Jak dostarczyć kleszcza do badania na obecność bakterii wywołujących boreliozę? Po usunięciu kleszcza ze skóry należy umieścić go w czystym pojemniku i szczelnie zamknąć, a następnie przesłać go wraz z wypełnioną ankietą listem poleconym na adres: Prof. dr hab. Jolanta Rzymowska Ul. Sekutowicza 15/6 20-152 Lublin E-mail do prof. Rzymowskiej w sprawie wyniku badania: jolantarzymowska@umlub.pl Tel. kontaktowy: 81 448 72 30 Warunkiem bezpłatnego badania kleszcza na obecność w nim bakterii wywołującej boreliozę, jest dostarczenie go wraz z całkowicie wypełnioną ankietą. W przypadku dziecka ankietę wypełniają jego rodzice/ opiekunowie. Akcja bezpłatnego badania kleszcza trwa do odwołania i może ulec okresowemu zawieszeniu- informacje na ten temat będą pojawiały się systematycznie na stronie Fundacji (www.fundacja-bartek.pl), na forum chorych (www.borelioza-forum.pl) i na profilu Fundacji na Facebook (www.facebook.com/lyme.disease.fundation.poland) Osoby wysyłające ankietę wyrażają zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych zawartych w poniższym formularzu na potrzeby badań naukowych zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 02 nr 101 poz. 926 z pózn. zmianami). Dane te nie będą nikomu udostępniane ani wykorzystywane w innym celu, jak tylko dostarczenie wyniku badania do właściwej osoby. 1. Jak prawidłowo usunąć kleszcza? Najłatwiej usunąć kleszcze wykorzystując do tego specjalne pomoce typu lasso, safe card, kleszczyki czy ssawki, zgodnie z dołączoną do nich instrukcją. Jeśli nie ma do dyspozycji tych pomocy, to należy użyć zwykłej pęsety starać się uchwycić kleszcza pewnie i w miarę mocno, jak najbliżej skóry i wyciągnąć prostym ruchem do góry lub ruchem skręcającym w jedną stronę do góry. Uważać, aby nie zmiażdżyć głowy kleszcza i nie kręcić nim, aby nie spowodować przedostania się zawartości kleszcza do skóry człowieka. Jeżeli fragment kleszcza pozostał w skórze lub kleszcz tkwi głęboko, to można użyć sterylnej igły do jego usunięcia. Po wyjęciu kleszcza skórę należy zdezynfekować np. spirytusem. Bezwzględnie nie można Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 1
kleszczem kręcić, przypalać go, zalewać spirytusem lub innym płynem, smarować masłem lub innym tłuszczem, gdyż tak drażniony kleszcz zwraca zawartość swoich jelit do wnętrza rany, co zwiększa ryzyko zakażenia. 2. W jakich warunkach przechowywać i przesłać usuniętego kleszcza? Kleszcza należy umieścić w małym, czystym pojemniku- ważne, aby był on szczelny i mógł dotrzeć do miejsca badania. Może to być np. mały woreczek strunowy czy dobrze zamykana fiolka/ probówka, pojemnik na kał. W przypadku usunięcia więcej niż jednego kleszcza u jednej osoby, można je przetransportować w jednym pojemniku. Nie można kleszcza przymocowywać np. taśmą klejącą czy klejem lub narażać w inny sposób na jakikolwiek kontakt z innymi związkami chemicznymi 3. Jak długo oczekuje się na wynik badania i w jaki sposób dociera on do osoby zainteresowanej? Badania wykonywane są na bieżąco, więc na wynik trzeba poczekać zazwyczaj kilka, kilkanaście dni. Wyniki wysyłane są na podany w ankiecie adres mailowy. 4. Jak należy postąpić, jeśli okaże się, że kleszcz był zakażony bakterią, wywołującą boreliozę? Należy wziąć pod uwagę, że nie każde pokłucie przez zarażonego kleszcza powoduje zakażenie człowieka boreliozą. Zazwyczaj ryzyko zakażenia wzrasta wraz z upływem czasu przebywania kleszcza w skórze. Dlatego nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Możliwości jest kilka: a. obserwować miejsce pokłucia i cały organizm, a w razie wystąpienia niepokojących objawów (pojawienie się zmiany skórnej, tj. rumienia wędrującego - zazwyczaj czerwona plama, z wyraźnymi granicami, owalna lub okrągłą, z przejaśnieniem wewnątrz; podwyższona temperatura ciała, objawy grypopodobne typu bóle mięśni, stawów, uczucie rozbicia, zmęczenia itp.) jak najszybciej udać się do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i poinformować o objawach i fakcie pokłucia przez kleszcza oraz wyniku badania kleszcza b. po 4-6 tygodniach wykonać badanie serologiczne metodą Western blot (na boreliozę) i dalsze postępowanie uzależnić od tego wyniku c. nie czekać na ewentualne pojawienie się i rozwój objawów, świadczących o zakażeniu, lecz od razu udać się do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, poinformować o fakcie pokłucia i wyniku badania kleszcza oraz poprosić o przepisanie antybiotyku na 4-6 tygodni, aby zapobiec rozwinięciu się boreliozy. Należy jednak wiedzieć, iż nie jest to postępowanie aprobowane przez wszystkich lekarzy. Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 2
Badanie kleszcza na obecność krętków Borrelia burgdorferi ANKIETA- edycja Wiosna 2016 Data usunięcia kleszcza (pobrania materiału) nr próbki:. 1. Imię i nazwisko osoby pokłutej:. 2. Data urodzenia osoby pokłutej:. 3. Adres zamieszkania osoby pokłutej:.. 4. Tel. kontaktowy:. 5. Adres mailowy:. 1. Ukłucie przez kleszcza nastąpiło: a. po raz pierwszy b. kolejny raz 2. Rodzaj środowiska, w którym najprawdopodobniej mogło dojść do pokłucia: A. Las B. Łąka C.Park D. Ogród E. Nad wodą F. Inne G. Nie wiem 3. Przypuszczalny czas przebywania kleszcza w skórze: A. Do 6 godz. B. 7-12 godz. C. 13-24 godz. D. 25 godz. - 2 dni E. powyżej 2 dni F. Nie wiem 4. Miejsce wkłucia się kleszcza w skórę: A. Głowa B. Klatka piersiowa C. Plecy D. Brzuch E. Pośladki F. Ramię G. Przedramię H. Pacha I. Pachwina J. Stopa K. Szyja L. Dół podkolanowy M. Udo- tył N. Udo- przód O. Pod piersiami P. Okolice ucha R. Podudzie- przód S. Podudzie- tył T. Okolice narządów płciowych 5. Sposób usunięcia kleszcza: a. W warunkach domowych b. W placówce ochrony zdrowia Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 3
6. W jakiej sytuacji najprawdopodobniej doszło do pokłucia przez kleszcza? a. spacer b. camping c. polowanie d. łowienie ryb e. grzybobranie f. ogrodnictwo g. uprawianie sportu (np. bieganie, jazda na rowerze) h. wykonywanie obowiązków zawodowych i. zbieranie owoców leśnych j. inna 7. Jaka była pogoda w najbardziej prawdopodobnym momencie kontaktu z kleszczem? a. Było upalnie b. Było ciepło c. Było chłodno d. Było zimno 8. Czy w czasie pokłucia przez kleszcza na dworze było wilgotno czy sucho? a. Padał deszcz b. Kilka godzin wcześniej padał deszcz c. Kilka dni wcześniej padał deszcz d. Było raczej sucho e. Było bardzo sucho 9. Czy w czasie pokłucia był wiatr czy raczej nie? a. Było wietrznie b. Był lekki wiatr c. Nie było wiatru 10. W jakim województwie doszło do pokłucia przez kleszcze? 11. Wiek osoby pokłutej (w latach):. Przybliżony wzrost (w cm):.. 12. Miejsce zamieszkania osoby pokłutej: a. miasto b. wieś c. teren podmiejski/ dzielnica podmiejska 13. Czy w czasie, gdy doszło do pokłucia, osoba pokłuta używała jakichś środków na kleszcze? a. tak proszę podać nazwę preparatu:. b. Nie 14. W jaki sposób była ubrana osoba w prawdopodobnym momencie pokłucia? 14.1 Spodnie: a. długie b. krótkie c.spódnica 14.2 Nogawki spodni: a. włożone w skarpetki b. nie były włożone w skarpetki c. nie były noszone w tym dniu długie spodnie 14.3 Bluzka: a. z długim rękawem b. z krótkim rękawem c. z rękawem ¾ 14.4 Nakrycie głowy: a. kapelusz b. chustka c. kaszkiet d. inne e. brak 14.5 Buty: a. sportowe typu adidas b. z wyższą cholewką c. sandały/ klapki d. inne 14.6 Czy ubiór osoby pokłutej był jasny? a. tak b. nie, był raczej ciemny Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 4
15. Czy po powrocie do domu ubiór został zmieniony? a. tak b. nie 16. Czy kleszcz został usunięty w całości? a. tak, od razu b. nie, zostały fragmenty kleszcza w skórze i konieczne było ich dodatkowe usunięcie c. nie, fragmenty kleszcza pozostały w skórze 17. Jakie pomoce zostały użyte do usunięcia kleszcza? a. nie wiem, bo kleszcza usunął personel medyczny b. zwykła pęseta c. specjalne lasso do usuwania kleszczy d. specjalna przyssawka z tłokiem e. specjalna karta/płytka do usuwania kleszczy (tzw. safe card) f. specjalne kleszczyki do usuwania kleszcza g. nic- usunięto przy użyciu palców h. igła: a. zwykła, do szycia lub szpilka b. do iniekcji/ zastrzyków- sterylna i. inne- co?... 18. Czy po usunięciu kleszcza skóra w tym miejscu została zdezynfekowana np. spirytusem? a. tak b. nie c. została przemyta wodą 19. Jakie cechy charakterystyczne posiada zmiana skórna, będąca pierwszym objawem boreliozy? 19.1. Jest to czerwona plama a. tak b. nie c. nie wiem 19. 2 Jest to regularna zmiana na skórze- okrągła lub owalna a. tak b. nie c. nie wiem 19.3 Może blednąć od środka a. tak b. nie c. nie wiem 19.4 Może się pojawić zaraz po ukłuciu przez kleszcza a. tak b. nie c. nie wiem 19.5 Musi mieć co najmniej 5 cm średnicy a. tak b. nie c. nie wiem 19.6 Musi się utrzymywać przynajmniej tydzień a. tak b. nie c. nie wiem 19.7 Musi się pojawić w miejscu wkłucia przez kleszcza a. tak b. nie c. nie wiem 19.8 Zmiana ta występuje u wszystkich chorych a. tak b. nie c. nie wiem Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 5
20. Jakie objawy mogą występować we wczesnej fazie boreliozy? 20.1 Bóle głowy a. tak b. nie c. nie wiem 20.2 Bóle pojedynczych, dużych stawów a. tak b. nie c. nie wiem 20.3 Uczucie zmęczenia, braku siły a. tak b. nie c. nie wiem 20.4 Bóle mięśniowe a. tak b. nie c. nie wiem 20.5 Nadmierna senność, ospałość a. tak b. nie c. nie wiem 20.6 Porażenie nerwów, np. twarzowego a. tak b. nie c. nie wiem 20.7 Zaburzenia pamięci a. tak b. nie c. nie wiem 20.8 Depresja, obniżenie nastroju a. tak b. nie c. nie wiem 20.9 Bóle całego ciała, przeczulica a. tak b. nie c. nie wiem 21. Czy pojawienie się zmiany skórnej po pokłuciu przez kleszcza, sugerującej boreliozę, jest wskazaniem do leczenia? Proszę wybrać tylko jedną odpowiedź: 21.1 Tak, jest to bezwzględne wskazanie do zastosowania antybiotyku- w tej fazie choroby wystarczy maść z antybiotykiem do smarowania zmiany skórnej 21.2 Tak, jest to bezwzględne wskazanie do zastosowania antybiotyku- w tej fazie choroby konieczne jest przyjmowanie antybiotyku doustnie 21.3 Zazwyczaj na tym etapie choroby nie jest potrzebne leczenie antybiotykiem, gdyż zmiana skórna zazwyczaj sama mija po jakimś czasie 21.4 Na tym etapie lekarz przepisuje antybiotyk tylko wtedy, gdy wraz ze zmianą skórną pojawiają się dodatkowe objawy, np. bóle głowy, osłabienie 21.5 Na tym etapie nie jest konieczny antybiotyk- wystarczy wzmacnianie swojej odporności np. stosowaniem witamin, minerałów lub ziół 22. Czy borelioza jest chorobą, która może uniemożliwić normalne funkcjonowanie, np. wykonywanie codziennych, domowych obowiązków lub pracę zawodową? a. tak, zdecydowanie b. chyba tak c. raczej nie d. na pewno nie e. nie wiem 23. Czy zaszczepił(a)by się Pan/i przeciwko boreliozie? a. na pewno tak b. być może tak c. raczej nie d. na pewno nie e. nie wiem Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 6
24. Czy zna Pan/i osoby chorujące na boreliozę? a. tak, mam chorego w rodzinie b. tak, mam chorego wśród znajomych c. tak, ale nie jest to mój znajomy- jest to osoba znana (np. z mediów) d. nie znam żadnej osoby chorującej 25. Jak Pan/i postąpi, jeśli wynik badania kleszcza wykaże, że w usuniętym kleszczu były obecne bakterie powodujące boreliozę? 25.1. Będę obserwować miejsce wkłucia a. tak b. nie 25.2 Będę obserwować cały organizm a. tak b. nie 25.3 Udam się do lekarza rodzinnego po poradę a. tak b. nie 25. 4 Udam się do lekarza rodzinnego i poproszę o antybiotyk a. tak b. nie 25.5 Udam się do lekarza rodzinnego po skierowanie do lekarza zakaźnika a. tak b. nie 25.6 Odczekam jakiś czas i zrobię badania laboratoryjne a. tak b. nie 25.7 Będę wzmacniać swój organizm dieta, witaminy, minerały a. tak b. nie Dane dotyczące osoby wypełniającej ankietę: 26. Wiek (w latach):.. 27 Płeć: a. kobieta b. mężczyzna 28. Wykształcenie: a. podstawowe/ gimnazjalne b. zawodowe c. średnie d. wyższe 29. Miejsce zamieszkania: a. wieś b. małe miasto c. duże miasto 30. Aktywność zawodowa: a. praca b. renta c. emerytura d. studiuję/ uczę się e. bezrobotny f. inna Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w poniższym formularzu na potrzeby badań naukowych zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 02 nr 101 poz. 926 z pózn. zmianami). Jestem świadom, że dane te są niezbędne do dostarczenia mi wyniku badania kleszcza na obecność bakterii wywołującej boreliozę i nie będą użyte w żadnym innym celu.... Miejscowość, data Podpis osoby wypełniającej ankietę Fundacja BARTEK na Rzecz Osób z Boreliozą i innymi Chorobami Odkleszczowymi www.fundacja-bartek.pl 7