POLACY O SKUTKACH KRYZYSU W ROSJI Co szósty badany (16%) specjalnie sledzil podawane w prasie, radiu czy telewizji informacje na temat kryzysu w Rosji. Wiecej osób - bo prawie polowa (47%) - cos czytala lub slyszala, ale specjalnie sie tym problemem nie interesowala. Jedna trzecia (33%) respondentów twierdzi, ze niewiele wie o kryzysie, zas nic o nim nie slyszalo - 4% Polaków. Dwie trzecie badanych (68%) uwaza, ze kryzys rosyjski wplynie niekorzystnie na sytuacje gospodarcza Polski. Co ósmy Polak (13%) jest zdania, ze w ogóle nie bedzie to mialo znaczenia dla polskiej gospodarki. Pozytywnych skutków wynikajacych z tej sytuacji spodziewaja sie tylko nieliczni (2%) badani. Dwie trzecie (66%) Polaków twierdzi, ze na skutek kryzysu w Rosji zalamie sie eksport do Rosji, ponad dwie piate (45%) - ze spadnie wartosc zlotówki i prawie tyle samo osób (43%) - ze nastapi rozwój wymiany handlowej z krajami zachodnimi. Prawie polowa (48%) naszego spoleczenstwa uwaza, ze w Polsce moze zdarzyc sie taki kryzys, jak w Rosji. Przeciwnego zdania jest dwie piate Polaków (39%). Warszawa, pazdziernik 1998 r. OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl
Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. Pod koniec sierpnia srodki masowego przekazu poinformowaly o gwaltownym zalamaniu rosyjskiej gospodarki. Przez kilka dni w prasie, radiu i telewizji dominowaly doniesienia opisujace przejawy kryzysu oraz analizujace potencjalne jego skutki dla Polski i dla innych krajów. Czy obawy dziennikarzy, ekonomistów i polityków udzielily sie spoleczenstwu, czy wplynely na opinie Polaków? Czy Polacy sadza, ze kryzys w Rosji przyczyni sie do pogorszenia sytuacji ekonomicznej i politycznej w Polsce, czy tez moze spowoduje pozytywne zmiany? O tych kwestiach wypowiadali sie respondenci w sondazu przeprowadzonym przez OBOP 1. ZAINTERESOWANIE POLAKÓW KRYZYSEM ROSYJSKIM Mimo ze kwestie dotyczace kryzysu w Rosji podejmowane byly przez wszystkie media, tylko co szósty badany (16%) specjalnie sledzil informacje na ten temat podawane w prasie, radiu czy telewizji. Wiecej osób - bo prawie polowa (47%) - choc specjalnie sie tym problemem nie interesowala, to jednak cos czytala lub slyszala na ten temat. Jedna trzecia (33%) respondentów stwierdzila, ze niewiele wie o kryzysie, zas nic o nim nie slyszalo - 4% Polaków. Czy interesowal(a) sie Pan(i) kryzysem finansowym, jaki nastapil w Rosji pod koniec sierpnia br.? tak, specjalnie sledzile(a)m informacje na ten temat w prasie, radiu, telewizji 16% tak, cos slyszale(a)m lub czytale(a)m na ten temat, ale specjalnie sie tym nie interesowale(a)m 47% niewiele o tym wiem, nie interesowale(a)m sie tym 33% jeszcze nic o tym nie slyszale(a)m 4% 1 Sondaz zrealizowano miedzy 5 a 8 wrzesnia 1998 roku na reprezentatywnej losowej próbie mieszkanców Polski powyzej 15 roku zycia. Uzyskano 1011 wywiadów. Maksymalny blad statystyczny dla takiej wielkosci próby wynosi +/- 3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2
Stopien zainteresowania badanych kryzysem w Rosji wiazal sie z wyksztalceniem, miejscem zamieszkania oraz ocena sytuacji materialnej: Deklaracje dotyczace duzego zainteresowania (tzn. respondenci specjalnie szukali informacji na temat kryzysu w Rosji) sa tym czestsze, im wyzszy poziom wyksztalcania, im wieksza miejscowosc, w której mieszkaja badani, oraz im lepiej oceniaja oni swoja sytuacje finansowa. Problemem tym tez czesciej interesuja sie mezczyzni niz kobiety. Srednie zainteresowanie (tzn. respondenci cos slyszeli lub czytali na ten temat, ale specjalnie sie nim nie interesowali) relatywnie najczesciej wyrazaly osoby w zlej sytuacji materialnej. W miare coraz lepszych warunków finansowych ubywa deklaracji swiadczacych o srednim poziomie zainteresowania sprawa rosyjska. Nie wglebialy sie w ten temat stosunkowo czesto osoby z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym i mieszkancy malych miast. OCENA WPLYWU KRYZYSU ROSYJSKIEGO NA SYTUACJE POLSKI Dwie trzecie badanych (68%) uwazalo, ze kryzys rosyjski wplynie niekorzystnie na sytuacje gospodarcza Polski. Co ósmy Polak (13%) byl zdania, ze w ogóle nie bedzie to mialo znaczenia dla polskiej gospodarki. Pozytywnych skutków wynikajacych z tej sytuacji spodziewali sie tylko nieliczni (2%) badani. Na uwage zasluguje fakt, iz co szósta osoba (17%) nie miala w tej kwestii zdania, nie potrafila ocenic, co moze z tej sytuacji wyniknac dla naszego kraju. Czy, ogólnie rzecz biorac, kryzys finansowy w Rosji wplynie, Pana(i) zdaniem, na sytuacje gospodarcza w Polsce? wplynie bardzo niekorzystnie 11% wplynie raczej niekorzystnie 57% nie wplynie w ogóle 13% wplynie raczej korzystnie 2% wplynie bardzo korzystnie - trudno powiedziec 17% 3
Im respondenci sa lepiej wyksztalceni, im bardziej usatysfakcjonowani swoja sytuacja materialna, tym czesciej wsród nich pojawiaja sie obawy, iz kryzys finansowy w Rosji odbije sie niekorzystnie na sytuacji gospodarczej naszego kraju. Taki sam poglad czesciej wyrazaja mezczyzni niz kobiety oraz stosunkowo czesto trzydziesto i czterdziestolatkowie. KONKRETNE KONSEKWENCJE KRYZYSU ROSYJSKIEGO DLA POLSKI Dwie trzecie (66%) Polaków stwierdzilo, ze kryzys w Rosji spowoduje zalamanie sie eksportu do naszego wschodniego sasiada, ponad dwie piate (45%) sadzilo, ze spadnie wartosc zlotówki i prawie tyle samo osób (43%) oczekiwalo, ze nastapi rozwój wymiany handlowej z krajami zachodnimi. Znaczaca grupa Polaków nie obawiala sie takich konsekwencji kryzysu, jak obnizenie sie poziom zycia w Polsce (55%), wycofanie sie zachodnich inwestorów (52%) oraz zahamowanie wzrostu gospodarczego (46%). Nalezy zwrócic uwage, ze relatywnie wysoki odsetek (od jednej piatej do dwóch piatych) badanych nie mial wlasnego zdania w zadnej z przedstawionych mu kwestii. SKUTKI KRYZYSU W ROSJI W OPINII OGÓLU BADANYCH Czy Pana(i) zdaniem obecny kryzys w Rosji spowoduje w Polsce tak nie brak zdania 1. zalamanie sie eksportu do Rosji 66% 15% 19% 2. spadek wartosci zlotówki 46% 30% 24% 3. rozwój wymiany handlowej Polski z krajami zachodnimi 43% 24% 33% 4. klopoty z dostawa z Rosji gazu i ropy 40% 35% 25% 5. przeniesienie sie zachodnich inwestycji z Rosji do Polski 38% 26% 36% 6. wzrost spolecznego poparcia dla gospodarki rynkowej w Polsce 38% 23% 39% 7. zahamowanie wzrostu gospodarczego w Polsce 30% 46% 24% 8. obnizenie poziomu zycia w Polsce 25% 55% 20% 9. wycofanie zachodnich inwestycji z Polski 21% 52% 27% 4
Osoby, które szczególnie interesowaly sie kryzysem w Rosji, czesciej niz ogól badanych twierdzily, ze konsekwencje tej sytuacji moga dotknac bezposrednio Polske. SKUTKI KRYZYSU W ROSJI W OPINII OSÓB SZCZEGÓLNIE ZAINTERESOWANYCH PROBLEMEM ROSYJSKIEGO KRYZYSU Czy Pana(i) zdaniem obecny kryzys w Rosji spowoduje w Polsce tak nie brak zdania 1. zalamanie sie eksportu do Rosji 79% 16% 5% 2. spadek wartosci zlotówki 63% 31% 6% 3. rozwój wymiany handlowej Polski z krajami zachodnimi 57% 22% 21% 4. wzrost spolecznego poparcia dla gospodarki rynkowej w Polsce 56% 24% 20% 5. przeniesienie sie zachodnich inwestycji z Rosji do Polski 47% 31% 22% 6. zahamowanie wzrostu gospodarczego w Polsce 47% 41% 13% 7. klopoty z dostawa z Rosji gazu i ropy 40% 50% 10% 8. obnizenie poziomu zycia w Polsce 35% 58% 7% 9. wycofanie zachodnich inwestycji z Polski 33% 56% 11% Hierarchia przewidywanych przez respondentów skutków dla Polski kryzysu u naszego wschodniego sasiada jest podobna wsród ogólu badanych i wsród osób zainteresowanych ta problematyka. Wyjatek stanowi tu obawa o klopoty z dostawa gazu i ropy z Rosji. Wsród ogólu badanych problem ten zajmuje czwarte miejsce. Zarazem nieco wiecej jest osób (o 5 pkt. proc.), które sadza, ze moze on pojawic sie w Polsce, niz ludzi, którzy nie przejawiaja takiego niepokoju. Natomiast wsród Polaków szczególnie zainteresowanych kryzysem w Rosji problem importu tych surowców z Rosji znajduje sie na siódmej pozycji. Przy tym przewazaly tu (o 10 pkt. proc.) osoby, które nie widzialy takiego zagrozenia dla naszego kraju nad osobami wyrazajacymi takie obawy. W kwestii zas zahamowania wzrostu gospodarczego w Polsce sytuacja jest odwrotna: wsród ogólu badanych wiecej osób (o 16 pkt. proc.) stwierdzilo, ze nie zostanie zahamowany wzrost gospodarczy, zas wsród osób zainteresowanych tym tematem przewazala opinia (6 pkt. proc.), iz wzrost ten zostanie wstrzymany. OCENA STABILNOSCI POLSKIEJ GOSPODARKI 5
Prawie polowa (48%) naszego spoleczenstwa uwazala, ze w Polsce moze zdarzyc sie taki kryzys, jak w Rosji. Przeciwnego zdania bylo dwie piate Polaków (39%). Warto zasygnalizowac, ze wsród osób szczególnie zainteresowanych problemem kryzysu w Rosji ponad dwie piate (45%) bylo zdania, ze w Polsce raczej niemozliwa bylaby sytuacja analogiczna do rosyjskiej. Natomiast jedna trzecia (33%) badanych stwierdzila, ze kryzys podobny do rosyjskiego raczej moze sie w naszym kraju zdarzyc. Czy cos takiego jak w Rosji, czyli kryzys finansowy, moze sie zdarzyc w Polsce? jest to calkiem mozliwe 10% jest to raczej mozliwe 38% jest to raczej niemozliwe 34% jest to calkiem niemozliwe 5% trudno powiedziec 13% Obawy, ze w Polsce moze sie zdarzyc kryzys finansowy podobny do rosyjskiego, sa tym czestsze, im mniejsza miejscowosc, w której mieszkaja badani, oraz im gorzej oceniaja oni swoja sytuacje finansowa. Ten sam poglad wystepuje stosunkowo czesto wsród osób z wyksztalceniem zasadniczym zawodowym. Opinie, ze Polsce nie grozi taki kryzys jak w Rosji, relatywnie najczesciej podzielali najbardziej wyksztalceni respondenci. Podsumowujac: Mozna stwierdzic, iz wprawdzie Polacy przewiduja, ze kryzys finansowy Rosji wplynie na sytuacje polska, ale nie spodziewaja sie zmian, które moglyby doprowadzic do zalamania polskiej gospodarki. Czesc spoleczenstwa wrecz oczekuje, ze trudna sytuacja Rosji moze spowodowac pozytywne skutki dla polskiej gospodarki (np. rozwój wymiany handlowej z zachodem) oraz wzmocnic motywacje Polaków do przeprowadzania reform (wzrost spolecznego poparcia dla gospodarki rynkowej w Polsce). 6