku zaczęły przeobrażać się w społeczeństwa ponowoczesne; Społeczeństwa nowoczesne ukształtowały się pod wpływem procesów modernizacyjnych; główne media modernizacji to: rewolucje demokratyczne w Europie i USA, industrializacja, urbanizacja, kapitalizm, Oświecenie, sekularyzacja Główne cechy społeczeństw nowoczesnych: Duże, zróżnicowane wewnętrznie; Ludzi łączą ze sobą zależności, podział pracy, a nie podzielanie wartości; Klasowy, osiągnięciowy charakter struktury; Świecka władza-państwo, legalny typ panowania, najczęściej demokratyczny charakter; Zależność od innych, niesamowystarczalne; Nauka jako podstawowy system poznawczy; Ogromne znaczenie technologii; Gospodarka towarowa (kapitalizm) o charakterze przemysłowym; Indywidualizm, autonomia jednostki. #3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
Wykład 1 (zagadnienia do egzaminu) Pytania do treści wykładu: 1. Co różni socjologię od innych nauk społecznych? 2. Scharakteryzuj pokrótce wybrany element perspektywy socjologicznej? 3. Co to jest system społeczny i struktura społeczna 4. Dlaczego socjolog powinien badać wiedzę potoczną? 5. Co to jest modernizacja? 6. Wymień i pokrótce scharakteryzuj media procesów modernizacyjnych 7. Jaką rolę w powstawaniu nowoczesnych społeczeństw odegrał proces urbanizacji? Pytania do lektury obowiązkowej: (Babbie E., Istota socjologii. Krytyczne eseje o krytycznej nauce., Warszawa, 2007, str. 11-33, 170-179) 1. Co znaczy, iż socjologia jest nauką badającą reguły wspólnego życia? 2. Co to znaczy, że społeczeństwo jest atuopoietyczne? 3. Dlaczego według Babbiego socjologia jest ideą, której czas nadszedł? :):)