Wyprawy krzyżowe
1. Pielgrzymki do Ziemi Świętej Główny cel pielgrzymek to Jerozolima (Grób Pański oraz Kalwaria) Często traktowane jako pokuta Do VII w. swoboda pielgrzymowania Od VII do X w. Arabowie ograniczyli możliwość pielgrzymowania Od X w. Fatymidzi ponownie pozwalają na pielgrzymki
2. Świat muzułmański w XI wieku Walka o przywództwo dwóch kalifatów: Abbasydów i Fatymidów Fatymidzi w XI w. zdobyli Tunezję, Egipt Z czasem w obu kalifatach kryzys; coraz większa rola mameluków (niewolników z Kaukazu lub Azji Środkowej); dowódcy mameluków z czasem mają coraz większą władzę Emirowie (zarządcy prowincji) też rosną w siłę kosztem kalifów W XI w. Turcy seldżuccy (koczownicy z Azji Śr.) stają się najsilniejsi w rejonie W 1071 r. pokonują Bizancjum w bitwie pod Manzikertem; zdobywają Anatolię Podbiją też Syrię i Palestynę z Jerozolimą
3. Przyczyny wypraw Na podstawie filmu wymień przyczyny wypraw krzyżowych; I wyprawa krzyżowa
1. Agresywna polityka Turków wobec chrześcijan 2. Problem z dostępem do Jerozolimy 3. Chęć udzielenia pomocy Bizancjum 4. Hasło walki z niewiernymi 5. W X w. pokój boży zezwalał jedynie na wojny między chrześcijanami a niewiernymi 6. Rywalizacja między cesarzem a papieżem 7. Brak ziemi uprawnej 8. Napięcia społeczne 9. Chęć zbawienia poprzez walkę 10. Chęć zdobycia łupów
4. Synod w Clermont 1095r.
5. Krucjata ludowa 1096r. Z płd. Niemiec i Francji zubożała szlachta, chłopi, mieszczanie, kobiety, dzieci wyruszyli by odbić Ziemię Świętą z rąk niewiernych Ok. 200 000 ludu Na czele Walter bez Mienia i Piotr Eremita Liczne rabunki i pierwsze pogromy żydowskie Krucjata rozbita na terenie Węgier oraz Anatolii
6. Pierwsza (i jedyna zwycięska) wyprawa krzyżowa 1096-1099 40-60 tys. rycerzy Różne trasy, różni, dowódcy: Rajmund z Tuluzy, Boemund II, Gotfryd z Bouillon, Hugon, hrabia Vermandois Trasa przez Konstantynopol, Anatolię, Antiochię, do Jerozolimy 1099 zdobyta Jerozolima
Utworzono Królestwo Jerozolimskie na czele Gotfryd (jako obrońca Grobu Pańskiego); tylko Jezus mógł być królem Po nim Baldwin przyjął tytuł króla Oprócz tego: 1. Hrabstwo Edessy 2. Księstwo Antiochii 3. Hrabstwo Trypolisu
7. II krucjata 1147-1149 Przyczyna: 1144 r. upadek hr. Edessy Przywódcy: Konrad III (Niemcy), Ludwik VII (Francja) Skutek: przegrana; brak odzyskania Edessy, nieudany atak na Damaszek
8. III krucjata 1189-1192r. Na czele muzułmanów Saladyn; zjednoczył Arabów i Turków, zdobył Egipt, Syrię Przyczyna: Saladyn rozbił krzyżowców pod Hattin w 1187r. i zajął Jerozolimę Przywódcy: Filip II August (Francja), Ryszard Lwie Serce (Anglia), Fryderyk I Barbarossa (Niemcy) Skutek: przegrana; Krzyżowcy odbili z rąk tureckich jedynie pas nadmorski Ziemi Świętej od Jaffy po Bejrut, opanowali także należący do Bizancjum Cypr; Fryderyk Rudobrody tonie w rzece Selef rozpad koalicji
9. IV krucjata 1202-1204 Wyprawa morska; z pomocą Wenecji Krzyżowcy nie mięli czym opłacić podróż, więc za transport postanowili złupić konkurencyjny względem Wenecjan Zadar w Dalmacji Potem wyprawa do Konstantynopola, by osadzić na tronie Aleksego IV Brak funduszy w skarbcu, więc zdobycie i złupienie miasta Przy okazji ekskomunika krzyżowców Cesarstwo Bizantyjskie do 1261 r. było państwem rządzonym przez krzyżowców Cesarstwo Łacińskie
10. Pozostałe krucjaty nr V, VI, VII Nie udało się odzyskać Jerozolimy; jedynie w latach 1229-1244 na skutek porozumienia z sułtanem Egiptu trafiło w ręce chrześcijan Koniec krucjat 1291 r. utrata Akki ostatniej twierdzy na Bliskim Wschodzie
11. Krucjata dziecięca 1212 Pogląd, że tylko dzieci mogą odzyskać Jerozolimę, bo są bez grzechu Ok. 40 000 dzieci i młodzieńców Sprzedani w niewolę muzułmańskim kupcom
12. Polacy w Ziemi Świętej Być może w II i III krucjacie wzięli udział polscy książęta (Henryk Sandomierski) Leszek Biały złożył w 1215 r. śluby zobowiązujące go do wyprawy, ale się wymigał z tego obowiązku (s.377)
13. Skutki wypraw krzyżowych 1. Wzmocnienie pozycji Kościoła 2. Wzbogacenie Kościoła 3. Przyspieszenie rozwoju gospodarki towarowopieniężnej, handlu, żeglugi 4. Rozwój miast włoskich i przejęcie handlu lewantyńskiego (h.l. łączył Europę z Bliskim Wschodem) 5. Osłabienie Bizancjum 6. Poznanie innych kultur oraz towarów, terenów 7. Udoskonalenie sztuki wojennej 8. Etos rycerski 9. Nasilenie się fanatyzmu 10. Początek wrogości Wschodu i Zachodu
14. Zakony rycerskie
Templariusze powstanei w 1118r. Nazwa łacińskiego templum, czyli świątynia, gdyż mieli siedzibę w pobliżu świątyni Salomona w Jerozolimie. Nosili białe płaszcze z czerwonymi krzyżami. Templariuszy obowiązywała opracowana przez Bernarda z Clairvaux reguła zakonna wzorowana na regule cystersów. Jej cechą charakterystyczną było wysunięcie na plan pierwszy braci świeckich, którzy oprócz składania ślubów czystości, posłuszeństwa i ubóstwa zobowiązywali się do obrony pielgrzymów i prowadzenia walki zbrojnej z poganami. W zakonie templariuszy przeważali Francuzi.
Joannici powstanie w 1154r. Prowadzili szpital dla pielgrzymów w Jerozolimie. Strój czarny płaszcz z białymi krzyżami. W zakonie tym przeważali Włosi.
Nasi ulubieńcy Krzyżacy 1191 Za twórcę tego zakonu uważany jest książę Fryderyk Szwabski. Oficjalna nazwa brzmiała: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Rycerze tego zakonu nosili białe płaszcze z czarnymi krzyżami.