Zenon Sarbak Barbara Jachymska-Sarbak Agnieszka Sarbak Chemia w kosmetyce i kosmetologii
Przedmowa... V 1.9 Kwasy i zasady 30 I Elementy chemii ogólnej i nieorganicznej 1 1.1 Materia, atom i cząsteczka 1 Powłoki elektronowe... 3 Elektron jako fala... 6 Wiązania chemiczne... 6 Wiązanie atomowe... 6 Wiązanie jonowe... 11 1.2 Woda (H20) 12 Rodzaje wody w związkach chemicznych 15 Twardość w o d y... 16 Woda destylowana... 18 Woda demineralizowana... 19 Przechowywanie wody destylowanej i demineralizowanej... 20 Woda mineralna... 20 1.3 Nadtlenek wodoru H2O2 (woda utleniona) 21 Pochodne nadtlenku wodoru... 23 1.4 Amoniak (azan) 23 1.5 Kinetyka i równowaga chemiczna 25 Prawo działania mas i stała równowagi chemicznej... 26 1.6 Dysocjacja elektrolityczna 26 1.7 Iloczyn jonowy wody 28 1.8 Wykładnik wodorowy 28 1.10 Wskaźniki odczynu roztworów 32 1.11 Roztwory buforowe 32 1.12 Hydroliza soli 33 1.13 Roztwory właściwe 34 Układy niejednorodne... 36 1.14 Utlenianie i redukcja 36 Wartościowość i stopień utleniania pierwiastków... 38 1.15 Związki kompleksowe (koordynacyjne) 38 1.16 Zasady chemii bionieorganicznej 42 Literatura... 44 II Elementy chemii organicznej 45 11.1 Węglowodory 45 Alifatyczne węglowodory nienasycone z wiązaniami podwójnymi, zwane alkenami lubolefinami... 48 Alifatyczne węglowodory nienasycone z wiązaniami potrójnymi zwane alkinami lub węglowodorami acetylenowymi... 50 Węglowodory alicykliczne (cykloalkany).. 50 Węglowodory aromatyczne... 52 Związki heterocykliczne... 54 11.2 Związki z nasyconymi grupami funkcyjnymi przy atomie węgla 55 Alkohole, fenole i etery... 55 Merkaptany, siarczki i związki pochodne. 58
Produkty pszczele... Lanolina... Żółtko... Łój... Smalec... Tra n... V.2 Związki nieorganiczne w kosmetyce Pierwiastki... Tlenki i nadtlenki... Zasady... Kw asy... S o le... V.3 Glin i jego związki o znaczeniu kosmetycznym Wodorotlenek glinu, AljOHb (aluminium hydroxide)... Tlenek glinu, AI2O3 (alumina)... Chlorek glinu(lll), AICI3, mono- AljOHjCb i dihydroksochlorek glinu(lll) AlfOHhCI... Inne sole g lin u... Ałuny... Izopropanolan glinu... Glinowe pochodne kwasów organicznych Fluorek glinu, AIF3... V.4 Glinokrzemiany naturalne (glinki) Kaolin... Talk... Sm ektyty... Ziemia Fullera... Miki (łyszczki)... Pumeks naturalny... Zeolity naturalne... Glinki - naturalne surowce kosmetyczne. Glinka biała (Bolus alba)... Glinka czerwona (Bolus rubra)... Glinka żółta... Glinka różowa... Glinka zielona... Ziemia Wulkaniczna (Teras del Volcan)... V. 5 Krzemionka 137 139 139 139 140 140 141 145 146 147 148 148 149 149 149 150 150 150 151 152 153 153 154 154 155 157 Rodzaje żelu krzemionkowego... 163 V.6 Pigmenty 164 Podstawy widzenia barw y... 166 Klasyfikacja pigm entów... 167 Pigmenty absorpcyjne... 169 Pigmenty żelazowe... 169 Pigmenty chromowe... 171 Pigment manganowy... 172 Pigment glinokrzemianowy... 172 Pigmenty tlenkowe... 173 Pigment węglowy... 176 Pigmenty metaliczne... 177 Pigmenty perłowe... 177 Tlenochlorek bizmutu... 177 Mika pokryta tlenkami metali... 178 Pigmenty organiczne... 179 Naturalne pigmenty organiczne... 179 V.7 Barwniki organiczne 180 V.8 Koloidy 189 Hydrokoloidy... 191 Ż e le... 194 Emulsje... 195 Piany... 200 Suspensje (zawiesiny)... 203 V.9 Mydła i związki powierzchniowo czynne 203 Jonowe związki powierzchniowo czynne typu anionowego... 204 Jonowe związki powierzchniowo czynne typu kationowego...209 Jonowe związki powierzchniowo czynne typu amfoterycznego... 210 Surfaktanty niejonowe... 211 Surfaktanty niewęglowodorowe... 216 V.10 Związki zapachowe 216 Terpeny zapachowe... 217 Alkohole zapachowe... 217 Aldehydy zapachowe... 217 Estry zapachowe... 219 Naturalne olejki eteryczne... 220 Naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego... 222
Aminy oraz związki pokrew ne.... 58 111.7 Witaminy 103 11.3 Związki z nienasyconymi grupami funkcyjnymi przy atomie węgla 58 Aldehydy i ketony.... 58 Kwasy karboksylow e.... 60 Estry.... 61 Amidy, imidy, iminy i n itryle.... 61 Literatura.... 62 Witaminy A...... 103 104 Witamina C...... 107 Witaminy D...... 107 Witamina E...... 107 Witaminy F...... 108 Witaminy K...... 108 Witamina N... 108 Witamina Qio - koenzym Q io... 108 III Elem enty biochem ii 63 111.8 Enzymy 110 111.1 Węglowodany 63 Fenolowe produkty roślinne.... 69 III.2 Lipidy 72 Literatura...... 111 IV Budowa i fizjologia skóry 113 Kwasy tłuszczowe (pochodne lipidów),.. 73 Budowa i właściwości skóry...... 113 Woski.... 75 Naskórek...... 114 Lipidy - ich rodzaje i działanie III.3 Izoprenoidy 77 w naskórku...... 117 Hemiterpeny.... 77 Skóra właściwa...... 119 Monoterpeny.... 77 W łókna...... 119 Seskwiterpeny.... 80 Substancja podstawowa...... 120 Diterpeny.... 81 Tkanka podskórna...... 120 Triterpeny.... 82 Przydatki skóry...... 120 Tetraterpeny.... 82 Włosy...... 120 Alkohole terpenowe.... 82 Paznokcie...... 120 Etery terpenow e.... 85 Literatura...... 120 Aldehydy terpenowe.... 86 Ketony terpenowe.... 87 V Chem ia kom ponentów III.4 Sterydy 88 kosm etycznych 121 Sterole.... 89 V.1 Surowce naturalne w kosmetyce 124 Kwasy żó łciow e.... 90 Hormony steroidowe.... 91 Surowce roślinne...... 125 Hormony płciow e.... 91 Oleje w kosm etyce...... 129 Hormony kory nadnerczy Oleje jadalne...... 129 (kortykosterydy).... 91 Oleje z rzadszych surowców naturalnych...... 132 III.5 Aminokwasy, peptydy i białka 92 Borow ina...... 135 Peptydy w kosm etyce...,. 96 Torf...... 135 Algi (glo n y)...... 135 III.6 Glikozydy i kwasy nukleinowe 98 Surowce zw ierzęce...... 137 Glikozydy...,. 98 Drożdże (grzyby)...... 137 Kwasy nukleinow e..... 100 Produkty m leczne...... 137
Kompozycje zapachowe... 224 Proszki i p u d ry...,, 257 Perfum y... 224 M aski..... 258 Cienie, mascary, tu sze..... 258 V.11 Hydroksykwasy 225 Konturówki, kredki..... 258 Szminki, błyszczyki..... 258 V.12 Zw iązki bakterio- i grzybobójcze 227 Lakiery, em alie..... 259 Alkohole... 228 Fenole i ich pochodne... 229 Vl.2 Chemia preparatów Chlorowcofenole... 230 do kosmetyki włosów 259 A ld eh ydy... 232 Budowa i chemia włosów..... 259 K w asy... 232 Szampony do mycia w łosów..... 264 Sole kwasów... 232 Środki kondycjonujące w ło sy..... 267 Parabeny (estry kwasu p-hydroksybenzo- Kationowe związki powierzchniowo esowego), aspetiny, n ip agin y... 233 czynne (tenzydy)..... 267 Urotropina i jej czwartorzędowe sole Dodatki lipofilowe..... 270 am oniow e... 234 Polimery kationow e..... 271 Związki heterocykliczne... 234 Silikony..... 271 Czwartorzędowe sole amoniowe... 237 Dodatki pom ocnicze..... 273 Inne związki organiczne... 239 Modelowanie (układanie) włosów..... 273 Organiczne związki m etali... 240 Ondulacja włosów..... 274 Substancje naturalne... 241 Barwienie włosów..... 275 Związki nieorganiczne... 242 Rozjaśnianie w ło só w..... 277 Związki srebra... 242 Ciemnienie w ło só w..... 278 V.13 Antyutleniacze 244 VI.3 Chemia preparatów do higieny Antyutleniacze naturalne... 245 osobistej 279 Antyutleniacze syntetyczne... 247 Mydła łazienkowe (kąpielowe)..... 279 Antyutleniacze synergetyczne... 248 Żele myjące..... 282 Literatura... 249 Antyperspiranty, antytranspiranty, adstringenty i dezodoranty..... 282 Środki do higieny intym nej..... 289 VI C h e m ia p ro d u któ w ko sm e tyczn ych 251 Sole kąpielowe..... 289 Vl.1 Produkty kosmetyczne i ich formy 251 Vl.4 Chemia preparatów Kosmetyki i ich podział oraz znaczenie do pielęgnacji skóry..... 293 dla czło w ieka... 251 Nawilżanie skóry... 293 Formy preparatów kosmetycznych... 254 Emolienty...... 297 P ły n y... 254 Preparaty antycellulitowe... 298 Ciecze, mieszaniny cieczy, lotiony, toniki. 254 Preparaty antyzm arszczkowe..... 300 Oleje i olejki... 255 Preparaty peelingow e...... 301 Emulsje (mleczka, śmietanki)... 255 Depilatory i epilatory...... 301 W yciągi... 255 Kremy i lotiony do rą k...... 302 Ekstrakty... 255 Kremy do ochronny i czyszczenia rąk... 304 Kremy, maści, balsamy... 256 Krem ochronny do rąk przeciwko Pasty.... 257 suchemu pyłowi i kurzow i..... 304
Krem ochronny do rąk przeciwko szkodliwym roztworom i suspensjom 305 Krem ochronny do rąk przeciwko rozpuszczalnikom, olejom i tłuszczom 305 Krem ochronny do rąk przeciwko niebezpiecznym czynnikom fizycznym... 305 Kremy do czyszczenia rąk... 305 Płyny do zmywania twarzy... 305 Kosmetyki do pielęgnacji skóry niemowląt...305 Mycie skóry... 306 Kosmetyki do pielęgnacji skóry starzejącej się... 308 Preparaty do stó p... 309 Vl.5 Chemia preparatów do golenia... 311 Mydła i kremy do golenia... 311 Vl.6 Chemia preparatów do higieny jamy ustnej... 313 Substancje przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze... 315 Substancje przeciwpróchnicze i hamujące powstawanie kamienia nazębnego... 315 Środki ścierne i polerujące (abrazyjne)... 316 Środki żelujące (zagęstniki) i humektanty 319 Środki myjące (mydła, detergenty)... 319 Substancje smakowo-zapachowe... 320 Środki wybielające... 321 Barwniki... 321 Substancje o właściwościach leczniczych 321 Proszek do czyszczenia zębów... 321 Płyn do płukania jamy ustnej... 322 Preparaty do czyszczenia protez zębowych... 322 Vl.7 Chemia preparatów do makijażu 322 Preparaty do makijażu twarzy... 323 Podkłady emulsyjne... 323 Podkłady bezwodne... 324 Maski... 325 Pudry do twarzy... 326 Róże... 327 Preparaty do makijażu oczu... 328 Preparaty do brw i... 328 Tusze (maskary) do rzęs... 329 Konturówki do oczu... 331 Cienie do powiek... 331 Preparaty myjące... 332 Preparaty do makijażu u s t... 332 Szminki... 332 Błyszczyki do u st... 334 Preparaty do upiększania paznokci... 334 Zmywacze lakierów i emalii... 338 Vl.8 Chemia preparatów promieniochronnych 338 Filtry naturalne... 346 Filtry syntetyczne... 349 Filtry chemiczne... 349 Filtry fizyczne... 352 Preparaty do samoopalania... 352 Vl.9 Chemia preparatów wybielających skórę 353 Chemiczne usuwanie przebarwień... 353 Literatura... 355 VII Chem ia opakow ań kosm etyków 355 Szkło... 356 Polimerowe tworzywa sztuczne... 357 Literatura... 357 Indeks 359