Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Marlena Beszterda EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA, SZKOŁA PODSTAWOWA I ETAP EDUKACYJNY PARK W ZASIĘGU RĘKI WIDZĘ, CZUJĘ I DOTYKAM SKRÓCONY OPIS LEKCJI: Podczas zajęć uczniowie poznają walory przyrodnicze parku. Zostaną zapoznani z pojęciem bioróżnorodności. Samodzielnie będą dokonywać obserwacji roślin i zwierząt występujących na terenie parku. Poznają zasady użytkowania miejskich terenów zielonych i uświadomią sobie konieczność ich ochrony. CELE LEKCJI: Uczeń powinien: rozumieć pojęcie bioróżnorodność i konieczność jej ochrony, dokonywać samodzielnych obserwacji okazów przyrodniczych, odczytać mapę, wykonywać proste pomiary i obserwacje, współpracować w grupie. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I ETAP EDUKACYJNY Treści nauczania wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej 6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę III: ADRESACI: 1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem; 2) opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, na łące i w zbiornikach wodnych 4) wymienia rośliny i zwierzęta typowe dla niektórych regionów Polski; rozpoznaje i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne. 6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku; wie jakie zniszczenia w przyrodzie powoduje człowiek (wypalanie łąk, zaśmiecanie lasów, nadmierny hałas, kłusownictwo). Uczniowie klas III szkół podstawowych. PRZEDMIOT: edukacja przyrodnicza. CZAS REALIZACJI : 3h lekcyjne (135 minut) METODY/ FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ: Pogadanka, 1
Objaśnienie, Burza mózgów, Działanie praktyczne, Obserwacja. FORMY PRACY: Indywidualna, Grupowa, Zespołowa. MATERIAŁY POMOCNICZE: Naturalne okazy (szyszki, liście, żołędzie i gałązki ok. 5 szt. każdego rodzaju), Przewodnik turystyczny, Metodniki (zob. http://civitas.com.pl/pl/p/metodnik/40) jeżeli nauczyciel nie jest w posiadaniu narzędzi pracy jakim jest metodnik, to może wykorzystać zwykłe kartki w kolorze zielonym i czerwonym; Duży arkusz szarego papieru Karty pracy, Mapki parku z zaznaczonymi punktami (nauczyciel powinien przygotować mapę parku przed zajęciami, bądź wykorzystać dostępne zasoby np. z map Google), Aparaty fotograficzne (co najmniej tyle, ile będzie 4-5 osobowych grup dzieci), Katalog roślin zaczerpnięty ze strony http://www.zielonyogrodek.pl/katalog-roslin, Laptopy, rzutnik multimedialny. PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część wstępna Nauczyciel zapoznaje uczniów z informacją na temat parku, w którym uczniowie się znajdują. Wykorzystuje do tego informator turystyczny oraz tablicę informacyjną umieszczoną w parku. (5 min) Uczniowie siadają w kręgu. Każdy uczeń otrzymuje metodnik. Uczniowie używają dwóch kolorów świateł - kartki zielone i czerwone). Zadaniem uczniów jest podnieść odpowiedni symbol po odczytaniu przez nauczyciela zasady dotyczącej użytkowania parku miejskiego. (załącznik nr 1). Jeżeli uczniowie zgadzają się z daną informacją podnoszą koło zielone, oznaczające tak, jeżeli uważają, że zasada jest niewłaściwa podnoszą czerwone kółko, oznaczające nie. (5 min) Część właściwa Uczniowie siadają w kręgu. Ich zadaniem jest wsłuchanie się w dźwięki dochodzące z parku. Dzieci dzielą się z pozostałymi uczestnikami zajęć swoimi wrażeniami. Różnicują usłyszane dźwięki - odgłosy naturalne i cywilizacyjne. Wspólnie z nauczycielem zastanawiają się, które 2
dźwięki są przyjemniejsze? Co by było gdybyśmy byli otoczeni tylko dźwiękami cywilizacyjnymi? Przy których można odpocząć? (5 min) Burza mózgów nauczyciel zadaje uczniom pytania dotyczące parku: Jak czujecie się w parku? Co się znajduje w parku? Co jest zagrożeniem dla roślin i zwierząt żyjących w parku? O czym musimy pamiętać będąc w parku? Jak możemy dbać o park? Wszystkie pomysły zapisujemy na arkuszu szarego papieru. Prowadzący objaśnia uczniom pojęcie różnorodności biologicznej, zwraca uwagę na różnorodne gatunki drzew, krzewów, traw, kwiatów a także zróżnicowanej grupy zwierząt. Wskazuje na zależność środowiska zwierząt i roślin. (10 min). Nauczyciel dzieli klasę na grupy (4-5 osobowe). Każdy uczeń losuje przygotowane przez nauczyciela naturalne okazy (szyszkę, żołądź, listek, gałązkę). Osoby, które wylosowały taki sam element tworzą grupę. Spośród siebie wybierają lidera. (5minut) Prowadzący wręcza grupom mapę parku (załącznik nr 2) z określonym punktem, odrębnym dla każdego zespołu oraz karty pracy (załącznik nr 3). Każda grupa musi odszukać swój punkt w parku korzystając z mapy. Nauczyciel ma zadanie zorganizować pracę dzieci, w taki sposób by uczniowie znajdowali się w pobliżu jego osoby, zwracając szczególną uwagę na bezpieczeństwo podczas samodzielnego wykonywania zadań przez każdą z grup. Jeżeli teren parku i punkty oznaczone na mapach są rozległe, warto zadbać o dodatkowego opiekuna dla każdej z grup. Zadanie jest wykonywane na czas. Po 20 minutach od wystartowania muszą wrócić na linię startu z uzupełnionymi kartami pracy. (30minut). Po zakończeniu zadania cała klasa wraca na teren szkoły. Podczas dalszej części zajęć dzieci pracują w swoich grupach. (15minut) Każdy zespół zgrywa zrobione zdjęcia na komputer. Korzystając z elektronicznego katalogu roślin parkowych (http://www.zielonyogrodek.pl/katalog-roslin) uczniowie opisują zdjęcia Uczniowie tworzą opis swoich zdjęć przy wykorzystaniu narzędzia http://wigflip.com/roflbot/. Wstawiają zdjęcia, wpisują nazwy rośliny/zwierząt znajdujących się na terenie parku. (20minut) Część końcowa Każda grupa przedstawia zdjęcia z opisem. Fotografie dzieci wraz z opisem zostaną zamieszczone na stronie internetowej klasy. (20 minut) Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące przebieg zajęć: Jakie gatunki drzew są w parku? Jakie ptaki widzieliście w parku? Czy widział ktoś z Was owady? Czy zwierzęta i rośliny są sobie niezbędne? Na czym polega bioróżnorodność parku? (10minut) 3
Załącznik nr 1 Zasady odpowiedniego zachowania w parku zabawa aktywizyjąca TAK/NIE z wykorzystaniem metodników 1. W parku możemy hałasować. 2. Poruszamy się tylko po wyznaczonych ścieżkach. 3. Nie łapiemy zwierząt i staramy się ich nie płoszyć. 4. W parku możemy rozpalić ognisko. 5. Nie zrywamy kwiatów. 6. Śmieci zabieraj z sobą lub wyrzucaj w wyznaczonym do tego miejscu. 7. Nie łamiemy gałęzi. 8. W parku spaceruję ze swoim psem, prowadząc go na smyczy i w kagańcu, pamiętając o sprzątaniu odchodów po swoim pupilu. 4
Załącznik nr 2 Przykładowa mapa parku (nauczyciel rozdaje uczniom przygotowane przez siebie mapki parku) 5
Załącznik nr 3 KARTA PRACY DLA GRUPY 1 Gratulacje! Jesteście już na miejscu, teraz czas na uzupełnienie zadań! Postępujcie z poniższą instrukcją. Rozejrzyjcie się wkoło. Wybierzcie trzy drzewa, które sfotografujcie i opiszecie. Pamiętajcie by zrobić zdjęcie kory, pnia, liści, owocu, kwiatu, nasion i całego drzewa. Drzewa które wybrałem/wybrałam to :... Przyjrzyjcie się jakie ma ono liście, zwróćcie uwagę na jego korę, dotknijcie jej, zobaczcie jakie ma owoce. Opiszcie swoje drzewo. Zastanówcie się czy ma ono liście, czy może igły? Jaki to gatunek drzewa? 6
KARTA PRACY DLA GRUPY 2 Gratulacje! Jesteście już na miejscu, teraz czas na uzupełnienie zadań! Postępujcie z poniższą instrukcją. Rozejrzyjcie się wkoło. Odszukajcie trzy krzewy znajdujące się w parku. Pamiętajcie, że krzewy to roślina mniej więcej waszego wzrostu. Szukajcie! Wykonajcie zdjęcie wybranego krzewu, jego listków, owoców, kwiatów. Krzew który wybrałem/wybrałam to :... Dokonaj opisu krzewu. Przyjrzyj się uważnie. Jakie ma liście, czy ma jakieś owoce a może kwitnie? Jakie są jego kwiaty? Zastanów się czy wiesz jak się nazywa wybrany przez Ciebie krzew. 7
KARTA PRACY DLA GRUPY 3 Gratulacje! Jesteście już na miejscu, teraz czas na uzupełnienie zadań! Postępujcie z poniższą instrukcją. W parku znajduje się mnóstwo zwierząt, owadów i ptaków. Postaraj się je dostrzec i uchwyć na zdjęciu lub wykonaj rysunek. Zapisz jakie zwierzęta udało Ci się zobaczyć. W jakim miejscu je dostrzegłeś (pośród liści, na drzewie a może na kwiatku?). Jakie zwierzę udało Ci się spotkać w parku? Opisz wygląd zwierzęcia. W jakim miejscu ono się znajdowało? Zapisz zasady o jakich powinien każdy pamiętać, by nie wystraszyć zwierząt zamieszkujących park?... 8
KARTA PRACY DLA GRUPY 4 Gratulacje! Dotarliście we właściwe miejsce! Pierwsze zadanie już za Wami a teraz czas na kolejne Postępujcie zgodnie z poniższą instrukcją: Nasz park to także piękne trawy, kwiaty i inne roślinki rosnące na trawnikach. Obserwuj wszystko co masz pod swymi stopami. Odszukaj trzy rośliny we wskazanym miejscu. Zrób zdjęcie każdej roślinie i dokonaj jej opisu. Wypisz jej nazwę, powąchaj, możesz wykonać rysunek. PAMIĘTAJ NICZEGO NIE ZRYWAJ!!! Niech cieszą nasze oczy jak najdłużej. Rodzaj rośliny (wpisz jego nazwę lub wykonaj rysunek) Opisz jej wygląd (kolor, wielkość, zapach, gdzie znajdowała się ta roślina) Zapisz zasady o jakich powinien każdy pamiętać, by nie niszczyć roślin w parku?... 9