Partnerstwo dla innowacji Partnership for innovation Bogdan Piasecki Kazimierz Kubiak (redakcja) Wydawnictwo SWSPiZ
Recenzent: Łukasz Sułkowski Korekta polska: Krzysztof Lewandowski Tłumaczenie: Ewa Brooks Korekta angielska: James West Projekt okładki: Monika Piasecka Łamanie: Stanisław Wnuk Copyright: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ISBN: 978-83-60230-66-4 Niniejsza publikacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach 6. Programu Ramowego, Akcje Marii Curie. Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnictw Naukowych w Łodzi www.dwn.pl Publikacja jest dostępna także w wersji elektronicznej na stronie Instytutu Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI przy SWSPiZ www.eedri.pl
Spis treści Wprowadzenie Część pierwsza Polityka innowacyjna Związek między badaniami nad przedsiębiorczością i polityką publiczną - David Smallbone Wstęp 1. Rola badań w odniesieniu do polityki publicznej 2. Niektóre przykłady badań mających wpływ na tworzenie polityki 3. Zagadnienia dla badaczy 4. Mechanizmy dla ułatwienia dialogu Wnioski Bibliografia The Interface between Entrepreneurship Research and Public Policy - David Smallbone Introduction 1. The Role of Research in Relation to Public Policy 2. Some Examples of Research Influencing Policy 3. Issues for Researchers 4. Mechanisms for Facilitating Dialogue Conclusions Społeczne aspekty Regionalnych Strategii Innowacji. Projekt REKO - Jan Gunnarson Wstęp 1. Perspektywy teoretyczne 2. Model REKO rozwoju społeczno-ekonomicznego Konkluzja Bibliografia Social Aspects of Regional Innovation Strategies.The REKO project - Jan Gunnarson Introduction 1. Theoretical perspectives 2 The REKO model for socio-economic growth Conclusions Regionalne spojrzenie na wspieranie rozwoju gospodarczego i innowacyjności w Angli: wyzwania i możliwości - Steve Johnson, Roger Henderson Wprowadzenie 1. Program uproszczenia wspierania biznesu (BSSP] 2. Rozwój brytyjskiej polityki innowacyjnej w XXI wieku 3. Regionalne podejście do innowacji 4. Regionalne studia przypadku 5. Wyzwania i możliwości Bibliografia 11 19 21 21 22 25 29 30 31 32 35 35 36 39 41 43 43 45 45 47 48 52 52 55 55 57 58 61 63 63 64 65 66 69 77 78 3
Regional approaches to business development and innovation support in England: key challenges and opportunities - Steve Johnson and Roger Henderson Background 1. Business Support Simplification Programme (BSSP) 2. Developing UK innovation policy in the 21st century 3. Regional approaches to Innovation 4. Regional case studies 5. Challenges and opportunities Bariery współpracy na styku nauka praktyka a rozwój regionalny - Tadeusz Markowski Podsumowanie Bibliografia Barriers to Cooperation at the Intersection of Science, Practice and Regional Development - Tadeusz Markowski Barriers to Cooperation at the Intersection of Science, Practice and Regional Development Summary Polityka promocji związków pomiędzy bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi (FDI) a małymi i średnimi przedsiębiorstwam (MSP) - David Smallbone Wstęp 1. Bieżące trendy w BIZ 2. Potencjalne korzyści z napływu inwestycji do kraju goszczącego dla rozwoju MSP 3. Oddziaływanie BIZ na MSP w gospodarkach goszczących w praktyce 4. Polityka ukierunkowana na promocję powiązań BIZ-MSP Wnioski Bibliografia Policy to Promote FDI-SME Linkages - David Smallbone Introduction 1. Current trends in FDI 2. Potential benefits of inward investment for SMEs development 3. The impact of FDI on SMEs in host economies in practice 4. Policies to promote FDI-SME linkages Conclusions Część druga Uwarunkowania transferu technologii Rola usług wiedzochłonnych (KIBS) w procesie transferu technologii - Marja Toivonen Wstęp 1. KIBS jako facylitatorzy (brokerzy) innowacji na poziomie firm 2. KIBS jako mediatorzy i węzły w sieciach innowacyjnych 3. Wyzwania związane z rozwojem KIBS 4. Promowanie powstawania sektora aktywnych KIBS w regionach 4 81 81 82 83 84 87 93 97 103 104 105 105 112 113 113 114 118 120 125 129 130 133 133 134 138 139 144 148 149 151 151 152 154 156 157
Bibliografia The Role of KIBS in the Technology Transfer Process - Marja Toivonen Introduction 1. KIBS as facilitators of innovation at the company level 2. KIBS as intermediaries and nodes in innovation networks 3. Challenges to the development of KIBS 4. Promoting the emergence of an active KIBS sector in a region Rola administracji terytorialnej w procesie internacjonalizacji małych firm: Przypadek inkubatora biznesu w Montpellier - Olivier Torres Wstęp 1. Definicja środowiska umiędzynarodawiająceg 2. Rola władz terytorialnych w środowisku umiędzynarodawiającym 3. Inkubator biznesu w zakresie handlu międzynarodowego w Montpellier jako ilustracjia środowiska umiędzynarodawiającego Wnioski : perspektywa Win-Win Win (wszyscy wygrywają) Bibliografia The Role of Territorial Authorities in Small Business Internationalisation: the Case of the Business Incubator for International Trade of Montpellier - Olivier Torres Introduction 1. Definition of an Internationalising Milieu 2. The role of territorial authorities in internationalising milieu 3. The Business Incubator for International Trade of Montpellier as an illustration of internationalising milieu 4. Conclusion: the Win-Win-Win perspective Berlin Adlershof udany przypadek udanej transformacji byłej wschodnio-europejskiej infrastruktury przemysłowej - Harmut Marhold 1. Nauka, technologia i biznes 2. Nacisk na innowacyjne technologie 3. Dane liczbowe: Obrót, subsydia, miejsca pracy 4. Wzrost i perspektywy Wnioski Bibliografia Berlin-Adlershof a Successful Case of Former East Central European Industrial Infrastructure Transformation - Harmut Marhold 1. Science, technology and business 2. Focus on innovative technologies 3. Figures: turnover, subsidies, jobs 4. Growth and Perspectives Conclusions Formy i systemy doradztwa technologicznego. Przykłady brytyjskie - Jan D. Antoszkiewicz 1. Konsulting jako wykorzystanie (transfer) wiedzy i doświadczeń. 2. Profesjonalne Organizacje Konsultingu Brytyjskiego 5 159 163 163 164 166 168 169 173 173 175 178 181 183 185 187 187 189 192 194 197 199 199 202 203 205 206 207 209 209 212 213 215 216 219 219 221
3. Włączenie Uczelni w system konsultingu brytyjskiego Bibliografia Portret regionalnych instytucji transferu technologii - Anna Rogut, Marek Cieślak Wprowadzenie 1. Regionalne instytucje transferu technologii o sobie 2. Głos przedsiębiorców 3. Kierunki dalszych działań Bibliografia A Portrait of Regional Technology Transfer Institutions - Anna Rogut, Marek Cieślak Introduction 1. Regional technology transfer institutions about themselves 2. The entrepreneurs voice 3. Directions of future activities Współpraca transcyscyplinarna. Przykład łódzkich ośrodków naukowych - Jan Wojtysiak, Stanisław Kaniszewski 1. Współpraca transdyscyplinarna jako warunek systemowych rozwiązań w badaniach i rozwoju 2. Działalność Instytutu Technologii i Eksploatacji w zakresie doskonalenia technologii włókninowych 3. Wytwarzanie struktur włóknistych dla potrzeb agrotechniki 4. Działalność Instytutu Warzywnictwa w zakresie wykorzystania biodegradowalnych odpadowych surowców włókienniczych i wtórnych surowców naturalnych Bibliografia Ksztalcenie zawodowe w układzie szkoła - gospodarka - Janusz Moos Wprowadzenie 1. Struktura programów kształcenia modułowego 2. Cele kształcenia zadaniowego 3. Relacja koncepcji kształcenia zadaniowego z Regionalną Strategią Innowacji dla Województwa Łódzkiego i strategią uczenia się przez całe życie 4. Przykład programu modułowego kształcenia w zawodzie technika mechatronika53 5. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie technika mechatronika 6. Uwagi dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego Bibliografia Wykorzystanie zasad Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w zarządzaniu zasobami ludzkimi jako instrument budowy trwałej przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw - Maciej Bieńkiewicz Wprowadzenie 1. O Społecznej Odpowiedzialności Biznesu 2. CSR a konkurencyjność 6 225 231 233 233 236 241 244 245 249 249 252 257 260 263 263 264 267 270 276 279 279 280 281 291 293 295 296 299 301 301 301 303
Bibliografia: Zarządzanie własnością intelektualną w ośrodkach naukowych - wybrane problemy - Dariusz M. Trzmielak Wprowadzenie 1. Zarządzanie własnością intelektualną - zarys teoretyczny 2. Własność intelektualna na uczelniach zarys praktyczny 3. Zakończenie Bibliografia Część trzecia Klastry Zarządzanie sieciowe a innowacyjność organizacji - Andrzej Pomykalski Wstęp 1. Struktury sieciowe jako czynnik sukcesu organizacji Sieci innowacyjne Zakończenie Bibliografia Rola organizacji przedsiębiorców w rozwijaniu innowacyjnych klastrów - Kazimierz Kubiak Wprowadzenie 1. Innowacja - innowacyjność - klastry 2. Organizacje przedsiębiorców 3. Oganizacje przedsiębiorców w nowej roli Wnioski. Literatura The role of enterprise organisations in the development of innovative clusters - Kazimierz Kubiak Innovation innovativeness clusters Entrepreneurial organisations The new role of entrepreneur organisations Summary and conclusions Marketing klastrów: Zasady budowy marki terytorialnej - Bistra Vassileva Wprowadzenie 1. Przegląd literatury 2. Konceptualny model IAF: Struktura marketingu klastrów 3. Badania i konsekwencje Wnioski Bibliografia Successful Marketing of Clusters: A Background for Territorial Branding - Bistra Vassileva Introduction 1. Literature Review 2. IAF Conceptual Model: A Framework for Marketing of Clusters 3. Research and Implications Conclusion 7 310 311 311 314 317 320 320 323 325 325 325 326 329 330 333 333 333 337 338 341 342 345 345 350 351 353 355 355 355 358 360 364 364 367 367 367 370 372 375
Część czwarta Dodatek - Głosy w dyskusji Rola mediów w kształtowniu polityki rozwoju innowacyjności - Jacek Grudzień, Marek Krzciuk, Przemysław Lisiecki Jacek Grudzień Marek Krzciuk Przemysław Lisiecki Praktyczne aspekty transferu technologii w łodzkim parku naukowo - technologicznym - Anna Kardasz - Jóźwicka System kształcenia i rozwój szkolnictwa zawodowego - Bogusław Słaby Bibliografia: Wybrane uwarunkowania modelu kształcenia kadr dla innowacyjnych przedsiębiorstw - Włodzimierz Węglarczyk Wprowadzenie 1. Harmonizacja czynników sukcesu wyznaczniki oczekiwań kwalifikacyjnych. 2. Transformacja gospodarki z ery informacji w erę kreatywności 3. Innowacyjność przedsiębiorstwa. Harmonizacja czynników sukcesu. 4. Kapitał intelektualny. Przygotowanie do innowacyjnych ról pracowniczych. Praktyczne aspekty ochrony własności przemysłowej rola i obowiązki rzecznika patentowego - Alicja Rumpel Oprogramowanie open source własność intelektualna a innowacyjność - Beata Anna Ostrowska, Robert Ostrowski Bibliografia Rozwój zasobow ludzkich w kontekście klastrów wybrane rekomendacje dla regionu łódzkiego - Kristofer Erlandsson Wprowadzenie 1. Wspólne działania/inwestycje strategiczne w klastrach na rzecz edukacji i badań 2. Mobilność siły roboczej 3. Konkurencyjny i atrakcyjny rynek pracy 4. Transfer technologii 5. Uczenie się społeczne i organizacyjne Bibliografia Human resources development in a cluster context - some recommendations for Lodz region - Kristofer Erlandsson Introduction 1. Concerted action/strategic investments in research and education in clusters 2. Labour mobility 3. Competitive and attractive labour market 4. Transfer of technology 5. Organizational and social learning 377 379 379 380 381 385 393 396 397 397 398 399 400 401 407 413 418 419 419 419 421 422 424 424 426 429 429 429 431 432 433 434 8
Potencjale możliwośći turystyki historycznej w regionie łodzkim - Matthias Waechter, Claudius Holdermann Wprowadzenie 1. Tło historyczne 2. Najlepsze praktyki w innych regionach europejskich 3. Analiza 4. Klasyfikacja segmentów turystów 5. Analiza środowiskowa 6. Analiza SWOT (Mocne strony, Słabe strony, Szanse, Zagrożenia) 7. Strategie i taktyki The Potential for Historical Tourism in the Region of Łódź. The Remains of the Battle of Łódź and Best Practices of World War I Tourism from Other European Countries - Matthias Waechter and Claudius Holdermann Introduction 1. Historical Background 2. Best practices in other European regions 3. Analysis of Tourism in the Region 4. Classification of Visitor Segments 5. Environmental Analysis 6. SWOT-Analysis (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) 7. Strategies and Tactics 8. Conclusion 437 437 438 439 445 447 449 450 451 455 455 456 457 463 465 466 468 469 470 9
Wprowadzenie Od prawie trzech dekad w literaturze ekonomicznej szeroko dyskutowane są problemy roli państwa i władz samorządu regionalnego w promowaniu, stymulowaniu i finansowaniu ze środków publicznych inicjatyw rozwoju gospodarczego. Dyskusja ta w coraz większym stopniu koncentruje się na wysiłkach państwa w budowaniu instytucji stanowiących miękką infrastrukturę dla procesu ekonomicznej rewitalizacji państwa. W porównaniu z wcześniejszymi koncepcjami rozwoju gospodarczego w ostatnich latach zmieniają się równocześnie poglądy na instrumenty i system pomocy państwa. Powszechny staje się pogląd, że państwo i regiony nie rozwijają się w wyniku sukcesów indywidualnych przedsiębiorstw, lecz w wyniku wspólnych przedsięwzięć złożonej sieci wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, które w warunkach współczesnej gospodarki są w stanie z powodzeniem konkurować na globalnych rynkach. Sieci te, lub przemysłowe klastry, są trampoliną dla inkubowania biznesów. Nowe koncepcje rozwoju ekonomicznego koncentrują się więc w poważnym stopniu na metodach stymulowania procesów budowy zdolności rozwojowych całej gospodarki państwa lub regionu przez rozwój różnego typu powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami produkcyjnymi, usługowymi i instytucjami infrastruktury biznesu. W przypadku regionów realizacja takich koncepcji rozwoju wymaga aby regionalna administracja, wraz z sektorem prywatnym i non profit organizacjami publicznymi, tworzyła odpowiednie grupy i zawiązywała alianse strategiczne, których misją jest rozwój gospodarczy regionu. Prowadzące do tego działania, szczególnie szeroko komentowane w literaturze ekonomicznej ostatnich kilkunastu lat, mają na celu powstanie tzw. partnerstwa regionalnego dla rozwoju ekonomicznego (ang. regional partnerships for economic development). Te nowe zjawiska w gospodarce krajów i regionów znajdują swój wyraz w nowym spojrzeniu na politykę gospodarczą. W poprzednich okresach programy rozwoju gospodarki państwa i regionów znajdowały swój wyraz przede wszystkim w polityce przemysłowej, która skoncentrowana była głownie na problemach rozwoju gałęzi przemysłu i zmianach jego struktury. Obecnie powstające programy rozwoju państwa, lub regionu, skoncentrowane są raczej na programach dostarczania pomocy finansowej oraz programach rozwoju infrastrukturalnej i technicznej bazy wymaganej dla pojawienia się nowych zdolności produkcyjnych w istniejących już przemysłach i pomocy istniejącym przedsiębiorstwom w ich ekspansji na krajowym lub międzynarodowym rynku. Polityka przemysłowa powinna identyfikować przemysły które mają potencjał do dalszej ekspansji i które mogą stymulować rozwój innych sektorów gospodarki. Te nowe koncep- 11
Bogdan Piasecki, Kazimierz Kubiak cje polityki przemysłowej opierają się na założeniu, że rolą państwa jest w pierwszym rzędzie wsparcie prywatnego przemysłu w jego konkurencyjnych wysiłkach w procesie transformacji do nowego przemysłowego otoczenia 21 wieku. Nowe, oparte na wiedzy przemysły, pojawienie się nowych oryginalnych wyrobów i technologii, a także nowych form współpracy wymagają, jak nigdy wcześniej, coraz silniejszego zaangażowania administracji w budowie długookresowych planów strategicznych opartych na rozwijaniu partnerstwa regionalnego wokół wybranych inicjatyw, które w jej opinii spowodują wzrost strategicznych korzyści. Celem strategii rozwoju jest mobilizacja zasobów w takich obszarach gospodarki i przestrzeni gospodarczej aby możliwy był pełen rozwój nowych przemysłowych klastrów. Takie regionalne klastry oparte są na funkcjonujących w regionie dominujących przemysłach, dzięki bliskiemu położeniu firm łączących się dla uzyskania wspólnych korzyści są najpełniejszym wyrazem i najbardziej rozwinięta formą partnerstwa regionalnego zawiązywanego dla rozwoju ekonomicznego. Identyfikacja specyficznych dla regionu klastrów i planowanie ich dalszego wzmocnienia i rozwoju jest jedną ze szczególnych właściwości współczesnych programów rozwoju regionu. W książce, którą Państwu przekazujemy zebraliśmy opracowania nawiązujące do regionalnego partnerstwa dla rozwoju ekonomicznego szczególnie te, które tworzą podstawy teoretyczne takiego partnerstwa lub stanowią dobre praktyki mające szanse przeniesienia na teren regionu łódzkiego. Zbiór tych prac powinien, naszym zdaniem, pozwolić w pierwszym rzędzie lepiej zrozumieć sens i korzyści wynikające z nawiązania partnerskiej współpracy i stanowić inspiracje dla administracji regionu, firm i instytucji otoczenia zlokalizowanych na jego obszarze do zdynamizowania działań, które zrodziły się z przedsiębiorczej aktywności partnerów biznesowych i instytucji otoczenia i które dzięki swemu innowacyjnemu charakterowi prowadzą do rozwoju i zwiększenia konkurencyjności ulokowanych w regionie łódzkim przedsiębiorstw. Działania te winny znaleźć zwój wyraz w polityce innowacyjnej której kształt powinien wynikać z założeń Regionalnej Strategii Innowacji. Wytypowanych przez nią regionalnych obszarów kompetencji opracowanych programów, scenariuszy działania i proponowanego planu akcji. Wielu z Autorów ujętych w tej książce opracowań uczestniczyło w tworzeniu Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Łódzkiego LORIS PLUS. Tematyka szeregu tych opracowań nawiązuje więc do prowadzonych wcześniej badań i doświadczeń nabytych w trakcie prac nad przygotowaniem Strategii Postępująca globalizacja, zmusza przedsiębiorstwa oraz gospodarki narodowe do poszukiwania dróg i rozwiązań wzmacniających ich innowacyjność. Jest to dla większości przedsiębiorstw główny cel strategiczny, 12
Wprowadzenie który, jak dowodzi J. Schumpeter, sprowadza się do wprowadzenie na rynek nowego produktu, nowej metody produkcji, otwarcie nowego rynku, uruchomienia nowego źródła surowców lub półfabrykatów i do wdrożenie nowej organizacji w przedsiębiorstwie. Innowacja może mieć więc charakter techniczny, ekonomiczny bądź organizacyjny. Jest to, jak uważa P.F. Drucker specyficzne narzędzie przedsiębiorczości które nadaje zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa. Takie narzędzie nie powstaje jednak w próżni. Rzadko jest efektem spontanicznych, niezorganizowanych działań. Źródłem innowacji mogą być w przedsiębiorstwach prace ich własnych biur konstrukcyjnych, laboratoriów, prowadzonych przez nie prac B+R oraz wiedza kadry menedżerskiej i pracowników, którzy zgłaszają swoje propozycje w postaci wniosków racjonalizatorskich, zmian konstrukcyjnych, technologicznych i organizacyjnych. Jednak im bardziej złożone przedsięwzięcie i bardziej nowoczesna technologia, tym silniejsza staje się potrzeba twórczych powiązań i interdyscyplinarnych kontaktów oraz sprawnej organizacji, umożliwiającej partnerskie współdziałanie przedsiębiorstwa i instytucji otoczenia. Partnerstwo w działaniu na rzecz innowacji nie należy w naszym kraju i regionie do najsilniejszych stron aktywności przedsiębiorstw i otoczenia biznesu. Często mało istotne różnice w ocenie sytuacji czy proponowanej drogi rozwiązania problemu, już na etapie pierwszych kontaktów zniechęcają partnerów do współdziałania. Partnerstwo w swej istocie zakłada pełnoprawne relacje między uczestnikami przedsięwzięcia, poszanowanie ich autonomii oraz odpowiedzialne współdziałanie i współpracę na miarę posiadanych kompetencji. Gotowość i zdolność do współpracy jest warunkiem skuteczności, prowadzącej do rozwiązania problemu. Jest warunkiem koniecznym do stworzenia i funkcjonowania efektywnego systemu innowacji. Przedsiębiorcy i ich organizacje, ośrodki naukowo-badawcze, władze samorządowe, instytucje finansowe, organizacje pozarządowe, agendy rządowe oraz środki masowego przekazu, poprzez wzajemne powiązania mogą stworzyć spójny mechanizm współpracy. Powstaje system, który nie tylko zbiera informacje ale także je przetwarza, tworzy nową wiedzę i dystrybuuje między partnerami. Wytworzone zasoby wiedzy w powiązaniu z sygnałami z rynku, umożliwiają powstanie innowacji. W wyniku sprawnie współdziałających partnerów z sektora biznesu, sektora społecznego i publicznego, powstaje efekt synergii, sprzyjający tworzeniu innowacyjnych rozwiązań. Książka Partnerstwo dla innowacji ukazuje podstawowe uwarunkowania i zależności, mające wpływ na rozprzestrzenianie się wiedzy, sprzyjającej kreowaniu innowacji. Ze względu na ograniczone możliwości wydawnicze, prezentowane są nieliczne, choć jak się wydaje, bardzo interesujące i ważne przykłady z bogatych doświadczeń partnerów Insty- 13
Bogdan Piasecki, Kazimierz Kubiak tutu Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI, z których większość uczestniczyła w realizowanych w Instytucie projektach badawczych, w tym również we wspomnianych wcześniej badaniach nad opracowaniem Regionalnej Strategii Innowacji. Autorami rozważań są naukowcy i praktycy z Bułgarii, Danii, Finlandii, Niemiec, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Polski. Aby ułatwić czytelnikom poznanie zawartości książki, teksty pisane w języku angielskim przetłumaczono na język polski. Książka składa się z trzech części. Część pierwsza, poświęcona jest rozważaniom na temat różnych aspektów polityki innowacji i jej wpływu na praktykę gospodarczą przedsiębiorstw. Tę część książki rozpoczyna artykuł D. Smollbona, który wprowadza czytelnika w zagadnienia roli badań w tworzeniu polityki rozwoju. Badania naukowe stanowią podstawowe źródło innowacji. Możliwości dotarcia do ich wyników warunkują absorpcję innowacyjnych rozwiązań przez przedsiębiorstwa. Tworzenie innowacji oraz kształtowanie proinnowacyjnych postaw, w znacznym stopniu uzależnione jest od jakości i gotowości środowiska do współdziałania w procesie innowacji i ich akceptacji do wdrażania. Problemy z tym związane ukazuje J. Gunnarsson, który omawia społeczne aspekty rozwoju klastrów, przywołując swoje doświadczenia nabyte podczas współpracy z europejskimi ośrodkami naukowymi, w tym z Instytutem EEDRI w ramach przygotowywania koncepcji projektu REKO. S. Johnson oraz R. Henderson prezentują działania podejmowane w Wielkiej Brytanii na rzecz infrastruktury wsparcia rozwoju innowacyjności biznesu. Brytyjski biznes wspierany jest przez dziewięć Regionalnych Agencji Rozwoju (RDAs), które realizują politykę wytyczoną przez Departament Przedsiębiorczości i Wprowadzania Reform (BERR). Autorzy zamieszczają przykłady inicjatyw podejmowanych przez regionalne organizacje. Na problemy współpracy, na styku nauka praktyka, zwraca uwagę T. Markowski który wskazuje na potrzebę tworzenia efektywnych układów sieciowych uczelni wyższych z podmiotami gospodarczymi. Swoje rozważania T. Markowski kończy postulatem konsolidacji i restrukturyzacji zespołów badawczych jako warunku stworzenia silnych ośrodków badawczych. W ostatnich latach w Polsce lokowane są duże inwestycje zagraniczne. Jak do tej pory nie udało się osiągnąć zadowalającej współpracy partnerów zagranicznych z polskimi MSP, gotowymi do takiej współpracy. D.Smollbone w swoim kolejnym, kończącym tę część książki opracowaniu przedstawia sugestie dotyczące polityki powiązań przedsiębiorstw inwestorów zagranicznych polskimi małymi i średnimi przedsiębiorstwami.. Od instytucji i stosowanych instrumentów transferu innowacji zależy innowacyjność i gotowość podmiotów do współtworzenia i wdrażania inno- 14
Wprowadzenie wacji. W drugiej części książki, czytelnik znajdzie informacje poświęcone tym zagadnieniom. M. Toivonen skupia się na roli usług wiedzochłonnych (knowledge intensive business servicess KIBS) w transferowaniu nowych technologii. Doświadczenia fińskich ośrodków KIBS to ciekawe źródło informacji i inspiracji dla polskich instytucji wspierających transfer innowacyjnych rozwiązań. Jak do tej pory wyniki tych działań nie są zadowalające. Poszukiwane są więc najlepsze wzorce i praktyki światowych centrów transferu technologii. Rola władz regionu w internacjonalizacji małych przedsiębiorstw na przykładzie Inkubatora Przedsiębiorczości i Umiędzynarodowienia Handlu w Montepellier, jest przedmiotem rozważań O. Torresa. Doświadczenia francuskie są bardzo pouczające i możliwe do wykorzystania na gruncie polskim. Wsparcie i sens współpracy przedsiębiorców i władz lokalnych opiera się na prostej filozofii: ja zwyciężam, ty zwyciężasz, region zwycięża (win-win-win). Berliński Park Technologiczny Adlershof i jego udział w transformacji przemysłowej wschodnich Niemiec przedstawia H. Marhold. Park Berliński, w swych poczynaniach wzorował się na doświadczeniach USA i krajów europejskich. Osiągnięte efekty są rezultatem ścisłej współpracy zarządu Parku z Uniwersytetem Humboldta z którym realizowano wspólną politykę, polegającą na wspieraniu rozwoju technologii fotooptycznych, zastosowaniu nowych materiałów i mikrosystemów technologicznych, technologii rozwijających media oraz biotechnologii i technologii związanych z energetyką i ochronę środowiska. Wdrażanie innowacyjnych technologii jest procesem złożonym, wymagającym pomocy ze strony wyspecjalizowanych doradców. W Polsce konsulting również w zakresie nowych technologii systematycznie zyskuje na znaczeniu, aczkolwiek częściej z pomocy konsultantów korzystają duże firmy. Gdy tymczasem rozwój innowacyjności MSP w dużym stopniu zależy od fachowej i w miarę taniej pomocy ze strony zawodowych konsultantów oraz specjalistów zatrudnionych w wyższych uczelniach i instytutach badawczych. J. D. Antoszkiewicz przybliża czytelnikom zadania konsultantów, wykorzystując w tym celu dorobek brytyjskich firm doradczych i brytyjskiego systemu konsultingu, posługując się przykładami Instytutu Biznesowych Konsultantów (IBC) oraz Zrzeszenia Konsultantów obsługujących MSP - (SFEDI). Zbudowany przez Annę Rogut i Marka Cieślaka portret instytucji transferu technologii stanowi swoistą ocenę faktycznego stanu usług świadczonych w obszarze transferu technologii opartej na dyskusji która miała miejsce podczas seminarium poświęconemu transferowi technologii, w ramach VII Regionalnego Forum Innowacyjnego zorganizowanego przez Instytut EEDRI oraz Łódzką Specjalną Strefę Ekonomiczną. 15
Bogdan Piasecki, Kazimierz Kubiak Rozdział ten zawiera także wynikające z tej dyskusji wnioski i rekomendacje adresowane do instytucji otoczenia biznesu. Natomiast doświadczenia ze współpracy transdyscyplinarnej instytucji naukowych są treścią rozdziału napisanego przez J. Wojtysiaka, który uważa to za warunek systemowych rozwiązań w badaniach i rozwoju, oraz S. Kaniszewskiego, który pokazuje efekty takiego współdziałania. W wyniku współpracy kierowanych przez Autorów ośrodków naukowych powstało między innymi opisane w tym rozdziale innowacyjne rozwiązanie sposobu wykorzystania biodegradowalnych odpadów surowców włókienniczych i wtórnych surowców naturalnych do uprawy warzyw szklarniowych i polowych. Doświadczeniami dydaktyka, zajmującego się na co dzień problemami kształcenia zawodowego dla potrzeb gospodarki, dzieli się z czytelnikami Janusz Moos. Autor zwraca szczególną uwagę na konieczność wiązania systemów edukacji z aktualnymi i przyszłymi potrzebami nowoczesnych przedsiębiorstw. Kształcenie modułowe to, w przekonaniu J. Moosa, najbardziej efektywny sposób pozyskiwania wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych. M. Bieńkiewicz zwraca uwagę czytelnika na miejsce zarządzania zasobami ludzkimi w praktyce przedsiębiorstwa, podporządkowanej zasadom Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR). W warunkach globalnej konkurencji zwyciężają przedsiębiorstwa które potrafią uzyskiwać doskonałe wyniki jakościowe i finansowe bez naruszania zasad współżycia społecznego i ochrony środowiska. Szczególne miejsce w poczynaniach kierownictwa zajmuje dbałość o poprawę warunków pracy i równość szans w rozwoju intelektualnym i finansowym pracowników. Innowacje są produktem powstałym z kombinacji pomysłu, wiedzy i zastosowania odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, które umożliwiają praktyczne ich zastosowanie. Innowacje, podobnie jak inne zasoby stanowią własność twórcy i podlegają prawnej ochronie. D. Trzmielak koncentruje się na zarządzaniu własnością intelektualną w ośrodkach naukowych. Autor wyjaśnia czym jest własność intelektualna oraz jak się nią zarządza na polskich i zagranicznych uczelniach. Rozdział stanowi przyczynek do poznania ścieżki postępowania w celu komercjalizacji i transferu nowej technologii do przemysłu. Trzecia część książki poświęcona jest klastrom i sieciom współpracy. Klaster, jako forma powiązań i współpracy przedsiębiorstw, w coraz większym stopniu staje się narzędziem polityki gospodarczej oraz rozwoju konkurencyjności gospodarek i regionów, krajów członkowskich Unii Europejskiej. 16
Wprowadzenie Zmiany zachodzące w procesach konkurencji są przedmiotem zainteresowania A. Pomykalskiego. Autor mocno podkreśla, że w nowych warunkach konkurowania, konkurencja odbywać się będzie miedzy strukturami sieciowymi a nie jak do tej pory pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami. Nowy wymiar konkurencji wymaga więc szybkich zmian w mentalności przedsiębiorców oraz zrozumienia i zaakceptowania współpracy w ramach sieci powiązań, na różnych poziomach konkurencji. Rola organizacji przedsiębiorców, w tworzeniu sprzyjających warunków do rozwijania innowacyjnych klastrów, stanowi przedmiot dociekań K. Kubiaka. Autor zauważa, że jednym z czynników wydłużających proces tworzenia klastra jest bariera wzajemnego zaufania. Organizacje przedsiębiorców są tym miejscem, gdzie w sposób naturalny rodzi się wzajemne zaufanie. Fakt przynależności i uczestnictwa w pracach organizacji jest potwierdzeniem zaufania do partnerów, które stanowi podstawową przesłankę do współpracy w ramach sieci powiązań występujących w klastrze. Na międzynarodowych i globalnych rynkach liczą się silne marki. Pojedyncze przedsiębiorstwa nie mają szans na przebicie się i trwałe ulokowanie w świadomości odbiorców. Stąd też, coraz częściej przedsiębiorcy zabiegają o stworzenie i posługiwanie się wspólną marką klastra bądź regionu. Metodę stosowania skutecznego marketingu i wykorzystania marki klastra omawia B. Vassileva. Autorka odwołuje się do opracowań literaturowych by w końcowym etapie rozważań, przenieść je na teren regionu łódzkiego. Książkę uzupełniają dołączone w formie dodatku przykłady doświadczeń i komentarze dziennikarzy i praktyków, zajmujących się rozwijaniem i promocją przedsiębiorczości i innowacyjności gospodarki. Ich głosy, stanowią interesujące uzupełnienie zamieszczonych artykułów. Autorzy i redaktorzy książki mają świadomość, że zamieszczone rozważania tylko w niewielkiej części pokazują różne możliwości i formy działania, rozwijające partnerską współpracę przedsiębiorców z ośrodkami naukowo-badawczymi, samorządem lokalnym oraz instytucjami otoczenia biznesu. Wyrażają jednak nadzieję, że zarysowane w wystąpieniach wątki, staną się dla czytelników inspiracją do dalszego poszukiwania informacji i doskonalenia wiedzy niezbędnej do tworzenia partnerstwa dla rozwoju innowacyjnego regionu łódzkiego. Bogdan Piasecki Kazimierz Kubiak 17
Część pierwsza Polityka innowacyjna